عنوان صفحه

نمودار ۴-۱: توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب جنسیت ۷۳

نمودار ۴-۲: توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب مدرک تحصیلی ۷۴

نمودار ۴-۳: توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب سابقه تدریس ۷۵

نمودار ۴-۴: توزیع فراوانی آزمودنی ها بر حسب وضعیت استخدامی ۷۶

نمودار۴-۵:توزیع فراوانی شرکت کنندگان ۷۷

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل (۱-۲) انواع سطوح شهروندی ۳۱

شکل (۲-۲) پیوستار برداشت های دوگانه از مفهوم تربیت شهروندی ۳۴

شکل (۲-۳) ابعاد مکانی و زمانی برنامه درسی شهروندی ۴۱

شکل ۲-۴ اهداف چندگانه تربیت شهروندی را به نمایش می‌گذارد. ۵۱

شکل (۲-۴) اهداف چندگانه تربیت شهروندی ۵۱

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر ارزیابی وضعیت موجود و مطلوب مهارت های تربیت شهروندی در برنامه درسی از دیدگاه معلمان دوره راهنمایی تحصیلی (متوسطه اول) شهر تهران می‌باشد. که در راستای ۶ سوال پژوهشی مطرح و مورد بررسی قرار گرفت. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ پیمایشی بوده و جامعه آماری این پژوهش کلیه معلمان دورۀ راهنمایی تحصیلی شهر تهران می‌باشند که در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ مشغول به تدریس بوده اند و نمونه پژوهش حاضر شامل ۳۰۶ نفر از معلمان (۱۸۹ مرد و ۱۱۷ زن) دوره راهنمایی تحصیلی شهر تهران می‌باشند که به شیوه خوشه­ای مرحله ای انتخاب شدند. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه معلمان رسمی ، پیمانی و قراردادی مرد وزن دوره راهنمایی (متوسطه اول )مناطق آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱ بود که بیش از ۱۲ ساعت در هفته به تدریس اشتغال داشتند. حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول کرجسی و مورگان برابر ۲۹۱ نفر تعیین شد . که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. بدین ترتیب که ابتدا از بین مناطق آموزش و پرورش شهر تهران ، ۵ منطقه انتخاب شد ، سپس درهر منطقه ۴ مدرسه راهنمائی ( ۲ پسرانه و ۲ دخترانه) تصادفی انتخاب شدند و در مراجعه به هر مدرسه همه معلمانی که ۱۲ ساعت یا بیشتر در هفته در آن مدرسه یا مدارس دیگر تدریس داشتند ,به ‌عنوان نمونه انتخاب شدند.و در نتیجه تعداد نمونه های انتخاب شده ۳۰۶ نفر بود.

ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته ۵۶ سوالی می‌باشد که ‌بر اساس طیف لیکرت تهیه شده است. ضریب اعتبار آن ۹۹% محاسبه گردید، داده های جمع‌ آوری شده ‌با روش‌های آماری توصیفی شامل فراوانی، میانگین و… و روش آمار استنباطی (آزمون t همبسته وt مستقل) تحلیل شدند. یافته ها:نتایج تحلیل نشان داد که معلمین دورۀ راهنمایی تحصیلی(متوسطه اول) وضعیت مهارت­ های تربیت شهروندی اجتماعی (۲۱/۶۴-)، فردی(۳۱/۶۸-)، فرهنگی(۷۱/۶۴-)، اقتصادی (۷۴/۶۶-) و سیاسی (۷۳/۶۵-) را در برنامه درسی پایین تر از وضعیت مطلوب ارزیابی کرده ­اند(p<0.001) و این تفاوت در وضعیت موجود معلمین رشته‌های مختلف (علوم انسانی و غیر علوم انسانی) مشهود است .

نتیجه ­گیری:نتیجه آنکه از نظر معلمین بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های تربیت شهروندی در برنامه درسی تفاوت وجود دارد و در طراحی برنامه درسی دوره راهنمایی باید این امر مورد بازبینی قرار گیرد.

کلید­واژه: مهارت­ های تربیت شهروندی، برنامه درسی، دوره راهنمایی تحصیلی.

فصل اول

کلیات پژوهش

۱-۱ بیان مسئله:

تربیت شهروندی^[۱] به زعم پریور^[۲](۲۰۰۱) عبارت است از تجلیات کلامی، نموداری یا تصویری، اصول، مفروضات و چارچوب هایی که متخصصان برای تربیت شهروندی ضروری می دانند (قائدی، ۱۳۸۵).مفهوم تربیت شهروندی، مفهومی کلی ‌می‌باشد که به مطالعات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و فنی در جامعه وابسته است و ‌می‌توان آن را به آموزش شیوه ­های زندگی کردن با یکدیگر به طور خاص در یک جامعه و به طور عام در جامعه جهانی اطلاق نمود (آقازاده، ۱۳۸۵).امروزه اهمیت موضوع شهروندی به حدی است که دربسیاری از ادبیات موجود و مدون در سال های نخستین هزاره سوم تأکید ویژه ای به آن شده است. به طور مثال اتحادیه جهانی حفاظت، از عبارت آموزش برای زندگی پایدار استفاده کرده که مقوله شهروندی را یکی از مهمترین ابعاد و مکمل دیگر ابعاد معرفی نموده است. سازمان ملل نیز سال های ۲۰۱۴-۲۰۰۵ میلادی را دهه آموزش برای توسعه پایدار نامید و هدف از این عمل را ارتقاء آموزش و پرورش به عنوان مبنایی برای جامعه انسانی پایدارتر و تلفیق توسعه پایدار در نظام آموزشی دانسته است (نیکنامی و مدانلو، ۱۳۸۷).

شهروندی و آموزش شهروندی از دیدگاه های مختلف فلسفی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، تربیتی و … مورد توجه قرار دارد. از دید اجتماعی، مشارکت در جریان­های اجتماعی، وحدت اجتماعی، عدالت و تقویت حقوق انسانی و خودگردانی را به همراه دارد. از دید اقتصادی، ایجاد صلاحیت­های حرفه ای در افراد از این جهت مهم است که در افزایش بهره وری، تربیت نیروی کار ماهر و ایجاد یک محیط مناسب برای نوآوری در دنیای رقابتی نقش مهمی دارند (محمودی، ۱۳۹۰). شهروندی از دیدگاه روچ^[۳] (۲۰۰۲) و گروسمن^[۴] (۲۰۰۰) با هویت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی رابطه مستقیم دارد. از دیدگاه یونسکو (۲۰۱۰) نیز آموزش و تربیت شهروندی برای نوجوانان بر عواملی همچون آشنا کردن آن ها با مهارت های شهروندی از طریق عضویت در انجمن های غیر دولتی، درک تفاوت های فرهنگی، و احترام به دیگر فرهنگ هاست و از دیدگاه دیماین^[۵] (۲۰۰۰) پارادیم شهروندی مفاهیمی همچون حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی و تعهدات شهروندی را در بر می‌گیرد. نقیب زاده (۱۳۷۶) بیان می‌دارد که جان لاک وظیفه آموزش و پرورش را اجتماعی کردن افراد می‌داند و یا دورکیم کارکرد تربیت اجتماعی را اجتماعی کردن روشمند نسل جوان می‌داند.

آموزش شهروندی یکی از حوزه­ هایی است که در سال های اخیر بیش از گذشته در برنامه درسی بیشتر کشورها مورد توجه قرار گرفته است. لطف­آبادی (۱۳۸۵) معتقد است تربیت شهروندی بخش جدایی­ناپذیر برنامه درسی می‌باشد. آموزش تربیت شهروندی مفهومی بسیارتاریخی بوده که ‌از دوره یونان باستان مورد نظر اندیشمندان بزرگی چون افلاطون و ارسطو بوده است و توجه به آن امروزه به حدی رسیده است که نه تنها درجایگاه قانونی، حقوق شهروندی بدون هیچ محدودیتی مطالبه می‌گردد، بلکه مفهوم تربیت شهروندی مفهومی چند بعدی درنظرگرفته می شود.

امروزه آموزش و تربیت شهروندی در اکثر کشورها در قالب محتوای آموزشی ارائه می‌گردد و دانش آموزان دوره راهنمایی به دلیل سن بلوغ و بحران های خاص این دوره، مقایسه تفاوت های خود با دیگران، تمایل به استقلال و کشف محیط و تمایل به مشارکت و دوستی، شرکت در گروه ها و پیوند با دوستان نیازمند آموزش های خاص خود می‌باشند (صافی، ۱۳۷۱). آرتور^[۶]، دیویسون^[۷] و استیو^[۸](۲۰۰۲) معتقدند که آموزش شهروندی باید بر نیازهای خاص دانش آموزان، جامعه، ملی، و عمومی تأکید داشته باشد.

۳-۶- مراحل و فرایند اجرای پژوهش

برای انجام این پژوهش مراحل زیر طی شده است:

شکل ۳- ۱: مراحل کلی پژوهش

۳-۷- ابزار گردآوری داده ها

در این پژوهش از چهار پرسشنامه استفاده شده که در جدول زیر آورده شده است:

جدول ۳- ۴: پرسشنامه‌ها

ردیف

نوع پرسشنامه

۱

پرسشنامه دلفی

۲

پرسشنامه بررسی اهمیت روابط برای به دست آوردن نقشه ارتباط درونی

۳

پرسشنامه مقایسه زوجی فرایند تحلیل شبکه

۴

پرسشنامه ویکور برای رتبه بندی کارخانه ها

(منبع : یافته های پژوهشگر)

همان‌ طور که در جدول بالا اشاره شده، پرسشنامه های دلفی و دیماتل و فرایند تحلیل شبکه و ویکور نیاز به پایایی ندارد ‌به این معنی که تأیید (روایی صوری) که توسط اساتید انجام شده، کفایت می‌کند.

۳-۸- روش های تجزیه و تحلیل داده ها

برای تجزیه و تحلیل نظرات خبرگان، از روش دلفی و برای ارزیابی ریسک زنجیره تامین در صنعت لوازم خانگی از روش ترکیبی ^[۱۰۲]DANP و VIKOR استفاده گردید.

۳-۸-۱- روش دلفی

روش دلفی، در اوایل دهه ۱۹۵۰، توسط اُلاف هِلمر^[۱۰۳] و همکارانش در شرکت رند^[۱۰۴]، هنگامی که بر روی یک پروژه دفاعی کار می‌کردند، ایجاد شد (یوسف^[۱۰۵]، ۲۰۰۷: ۱). نام دلفی، از نام پیشگویی در یونان باستان گرفته شده که می توانسته آینده را پیش‌بینی کند. این روش، شامل گردآوری نظرات خبرگان می شود که ابتدا توسط ارتش برای پیش‌بینی تأثیرهای احتمالی جنگ اتمی به کار گرفته شد (تنگاراتینام و رِدمن^[۱۰۶]، ۲۰۰۷: ۱۲۰). هر جا که به کارگیری قضاوت ها و نظرات خبرگان و شاغلان حرفه ای^[۱۰۷] [در حوزه مورد نظر] ضروری باشد، استفاده از دلفی مفید خواهد بود. دلفی، یک فرایند گروهی است که شامل ارتباط متقابل میان پژوهشگر و گروهی از خبرگان شناسایی شده، در ارتباط با موضوعی مشخص است که معمولاً از راه پرسشنامه اجرا می شود (یوسف، ۲۰۰۷: ۱). دلفی روشی است برای ساختاردهی فرایندِ ارتباط گروهی، به گونه ای که فرایند مورد نظر به افراد گروه اجازه دهد که با یک مشکل پیچیده روبرو شوند و به آن بپردازند. دستیابی ‌به این “ارتباط ساختار یافته”، زمانی امکان پذیر است که شرایط زیر وجود داشته باشند (لینستون و تِراف^[۱۰۸]، ۲۰۰۲: ۳):

1. 1. روشی برای ارائه بازخور درباره اطلاعات و دانش دریافت شده از خبرگان، وجود داشته باشد

1. 1. روشی برای ارزیابی نظر خبرگان وجود داشته باشد

1. 1. خبرگان فرصت داشته باشند تا دیدگاه خود را تغییر دهند

1. ناشناس ماندن خبرگان

گرچه عده‌ای، دلفی را به علت کاربرد چشمگیری که در حوزه پیش‌بینی دارد، رویه ای برای پیش‌بینی [پدیده ها] می دانند، اما دلفی در حوزه های دیگر چون ؛گردآوری داده های به روز یا داده های تاریخی که یا به درستی شناخته شده نیستند یا در دسترس نمی باشند؛ و ؛شفاف سازی و ایجاد تمایز میان انگیزه های واقعی و انگیزه های ادراک شده انسان ها؛ می‌باشد (لینستون و تِراف، ۲۰۰۲: ۴)

معمولاً یک یا تعداد بیشتری از ویژگی های زیر، نیاز به به کارگیری دلفی را آشکار می‌کند (لینستون، تِراف و هِلمر، ۲۰۰۲: ۴):

1. 1. مسأله مورد بررسی، به سادگی با تکنیک های تحلیلیِ دقیق، قابل سازگاری نیست اما می‌تواند از قضاوت نظری جمعی، بهره مند شود

1. 1. افرادی که قرار است در آزمودن این مسأله پیچیده و جامع، نقش داشته باشند، در گذشته ارتباط چندانی با یکدیگر نداشته باشند تا بتوانند طیف متنوعی از تجربه ها و مهارت های را ارئه نمایند.

1. 1. تعداد افراد مورد نیاز، بیش از تعداد معمول باشد که نتوان به صورت رو در رو با آن ها ارتباط برقرار کرد

1. 1. زمان و هزینه سبب شود که نتوان به صورت مرتب و منظم، جلسه های گروهی را برگزار کرد

1. 1. با کمک فرایند ارتباط گروهی، بتوان اثربخشی جلسه های رو در رو را افزایش داد

1. 1. مخالت میان [دیدگاه های] اعضا چنان شدید باشد که ناشناس بودن افراد باید تضمین شود

1. ناهمگونی اعضای گروه دلفی باید حفظ شود تا از تسلط “یک شخصیت خاص” یا “اکثریت” بر جمع جلوگیری شود

۳-۸-۱-۱- شیوه به کارگیری دلفی

روش دلفی معمولاً حداقل در ۲ دور انجام می شود. معمولاً هدف دور نخست، شناسایی موضوعات مرتبط با مسأله پژوهش است (تنگاراتینام و رِدمن، ۲۰۰۷: ۱۲۰). در بسیاری از پژوهش هایی که با روش دلفی انجام شده، پرسشنامه دور نخست توسط خود پژوهشگر و بر اساس مرور گسترده و فراگیر ادبیات یا از طریق زیرگروهی از خبرگان^[۱۰۹] یا استفاده از تیم سرپرستی^[۱۱۰] انجام شده است (مُلِن، ۲۰۰۳: ۴۴). پس از پایان دور نخست، پاسخ های دریافتی ویرایش شده و پرسشنامه دوم در اختیار خبرگان قرار می‌گیرد. دور دوم و دورهای پس از آن، تخصصی تر می‌باشند و هدف از آن ها، رتبه بندی عوامل گوناگون، بر اساس میزان اهمیتشان می‌باشد و به صورت کمی تحلیل می‌شوند (تنگاراتینام و رِدمن، ۲۰۰۷: ۱۲۰). هدف از اجرای دلفی این است که بر سر میزان اهمیت و اولویت عوامل یا پرسش های مطرح شده، توافق^[۱۱۱] به دست آید. هَنافین^[۱۱۲] (۲۰۰۴: ۳۹) در بخشی از مقاله خود، جدولی درباره شرایط توافق میان خبرگان ارائه ‌کرده‌است که در پژوهش های گوناگون به کار رفته اند. بخشی از آن جدول در زیر ارائه شده است:

جول ۳- ۵: برخی از روش های تعیین توافق میان خبرگان

نام پژوهشگر

شرط توافق / عدم توافق

(منبع: هَنافین، ۲۰۰۴: ۳۹)

کمبِل و دیگران^[۱۱۳] (۲۰۰۰)

عدم توافق زمانی رخ می‌دهد که ۳۰% یا بیشتر، از نظرات خبرگان، در یک سوم بالای طیف لیکرت ۹ نقطه ای (۷ تا ۹) یا یک سوم پایین طیف (۱ تا ۳) قرار گیرد.

راجرز و لوپز^[۱۱۴] (۲۰۰۲)

میزان توافق در دور دوم، از درصدِ تعداد خبرگانی که نظرات آن ها در فاصله ۶۴/۱ از میانگین قرار گرفته باشد، تعیین می شود.

وَن زلینگِن و کلاسِن^[۱۱۵] (۲۰۰۳)

توافق کیفی، ‌به این معنی که ((نظرات خبرگان در موارد زیادی با هم تفاوت نداشته باشند)).

میلِر^[۱۱۶] (۲۰۰۱)

توافق کیفی: استفاده از واژگانی چون ((توافق عمومی))، ((ناهماهنگی میان نظرات))، ((پراکندگی نظرات)) و …

میلر^[۱۱۷] (۲۰۰۶)

معمولاً توافق زمانی به دست می‌آید که درصد مشخصی از نظرات، در بازه از پیش تعیین شده ای، قرار گیرد.

(منبع: هِسو و استنفورد، ۲۰۰۷: ۴)

اُلشَک^[۱۱۸] (۱۹۸۳)

هنگامی که ۸۰% نظرات، در دو نقطه از مقیاس ۷- نقطه ای [لیکرت] قرار گیرد.

گرین^[۱۱۹] (۱۹۸۲)

هنگامی که ۷۰% خبرگان، در مقیاس ۴- نقطه ای لیکرت، عدد ۳ یا ۴ را به گزینه ای بدهند و میانه^[۱۲۰] پاسخ ها، ۳٫۲۵ باشد.

۲-۳-۵-۲- مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمدی (VATI)

مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمد، مالیات بر فروش تولید خالص کالا‌ها می‌باشد. در این نوع از مالیات بر ارزش افزوده، استهلاک (D) از پایه مالیات کسر شده و سرمایه گذاری خالص مشمول مالیات می‌شود.

(X-M)+ (I-D) + G_c +C=D -GDP = (_]VAT)پایه مالیاتی

این روش نسبت به روش مالیات بر ارزش افزوده تولیدی، پایه مالیاتی کوچکتری دارد اما همچنان به بخش تولید و سرمایه گذاری در اقتصاد، تحمیل می‌شود.

۲-۳-۵-۳- مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف (VATc )

این نوع مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای کالا‌ها و خدمات مصرفی می‌باشد. در این روش کلیه مخارج سرمایه گذاری ناخالص(I) از پایه مالیاتی حذف می‌شود.

(X-M)+ G + C =I -GDP = (VAT_c)پایه مالیاتی

در روش مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف، سرمایه گذاری و استهلاک از شمول پایه مالیاتی خارج شده، یعنی در این حالت بار مالیاتی از تولید به مصرف انتقال یافته است. این امر باعث بالا رفتن انگیزه سرمایه گذاری و تولید در اقتصاد می‌شود. ‌بنابرین‏ اکثر کشورهای اجرا کننده نظام مالیات بر ارزش افزوده از این روش استفاده می‌نمایند. (همان منبع)

۲-۳-۶- ویژگی‌های مالیات بر ارزش افزوده

۲-۳-۶-۱- مزایای مالیات بر ارزش افزوده

• • نظام مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر مصرف است که در نهایت مصرف کننده آن را پرداخت می‌کند، ‌بنابرین‏ انگیزه برای سرمایه گذاری و تولید را افزایش می‌دهد (بروجردی، ۱۳۸۸: ۴۳).

• • سهل الوصول بودن مالیات بر ارزش افزوده موجب می‌شود تا برنامه ریزان اقتصادی در انجام تعهدات و پرداخت مخارج دولت به موقع تصمیم گیری نمایند (همان منبع).

• • به دلیل وسعت پایه مالیات که اکثر کالا‌ها و خدمات را شامل می‌شود، میزان زیادی درآمد مالیاتی می‌تواند از طریق افزایش اندکی در نرخ مالیات به دست آید.

• • این مالیات می‌تواند در تغییر الگوی مصرف نقش اساسی ایفاء نماید. با توجه به اینکه اکثر کالاهای ضروری و مواد غذایی از پرداخت این مالیات معاف می‌باشند و از طرف دیگر بر کالاهای تجملی و لوکس در مراحل مختلف تولید و توزیع مالیات بر ارزش افزوده اعمال می‌گردد، این نوع برخورد باعث بهبود الگوی مصرف جامعه و کاهش میل به مصرف گرایی، خصوصاًً ‌در مورد کالاهای لوکس و غیرضروری می‌شود که این امر افزایش توان پس انداز را در پی خواهد داشت (ضیائی بیگدلی و همکاران، ۱۳۸۸: ۲۳).

• • مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی خنثی و بی طرف است و هیچ نوع اختلالی در فرایند تولید، در تخصیص سرمایه و سایر منابع اقتصادی به وجود نمی‌آورد، چرا که این مالیات به صورت متناسب بر ارزش افزوده عوامل تولید مختلف در فرایند تولید اعمال می‌گردد (همان منبع).

• • اثرات تورمی‌مالیات بر ارزش افزوده نسبت به سایر مالیات‌های غیرمستقیم کمتر است، زیرا در این نوع مالیات مسأله وجوه برگشتی به خریدهای واسطه ای و مواد اولیه بنگاه مطرح می‌گردد و نرخ مؤثر مالیات نسبت به نرخ اعمال شده کمتر خواهد بود (همان منبع).

• • مالیات بر ارزش افزوده از لحاظ اجرایی کارآئی زیادی دارد. علت عمده این امر ساده بودن ساختار اخذ آن است. درک نحوه محاسبه و اخذ آن برای مؤدیان آسان و جمع‌ آوری آن نیز برای مأمور وصول سهل است. وصول آن نیز سریع و هزینه آن نیز ناچیز است، زیرا همه مؤدیان نقش مأمور مالیاتی را برای دستگاه مالیاتی ایفا می‌نمایند.

• • اجرای مالیات بر ارزش افزوده، تمهیدات حقوقی و قانونی برای روش خود اظهاری را ایجاد می‌کند، زیرا اجرای آن در تمام مراحل به عهده مؤدیان است و مالیات بر ارزش افزوده در واقع بر اساس روش خوداظهاری اجرا می‌گردد.

• • برخی از ناکارایی‌های سایر مالیات‌ها ‌در مورد مالیات بر ارزش افزوده صادق نیست، به همین دلیل، در دهه های اخیر مباحثات زیادی ‌در مورد امکان جانشینی مالیات بر ارزش افزوده به جای مالیات بر فروش، مالیات غیرمستقیم، مالیات بر سود شرکت‌ها، مالیات بر حقوق و … صورت گرفته است (کمیجانی، ۱۳۷۴: ۸۳).

• • برخی از پیمان‌های منطقه ای بنا به دلایلی نظیر ایجاد وحدت نظام مالیاتی در مناسبات اقتصادی کشورهای عضو پیمان برقراری یکنواختی فشار مالیاتی، متمایل ساختن انگیزه های کشورهای عضو به سمت افزایش کارایی، گسترش صنعت، استفاده از مزایای بی طرفی و خنثی بودن، آسیب نرساندن به کالاهای وارداتی و گسترش رقابت داخلی مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان شرط عضویت برای اعضاء تعیین کرده‌اند.

• • اثرات تورمی‌مالیات بر ارزش افزوده نسبت به سایر مالیات‌های غیرمستقیم، به دلیل مسأله وجوه برگشتی به خریدهای واسطه ای و مواد اولیه بنگاه‌های اقتصادی مطرح، کمتر خواهد بود. چرا که در این نوع مالیات مسأله وجوه برگشتی به خریدهای واسطه ای و مواد اولیه بنگاه‌های اقتصادی نرخ مؤثر مالیات نسبت به نرخ اعمال شده کمتر خواهد بود (موسوی جهرمی، ۱۳۸۶: ۳۲).

• • با اجرای این مالیات، به دلیل پایین بودن نرخ آن، در مقایسه با سایر مالیات‌های با مبنای محدود، انگیزه فرار مالیاتی، کاهش می‌یابد (سعیدی و همکاران، ۱۳۹۰).

• • مالیات بر ارزش افزوده، از نظر ابعاد ارزیابی مالیات‌ها (کارایی و عدالت مالیاتی)، به دلیل عدم تغییر در قیمت‌های نسبی، در مقایسه با بقیه مالیات‌ها جایگاه برتری دارد (همان منبع).

• • این مالیات، ویژگی تجمعی ندارد و مسئله بروز مالیات مضاعف چند مرحله ای در آن مطرح نیست، زیرا مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده به عوامل تولید در هنگام خرید، به عنوان اعتبار مالیاتی، به تولیدکننده یا فروشنده برگشت داده می‌شود.

• • اعمال مالیات بر ارزش افزوده به بهبود وضعیت تراز بازرگانی خارجی و افزایش نسبی صادرات کمک می‌کند؛ زیرا در این نوع مالیات، صادرات از پرداخت مالیات معاف است و کالاهای وارداتی مشمول مالیات است. در نتیجه، توان صادراتی به دلیل پایین بودن سطح قیمت کالاهای صادراتی از راه نرخ مبادله (تثبیت قیمت‌ها) افزایش یافته و بهبود وضعیت تجارت خارجی را به دنبال خواهد داشت.

• چون در این مالیات، مؤدیان موظف به ارائه فاکتور یا صورتحساب برای استفاده از امتیاز مالیاتی هستند؛ در نتیجه، یک سیستم اطلاعاتی کامل از معامله‌های جاری اقتصاد و همچنین همه نقل و انتقال‌های صورت گرفته، ایجاد می‌شود. این سیستم اطلاعاتی می‌تواند اساس اعمال مالیات‌های دیگر، مانند مالیات بر درآمد یا سود بخشی مشاغل شود.

۲-۳-۶-۲- معایب مالیات بر ارزش افزوده

جدول( ۳-۴) : نتایج حاصل از تحلیل گویه ­های مقیاس نگرش اینترنتی

شماره گویه

ضریب همبستگی با ابعاد نگرش اینترنتی

سودمندی اینترنت

نظارت بر استفاده

عاطفی

رفتاری

۱

^*۷۶/۰

۲

^*۸۱/۰

۳

^*۸۵/۰

۴

^*۸۳/۰

۵

^*۸۱/۰

۶

^*۵۸/۰

۷

^*۷۸/۰

۸

^*۸۱/۰

۹

^*۷۸/۰

۱۰

^*۷۳/۰

۱۱

^*۶۴/۰

۱۲

^*۵۲/۰

۱۳

^*۷۶/۰

۱۴

^*۷۵/۰

۱۵

^*۸۰/۰

۱۶

^* ۶۲/۰

۱۷

^* ۷۷/۰

۱۸

^* ۸۰/۰

۰۰۰۱/۰ ≥ p

۳-۳- ۲- ۲- پایایی پرسشنامه نگرش اینترنتی

تسائی (۲۰۰۱)، به منظور تبیین پایایی پرسشنامه نگرش اینترنتی از ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد این پرسشنامه استفاده نمود. ضرایب حاصل برای ابعاد سودمندی، عاطفی، نظارت و رفتاری به ترتیب: ۸۲/۰، ۷۱/۰، ۶۸/۰ و ۴۹/۰ گزارش شد.

جدول( ۳-۵): ضرایب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه نگرش اینترنتی

بعد

تعداد گویه ها

ضریب آلفای کرونباخ

سودمندی

۵

۸۷/۰

عاطفی

۵

۷۹/۰

نظارت

۵

۷۳/۰

رفتاری

۳

۶۰/۰

کل

۱۸

۸۵/۰

در تحقیق حاضر ضرایب آلفای کرونباخ برای ابعاد فوق به ترتیب ۸۷/۰، ۷۹/۰، ۷۳/۰ و ۶۰/۰ حاصل شد که نشان از پایایی قابل قبول ابعاد این پرسشنامه است. این نتایج در جدول ۳-۵ آمده است.

۳-۴- روش اجرا

به­منظور گردآوری اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش، پس از ارائه توضیحاتی ‌در مورد هدف پژوهش، ضرورت همکاری صادقانه و دادن اطمینان به دانشجویان ‌در مورد محرمانه ماندن اطلاعات، پرسشنامه ­ها به صورت جمعی و با ترتیب تصادفی برای تکمیل، به گروه نمونه ارائه گردید.

۳-۵- شیوه تجزیه و تحلیل داده ­ها

به­منظور ارائه­ اطلاعات توصیفی، با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS نسخه ۱۶ ابتدا از شاخص­ های آمار توصیفی ( میانگین، انحراف معیار و …) استفاده خواهد شد.

به­منظور پاسخ گویی به سوال اول، مبنی بر بررسی رابطه بین نگرش اینترنتی و اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای، از روش همبستگی پیرسون استفاده خواهد شد.

به­منظور پاسخ گویی به سوال دوم، مبنی بر بررسی سهم نگرش اینترنتی در پیش ­بینی اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای، از روش رگرسیون چندگانه استفاده خواهد شد.

به­منظور پاسخ گویی به سوال سوم، مبنی بر بررسی تفاوت جنسیت در اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای، از روش آماری T برای گروه ­های مستقل، استفاده خواهد شد.

فصل چهارم

یافته ­های پژوهش

در این فصل، با توجه به تحلیل­های آماری انجام شده، ابتدا یافته ­های توصیفی تحقیق، سپس یافته ­های استنتاجی و در نهایت یافته ­های جانبی تحقیق، ارائه گردیده است.

۴-۱- یافته ­های توصیفی پژوهش

در این بخش یافته ­های توصیفی تحقیق که تصویری از عملکرد آزمودنی­ها را ارائه می­دهد آورده شده است. جدول ۴-۱ نمایان­گر میانگین و انحراف معیار چهار بعد نگرش اینترنتی شامل سودمندی اینترنت، عاطفی، رفتاری، نظارت بر استفاده و جدول ۴-۲ نشان­دهنده میانگین و انحراف معیار شش بعد اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای شامل راحتی و اعتماد به نفس در هنگام استفاده از کتابخانه، اضطراب عمومی کتابخانه ­ای و فرایند جست­وجوی اطلاعات، موانع در ارتباط با کارکنان، درک اهمیت چگونگی استفاده از کتابخانه، راحتی با فن آوری مورد استفاده در کتابخانه، راحتی با کتابخانه به عنوان یک مکان فیزیکی ، به تفکیک جنسیت شرکت­ کنندگان تحقیق است.

جدول( ۴-۱): میانگین و انحراف معیار نمرات آزمودنی­ها در ابعاد متغیر نگرش اینترنتی

جنسیت

بعد

پسران(۹۰ نفر)

دختران (۱۳۹ نفر)

میانگین

انحراف معیار

میانگین

انحراف معیار

سودمندی اینترنت

۵۲/۲۱

۳۲/۳

۰۴/۲۲

۶۳/۲

نظارت بر استفاده

۰۸/۱۷

۹۸/۳

۷۴/۱۶

۰۰/۴

عاطفی

۹۵/۱۶

۷۹/۳

۸۴/۱۷

۳۲/۴

رفتاری

۶۷/۱۰

۶۲/۲

۴۱/۱۰

۶۲/۲

جدول( ۴-۲): میانگین و انحراف معیار نمرات آزمودنی­ها در ابعاد اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای

جنسیت

بعد

پسران(۹۰ نفر)

دختران (۱۳۹ نفر)

میانگین

انحراف معیار

میانگین

انحراف معیار

راحتی و اعتماد

۷۰/۴۴

۴۲/۵

۰۵/۴۲

۶۹/۶

اضطراب عمومی

۴۵/۵۰

۴۲/۶

۳۴/۴۹

۴۴/۷

کارکنان

۱۸/۲۹

۷۳/۳

۰۵/۲۸

۱۰/۵

درک اهمیت

۸۷/۲۴

۷۸/۴

۷۵/۲۴

۰۳/۵

فن آوری

۶۷/۱۹

۳۲/۳

۵۸/۱۹

۵۰/۳

راحتی با کتابخانه

۴۵/۲۰

۱۹/۳

۰۲/۲۱

۸۱/۳

۴-۲- یافته ­های استنتاجی تحقیق

در پاسخ به پرسش­های تحقیق مبنی بر چگونگی رابطه­ اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای با ابعاد نگرش اینترنتی و نیز سهم هر یک از ابعاد نگرش اینترنتی در پیش ­بینی یکایک ابعاد اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای، این قسمت از پایان نامه حاضر به یافته ­های استنتاجی تحقیق می ­پردازد.

۴-۲- ۱- رابطه بین ابعاد نگرش اینترنتی با اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای

در پاسخ به نخستین پرسش این تحقیق مبنی بر این­که رابطه بین ابعاد نگرش اینترنتی شامل سودمندی اینترنت، عاطفی، رفتاری، نظارت بر استفاده با اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای مشتمل بر راحتی و اعتماد به نفس در هنگام استفاده از کتابخانه، اضطراب عمومی کتابخانه ­ای و فرایند جست­وجوی اطلاعات، موانع در ارتباط با کارکنان، درک اهمیت چگونگی استفاده از کتابخانه، راحتی با فن آوری مورد استفاده در کتابخانه، راحتی با کتابخانه به عنوان یک مکان فیزیکی، چگونه است، ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای فوق محاسبه و معناداری آن بررسی شد. نتایج به صورت ماتریس همبستگی در جدول (۴-۳) آمده است.

۲-۱-۲-۳-۳- اخلاق حسنه

((مقصود از اخلاق حسنه، منش و کردار محسنین و پرهیزکاران جامعه است؛ منبعی که بخش مهمی از قواعد نظم عمومی از آن می تراود و مانع از تجاوز قراردادهای خصوصی به اخلاق است. ‌بنابرین‏، اخلاق حسنه نیز چهره خاصی از نظم عمومی است؛ بخشی از اخلاق که هنوز در قوانین نفوذ نکرده و ضامن اجرای آن تنها وجدان اجتماعی است)). (همان، ۱۳۸۵ ب: ۵۲)

مفهوم اخلاق حسنه، ارتباط تنگاتنگی با مفهوم نظم عمومی دارد به نحوی که تفکیک آن ها از هم و قرار دادن آن ها در مقابل هم به عنوان دو مفهوم مستقل دشوار می‌باشد و حتّی در برخی از موارد، سعی در ارائه تعریف جامعی برای هر دو مفهوم مذکور شده است؛ ‌به این صورت که: نظم عمومی و اخلاق حسنه، مجموع قواعد ضروری برای زندگی اجتماعی است. پس ‌بنابرین‏ آنچه با اخلاق حسنه منافات دارد با نظم عمومی نیز مخالف است. امّا امکان دارد قراردادی که با نظم عمومی در تعارض است از نظر اخلاقی ناپسند به نظر نیاید و لذا رابطه آن ها عموم و خصوص مطلق است. (همان، ۱۳۸۵ ب: ۵۳-۵۲)

۲-۱-۳- دوره قراردادی^[۷۷]

با توجّه به اینکه در این پژوهش، بارها از اصطلاحاتی همچون مسئولیت قراردادی و مسئولیت پیش قراردادی استفاده شده است، لذا برای درک بهتر این مفاهیم ابتدا باید به تبیین بستر زمانی ایجادآنها یعنی دوره قراردادی و دوره پیش قراردادی پرداخت. بحث ‌در مورد دوره پیش قراردادی و مسئولیت پیش قراردادی در گفتار دوّم به عمل خواهد آمد و در اینجا به دوره قراردادی و مسئولیت قراردادی اشاره می شود.

منظور از دوره قراردادی همان‌ طور که از نام آن پیدا‌ است، برهه زمانی است که روابط قراردادی بر طرفین حکمفرما می‌باشد. به عبارت دیگر از لحظه تراضی طرفین که منجر به انعقاد قرارداد می شود تا هنگامی که همه تعهدات مطرح در آن قرارداد اجراء یا به نحو دیگری از عهده متعاملین ساقط می شود، دوره قراردادی نام دارد. در این دوره توافق طرفین حرف اوّل را می زند؛ ‌بنابرین‏ برای تعیین تعهّدات ناشی از عقد و نحوه اجرای آن ها، در وهله اوّل باید به قرارداد فیما بین مراجعه کرد و قصد واقعی طرفین را احراز و سپس نسبت به مسائل قراردادی قضاوت نمود.

واژه عقد (قرارداد) در ماده ۱۸۳ ق.م. ایران با این عبارت تعریف شده است: ((عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آن ها باشد)). این ماده با کمی دخل و تصرف از ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی فرانسه گرفته شده است. ایرادات شکلی و ماهوی زیادی ‌به این تعریف وارد شده از جمله اینکه تعریف این ماده از عقد، تعریف به اثر عقد است و در آن، اثر اصلی عقد به تعهد و عهد منحصر شده است. به دلیل جلوگیری از اطاله مطلب از اشاره ‌به این ایرادات که به صورت مفصّل در کتب و آثار حقوقی مورد اشاره قرار گرفته اند خودداری می شود. (ره پیک، ۱۳۸۷: ۱۶)

باید توجّه داشت که تعهّدات قراردادی همواره محدود به دوره مذکور نبوده و گاهی شروط صریح یا ضمنی مطرح در قرارداد، باعث ایجاد تعهّدی خارج از دوره مذکور می شود. مانند تعهّد ناشی از عیب تولید کالا یا تعهّد بر ایمنی کالا که حتّی در صورت عدم اشاره به آن در قرارداد بیع مربوطه و اجرای کامل سایر تعهّدات، موجب مسئولیت تولید کننده به جبران خسارات وارده به مصرف کنندهمی شود. البته در مثال اخیر، تعهّد قراردادی به عنوان یک مبنا در کنار سایر مبانی دعوی جبران خسارت ناشی از تولید از جمله تقصیر تولید کننده، تدلیس فروشنده، نقض تعهد صریح یا ضمنی ایمنی، مسئولیت محض تولید کننده و فروشنده مطرح شده است. (کاتوزیان، ۱۳۸۴: ۱۷۳-۱۷۲)

۲-۱-۴-مسئولیت قراردادی^[۷۸]

واژه مسئولیّت در لغت به معنای مورد سؤال واقع شدن آمده و مسئول یعنی کسی که مورد سؤال و بازخواست قرار می‌گیرد. مسئولیت در اصطلاح حقوقی اینگونه تعبیر شده که: تعهد قانونی شخص بر رفع ضرری که به دیگری وارد ‌کرده‌است، خواه این ضرر ناشی از تقصیر خود وی باشد یا ناشی از فعالیت او باشد. در فقه نیز واژه ضمان را مترادف با آن دانسته اند که اعمّ از مسئولیت مدنی و کیفری است. مسئولیت قراردادی نیز که از شاخه های مسئولیت مدنی در معنای عام می‌باشد، در اصطلاح حقوقی به عنوان مسئولیت کسی که در عقدی از عقود، اعم از معیّن و غیرمعیّن، تعهدی را پذیرفته و به علّت عدم انجام تعهد یا تأخیر در انجام تعهد و یا در حین انجام تعهد و یا به سبب انجام تعهد، خسارتی به متعهدله وارد می‌کند آمده که عناصر آن عبارتند از: تخلّف از تعهد، ورود ضرر و نهایتاًً احراز رابطه سببیّت بین تخلّف و ضرر مذبور. (جعفری لنگرودی، ۱۳۸۶: ۶۴۲ و ۶۴۴ و غمامی، ۱۳۸۳: ۱۱)

با توجه به آنچه ‌در مورد دوره قراردادی گفته شد، ارائه مفهوم مسئولیّت قراردادی دشوار نخواهد بود. مسئولیت قراردادی به تعبیر علمای حقوق عبارت است از: التزام متعهّد به جبران خسارتی که در نتیجه عدم اجرای قرارداد به طرف او وارد می شود. به عبارت دیگر، عدم اجرای تعهّدات ناشی از قرارداد در دوره قراردادی منجر به ایجاد مسئولیّت قراردادی می شود. (کاتوزیان، ۱۳۸۵ ب: ۲۶۸)

باید توجّه داشت که مسئولیت متعهّد که در نتیجه عهدشکنی و عدم اجرای قرارداد ایجاد می شود، وضعیتی جدا از تعهّد وی در عقد است و لذا نباید آن را به عنوان انجام تعهد اصلی و دنباله و بدل آن تلقی نمود و در نتیجه، مسئولیت قراردادی را با اجرای عقد مخلوط کرد. در واقع ایجاد مسئولیت قراردادی به عنوان خسارت عدم انجام تعهد اصلی بوده و جنبه ضمانت اجرایی تعهدات قراردادی را دارد.با نقض قرارداد، شخص متعهّد، مرتکب تقصیر قراردادی شده و لذا در قبال متعهّدله که زیان دیده است، دارای مسئولیت قراردادی شده و حسب مورد به اجرای تعهد اصلی قراردادی یا پرداخت خسارت (و پرداخت خسارت تأخیر یا عدم انجام تعهد) محکوم خواهد شد.

با توجّه به جدا بودن مسئولیت قراردادی از خود قرارداد اصلی، لزوم جبران ضرر باید در قرارداد تصریح شده یا عرف معتقد به آن بوده و یا قانون آن را مقرر کرده باشد (ماده ۲۲۱ ق.م.). همچنین وجود تقصیر قراردادی برای الزام به جبران خسارت شرط است و عدم اجرای قرارداد باید منسوب به متعهد باشد. ‌بنابرین‏ اگر ثابت شود که حوادث خارجی و قهری مانع از وفای به عهد شده است، مدیون نیز از این الزام معاف می‌گردد.

برای حصول نتیجه در دعوی جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد نیز شرایطی لازم است که عبارتند از:

۱-موعد انجام دادن تعهد فرا رسیده باشد.

۲-مدیون مفاد عقد را اجراء نکرده باشد.

۳-ضرر وارد شده باشد.

۴-تأخیر یا عدم انجام تعهد سبب ورود ضرر شده باشد.

۵-جبران خسارت به حکم عرف و قانون یا عقد لازم باشد. (همان، ۱۳۸۵ ب: ۲۷۰-۲۶۸)

۲-۱-۵- ضرر^[۷۹]

همان‌ طور که گفته شد، تخلّف از مذاکرات پیش قراردادی با ورود ضرر به طرف مقابل همراه است. برای درک هر چه بیشتر بحث، لازم است که مفهوم ضرر ناشی از این تخلّف تبیین شود.