۳-قواعد بشر دوستانه اسلامی حمایت‌های ویژه‏ای را برای بعضی از طبقات غیر نظامی مانند اطفال، زنان، پیران، افراد مریض و راهبان مقرر می‏دارد.تمامی دستورات پیامبر خدا(ص)و خلفا صراحتا اعلام می‏دارند که خصومت نباید بر علیه چنین افرادی صورت گیرد.بدیهی است که مصداق ماده ۵۱ اولین پروتکل الحاقی به کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو و همچنین مواد ۴۷۱ و ۷۷ و ۷۸ همین گونه افرادند.

۴- یکی دیگر از قواعد بشر دوستانه اسلامی حمایت از اموال غیر نظامیان می‌باشد و به نوعی برای احوالات شخصیه افراد ارزش قائل شده است .این قوانین امروزه در فصول ۳ و قسمت چهارم اولین پروتکل الحاقی به کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو تجلی یافته است .معذلک شروط، معیارها و جزئیات احصاء شده در مواد ۶۹-۵۲ و ۶۵-۶۰ اولین پروتکل الحاقی به طور مسلم منطبق با روح مفهوم اسلامی حقوق بشر دوستانه و ‌بنابرین‏ جزء لاینفک آن می‏ باشند.

۵-در خصوص رعایت حقوق اسیران جنگی نیز اسلام پیشگام است . نخستین امتیاز اسلام ‌در مورد حقوق اسیران، سبقت تاریخى احکام آن است؛ یعنى اسلام در زمانى احکامی را در خصوص اسیران جنگى الزام آور اعلام کرد که در نقاط دیگر جهان قانون مدونی در این زمینه وجود ندا شت. اسلام،با فدیه گرفتن از اسرا سبب حفظ جان اسیران می شد و از این طریق هزینه ی مالى ‌آنان که در اسارت بودند را تأمین می نمود . هرچند کنوانسیون ژنو، فدیه دادن را حذف نمود و به ظاهر گامى مثبت در جهت منافع اسیران برداشت ؛ اما واقعیت این است که ا قدام مذکور به طور کلّى نه تنها به نفع اسیران جنگى نیست، که جان آنان را بیشتر در معرض تهدید قرار می‌دهد . آنچه را که کنوانسیون های چهار گانه ی ژنو (مصوب دوازدهم آگوست ۱۹۴۹ م.) در زمینه ی حمایت اسیران بیان کرده ، اسلام حدود دوازده قرن زود تر از این، مورد توجه قرار داده است . سیرهی پیامبر اعظم ( ص ) و جانشینان برحقّ ایشان تجلّی گاه رعایت این اندیشه است.

در مجموع باید اذعان داشت با مقایسه بین حقوق بشر دوستانه در اسلام و مقررات امروزی، بر مححق مشخص گردید که حقوق اسلامی هم به لحاظ تاریخی و هم به جهت داشتن احکام بشر دوستانه بسیار غنی تر از حقوق بشر دوستانه امروزی است . نهایت اینکه نگارنده براین اعتقاد است که رعایت حقوق بشر دوستانه فی نفسه از واجبات جامعه جهانی بوده و هر چند طی سالیان متمادی تلاش های بسیاری ،جهت تدوین این مقررات توسط سازمان های بین‌المللی و ارگان های مربوطه صورت پذیرفته است، لیکن نیاز به وضع قواعد جامع تر و از طرفی همکاری بیشتر دولت ها ضرورت دارد.

ضمائم

آیین نامه های حقوق بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران

آیین نامه کمیته ملی حقوق بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱/۲/۷۸ و اصلاحی ۱۸/۳/۷۹ هیئت وزیران نظر به تعهد جمهوری اسلامی ایران به موجب کنوانسیون های چهار گانه ژنو مصوب ۱۹۴۹ و همچنین تعهد دولت ها نسبت به اجرای حقوق بشردوستانه و لزوم رعایت حقوق انسانی در مخاصمات مسلحانه و تلاش برای تسکین آلام بشری با توجه به ماده ۱ و بند ۶ ماده ۳ و ماده ۵ و بند ۷ ماده ۹ قانون اساسنامه جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۷با تعهد به اصول و اهداف منشور ملل متحد و معاهدات بین‌المللی موافقتنامه تأسیس کمیته اسلامی هلال بین‌المللی ۱۹۸۲ با تعهد به اصول و اهداف منشور ملل متحد و معاهدات بین‌المللی لازم الاجرای بشردوستانه به منظور ترویج ، تبیین و اجرای حقوق بشردوستانه در سطح ملی و مشارکت در تلاش های بین‌المللی و با ملاحظه مصوبه بیست و ششمین کنفرانس بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر ۱۹۹۵ مبنی بر تشکیل کمیته های ملی حقوق بشردوستانه ، مواد این آیین نامه به ترتیب ذیل مقرر می شود:

فصل اول : کلیات

ماده۱-. در این آیین نامه عبارت ((کمیته ملی))به جای((کمیته ملی حقوق بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران))به کارمی رود.

ماده۲-. اهداف کمیته ملی عبارت است ازترویج و تکامل وزمینه سازی برای اجرای حقوق بشردوستانه درسطح ملی و مشارکت درتحکیم و رعایت حقوق بشردوستانه درسطح بین‌المللی.

ماده۳ـ وظایف و اختیارات کمیته ملی بدین قراراست:

۱- تصمیم گیری درخصوص نحوه اجرای مقررات بین‌المللی بشردوستانه درسطح ملی و درچارچوب قوانین و مقررات جاری.

۲- نظارت بررعایت حقوق بشردوستانه درسطح ملی.

۳- آموزش و ترویج مفاهیم حقوق بشردوستانه درمیان نیروهای مسلح،عموم مردم و درمقاطع مختلف تحصیلی.

۴- تهیه وارائه پیشنهادتصویب قوانین و مقررات درجهت رعایت و اجرای حقوق بشردوستانه و همچنین پیشنهادالحاق جمهوری اسلامی ایران به معاهدات بین اللملی مربوط.

۵- ارائه نظرات مشورتی در زمینه تبیین و تفسیر مقررات بشردوستانه.

۶- پیگیری امور حمایت از کلیه اشخاص مشمول مقررات حقوقی بشردوستانه بین‌المللی از جمله:

الف- پیگیری امور مربوط به ورود،اقامت وخروج یااخراج پناهندگان و آوارگان.

ب- پیگیری امور مربوط به اسرای خارجی درایران و اسراوزندانیان ایرانی درخارج ‌از کشور.

پ- پیگیری امور مربوط به مجروحان جنگی به ویژه قربانیان سلاح های کشتارجمعی (شیمیایی،هسته ای،میکروبی وبیولوژیکی).

۷- تشریح و ترویج نقطه نظرات و عملکردجمهوری اسلامی ایران درفبال حقوق بشردوستانه برای ارائه به مجامع ونهادهای ملی وبین المللی باهماهنگی وزارت امورخارجه.

۸- همکاری باسازمانهای منطقه ای وبین المللی به منظور ترویج و اجرای حقوق بشردوستانه با هماهنگی وزارت امورخارجه.

۹- پیگیری موارد نقض مقررات بشردوستانه درسطح بین‌المللی و ارائه گزارش به مجامع بین‌المللی ذیربط.

۱۰- هماهنگی و تبادل اطلاعات علمی و تحقیقاتی با مراجع داخلی و خارجی در زمینه حقوق بشردوستانه.

منابع و ماخذ:

الف) منابع فارسی:

کتب:

1. 1. آقایی ،سید داوود ، ، نقش و جایگاه شورای امنیت سازمان ملل متحد در نظم نوین جهانی، تهران: انتشارات پیک فرهنگ، ۱۳۷۵٫

1. 1. آنتونیو کاسسه، حقوق بین الملل در جهانی نامتحد، ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، ۱۳۷۰٫

1. 1. آیتى محمد ابراهیم, تاریخ پیامبر اسلام،جلد اول ، انتشارات دانشگاه تهران ،۱۳۸۴٫

1. 1. ابراهیمی، محمد و حسینی، سید علیرضا، اسلام و حقوق بین‏الملل عمومی، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۷۲٫

1. 1. اعلایی، حسین و بابک خواجه کاووسی ، صنایع تسلیحات و خلع سلاح شیمیایی دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل ۱۳۷۱ .

1. 1. برانلی ،ایان ، حقوق بین الملل در واپسین سال های قرن بیستم، ترجمه صالح رضایی پیش رباط، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۸۳٫

1. 1. بلدسو وبوسچک ،رابرت ، فرهنگ حقوق بین الملل ترجمه دکتر بهمن آقایی ، گنج دانش ، ۱۳۷۵٫

1. 1. جوانی، جمشید، بررسی جنایات جنگی در اساسنامه دیوان کیفری بین ­المللی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، تهران، ۱۳۸۵٫

1. 1. حسینی، مصطفی، بردگی در اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، تهران، ۱۳۷۲٫