پرداخت مستقیم مانند پول[۶۵]
در این مدل، بین پرداخت کننده و دریافت کننده ارتباط مستقیم برقرار می شود. پرداخت کننده ابتدا از یک بانک با دادن پول، نشانه[۶۶] دریافت می کند و سپس این نشانه را به دریافت کننده می‌دهد.
پرداخت مستقیم بر مبنای حساب[۶۷]
در این مدل بین پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده ارتباط مستقیم وجود دارد. پرداخت‌کننده، سند پرداخت به دریافت‌کننده می‌دهد. دریافت کننده، این سند را در بانک کارگزار خود به حساب خود می‌گذارد. سپس بانک کارگزار دریافت‌کننده و بانک کارگزار پرداخت‌کننده با هم تسویه حساب می‌کنند.
کارت های اعتباری[۶۸]
امروزه معمول ترین روش پرداخت در اینترنت، کارت اعتباری است؛ زیرا مردم با این کارت ها آشنایی دارند و در خریدهای روزمره از آن استفاده کرده‌اند. کارتها توسط بانک ها ومؤسسات مالی در ازای شرایطی به متقاضیان عرضه میشوند. دارنده کارتها می تواند با بهره گرفتن از کد شناسایی فردی جهت دریافت پول از ماشینهای خودپرداز ویا خرید ازفروشگاههایی که دارای پایانه مخصوص فروش میباشند، اقدام نماید و یا از طریق اینترنت خریدهای مورد نیاز خود را با بهره گرفتن از این کارتها انجام دهد (جلالی، ۱۳۸۲).
کارت ها انواع مختلفی دارند که برای مقاصد مختلفی بر اساس فناوری متفاوتی طراحی شده‌اند. کارت ها شامل: کارت بدهکار، کارت اعتباری، کارت هزینه و انواع دیگر کارت های هوشمند است که به مهمترین و کاربردی ترین آن ها پرداخته می شود: ۰ (دژپسند، ص ۸۱)
چک الکترونیکی[۶۹]
چکهای الکترونیکی در عمل شبیه چکهای متعارفند، اما با هزینه های کمتر ، تفاوت آن ها در این است که برای نوشتن شان از کاغذ استفاده نمی شود و متضمن امضای دستی هم نیستند، بلکه در صدور آن ها از امضای دیجیتالی استفاده می شود. در اصل در مکانیزم چک الکترونیکی سه طرف درگیر هستند(خریدار، فروشنده وبانک)در حالی که در پول الکترونیک فقط دوطرف وجود دارد(خریدار و فروشنده) (دژپسند، ص ۸۲).
پول الکترونیک[۷۰]
پول دیجیتالی عبارت است از ارزش پولی ذخیره شده به شکل دیجیتالی، که برای پرداختهای فوری معاملات در دسترس می‌باشد و ارزش برابر با ارزش پول نقد دارد. پول الکترونیکی به نامهای دیگری از قبیل پول برپایه اطلاعات، پول ناملموس و پول رقمی نیز مشهور است (سرمد سعیدی و میرابی، ۱۳۸۳).
و باید این ویژگی‌ها را داشته باشد:
ـ همه جا رایج باشد؛
ـ قابل استفاده ی همه باشد؛
ـ اعتبار سراسری داشته باشد؛
ـ قابل جعل نباشد؛
ـ هزینه تهیه و نگهداری آن ناچیز باشد (نوری؛ نخجوانی، ص۱۴۹و۱۵۰).
سیستم های پرداخت خرد
اغلب سیستمهای پرداخت، برای پرداختهای با ارزش بالا طراحی شده‌اند، اخیراًً نظر صاحب‌نظران به سیستم جدیدی تحت عنوان سیستمهای پرداخت خرده جلب شده است وآن پرداخت های بسیار جزیی با مبالغ بسیار کم است. با توجه به گسترش اینترنت پیش بینی می شود که در سیستم های پرداخت الکترونیکی آینده مکانیزم پرداخت به سمت کارتها، پول الکترونیکی و پرداخت های خرده سو یابد (دژپسند، ص ۸۲).
موضوع پرداخت در معاملات، اهمیت ویژه ای دارد. روالها و پروتکلهای مختلفی برای مبادلات مالی و معاملات تجاری مطمئن وامن در اینترنت طراحی شده است که با مخفی سازی و رمز گذاری، می توان احتمال ربوده شدن شماره کارتهای طرفین معامله را به حداقل رساند (ازگلی، رزونامه اعتماد ،۳۰/۴/۸۴).
بنیانگذاری چارچوب قانونی مکمل برای پرداخت های الکترونیکی، یکی از چالشهای ویژه برای قانونگذاری در اینترنت است؛ نخست به جهت اینکه راه های مختلفی برای پرداخت وجوه دارد و دوم اینکه برای این پرداختها به تکنولوژی پیچیده ای نیاز است. اصلی ترین راههای پرداخت در اروپا عبارتند از: ابزار پول الکترونیکی و کارت بانکی. اختلاف قائل بودن بین این دو نوع ابزار، از اهمیت خاصی برخوردار است؛ چرا که آن ها به یک روش تحت قاعده در نمی آیند و اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند.
کارت بانکی این مزیت را دارد که به طور جهانی استفاده می شود و به طور معمول، معروفیت فرستنده اش، آن را به عنوان ابزار پرداخت در اینترنت ضمانت می کند. افزون بر آن، کارت بانکی پرداخت مبالغ بالا را نیزامکان پذیر میسازد. برعکس، ابزار پول الکترونیکی برای پرداخت مبالغ پایین و حتی جزئی در نظر گرفته شده است. این پرداخت که به کمک فناوری، ذخیره کردن واحد پول را برای یک کارت انگشتی و یک حافظه رایانه، امکان پذیر میسازد. خارج از خط[۷۱] انجام می شود. پرداخت وجوه الکترونیکی، از دو جنبه حقوق خصوصی و عمومی قابل بررسی است. روشهای انتقال وجوه در بانک از نظر امنیت و اعتماد باید دست کم معادل وضعیت باشد که پول به صورت اسکناس مبادله می‌شود. بنابرین اولاً: از لحاظ قانونی باید دست کم همان مجازات جعل اسکناس برای موجودی‌های جعلی الکترونیک پیش‌بینی شود و با اختلاسهای و سوء استفاده های مالی با این روش، به لحاظ سهولت و سرعتی که دارد، شدیدتر برخورد گردد. ثانیاًً: بانک مرکزی، سیستم نظارتی دقیق الکترونیک قرار کند و عملیات بانکی را به نحو مؤثری، در کنترل خود گیرد (فویل،کلر، حقوق و تجارت الکترونیکی).
فصل پنجم:
نتیجه گیری و پیشنهادات
جمع بندی
تجارت الکترونیکی بر پردازش و انتقال الکترونیکی داده: شامل متن، صدا و تصویر مبتنی می‌باشد. تجارت الکترونیکی فعالیت‌های گوناگونی از قبیل مبادله الکترونیکی کالاها و خدمات، تحویل فوری مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکی وجوه، مبادله الکترونیکی سهام، بارنامه الکترونیکی، طرحهای تجاری، طراحی و مهندسی مشترک، منبع یابی، خریدهای دولتی، بازاریابی مستقیم و خدمات بعد از فروش را در‌بر‌می‌گیرد.
از لحاظ انعقاد قرارداد در فضای مجازی به طور کلی، مشابه با انعقاد قرارداد در دنیای واقعی است و از این لحاظ، تفاوت عمدهای بین این دو فضا وجود ندارد و لذا حقوق دانان از ارائه تعریفی جداگانه برای قراردادهای الکترونیکی پرهیز می‌کنند. در بحث بیع، بیع الکترونیکی تمام مراحل بیع سنتی را چون: ایجاب، قبول دارد.
با توجه به خصوصیات قانون تجارت الکترونیکی، می توان گفت که اصولا کاربرد قراردادهای الکترونیکی بر مبنای سیستم اطلاعاتی و تبادل داده های پیامی می‌باشد که این اطلاعات، یا مفاد بیان اراده (ایجاب و قبول) محتوای محصول الکترونیکی قابل داد و ستد در قرارداد الکترونیکی را تشکیل می‌دهد. قرارداد الکترونیکی بالقوه جزو قراردادهای کتبی محسوب می شود و امضا الکترونیکی نیز به عنوان محور اساسی اعتبار بیان اراده در معاملات الکترونیکی معتبر شناخته شده است. این امر اساسا می بایست در ضمن قواعد حقوق مدنی مقرر می شد که شامل جمیع معاملات الکترونیکی باشد.
