• تکانه درآمد نفتی

• تکانه تکنولوژی

• تکانه نرخ ارز

• تکانه مخارج عمرانی دولت

• تکانه مخارج مصرفی دولت

منبع: مطالعات پژوهش
تکانه پایه پولی به­عنوان سیاست پولی نیز مطرح است. زیرا، رفتار بانک مرکزی را در کنترل پایه پولی و بالطبع نقدینگی کشور نشان می­دهد. تکانه مخارج دولت نماینده­ی سیاست مالی است. تکانه درآمد نفتی در برگیرنده شوک­های تصادفی برون­زای نفتی است. درآمد نفت حاصل حجم فروش نفت ضربدر قیمت آن است. قیمت نفت بر حسب پول داخلی از حاصل­ضرب نرخ ارز در قیمت جهانی نفت استخراج می­ شود. به­همین دلیل تکانه نرخ ارز در تکانه نفتی نیز اثرگذار است. تکانه فن­آوری نیز با اثر در تابع تولید کالاهای واسطه­ای بر متغیرهای اقتصادی تاثیرگذار است. تکانه نرخ ارز، تغییر قیمت ناگهانی دلار است که در تعیین ارزش پولی ریال در برابر دلار نمود پیدا می­ کند. تکانه قیمت کالاهای وارداتی نیز از طریق تاثیر بر میزان کالاهای واسطه سرمایه­ای وارداتی و کالاهای مصرفی وارداتی، تراز تجاری، تراز پرداخت­ها، مصرف کل، سرمایه ­گذاری کل و تولیدرا تحت تاثیر قرار می­دهد. در ادامه، تاثیر تکانه­های تصادفی مشخص شده بر متغیرهای الگو از جمله صادرات، نرخ ارز، مصرف، سرمایه ­گذاری، پایه پولی، رشد اقتصادی و تورم تبیین می­شوند. پیش از بررسی آثار تکانه­ها بر متغیرهای پژوهش سه نکته یادآوری می­ شود. اول، تکانه­های تعریف شده مثبت هستند. دوم، شواهد اثبات شده اقتصاد ایران حاکی است به­ دلیل ماهیت اقتصادی کشور، در ادوار مختلف اقتصادی دولت دارای کسری بودجه بوده ­است. بنابراین، در بررسی تاثیر تکانه­ها بجای مخارج دولت، بر کسری بودجه دولت تاکید شده­است. در عوض، واکنش­های مخارج عمرانی و مصرفی دولت به­ صورت مجزا بررسی شده ­اند. سوم، نرخ ارز به­ صورت ارزش پول داخلی در برابر دلار تعریف شده­است. یعنی یک ریال چه مقدار دلار برابر است. چهارم، از آنجاکه برخی متغیرها پس از ده دوره به مسیر باثبات اقتصاد همگرا نشده­اند، دوره­ زمانی به بیست دوره افزایش یافته­است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۳-۲-۱ تاثیر تکانه پایه پولی بر متغیرهای پژوهش
برای بررسی تاثیر تکانه پایه پولی بر متغیرهای کلان، از معادله “قاعده نرخ رشد پایه پولی” بانک مرکزی استفاده شده­است. نمودار (۴-۱) نتایج حاصل از واکنش متغیرهای اقتصادی را در اثر تکانه نرخ رشد پایه پولی نشان می­دهد. در ابتدا، بروز تکانه پایه پولی، متغیرهای پایه پولی و نقدینگی را افزایش داده­است. افزایش نقدینگی نیز منجر به افزایش تقاضای کالاها و خدمات و در نتیجه به افزایش مصرف کالاها و خدمات خانوارها منجر شده­است. بنابراین، تکانه پایه پولی منحنی تقاضای کل را به­سمت راست و بالا انتقال داده­است. افزایش تقاضای کل به افزایش تولید ناخالص ملی منجر شده­است. افزایش تورم اقتصادی و گران­تر شدن کالاها و خدمات مصرفی داخلی، خانوارها را ترغیب کرده­است که تقاضای خود را برای کالاها و خدمات مصرفی وارداتی افزایش دهند. در مجموع، تکانه پایه پولی رونق اقتصادی را در پی داشته­است. از این­روی، تولید غیر نفتی، سرمایه ­گذاری، اشتغال و دستمزد حقیقی نیز افزایش یافته­اند. البته تاثیر تکانه پایه پولی بر تولید غیر نفتی بسیار کم بوده و پس از ۵ دوره کاملا از بین رفته­است. افزایش تقاضای کالاهای سرمایه­ای داخلی و وارداتی نتیجه­ واکنش سرمایه ­گذاری به تکانه پولی بوده ­است. علت این موضوع افزایش رشد اقتصادی و حجم تولید است که انگیزه­ سرمایه ­گذاران برای تجهیز سرمایه ­گذاری را افزایش داده­است. از سوی دیگر، رونق اقتصادی و افزایش تولید، دولت را ترغیب کرده­است تا مخارج خود را افزایش دهد. افزایش مخارج دولت ابتدا از طریق افزایش مخارج جاری بوده و سپس با توجه به بهبود فضای سرمایه ­گذاری و افزایش نقدینگی، دولت مخارج عمرانی خود را افزایش داده­است. از سوی دیگر، تکانه پایه پولی، به­علت افزایش درآمد ملی و واردات القایی، تراز تجاری و تراز پرداخت­ها را دچار کسری کرده­است. همچنین، تکانه پایه پولی با تاثیر مثبت بر تورم، قدرت پول ملی را کاهش داده­است. بنابراین، میزان نرخ ارز افزایش یافته­است. با توجه به افزایش درآمد ملی و افزایش مالیات القایی، میزان کسری بودجه دولت کاهش یافته­است. در تابع مطلوبیت خانوارها میزان نقدینگی با ضریب مثبت وارد شده­است. همچنین، تاثیر تکانه پایه پولی بر اشغال و مصرف نیز مثبت بوده ­است. بنابراین، تکانه پایه پولی به افزایش مطلوبیت خانوارها منجر شده­است. یعنی خانوارها هم از نگهداری پول و هم از مصرف کالاها مطلوبیت مثبت کسب می­ کنند. بررسی شدت تاثیر تکانه پایه پولی بر متغیرهای پژوهش، مقدار تغییرات متغیرها را نشان می­دهد. بروز تکانه­ی پایه پولی به میزان یک انحراف معیار(یک درصد)، پایه پولی و میزان نقدینگی را به­ترتیب به مقدار ۰۱/۰ و ۰۱۷/۰ درصد افزایش داده­است.
نمودار (۴-۱) تاثیر تکانه پایه پولی بر متغیرهای منتخب کلان

در نمودار فوق؛ Q تولید غیر نفتی، L اشتغال، C مصرف، Inv سرمایه ­گذاری، m نقدینگی، w سطح دستمزد، Pai تورم، e نرخ ارز، cd مصرف کالاهای داخلی، cm مصرف کالاهای وارداتی، Invd کالاهای سرمایه­ای داخلی، Invm کالاهای سرمایه­ای وارداتی، gi مخارج عمرانی دولت، gc مخارج مصرفی دولت، bd کسری بودجه، TB تراز تجاری،CA خالص حساب سرمایه و Utility مطلوبیت خانوارها را نشان می­ دهند.
منبع: محاسبات پژوهش
تاثیر پایه پولی بر نقدینگی به­علت ضریب تکاثر پولی بیشتر از میزان تکانه پایه پولی شده­است.