هرشلیفرو همکاران (۲۰۱۰) در پژوهشی به بررسی عامل ریسک در نابهنجاری اقلام تعهدی پرداختند. آن­ها در این پژوهش، علاوه بر متغییرهای الگوی سه عاملی فاما و فرنچ، یک متغییر به نام CMA را به عنوان عامل ریسک نیز در نظر گرفتند.آن­ها CMA را تفاوت بین بازده پرتفوهایی با اقلام تعهدی کم (شرکت­های محافظه­کار) و بازده پرتفوهایی با اقلام تعهدی زیاد ، تعریف کردند. نتایج نشان داد که اقلام تعهدی حتی پس از کنترل عامل CMA نیز می ­تواند بازده های آینده را پیش ­بینی کند و ارتباط منفی بین اقلام تعهدی و بازده آینده سهام را نمی توان به عنوان عوامل ریسک نسبت داد.

ریساتک (۲۰۱۰) در پژوهشی به بررسی تاثیر بازده نامشهود دوره ­های قبل بر نابهنجاری اقلام تعهدی پرداخت. وی از طریق رگرسیون بازده سهام بر متغیرهایی نظیر اقلام تعهدی ، اقلام غیر تعهدی، انتشار سرمایه و B/M، باقیمانده الگو را به عنوان بازده نامشهود در نظر گرفت. مطالعه وی نشان داد که بین اقلام تعهدی و بازده سهام رابطه معکوسی هست، همچنین با وارد کردن متغییر بازده نامشهود دوره های قبل به الگوی رگرسیونی، رابطه منفی بین اقلام تعهدی و بازده آینده سهام ازبین می­رود.

رایبر و یهودا (۲۰۰۸) در پژوهشی ‌به این موضوع پرداختند که در چه موقعیتی استدلال رشد و پایداری برای قیمت­ گذاری نادرست اقلام تعهدی کاربرد دارد. آن­ها از طریق رگرسیون بازده سهام بر اقلام تعهدی و جریان­های نقدی نشان دادند که اطلاعات اقلام تعهدی بیشتر با ویژگی­های رشد و اطلاعات جریان­های نقدی با پایداری سود مرتبط است.

فصل سوم

روش­شناسی پژوهش

۳-۱ مقدمه

تحقیق عبارت است از فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک وضعیت نامعین. تحقیق فرایند پویا برای حل مسائل و دستیابی به راه ­حل مشکلات ‌می‌باشد. بشر از دیر باز به دنبال شناخت پدیده ­ها بوده ­است و از همان زمان مباحثی پیرامون روش شناخت در ذهن وی قرار گرفته است. پایه هر تحقیق “روش شناخت یا روش تحقیق”است. روش­شناسی مبحثی است که به بررسی روش­های شناخت در علوم می ­پردازد. روش تحقیق، مجموعه ­ای از قواعد، ابزار و راه­های معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه ­حل مشکلات است(سرمد ودیگران،۱۳۸۳). هر تحقیق و پژوهش با یک مسأله آغاز می­گردد. مسأله تحقیق موجب ایجاد سؤالاتی در ذهن محقق گردیده و به ارائه فرضیه منجر می­ شود. ‌بنابرین‏ وظیفه اصلی و اساسی هر محقق، بررسی و پژوهش جهت تأیید یا رد فرضیات ‌می‌باشد. جهت ‌پاسخ‌گویی‌ به سوالات تحقیق و نتیجه ­گیری در خصوص فرضیه ­ها، داده ­های جمع ­آوری شده در خصوص تحقیق، ورودی اساسی و پایه تحقیق ‌می‌باشد و در نهایت محقق بایستی با توجه به داده ­های گرد آوری شده، در خصوص رد یا تأیید فرضیه ­ها و ‌پاسخ‌گویی‌ به سوالات تحقیق اقدام نماید. اما همان گونه که آشکار و مشخص ‌می‌باشد، داده ­ها اطلاعات خام و غیر قابل اتکائی می­باشند که جهت تبدیل شدن به اطلاعات قابل استفاده بایستی تحلیل گردند، تا با تبدیل داده ­ها به اطلاعات بتوان اقدام به تصمیم ­گیری نمود. لذا در این فصل به بررسی چگونگی گردآوری داده ­ها و تحلیل آن ها جهت استفاده از داده ­های خام در راستای فرضییه­ها تحقیق پرداخته می­ شود. همچنین تعریف وتفصیل مفاهیم اساسی همچون (جامعه آماری، نمونه گیری و…) ارائه گردیده و مفاهیم اساسی فوق برای تحقیق حاضر بررسی می­گردد.

۳-۲ روش پژوهش

این پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر نحوه اجراء توصیفی- پیمایشی، از نوع پس رویدادی است. همچنین پژوهش حاضر از نطر ارتباط بین متغیرها همبستگی، از نظر نوع داده ­ها، کمی، از نظر زمان اجرای پژوهش، مقطعی و از نظر منطق اجراء، استقرایی است.

۳-۳ فرضیه ­های پژوهش

– بین نوسان­پذیری آتی بازده سهام شرکت با تغییرپذیری اقلام تعهدی دوره جاری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

– بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری با نوسان­پذیری بازده آتی سهام برای جزء غیر اختیاری (بنیادی) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد

– بین نوسان­پذیری اقلام تعهدی حسابداری دوره جاری با نوسان­پذیری سیستماتیک و غیر سیستماتیک آتی بازده سهام شرکت رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

– بین اقلام تعهدی دوره جاری و جزء اختیاری با نوسان­پذیری بازده آتی سهام(سیستماتیک و غیر سیستماتیک) برای جزء غیر اختیاری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

۳-۴ متغیرهای پژوهش

در این تحقیق متغییرهای تغییرپذیری اقلام تعهدی، جزء اختیاری اقلام تعهدی، جزء غیر اختیاری اقلام تعهدی، جزء سیستماتیک ریسک سهام، جزء غیر سیستماتیک و نوسان­پذیری آتی بازده سهام مورد بررسی قرار می­ گیرند. متغییر نوسان­پذیری آتی بازده سهام متغییر وابسته ‌می‌باشد و همچنین متغییر سیستماتیک ریسک سهام و جزء غیر سیستماتیک برای متغییر نوسان­پذیری به عنوان متغییر مستقل و برای تغییرپذیری اقلام تعهدی به عنوان متغییر وابسته مطرح شده است و تغییر پذیری اقلام تعهدی که شامل جزء اختیاری و جزء غیر اختیاری است، متغیر مستقل این پژوهش ‌می‌باشد.

۳-۵ جامعه آماری و حجم نمونه

جامعه به مجموعه ­ای از افراد گفته می شود که یک یا چند صفت مشترک دارند و این صفات مورد توجه ‌می‌باشد. جامعه ممکن است همه افراد، یک نوع خاص و یا عده محدود تری از همان گروه را شامل شود (ظهوری، ۱۳۸۷). با توجه به موضوع این پژوهش، جامعه آماری تحقیق دربرگیرنده تمامی شرکت­های عضو بورس اوراق بهادار تهران است که با اعمال مراحل زیر و نمونه گیری غربال­گری در نمونه باقی می­مانند:

۱٫ شرکت در دوره تحقیق (۱۳۹۲-۱۳۸۵) عضو بورس اوراق بهادار باشد.

۲٫ سال مالی شرکت منتهی به اسفند هر سال باشد و در طی دوره تحقیق شرکت تغییر سال مالی نداده باشد.

۳٫ شرکت جزء بانک­ها و شرکت­های سرمایه ­گذاری نباشد. که با توجه به محدودیت­های فوق جامعه آماری این پژوهش شامل ۱۱۲ شرکت ‌می‌باشد.

جدول (۳-۱) چگونگی انتخاب شرکت­های مورد مطالعه تحقیق

ردیف

شرح

تعداد

۱

اعضای جامعه آماری در پایان سال ۱۳۹۲

۶۲۰

۲

شرکت­هایی که سال مالی آن­ها منتهی به ۲۹/۱۲ نمی ­باشد.

۲۶۰

۳

شرکت­هایی که جز صنعت سرمایه ­گذاری،بانک ها و واسطه­گرهای مالی طبقه ­بندی می­شوند.

۳۸

۴

شرکت­هایی که جز شرکت­های زیان­ده محسوب می­شوند.

۵۵

۵

شرکت­هایی که بعد از ۰۱/۰۱/۱۳۸۵ در بورس اوراق بهاددار پذیرفته شده یا قبل از ۲۹/۱۲/۱۳۹۲ از تابلوی بورس خارج ‌شده‌اند و یا اطلاعات آن­ها در دسترس نبوده است.

۱۵۵

۶

جمع شرکت­های حذف شده از جامعه آماری

۵۰۸