در این تحقیق روشی مستقیم و کارآمد برای تهیه مشتقات جدید ۴-آریل-۵-آمینو فوران از طریق واکنش تک ظرفی سه جزئی ۳-(۱-متیل-۱H-پیرول-۲-ایل)-۳-اکسو پروپان نیتریل، ترشری بوتیل ایزوسیانید و آلدهید های آروماتیک، در حلال EtOH و استفاده از DABCO به عنوان کاتالیزگر در شرایط رفلاکس ارائه شده است. در این روش مشتقات جدید ۴-آریل-۵-(ترشری-بوتیل آمینو)-۲-(۱-متیل-۱H-پیرول-۲-ایل)-فوران-۳-کربونیتریل، با بازده های ۸۰-۶۵% سنتز شدند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

Ar = 4-MeC₆H₄, 4-MeOC₆H₄, 4-ClC₆H₄, 4-MeSC₆H₄, 4-BrC₆H_4, ۲,۴-Cl₂C₆H₃, 4-O₂NC₆H₄
کلید واژه ها: ۴-آریل-۵-آمینو فوران، واکنش های چند جزئی، ۳-(۱-متیل-۱H-پیرول-۲-ایل)-۳-اکسو پروپان نیتریل
فصل اول
مقدمه و تئوری
۱- مقدمه
نظر به اینکه در پایان نامه حاضر ۴-آریل-۵-آمینو فوران های با استخلاف پیرول با بهره گرفتن از واکنش های چند جزئی مورد مطالعه قرار گرفته اند، ابتدا مقدمه کوتاهی در مورد واکنش های چندجزئی، پیرول و فوران ارائه می شود.

واکنش های چند جزئی
واکنش های چند جزئی بیش از ۱۵۰ سال است که شناخته شده اند. در این واکنش ها سه یا چند واکنش دهنده با هم در یک واکنش شیمیایی برای تشکیل یک محصول که حاوی بخش های قابل توجهی از تمام اجزا اولیه واکنش است، شرکت می کنند.
واکنش های چند جزئی به دلیل سهولت اجرا، صرفه جوئی در زمان و بطور کلی بازده بالا و کاهش تشکیل محصولات نا خواسته توجه زیادی را در شیمی ترکیبی در صنعت و دانشگاه به خود جلب کرده اند. این واکنش ها از لحاظ اقتصادی بسیار سودمند بوده وکاربردشان در کشف داروها، علوم مواد و سنتز مواد طبیعی نشان دهنده اهمیت بالای آن ها است ]۳-۱[.

پیرول
شیمی ترکیبات هتروسیکلی یکی از شاخه های جذاب شیمی آلی بوده و متنوع ترین روش های سنتزی را دربر می گیرد. سنتز این ترکیبات به طور عمده از سال ۱۹۵۰ به بعد گسترش یافت. پیرول یک ترکیب پایه هتروسیکل، بی رنگ، فرار، نامحلول در آب و محلول در الکل و اتر است. پیرول و مشتقات آن به طور گسترده به عنوان حد واسط در سنتز مواد دارویی، مواد شیمیایی و کشاورزی، رنگ، مواد شیمیایی عکاسی، عطر وسایر ترکیبات آلی استفاده می شوند. همچنین به عنوان کاتالیزگر در فرایند های پلیمری شدن، بازدارنده های خوراکی و مواد نگه دارنده کاربرد دارند. از دیگر کاربردهای مشتقات پیرول می توان به فعالیت های بیولوژیکی و دارویی وسیع مانند ضد باکتری، ضد التهاب، ضد قارچ و ضد تومور اشاره کرد. در شکل ۱-۱ ساختار دو مشتق پیرولی (۱،۲) با خاصیت دارویی ارائه شده است [۴].

Fendosal Tanaproget
ضد باکتری ضد تومور
۲ ۱
شکل ۱-۱ مشتقات پیرول دارای خاصیت دارویی.

فوران
فوران هتروسیکلی حاوی یک حلقه آروماتیک پنج عضوی با چهار اتم کربن و یک اتم اکسیژن است. این ماده بی رنگ، قابل اشتعال، با فراریت بالا و دمای جوش نزدیک به دمای اتاق است. فوران در بیشتر حلال های آلی مانند الکل، اتر و استون محلول بوده اما در آب حل نمی شود. فوران های استخلافی در شیمی دارویی و سنتز دارای اهمیت زیادی هستند، به طوری که آریل فوران ها توجه زیادی را به خود جلب کرده اند. فوران و بسیاری از مشتقات آن در طبیعت وجود داشته و همچنین در ساختار قند ها با استخلاف های هیدروکسیل یافت می شوند. اغلب فوران های دارای استخلاف خواص دارویی قابل توجهی از جمله ضد سرطان، ضد تومور، ضد التهاب، ضد باکتری و ضد قارچ هستند. در شکل ۱-۲ ساختار تعدادی از مشتقات فوران (۵-۳) دارای خاصیت دارویی ارائه شده است ]۸-۵[.

ضد تومور ضد سرطان سینه
۴ ۳

ضد سلول های سرطانی
۵
شکل ۱-۲ مشتقات فوران دارای خاصیت دارویی.
۱-۳-۱ مروری بر انواع روش های سنتزی فوران های استخلاف دار
روش های سنتز فوران گسترده بوده و در اینجا تعدادی از این روش ها برای تهیه فوران های پر استخلاف توضیح داده می شوند.
۱-۳-۱- ۱ استفاده از ۴-متیلن-۲-نیترو-۵-اکسو-۳-فنیل-هپتانوئیک اسید اتیل استر
در گزارشی ابتدا آکریلیک اسید اتیل استر(۶) در حضور هیدروژن برمید، ترکیب ۷ را بدست داده که در ادامه با اتیل نیترو استات و استفاده از کاتالیزگر دابکو به ۸ تبدیل می شود (شمای ۱-۱). سپس کتو استر ۸ در واکنش با آروماتیک ها در سولفوریک اسید حاوی چند قطره تری فلورو استیک اسید ۳-بنزیل-۵-اتیل-۲-متیل-۴-فنیل-فوران (۹) را با بازده ۴۹-۴۳ % به دست می دهد (شمای ۱-۲) ]۹[.

۸ ۷ ۶
شمای۱-۱ سنتز ۴-متیلن-۲-نیترو-۵-اکسو-۳-فنیل-هپتانوئیک اسید اتیل استر.

۹ ۸
شمای ۱-۲ سنتز ۳-بنزیل-۵-اتیل-۲-متیل-۴-فنیل-فوران با بهره گرفتن از کتو استر.
در ادامه این گزارش از واکنش ۱،۳-دی استر ۱۰ با آروماتیک ها در سولفوریک اسید و تری فلورو استیک اسید، مشتقات ۳،۲-دی هیدرو- بنزوفوران (۱۱) با بازده ۵۵ – ۵۰ % سنتز شده اند.

۱۱ ۱۰
شمای ۱-۳ سنتز ۳،۲- دی هیدرو- بنزوفوران-۲-کربوکسیلیک اسید اتیل استر.
۱-۳-۱-۲ تهیه از سیانو استیل ایندول
در سال ۲۰۰۷ سون^۱ و همکارانش از واکنش ایندول (۱۲)، سیانو استیک اسید و استیک انیدرید در حلال اتانول و در مدت ۲ ساعت ترکیب ۳-(۱ H-ایندول-۳-ایل)-۳-اکسو پروپان نیتریل (۱۳) را بدست آوردند.
___________________
۱- Chang Sun

۱۳ ۱۲
شمای ۱-۴ سیانو استیل دار کردن ایندول.

نتیجه آزمون

P(VALUE)

F

ناهمسانی ندارد

۰٫۳۲۴

۰٫۸۲۱۵

مدل رگرسیونی

جدول۴-۷٫ آزمون ناهمسانی واریانس ها
۴-۴ نتایج آزمون فرضیه‌های تحقیق
در این پژوهش پنج فرضیه مورد آزمون قرار خواهد گرفت. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. برای آزمون فرضیه‌های اول تا پنجم مراحل زیر انجام خواهد شد:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الف) ابتدا ضریب همبستگی پیرسون را طبق فرمول زیر محاسبه خواهیم کرد:
ب) در مرحله‌ی بعدی آماره‌ی آزمون به شرح زیر محاسبه خواهد شد:
ج (با توجه به مقدار محاسبه‌شده‌ی آماره، مقدار P-VALUE محاسبه می شود.
د) با مقایسه P-VALUE و دقت بر آورد ۰۵/۰ در مورد رد یا قبول فرض صفر اظهارنظرمی شود.
۴-۴-۱ نتایج آزمون فرضیه‌ی اول
فرضیه‌ی اول این تحقیق به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که آیا استقلال وبی طرفی حسابرسان داخلی در افزایش سطح اتکای حسابرسان مستقل به حسابرسان داخلی موثر است؟ و آیا این تأثیر معناداراست؟
در صورتی که متغیر تصادفی   «استقلال وبی طرفی حسابرسان داخلی» و متغیر تصادفی   « سطح اتکای حسابرسان مستقل به حسابرسان داخلی » باشد آنگاه فرض‌های آماری به صورت زیر خواهد بود:
H₀
 H₁
که در آن ضریب همبستگی بین   و   است . به این ترتیب فرض H₀ که بیانگر صفر بودن ضریب همبستگی بین دو متغیر است ، به معنی عدم وجود رابطه خطی بین این دو متغیر خواهد بود . درحالی‌که فرض مقابل (فرض H₁)، که بیانگر غیر صفر بودن ضریب همبستگی خطی بین دو متغیر است به معنی وجود رابطه خطی بین آن‌هاست. نتایج مربوط به آزمون صفر بودن ضریب همبستگی در جدول(۸-۴) آمده است:
جدول ۴-۸٫ نتایج آزمون فرضیه‌ی اول

« استقلال وبی طرفی» و «سطح اتکا»

برآورد ضریب همبستگی

۶۶۱/۰

سطح معناداری آزمون

۰۰۰/۰

در این آزمون سطح معناداری آزمون (۰۰۰/۰)، بسیار کمتر از (۰۵/۰) است و در نتیجه فرض صفر رد خواهد شد در واقع آزمون موید این مطلب است که رابطه خطی مثبت و معناداری بین متغیرهای « استقلال وبی طرفی» و « سطح اتکای حسابرسان مستقل به حسابرسان داخلی » وجود دارد، پس افزایش استقلال وبی طرفی حسابرسی داخلی موجب افزایش اتکای حسابرس مستقل می شود یعنی فرضیه اول تأیید می‌شود.
۴-۴-۲ نتایج آزمون فرضیه‌ی دوم
در فرضیه‌ی دوم پیش‌بینی شد که صلاحیت حسابرسان داخلی بر افزایش سطح اتکای حسابرسان مستقل به حسابرسان داخلی موثر است. نتایج نهایی آزمون معناداری ضریب همبستگی در جدول(۹-۴)آمده است:
جدول۴-۹٫ نتایج آزمون فرضیه‌ی دوم

پور‌ اسکندری (۱۳۸۰) با بهره گرفتن از روش شعاعی، چندضلعی تیسن و تحلیل شبکه ضمن بررسی نحوه توزیع سوانح آتش‌سوزی در شهر کرج، به مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی اقدام کرد.
سعیدی‌خواه (۱۳۸۳) به بررسی تأسیسات و تجهیزات شهری (پست-مخابرات-آتش‌نشانی) و مکان‌یابی آن‌ها در بافت قدیم و جدید شهر مشهد پرداخت. نتیجه کار استخراج نقشه‌های میزان و مقدار و مکان‌یابی خدمات است که با وضع موجود نیز سنجیده شده و میزان کمبودها مشخص‌شده است. نتیجه به‌دست‌آمده حاکی از اختلاف زیاد بین مقدار و مکان گزینی خدمات در وضع موجود و وضع مطلوب می‌باشد.
عادلی (۱۳۸۶) پژوهشی در مورد مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر گرگان انجام داده و پس از ارزیابی ایستگاه‌های موجود، مکان‌های جدید را پیشنهاد می‌کند.
نظریان و کریمی (۱۳۸۸) با توجه به معیارهای شعاع پوششی، تراکم جمعیت، نزدیکی به شبکه معابر (دسترسی‌ها) و کاربری اراضی (همسایگی‌های سازگار و ناسازگار) به ارزیابی توزیع فضایی و مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر شیراز با بهره گرفتن از GIS پرداختند. چنین نتیجه شد که تعداد ایستگاه‌های موجود شهر شیراز، بیش از نیمی از محدوده فعلی شهر خارج از شعاع پوشش استاندارد (سه تا پنج دقیقه) هستند و نیازمند به مکان‌یابی ایستگاه‌های جدید می‌باشند؛ بنابراین با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تلفیق آن باقابلیت‌های GIS، برای مناطقی که خارج از شعاع عملکردی ایستگاه‌های موجود بودند، ایستگاه‌های جدیدی مکان‌یابی گردید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مشکینی و همکاران (۱۳۸۹) به تحلیل فضایی-مکانی تجهیزات شهری و کاربست مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS (مطالعه موردی: ایستگاه‌های آتش‌نشانی هسته مرکزی تهران) پرداختند. در این مطالعه به کمک تلفیق مدل تحلیل سلسله مراتبی و منطق ارزش‌گذاری لایه‌ها در GIS، مدلی برای مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی ارائه شد. درنهایت سایت‌هایی به‌منظور احداث ایستگاه‌های آتش‌نشانی پیشنهادشده‌اند که با کمک ایستگاه‌های موجود قادر خواهند بود کل منطقه را تحت پوشش قرار دهند.
هادیانی و کاظمی‌زاد (۱۳۸۹) مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر قم با بهره گرفتن از تحلیل شبکه و مدل AHP در محیط GIS را انجام دادند. نتایج نشان می‌دهد که الگوی پراکنش ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر قم در وضع موجود از الگوی مناسبی برخوردار نیست و فاصله زمانی رسیدن خودروهای آتش‌نشانی به آخرین نقطه‌ی منطقه تحت پوشش خود بیش از پنج دقیقه می‌باشد و یک‌سوم شهر را پوشش نمی‌دهد؛ بنابراین برای مناطق خارج از شعاع عملکردی ایستگاه‌های موجود، پنج ایستگاه جدید مکان‌یابی و پیشنهاد گردید تا کل فضای شهر بر اساس استاندارد سه‌دقیقه‌ای رسیدن خودروهای آتش‌نشانی به محل حریق، تحت پوشش ایستگاه‌های آتش‌نشانی موجود و پیشنهادی قرار گیرد.
زیاری و یزدان‌پناه (۱۳۹۰) به بررسی مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر آمل با بهره گرفتن از مدل AHP در محیط GIS پرداختند. با به‌کارگیری روش همپوشانی، معیارهای وزن دهی باهم تلفیق و مکان بهینه برای استقرار ایستگاه‌های آتش‌نشانی مشخص شد. علاوه بر چهار ایستگاه موجود، دو ایستگاه پیشنهاد می‌شود.
دیوید ایوانس^[۵] (۲۰۰۴) نقش GIS را در مدیریت بحران حوادث مرتبط با فعالیت‌های سازمان آتش‌نشانی تعیین‌کننده دانست و اظهار داشت علاوه بر اینکه GIS می‌تواند در کاهش خسارات در زمان قبل از وقوع حادثه با مکان‌یابی بهینه‌ترین مکان‌ها برای احداث ایستگاه‌ها مؤثر باشد، بلکه می‌تواند کارایی بالایی نیز در حین امدادرسانی ایفا نماید.
در شهر بندرعباس تاکنون درزمینه مکان گزینی و مدل‌سازی ایستگاه‌های آتش‌نشانی با بهره گرفتن از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیار و GIS، مطالعه‌ای انجام‌نشده است.
تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری^[۶] درواقع طریقه عمل در مسیری خاص به‌صورت آگاها‏‏‏‏نه جهت نیل به اهداف و مطلوب تعریف‌شده است تا بدین طریق گزینه‌ای مناسب در میان انواع گزینه‌ها انتخاب شوند. در مطالعات جغرافیایی فرایند تصمیم‌گیری به‌صورت نظام‌مند و سلسله‌مراتبی با تعریف مسئله آغاز و سپس با تعیین الزامات، تبیین اهداف، شناسایی گزینه‌ها، تعریف شاخص‌ها، انتخاب ابزار تصمیم‌گیری و ارزیابی جهت رتبه‌بندی گزینه‌ها به اتمام می‌رسد. در این فرایند روش‌ها و مدل‌های متفاوتی برای تصمیم‌گیری به کار گرفته می‏شود که یکی از بارزترین آن‌ها استفاده از مسائل مبتنی بر تصمیم‌گیری‌های‏ چند معیار شامل مدل‌های تصمیم‌گیری چند‌هدفه و چند شاخصه است (پورطاهری، ۱۳۹۱).
تصمیم‌گیری مکانی
بیش از ۸۰ درصد داده‌ها و اطلاعات مورداستفاده جهت اتخاذ تصمیم، دارای ماهیت و جنبه‌های مکانی و البته زمانی هستند (محمدی، ۱۳۸۶). داده‌های مکانی^[۷]، عبارت از اقلام اطلاعاتی خام، نامرتب و پردازش نشده هستند که مرتبط با موقعیت مکانی و جغرافیایی مشخصی می‌باشند. داده‌های مکانی به‌خودی‌خود از ارزش و کارایی اندکی برخوردار هستند و جهت سودمند ساختن آن‌ها بایستی تحت پردازش و تحلیل‌های مکانی قرار گیرند. نتایج حاصل از پردازش داده‌های مکانی منجر به مجموعه‌ای از آگاهی‌ها و یا اطلاعات مکانی می‏گردند. این اطلاعات خمیر‌مایه‌ی فرایند تصمیم‌سازی‌های مکانی را تشکیل می‏دهند. بخش اعظم تصمیم‌گیری‌ها دارای ماهیت مکانی است بنابراین می‏توان آن‌ها را تصمیم‌گیری مکانی نامید. این نوع تصمیم‌گیری‌ها که بایستی با لحاظ کردن ابعاد مکانی و زمانی به همراه عدم قطعیت آن‌ها صورت گیرد، بسیار دشوار پیچیده و وقت‌گیر می‌باشند و لذا، بهره‌گیری ازنظریات تصمیم به همراه فناوری تصمیم ضروری است (محمدی، ۱۳۸۶).
دیدگاه‌های متفاوت در تصمیم‌گیری
بنا به نظر کینی^[۸] دو دیدگاه در تصمیم‌گیری وجود دارد:
روش گزینه‌محورکه در آن ایجاد گزینه‌های تصمیم‌گیری مورد تاکید قرار می‌گیرد.
در این روش گزینه‌ها باارزش‌های از قبل تعیین‌شده ارزیابی می‌شوند.
روش ارزش محور که در آن ارزش‌ها (معیارهای ارزیابی) به‌صورت عناصر پایه‌ای در تحلیل تصمیم مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این روش ارزش به‌عنوان عنصر اصلی در تصمیم بررسی می‌شود؛ بنابراین در اولین مرحله بر روی تعیین ارزش‌ها تمرکز می‌شود؛ و مطابق باارزش‌ها به ایجاد گزینه اقدام می‌شود.
تفاوت اساس بین این دو روش در این است که در روش گزینه محور ابتدا گزینه‌ها شناسایی می‌شوند و یا از قبل وجود دارند و سپس به تعیین ارزش‌ها اقدام می‌شود اما در روش ارزش محور ابتدا ارزش‌ها تعیین و سپس بر اساس این ارزش‌ها اقدام به ایجاد گزینه می‌کنند.
اصل کلی در ساخت فرایند تصمیم‌گیری بر این قرار است که ایجاد گزینه‌های تصمیم‌گیری باید به‌گونه‌ای باشد که رسیدن به ارزش‌های تعیین‌شده در یک وضعیت تصمیم‌گیری به بهترین صورت انجام پذیرد (پرهیزگار، ۱۳۸۶).
مراحل تصمیم‌گیری چندمعیاری مکان
تصمیم‌گیری یک فرایند است که دربرگیرنده مراحل مختلف زیر است (محمدی، ۱۳۸۶):
تعریف مسئله
هر فرایند تصمیم‌گیری با شناخت و تعریف مسئله تصمیم‌گیری شروع می‌شود. عمدتاً نظر بر این است که مسئله تصمیم‌گیری درک تفاوت بین وضعیت مطلوب و موجود سامانه است. تعریف مسئله با مرحله آگاهی و بینش در فرایند تصمیم‌گیری هم‌پوشی دارد. در این مرحله می‏توان از فناوری تصمیم و توانمندی‌های مختلف سامانه اطلاعات جغرافیایی کمال بهره‌برداری را نمود. در این مرحله می‌توان پس از شناخت و تعریف دقیق مسئله، می‌توان داده‌های مکانی خام را در یک سامانه اطلاعات جغرافیایی جمع‌ آوری و پردازش ‏نمود.
معیارهای ارزیابی
در تحلیل چندمعیار مکانی، بعد از شناسایی مسئله تصمیم‌گیری مجموعه‌ای از معیارهای ارزیابی در کانون توجه قرار می‌گیرند.
اصطلاح معیار یک واژه کلی است که مفاهیم مربوط به صفت و هدف را در برمی‌گیرد بنابراین معیار یک اساس برای ارزیابی و اندازه‌گیری تصمیم است. معیارهای ارزیابی باید دارای خصوصیات زیر باشند:
۱-به‌اندازه کافی معرف طبیعت چندمعیار یک مسئله تصمیم‌گیری باشد.
۲-جامع و قابل‌اندازه‌گیری باشد.
۳-یک مجموعه معیار باید کامل، عملیاتی و حتی‌الامکان در حالت کمینه باشند.
۴- بتوان آن را به‌صورت یک نقشه در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی نشان داد.
۵- قابلیت تبدیل به واحدهای قابل‌مقایسه و متناسب باهم را داشته باشند.
معیار دو نوع می‌تواند باشد:
الف- فاکتور، یک فاکتور معیاری است که شایستگی یک گزینه ویژه برای فعالیت تحت بررسی را کاهش یا افزایش می‌دهد. برای مثال در احداث ایستگاه آتش‌نشانی، شبکه ترافیک می‌تواند یک فاکتور باشد.
ب- محدودیت‌ها، محدودیت به محدود کردن گزینه‌های تحت بررسی گفته می‌شود (پرهیزکار، ۱۳۸۶).
تولید نقشه‌های معیار
با تعیین مجموعه‌ای از معیارها برای ارزیابی گزینه‌های تصمیم‌گیری هر معیار با بهره گرفتن از توابع موجود در سامانه اطلاعات جغرافیایی به‌صورت یک نقشه معیار درمی‌آید و سپس در پایگاه داده آن ذخیره می‌گردد.
یک نقشه معیار بیانگر توزیع مکانی از صفتی است که بر پایه آن صفت درجه دست‌یابی به اهداف ملازم با آن اندازه‌گیری می‌شود. بر همین اساس نقشه‌های معیار در دو نوع، با عنوان نقشه‌های عامل (معیار ارزیابی) و نقشه‌های مربوط به محدودیت مطرح می‌شوند.
در ارزیابی چندمعیار مکانی برای دست‌یابی به یک هدف معین باید سنجه‌ها یا شاخص‌هایی را تعریف و معین کرد که بر مبنای آن‌ها بتوان به هدف معین دست‌یافت. این سنجه‌ها یا شاخص را معیار ارزیابی می‌نامند.
استاندارد‌سازی نقشه‌های معیار
نقشه‌های معیار را می‌توان در انطباق با مقیاس‌های اندازه‌گیری تحت عنوان نقشه‌های معیار کیفی و کمّی طبقه‌بندی کرد. ازآنجایی‌که هر نقشه معیار یا هر صفت دارای محدوده و مقیاس‌های اندازه‌گیری متفاوتی است، برای تحلیل و ارزیابی چندمعیاری مکانی باید مقیاس اندازه‌گیری آن‌ها را همخوان و متناسب باهم کرد. برای همسان‌سازی مقیاس‌های اندازه‌گیری و تبدیل آن‌ها به واحدهای قابل‌مقایسه از فرایند استاندارد‌سازی معیارها استفاده می‌شود.
سه رویکرد اصلی برای استانداردسازی نقشه‌های معیار وجود دارد:
۱) روش‌های قطعی مانند روش خطی
۲) روش احتمالی
۳) روش فازی
گزینه‌ها
گزینه‌ها یا انتخاب‌ها در کانون تصمیم‌گیری قرار دارند زیرا در غیر این صورت بیش از یک‌راه برای اقدام وجود نداشته و هیچ گزینشی به عمل نمی‌آید. گزینه‌های تصمیم‌گیری شامل مسیرهای پیشنهادی از اقداماتی است که تصمیم گیر باید از میان آن‌ها یکی را انتخاب کند.
هر گزینه تصمیم‌گیری مکانی در حداقل حالت خود شامل دو مولفه پایه است:
۱) اقدام (چه) کاری باید انجام داد؟
۲) مکان (کجا باید انجام شود؟)
هر گزینه بر اساس متغیر (صفات) سنجیده می‌شود. یک متغیر یک کمّیت قابل‌اندازه‌گیری است که در هر مقطع دارای یک ارزش معین است. اگر یک متغیر توسط تصمیم گیر قابل‌کنترل باشد آن را متغیر تصمیم می‌گویند. متغیرهای تصمیم بر اساس وضعیت مسئله در قالب‌های تعیینی، تصادفی (احتمال) و زبانی مطرح می‌شوند.
متغیر تعیینی: متغیرهای که ارزش آن‌ها به شانس وابسته نیست و گزینه‌ای که با این متغیر سنجیده می‌شود نتیجه قطعی و مشخص دارد.
متغیر تصادفی: اگر متغیرهای توصیف‌کننده یک گزینه دارای توزیع احتمالاتی شناخته‌شده‌ای باشند، این متغیرها را تصادفی می‌گویند که دارای آمیزه‌ای از تغییرپذیری و عدم قطعیت هستند.
متغیرهای زبانی (فازی): متغیرهایی که ارزش آن‌ها در قالب کلمات و جملات مطرح در زبان عادی بیان می‌شود (مانند فاصله زیاد و خیلی زیاد، فاصله کوتاه و خیلی کوتاه)
محدودیت‌ها
محدودیت‌ها، قیودی‌اند که به‌طور طبیعی یا از سوی جوامع انسانی تحمیل‌شده و اجازه نمی‌دهند برخی از اقدامات خاص صورت پذیرد (محمدی، ۱۳۸۶). گزینه‌هایی را که در آن ملاحظات مربوط به تمام محدودیت‌ها در نظر گرفته‌شده است گزینه‌های ممکن می‌گویند. به همین ترتیب به گزینه‌هایی که در انطباق با محدودیت‌ها قرار ندارند، گزینه‌های ناممکن (غیرقابل‌قبول) گفته می‌شوند.
روش‌های‌ وزن دهی:

آلودگی محیط زیست
تلاش در جهت حفظ تمایزات فرهنگی و فردی
نگرانی در مورد افزایش کاربرد تکنولوژی به جای نیروی انسانی و در نتیجه افزایش بیکاری
حضور فعال­تر کشورهای رقیب مثل ترکیه در منطقه
محدودیت زیرساخت­ها مانند حمل و نقل
بروز حوادث غیرمترقبه
تبلیغات منفی و سوء توسط رسانه­های جمعی کشورهای خارجی
بزرگ­نمایی بخشی از ناامنی­های موجود در مرزهای شرقی کشور

منبع: نوبخت، محمدباقر و پیروز، الهام. (۱۳۸۷). توسعه صنعت گردشگری در ایران: موانع و راهکارها (چاپ اول). تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
۲-۳-۲ صنعت گردشگری در ایران: نگاهی بر محدودیت­های پیش روی گردشگران خارجی
ایران یکی از مهمترین کشورهای جهان از نظر وسعت و قدمت مکان­های تاریخی و فرهنگی به شمار می­رود (مشایی و همکاران، ۲۰۰۷). بر همین اساس، پتانسیل بسیار زیادی برای جلب گردشگران بین ­المللی دارد. متأسفانه کشورهای اروپایی و امریکا علی­رغم روابط پایدار خود با کشورهایی نظیر ژاپن، ترکیه، روسیه، کشورهای آسیای میانه و سایر کشورهای اسلامی (شیعه)، تمام تلاش خود را جهت انزوای بیشتر این کشور به کار می­گیرند. این امر مشکلات متعددی را برای گردشگران بین ­المللی ورودی به ایران ایجاد کرده است؛ برای مثال، تحریم­های بین ­المللی باعث افت خدمات خطوط هوایی داخلی ایران شده است. به گفته دولت امریکا، این تحریم­ها به دلیل مسأله انرژی هسته­ای ایران وضع شده ­اند. علی­رغم تمامی این مشکلات، ایران همچنان در مسیر رشد برای جذب گردشگران خارجی قرار دارد (کوپر و همکاران، ۲۰۰۱؛ کزاک، ۲۰۰۲؛ گلدنر و ریچی، ۲۰۰۶؛ لاوز و همکاران، ۲۰۰۶).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

با توجه به این مسأله که سیاستمداران علاقه کمتری به گردشگری دارند، واضح است که این صنعت از نظر سیاسی و اقتصادی، در مقایسه با نفت و سایر بخش­ها صنعت کم­اهمیت­تری تلقی می­ شود. این عدم علاقه حتی در رابطه با گردشگری بومی بیشتر نمایان است. در حالی که باید برای گردشگری پتانسیل ایجاد گردد. نفت و گاز در قیاس با ارزش ذاتی خود در کشور، منافع اندکی را ایجاد می­ کند. هم­زمان، بیکاری در میان جوانان، یکی از عمده­ترین چالش­های اقتصادی و اجتماعی ایران است. جوانان زیر ۲۵ سال، ۷۵ درصد از کل جمعیت را تشکیل می­ دهند و در برخی نواحی شهری بالای ۵۰ درصد از این مردم جوان کار مناسبی ندارد. گردشگری علی­رغم ویژگی­های زیاد کاری و پراکندگی جغرافیایی آن به عنوان بخشی که می ­تواند فرصت­های کاری زیادی برای این گروه ایجاد کند، بسیار حائز اهمیت است (باتلر و هینچ، ۲۰۰۷).
از طرف دیگر، گردشگری میان دو نگرش دولت نسبت به آن قرار دارد: یکی نگرش نسبت به گردشگری به عنوان وسیله­ای برای دستیابی به منافع و پیشرفت اقتصادی، و دیگری به عنوان ابزاری جهت هدایت به سوی جهانی شدن و تهدید ارزش­ها و هنجارهای بومی (باتلر و هینچ، ۲۰۰۷).
حکومت ایران در این رابطه باید گام­های مؤثری بردارد تا به این تصور غلط در مورد خود پایان دهد. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که آموزه­های اسلامی اجازه نمی­دهند که برخی اقداماتی که در کشورهای دیگر در مورد توسعه گردشگری انجام می­ شود در ایران نیز پیاده شود. این مسأله به همان شناخت و درک اسلام برمی­گردد که برای پیروان خود آن را حرام کرده است؛ مانند شنای مختلط زنان و مردان و حمام آفتاب گرفتن در سواحل که واکنش زیاد محافل بین ­المللی را به همراه داشته است (باتلر و هینچ، ۲۰۰۷).
بازاریابی گردشگری بین ­المللی^[۷۴] در ایران به وفور به وسیله مشکلاتی درباره تصور ملی در ارتباط با وابستگی­های سیاسی و منطقه­ای و همچنین موضوعات فرهنگی و اجتماعی، با چالش روبرو شده است؛ مخصوصاً حجاب برای زنان و ممنوعیت هر نوع مشروبات الکلی. برای مثال، شواهدی وجود دارد که برخی از متصدیان تور گردشگران چینی به پیشرفت صنعت گردشگری ایران تمایلی ندارند؛ زیرا، حجاب در ایران الزامی است (باتلر و هینچ، ۲۰۰۷). برخی از کشورهای خارجی در مورد ایران اقدام به تبلیغات منفی می­ کنند، مقررات کشور در مورد صنعت گردشگری در زمینه ورود گردشگران به ایران تسهیلات مناسبی را ایجاد نمی­کند. مراکز و جاذبه­های گردشگری ایران برای بازدیدکنندگان خارجی به طور مناسب آماده نیست (خانی، ۱۳۸۹).
فقر، عدم وجود استانداردهای لازم، کم بودن امکانات در جاذبه­های گردشگری، ارائه تصویر منفی از ایران توسط کشورهای غربی، جنگ­های پی در پی در بسیاری از کشورهای اسلامی (لبنان، سوریه، لیبی، عراق و…) که تصویری از جنگ را برای منطقه ارائه می­دهد، به اضافه امنیت داخلی ناکافی مانند نزاع­های داخلی و تقسیمات و جدایی­طلبی­های سیاسی (که برخی اوقات توسط کشورهای دیگر تحمیل می­ شود)، نگرش­های دولتی، سیاست­های نادرست گردشگری، جوسازی منفی رسانه­های غربی، نبود امنیت منطقه­ای (ناپایداری­های سیاسی مانند کشمکش در مرزهای پاکستان و هند بر سر مسأله کشمیر)، از موانع و مشکلات اساسی کشورهای اسلامی است که تصویر معینی را در اذهان گردشگران خارجی ایجاد می­ کند (تاج­زاده نمین^[۷۵]، ۲۰۱۳).
محیط سیاسی داخلی کشور ایران و روابط بین ­المللی، موقعیت جغرافیایی ـ سیاسی^[۷۶] ایران، ناآشنایی با کشور ایران به عنوان یک مقصد گردشگری، چالش­های عمده­ای هستند که صنعت گردشگری در برابر بازارهای عمده گردشگری با آن مواجه است. اگر چه تغییر شرایط سیاسی در ایران را نمی­ توان منکر شد، اما زمان بسیار زیادی لازم است تا دیوار عدم آشنایی و تعصبات کلیشه­ای نسبت به ایران از بین برود و به عنوان یک تصویر مفید گردشگری برای گردشگران به شماره می ­آید. موفقیت در یک بخش خاص از بازار هدف به عوامل زیادی وابسته است (بیتنر^[۷۷]، ۱۹۹۵؛ موسکاردو، موریسون، پیرس، لانگ و اولیاری^[۷۸]، ۱۹۹۶؛ لینهارت و فراستوسک^[۷۹]، ۱۹۹۸؛ پیرس و بنکندوروف^[۸۰]، ۲۰۰۶).
اما مسأله اینجاست که در چه زمانی و مکانی تصویری نامطلوب توسط عوامل دسته سوم ایجاد شده است؟
مردم یک جامعه دلایل بسیار زیادی برای بازدید از جوامع دیگر دارد. اما ترک آداب و شئونات ناشناخته خود که در یک جامعه دیگر هم ناشناخته است و به صورت وارونه تصویری از آن دو ارائه شده است، مطمئناً کار چندان ساده­ای نیست (کاتلر، براون و ماکنز^[۸۱]، ۱۹۹۹؛ آدامز^[۸۲]، ۲۰۰۳). دولت امریکا و متحدانش، میراث فرهنگی و تصویر ایران برای گردشگران خارجی بازدیدکننده از این کشور را با اسلام­گرایان افراطی و احتمالاً خطرناک به تصویر کشیده­اند (علوی و یاسین^[۸۳]، ۲۰۰۷؛ وفاداری و کوپر^[۸۴]، ۲۰۰۷). اما با توجه به این که گردشگری فرهنگی^[۸۵] بخش عظیمی از گردشگران بین ­المللی را با خود همراه کرده است، حداقل می­توان گفت که این مسأله ایران را به کشوری جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است (کراچ و لابرن^[۸۶]، ۲۰۰۳؛ ریچاردز و ویلسون^[۸۷]، ۲۰۰۷؛ کوپر، گاتا و ایادز^[۸۸]، ۲۰۰۸). ایران کشوری ناآشنا با گردشگری نیست و از قدیم­الایام گردشگری در آن رواج داشته است. سالیان سال است که راه ابریشم غرب و شرق را به هم متصل کرده و رژه امپراتوری­های بزرگ در جاذبه­های آن تأثیرگذار بوده است (بوناویا^[۸۹]، ۲۰۰۴). اما متأسفانه آگاهی و مدیریت مسایل مربوط به گردشگران به تازگی در سیاست­های دولت آشکار شده است (مشایی^[۹۰]، ۲۰۰۵).
علی­رغم این که گردشگری ۹ درصد از کل مشاغل ایران برای جوانان دنبال شغل­های رده بالا را به خود اختصاص داده است و اهمیت آن برای دولت روز به روز بیشتر آشکار می­ شود، اما فقط رقم بسیار کمی از ورودی­های سال­های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ (که در حدود ۲ میلیون نفر بوده است) را به خود جلب کرده است. با این وجود، صنعت گردشگری ایران تحت رگبار مسلسل مسایل منفی و تصویر بد است و به شدت تحت تأثیر محیط سیاسی کشور و روابط بین­الملل آن قرار گرفته است (یورومانیتور^[۹۱]، ۲۰۰۷).
دولت ایران برای مقابله با این مشکلات، در سال­های اخیر تلاش کرده است تا با جدیت، چهره فرهنگی و تاریخی ایران را به نحو چشمگیرتری ارتقا دهد. ادغام سازمان­های گردشگری با اداره میراث فرهنگی و چندین اقدام دیگر در سال­های اخیر، نشان از اقدامات دولت ایران برای ارتقای چهره خود و تأثیرگذاری بر روی این صنعت است. مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران، معتقدند که ارتقای مؤثر این صنعت، باید در مقیاسی کوچک و در حوزه گردشگری فرهنگی باشد؛ چون، هنوز جامعه ایران آماده پذیرش انبوه گردشگران نیست (نقی^[۹۲]، ۲۰۰۰؛ وقاداری و کوپر، ۲۰۰۷). سیاست جذب و تغییر نگرش مردم جهان نسبت به ایران به عنوان یک مقصد گردشگری، همچنین تبلیغات تهاجمی علیه چهره ساختگی ایران توسط غرب در رسانه­های تصویری بین ­المللی، از جمله اقدامات صورت گرفته توسط مسئولان می­باشد. سازمان متولی گردشگری در ایران، در خلال سال­های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۷ در حدود ۱۰ میلیون دلار برای تبلیغات کشور ایران در رسانه­های بین ­المللی هزینه کرده است. بی بی سی، یورو نیوز، العربیه، الجزیره، ام بی سی، شبکه­ هایی بودند که تبلیغات در آنها به طور گسترده­ای پخش شد. ایران برای مبارزه با تبلیغات سوء رسانه­های غربی شروع به تأسیس رسانه­ای بین ­المللی با عنوان پرس تی وی^[۹۳] و با شعار جهانی سرشار از حقیقت کرد. این شبکه بین ­المللی حاذبه­های ایران را به طور گسترده­ای تبلیغ می­ کند (آی آر آی بی^[۹۴]، ۲۰۰۶).
سوای تمامی این برنامه­ ها برای جذب گردشگران، وزارت خارجه در ارتباط و هماهنگی با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، تصمیم به صدور ویزا در فرودگاه­های کشور نمود و این خود گامی بزرگ برای جذب گردشگران بود؛ علاوه بر این، اشتیاق دولت برای جذب گردشگران را نشان می­داد. ایران، مطابق گزارشات یونسکو، از نظر داشتن جاذبه­های تاریخی و باستانی یکی از ۱۰ کشور برتر در جهان است. این کشور ۱۲۰۰۰ اثر ثبت شده ملی و رسمی دارد (مشایی، ۲۰۰۵).
با این حال، انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ باعث دگرگونی فضای کلی و تحریف واقعیات و منجر به تغییر شرایط اجتماعی و سیاسی و به خصوص گردشگری در تمامی وجوه شد. در سال ۱۹۷۰ در حدود ۶۰ درصد از کل گردشگران بین ­المللی ایران، امریکایی­ها بودند که سالانه مبلغی بالغ بر یک میلیارد دلار هزینه می­کردند. پس از انقلاب، این رقم دست­نیافتنی شد. به تبعیت از این تحولات، محدودیت­هایی در جامعه ایران ایجاد شدند که موجبات تمایز آن با جوامع دیگر، حتی سایر جوامع مسلمان، را فراهم آوردند. از جمله این محدودیت­ها می­توان به عدم گسترش سواحل دریا برای گردشگران، نگاه مذهبی به مسأله داشتن روابط جنسی خارج از ازدواج و مصرف مشروبات الکلی اشاره کرد (میدست­میرور^[۹۵]، ۱۹۹۸).
عوامل قانونی و دولتی از لحاظ نوع با سایر عوامل تعیین­کننده^[۹۶] متفاوت هستند. اما برای درک چارچوب ملی و بین ­المللی تحول تقاضا در سفر و گردشگری بسیار حائز اهمیت می­باشند. هدف بیشتر این قوانین و مقررات تأثیر گذاشتن بر عرضه است، تا تقاضا. با این حال، تأثیر آنها بر تقاضا نیز قابل توجه است. تمامی دولت­ها قوانین و مقررات را برای نگهبانی از سلامت و امنیت جامعه­شان و کنترل بهره ­برداری از زمین­ها و ساختمان­ها وضع می­ کنند و برای تخطی از آن جریمه تعیین می­ کنند. چنین مقرراتی بسیار مهم هستند و تمامی اشکال صنعت را تحت تأثیر خود قرار می­ دهند (میدلتون و کلارک^[۹۷]، ۲۰۰۱). اُبِر^[۹۸] (۲۰۰۱) جنبه­ های سیاسی گذرنامه را در جریان گذر گردشگران از مرزها بررسی نمود. منابع اصلی و جاذبه­ها باید توسط منابع و عوامل پشتیبان^[۹۹] حمایت شوند. این عوامل، زیرساخت­ها، راه­های دسترسی، منابع رفاهی و مهمتر از همه اراده سیاسی را شامل می­شوند. دسترسی به یک مقصد چالشی است که گرفتن روادید و خرید بلیط پرواز را در بر می­گیرد. در صورتی که اراده سیاسی به قدر کافی قوی باشد، منابع و عوامل پشتیبان، می­توانند آزاد شوند (باتلر و سانتیکال^[۱۰۰]، ۲۰۱۰). مقررات حمل و نقل هوایی عبارت است از مسیرهای پروازی، خطوط هوایی مجاز، تعداد پروازها، باند فرودگاه برای فرود یا پرواز، ظرفیت صندلی در هر مسیر و گاهی قیمت­هایی که نباید از مشتریان گرفته شود. حمل و نقل هوایی بر اساس توافقات بین دو کشور انجام می­ شود. آزادسازی تجارت و تحولات دیگر، حمل و نقل هوایی را به سوی رقابت آزاد جهانی سوق داده است. این تغییرات تأثیر زیادی بر تقاضای محصولات گردشگری دارد (میدلتون و کلارک، ۲۰۰۱).
نگرش­ها نسبت به گردشگری زیرمجموعه­ای از نگاه وسیع­تری است که به کیفیت مطلوب زندگی و چگونگی رسیدن به آن وجود دارد. این نگرش­ها در میان ملل مختلف متفاوت است. چنین نگرش­هایی تحت تأثیر تبلیغات اثربخش^[۱۰۱] و بازاریابی^[۱۰۲] صحیح قرار دارد. نگرش­های اجتماعی ـ فرهنگی در کنار عوامل اقتصادی و جمعیت­شناختی، اثر بسیار زیادی بر نگرش­ها نسبت به گردشگری و کیفیت زندگی دارد؛ زیرا، مردم با این عقاید و اندیشه­ های معمول پرورش یافته­اند (میدلتون و کلارک، ۲۰۰۱). نگرش منفی نسبت به گردشگری، به ویژه در جوامع مسلمان، بسیار اهمیت دارد؛ چرا که، قانون اساسی در کشورهای مسلمان بر مبنای اسلام تدوین شده است؛ حتی اگر قانون بر اساس اسلام نباشد، یافتن مرزی برای جداسازی دین از حکومت بسیار دشوار خواهد بود (باتلر و سانتیکال، ۲۰۱۰). بنابراین نگرش مسئولان و مردم نسبت به گردشگری و سایر مسایل، با ارزش­های مذهبی عجین شده است. در کشورهای مسلمان، علی­رغم مشکل گسترده بیکاری، از مشاغل صنعت گردشگری استقبال کمتری می­ شود؛ زیرا، گردشگری در این کشورها معمولاً پدیده­ای منفی تلقی می­ شود و به دلیل رواج مسایل جنسی، افراط در مصرف مشروبات الکلی، قمار، مواد مخدر، فیلم­های مستهجن و بی­بندوباری نکوهیده است (دین^[۱۰۳]، ۱۹۸۹).
برخی مذهب را عامل منفی در انتخاب مقصد می­دانند. در گردشگری می­توان از خرید و مصرف گوشت خوک پرهیز کرد؛ زیرا، ضرورتی در گردشگری ندارد. اما نمی­ توان ممنوعیت خرید و فروش و مصرف مشروبات الکلی در گردشگری بین ­المللی را نادیده گرفت. این مسأله برخی از گردشگران را از سفر به چنین کشورهایی باز می­دارد (باتلر و سانتیکال، ۲۰۱۰). از دیدگاه مدیران و تورگردانان و دفاتر خدمات مسافرتی تهران، ضوابط و قوانین اسلامی، باورها و اعتقادات مذهبی و آداب و رسوم، مانع توسعه گردشگری می­شوند (خانی، ۱۳۸۹). مسأله دیگر، با اشتغال زنان در گردشگری در ارتباط است و زمانی نمود پیدا می­ کند که شرکتی کارکنان خود را مجبور به پوشیدن یونیفرم خاصی بکند که با اصول اسلامی مغیارت داشته باشد. این مشکل در کل خاورمیانه و شمال افریقا وجود دارد. زنانی که با حجاب کامل و پوشش ­های تیره در محل کارشان حاضر می­شوند، به گردشگران حس تروریست بودن را القا می­ کنند. از طرف دیگر، گردشگران از صحبت کردن با آنان می­ترسند؛ زیرا، در اینکه چنین افرادی اجازه کار دارند یا نه، مرددند. مسایل مربوط به جذابیت ظاهری نیز وضعیت اشتغال در گردشگری را وخیم­تر می­ کند و باعث کاهش مطلوبیت نیروی انسانی در این بخش می­ شود (باتلر و سانتیکال، ۲۰۱۰).
اطلاعات در تصمیم ­گیری سفر نقش بسیار مهمی ایفا می­ کند. با توحه به این که گردشگری صنعتی مبتنی بر اطلاعات است، و مسافرت در زمره تصمیم ­گیری­های پیچیده محسوب می­ شود، گردشگر به فراخور نیازها و خواسته­ های خود نیازمند اطلاعات از کانال­های گوناگون می­باشد (تاج­زاده، ۱۳۸۸).
بی­نزاکتی، قمار، خوردن گوشت خوک و سایر غذاهای حرام، نوشیدن مشروبات الکلی و پوشیدن لباس­های نامناسب و آرایش غلیظ در اسلام ممنوع می­باشد (زمانی­فراهانی و آندرسون^[۱۰۴]، ۲۰۱۰).
۳-۳-۲ رسانه­های جهان، ایران واقعی و برنامه گردشگری ایران
امروزه تصویر ایران بسیار متفاوت از آن چیزی است که پیش از این در دنیا شناخته می­شد. تعداد ورودی­های دانشجویان در رشته­ های مختلف در دانشگاه­ها، ورود زنان پا به پای مردان به عرصه ­های دانشگاهی و اجتماعی، تولید ۹۵ درصد از نیاز دارویی کل کشور و بسیای مسایل دیگر چهره ایران را در عرصه بین­الملل دگرگون ساخته است (مرکز خبر سازمان ملل متحد^[۱۰۵]، ۲۰۰۷). جایگاه اجتماعی زنان در ایران پس از انقلاب امروزه در مرکز توجه رسانه ­ها قرار گرفته است. این امر بیشتر به منظور نشان دادن پوشش حجاب کامل برای زنان است که طبق قوانین اسلامی برای تمامی زنان ایرانی و خارجی (در ایران) اجباری می­باشد. رسانه ­ها با این کار به دنبال ارائه چهره خاصی از ایران هستند (خبرگزاری بی بی سی^[۱۰۶]، ۲۰۰۴؛ ام اس ان بی سی^[۱۰۷]، ۲۰۰۷).
درک از ایران در نگاه جهانی و به خصوص در نگاه گردشگران امریکای شمالی و اروپا آشفته بوده است (باتلر و هینچ، ۲۰۰۷). علی­رغم این که بیش از نیمی از دانشجویان دانشگاه­ها، بیش از نیمی از معلمان، و بیش از ۶۰ درصد کارکنان دولت در ایران را زنان تشکیل می­ دهند (آژانس خبرگزاری ایران^[۱۰۸]، ۲۰۰۷) و دولت ایران پس از انقلاب توانسته نقش­های متعددی را برای ایفا به زنان بسپارد، ولی با این حال، تمرکز رسانه­های غربی­ای که اخبار ایران را پوشش می­ دهند، بر یک چهره اسلام رادیکال و افراطی و قرون وسطایی است. با تمام این اوصاف، دولت ایران تصمیم گرفته است که طرح جامع گردشگری ملی خود را با نگاهی باز به صنعت گردشگری تدوین کند تا از طریق جوانب کلی آن، هم بتواند از سود مالی فراوان برخوردار شود و هم چهره منفی ایران در جهان را تغییر دهد (فلوندرز^[۱۰۹]، ۲۰۰۶).
افزون بر اینها، ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی موجود در کشورهای در حال توسعه منافع و مزایای حاصل از توسعه گردشگری را محدود می­ کند (شارپلی و تلفر^[۱۱۰]، ۲۰۰۷). صنعت گردشگری در کشور ما، چه گردشگری داخلی و چه گردشگری بین ­المللی هیچ گاه به توسعه مطلوب دست نیافته است و این امر نتیجه برنامه ­های تدوین شده بوده است. با توجه به غنای منابع گردشگری کشور، علت این امر عمدتاً در اتخاذ اهداف و سیاست­های نادرست و تنگناهای اجتماعی ـ اقتصادی و عدم توسعه ساخت اقتصادی و زیربنایی نهفته است (معصومی، ۱۳۸۷).
اولین طرح جامع گردشگری ایران در سال ۲۰۰۱ توسط شورای گردشگری ایران با حمایت UNDP و UNWTO شکل داده شد. تغییر و نوسازی تمامی جاذبه­های گردشگری دست ساخت و همچنین اماکن و امکانات گردشگری آسیب­دیده در طول جنگ تحمیلی، از جمله نخستین اقدامات در این عرصه به شمار می ­آید. روی هم رفته، می­توان اذعان داشت که مسأله­ای که منجر به وقوع انقلابی عظیم در صنعت گردشگری ایران، ارتقای چهره ایران در جهان و همچنین گشودن گره­های ارتباطی ایران با جهان شد، استراتژی گفتگوی تمدن­ها بود که بدین طریق برای جوانان بیکار، به ویژه در مناطق روستایی بالقوه، مشاغلی ایجاد شد؛ ارزهای خارجی برای گسترش رفاه اجتماعی به جامعه ایران سرازیر شد؛ و صنعت گردشگری ایران از منظر زیست­محیطی، پایداری و اجتماعی ـ فرهنگی گسترش یافت (ایتو^[۱۱۱]، ۲۰۰۱). اهمیت این موضوع زمانی آشکار شد که اولآً نخستین گام بزرگ در جهت توسعه این صنعت در کشور برداشته شد؛ ثانیاً آن زمان که سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۱ را به عنوان «سال گفتگوی تمدن­ها» نامگذاری کرد. لازم به توضیح است که واژه «گفتگوی تمدن­ها» توسط سید محمد خاتمی، رئیس جمهوری سابق ایران برای نخستین بار استفاده شد. حال سوال این است که اگر چه شرایط بین ­المللی پایدار و ثابت به عنوان پیش­فرض گسترش و رشد صنعت گردشگری به حساب می ­آید، آیا خود این صنعت نیز می­توانست به باز شدن گره­های ارتباطی و سیاسی ایران با کشورهای دنیا منجر شود (فلوندرز، ۲۰۰۶).
مطالعه اقتصاد گردشگری ایران نشان می­دهد که تأثیر کلی این صنعت بر اقتصاد ایران در مقایسه با سایر بخش­های اقتصادی همچنان رقم بسیار پایینی را به خود اختصاص داده است؛ برای مثال، صنعت گردشگری تنها ۳/۳ از کل اشتغال در ایران در GDP را ازآن خود کرده است. در حالی که درآمد دولت از آن، به اندازه ۱۵/۰ از درآمد کل کشور است (ایتو، ۲۰۰۷). اگر چه آمار بسیار دقیقی از تمرکز درآمد گردشگری کشور ایران در دست نیست، اما با مطالعه روندهای گذشته می­توان گفت تمرکز اصلی آن بیشتر به شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و یزد بر می­گردد. به طور کلی، صنعت گردشگری در مسیر خود در راه توسعه و پیشرفت قرار دارد. هر چند در این راه با چالش­های بسیار عمیقی مواجه است که پیشتر بدانها اشاره گردید. همان­طور که بارها گفته شد، ثبات سیاسی نقش اساسی در گسترش این صنعت بازی می­ کند و نباید فراموش کرد که حتی اگر تمامی جاذبه­های جهان در ایران باشد، بدون ثبات سیاسی و صلح پایدار نمی­ توان گردشگران را به کشور خود جذب کرد. برنامه جامع گردشگری در راستای محقق ساختن و آزمودن جایگاه حال حاضر این صنعت می­باشد. از دیدگاه میان رشته­ای، همان­طور که بسیاری از مؤلفان اشاره کرده ­اند، پژوهش­ها و ارزیابی کامل منابع گردشگری ایران، امکانات، خدمات، زیرساخت­ها، نیروی انسانی، و مؤسسات آموزش فنی و حرفه­ای مورد نیاز است (ایتو، ۲۰۰۷). خروجی این کار این خواهد بود که میراث فرهنگی و گردشگری ایران بدون شک مهمترین پتانسیل کشور ایران خواهد بود. آثار و رویدادهای تاریخی شامل آثار ثبت­شده جهانی از ایران باستان تا دوره اسلامی، جاده ابریشم، تنوع جوامع قومی و روستاها، و سبک زندگی فرهنگی در دسترس به عنوان توانایی­های بالقوه ایران مطرح شده ­اند. علاوه بر آثار غنی میراث فرهنگی، کشور ایران دارای سرمایه ­های غنی و متنوع از آثار طبیعی است. آب و هوای گوناگون، پارک­های ملی و مناطق حفاظت­شده، جشمه­های آب گرم و سرد، لجن درمانی و… از توانایی­های بالقوه اکوتوریسم این کشور به حساب می ­آید (وفاداری و کوپر، ۲۰۰۷).
۴-۳-۲ گردشگری و سیاست در وضعیت کنونی ایران
صنعت گردشگری در دنیای کنونی بدون مشارکت دولت یارای وجود ندارد و این واقعیتی احتناب­ناپذیر است. به طور کلی، می­توان ادعا کرد که تنها دولت است که می ­تواند با ایجاد مرزهای سیاسی، امنیت، ثبات، ساختارهای قانونی و مالی که توسعه صنعت گردشگری نیز بدان نیازمند است، می ­تواند اعلان وجود کند (الیوت^[۱۱۲]، ۱۹۹۷).
در خصوص کشور ایران پس از خلع شاه سابق، سیاست خارجی و روابط بین ­المللی نقش کلیدی در توسعه و گسترش صنعت گردشگری ایفا کرده است و اساس آن را تشکیل داده است. در این میان، شاید بتوان گفت که مهمترین مسأله تعارض اساسی بین روابط ایران و امریکا، و همین­طور متحدانش می­باشد که سایر مسایل را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است؛ مسایلی که از تغییر ایدئولوژی و ارزش­های فرهنگی در داخل جامعه ایران نشأت گرفته­اند (مهدوی^[۱۱۳]، ۲۰۰۴).
البته در سال­های اخیر، تلاش­ های بسیاری از سوی ایران برای معرفی و توضیح انقلاب اسلامی صورت گرفته است تا در نقطه مقابل تلاش­ های کشورهای اروپایی و امریکا بایستد که همواره درصدد ارائه تصویری نامناسب از ایران به دنیا بوده ­اند. در حالت کلی می­توان چنین ادعا کرد که ایران در طی سه دهه اخیر دوران بسیار متلاطمی را پشت سر گذاشته است. انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹، هشت سال جنگ تراژدیک با عراق، ناامنی کشورهای منطقه و همسایه ایران، داستان تحریم­های سازمان ملل متحد علیه ایران و شرایط سیاسی متغیر این کشور، همگی از جمله عواملی هستند که کشور و در رأس آن صنعت گردشگری ایران را تحت تأثیر قرار داده­اند. از زمان اتمام روابط بسیار خوب ایران با امریکا، تمامی تلاش­ها برای محدود ساختن روابط ایران با سایر کشورها نیز صورت گرفته است و این مسأله عامل اصلی اثرات منفی بر صنعت گردشگری ایران بوده است (فیاض­منش^[۱۱۴]، ۲۰۰۳).
۴-۲ مروری بر پژوهش­های گذشته
با اینکه از تاریخ گردشگری به مفهوم امروزی و جدیدش کمتر از یک سده می­گذرد، ولی مباحث و پژوهش­هایی که طی دهه­های اخیر در مورد صنعت گردشگری صورت گرفته به اندازه­ای بوده است که با اطمینان می­توان گفت کمتر زمینه علمی و تجاری بدین صورت توسعه و رشد روزافزون داشته است و پیش ­بینی­های معتبر حاکی از تبدیل شدن این پدیده به صنعت شماره یک در دهه آتی است؛ چنان که، در سال ۲۰۰۷ گذرنامه نزدیک به ۹۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا مهر شده و دارندگان این گذرنامه­ها به عنوان مسافر بین ­المللی شناخته شده ­اند (حیدری چیانه، ۱۳۸۷).
تا کنون پژوهش­های بسیاری در مورد تصمیمات گردشگران انجام شده است، که بیشتر با محدودیت­های زمانی و مکانی در ارتباط هستند (دلارت، اتما و لیند^[۱۱۵]، ۱۹۹۸). بخش اعظمی از پیشینه ادبیات پژوهش حاضر به عنوان زیرمجموعه­ای از علوم دیگر از جمله اقتصاد، جامعه ­شناسی و… صورت پذیرفته است که در ادامه به تفکیک پژوهش­های داخلی و خارجی بدانها پرداخته می­ شود:
۱-۴-۲ پژوهش­های داخلی
موحدی (۱۳۷۴) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «بررسی عوامل مؤثر در عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه ­گذاری در صنعت جهانگردی ایران» با طرح چند فرضیه پژوهش خود را انجام داده است. در یکی از فرضیات این پژوهش عنوان می­ شود که به نظر سرمایه ­گذاران بخش خصوصی قوانین و مقررات مربوط به صنعت گردشگری تسهیل­کننده نیست. داده ­های پژوهش از سه طریق مصاحبه با سرمایه­گزاران و مسئولین مرتبط با صنعت گردشگری، توزیع پرسشنامه در بین ایرانگردان و گردشگران، و همچنین مطالعه اسناد و مدارک جمع­آوری شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بخشی از مقررات حاکم بر این صنعت محدودکننده است و بخش دیگری که تسهیلاتی در آن در نظر گرفته شده است، ضمانت اجرایی ندارد و دستگاه­های مرتبط از اجرای آن امتناع می­ورزند که به نوعی نقض حقوقی و قانونی محسوب می­گردد. علاوه بر این، عدم تسهیل­کنندگی قوانین مربوط به صنعت گردشگری به عنوان عاملی در جهت عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه­گزاری در این صنعت قلمداد می­ شود. پژوهشگر دلایل کمبود تقاضا برای گردشگری را ناشی از عوامل زیر می­داند:
هزینه خدمات این صنعت در مقایسه با کیفیت آن از نظر گردشگران رضایت­بخش نیست؛
تبلیغات مناسبی برای جذب و جلب گردشگران وجود ندارد؛ و
کیفیت محصولات صنایع دستی ایران برای گردشگران رضایت­بخش نیست.
مرسلی (۱۳۷۴) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان «تخمین توابع عرضه و تقاضای توریسم خارجی در ایران» بیان می­ کند که فقدان تلقی مثبت نسبت به گردشگری از مشکلات جذب و توسعه گردشگری در ایران می­باشد.
ناصری (۱۳۷۵) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان «شناسایی موانع مؤثر بر توسعه صنعت توریسم ایران و طراحی الگویی برای گسترش خوب توریست» به بررسی نظر جامعه آماری پژوهش، یعنی، گردشگران خارجی پرداخته است. وی در پژوهش خود چنین بیان می­ کند که عدم هماهنگی فرهنگ گردشگران برخی از کشورها با فرهنگ و ارزش­های حاکم، وجود سازمان­های موازی گردشگری و مشکلات سرمایه ­گذاری و صنعت تبلیغات از اهم مشکلات گردشگری کشورمان می­باشد.
سلیمی (۱۳۷۶) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «بررسی موانع فکری، اجتماعی و فرهنگی گسترش توریسم در ایران از دیدگاه جامعه ­شناسی» به بررسی موانع موجود از دیدگاه جامعه­شناختی پرداخته است. جامعه آماری مورد نظر این پژوهش گردشگران خارجی بوده است.

جدول۳-۱:نتایج سرشماری جمعیت۱۳۹۰
جدول۳ -۲- شاخص های جمعیتی سال ۹۰
شاخص های جمعیتی
۳-۱۶- زبان‌های ایران
بنابر گزارش کتابچه سیا، امروزه ایران از قومیت‌های گوناگونی از جمله فارس‌ها (۶۱ درصد)، آذربایجانی‌ها (۱۶ درصد)، کردها(۱۰ درصد)، گیلک‌ها و مازندرانی‌ها(۷ درصد)، لرها(۶ درصد)، بلوچ‌ها )۲ درصد(، عرب‌ها )۲ درصد(، ترکمن‌ها و قشقایی‌ها )۲ درصد) و دیگران (۲ درصد) تشکیل یافته‌است.
بنابر برآورد دیگری از کنگره آمریکا، ۶۵ درصد از ساکنان ایران به زبان فارسی، ۱۶ درصد به زبان ترکی آذربایجانی، ۷ درصد به زبان کردی، ۶ درصد به زبان لری، ۲ درصد به زبان عربی، ۲ درصد به زبان بلوچی، ۱ درصد به زبان ترکمنی، ۱ درصد به زبان قشقایی و سایر زبان‌های ترکی و کم‌تر از ۱ درصد نیز به زبان‌های ارمنی، آشوری، گرجی و دیگر زبان‌های غیرفارسی و غیرترکی سخن می‌گویند.
در ایران در حدود ۷۵ زبان و گویش رواج دارد.بنابر تخمین کتابچه اطلاعات سیا، بزرگ‌ترین گروه‌های زبانی ایران را به ترتیب فارسی با گویش‌های مختلف )۵۸ درصد(، ترکی آذربایجانی با گویش‌های مختلف )۲۶ درصد(، کردی )۹ درصد) ، لری (۲ درصد)، بلوچی (۱ درصد)، عربی )۱ درصد(، ترکمنی)۱ درصد) و دیگر زبان‌ها (۲ درصد) تشکیل می‌دهند.
مهرداد ایزدی پژوهشگر کرد-بلژیکی-آمریکایی که کار وی را می‌توان در دانشکده امور بین‌الملل و عمومی دانشگاه کلمبیا آمریکا در وبسایت پروژه ۲۰۰۰ خلیج مشاهده کرد می‌گوید در سرشماری ایران در سال ۲۰۰۱ نشان می‌دهد که فارسی زبان نخست ۶۳٪ از ایرانیان می‌باشد.در حالی که وی درصدهای زیر را نیز ارائه می‌دهد:

• • ۳/۶۳% فارسی و لری

• • ۱۳% ترکی و گویشهای ترکی

• • ۷٪ کردی

• • ۶/۳٪ گیلکی

• • ۳% مازندرانی

• • ۲/۵% بلوچ

• • ۸/۲% عرب

• • دیگر زبانها مانند ترکمن، پشتو، ارمنی، سریانی، گرجی، قشقایی، براهویی، راجی، مینابی و دیگر زبانهای ایرانی غربی مانند (لاری، تالشی، تاتی، راجی، غیره(

بر پایه گزارش صندوق جمعیت ملل متحد نیز زبان جمعیت ایران متشکل از ۵۱٪ فارسی، ۲۴٪ آذری، ۸٪ گیلک و مازندرانی، ۷٪ کردی، ۳٪ عربی، ۲٪ بلوچی، ۲٪ لری، ۲٪ ترکمنی و ۱٪ دیگر زبانها مانند لکی، قشقایی، قزاقی، هزارگی، گرجی، ارمنی، تاتی، تالشی و…
تاکنون در هیچ‌یک از سرشماری‌های ایران پرسش‌های مربوط به وابستگی‌های قومی و زبانی پرسیده نشده است. اگرچه این پرسش در پرسشنامه‌های سرشماری سال ۱۳۶۵ مطرح شده بود ولی به دلیل ملاحظات سیاسی از جمع‌ آوری اطلاعات مربوط به آن خودداری شد. با این حال پژوهشها و برآوردهایی در مورد ترکیب قومی و زبانی کشور انجام شده‌است. یکی از این پژوهشها به نمونه‌گیری سازمان ثبت احوال کشور در مرداد ۱۳۷۰ باز می‌گردد که زبان مادری زنانی را که برای دریافت شناسنامه فرزندان خود به دفترهای ثبت احوال مراجعه کرده بودند، مورد پرسش قرار می‌داد. در این نظرسنجی از مجموع ۴۹٬۵۵۸ مادر، ۲/۴۶٪ به فارسی، ۶/۲۰٪ به آذری، ۱۰٪ به کردی، ۹/۸٪ به لری، ۲/۷٪ به زبان شمالی، ۵/۳٪ به عربی، ۷/۲٪ به بلوچی، ۶/۰٪ به ترکمنی، ۱/۰٪ به ارمنی و ۲/۰٪ به دیگر زبان‌ها تکلم می‌کردند. مشابه این نظرسنجی در سال ۱۳۷۳ هم انجام شد و به نتایج مشابهی رسید. در این نظرسنجی‌ها روشن شد که سطح باروری و ویژگی‌های جمعیتی بر حسب جامعهٔ زبانی مادران بسیار متفاوت است و شمار فرزندان زنده زاده شده در گروه‌های گوناگون زبانی میان ۲٫۹ تا ۵ قرار داشت اما مطالعه‌ای دیگر نشان داد که این اختلاف بیشتر از تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی این گروه‌ها ناشی می‌شود تا صرف تعلق قومی و زبانی آن‌ها.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۱۷-آمارهای زبانی
به طور کلّی آمارهای گوناگونی از ترکیب زبانی مردم ایران از سوی منابع گوناگون ارائه گردیده‌است:
جدول۳-۳-ترکیب زبانی مردم ایران۲۰۰۸
جدول۳-۴-ترکیب زبانی مردم ایران۲۰۰۶
http://fa.wikipedia.org
http://fa.wikipedia.org
جدول۳-۵ جمعیت استانهای ایران بر پایه سرشماری سال‌های ۱۳۸۵‏، برآورد سال۱۳۸۹‏و ۱۳۹۰ خورشیدی
http://fa.wikipedia.org
۳-۱۸-تمدن ایرانی و تکثر فرهنگی
تکثر و تنوع فرهنگی ازجمله ویژگی هاییست که جامعه ایرانی را با بسیاری از جوامع دیگر متفاوت ساخته است. اینکه ایران چه تعداد قومیت را در خود جای داده است محل بحث و منازعه است. هنوز یک شاخص مشخص برای شناسایی قومیتها وجود ندارد و هرکس براساس یک معیار قومیتها را از یکدیگر تمییز میدهد.
تکثر و تنوع فرهنگی ازجمله ویژگیهاییست که جامعه ایرانی را با بسیاری از جوامع دیگر متفاوت ساخته است. اینکه ایران چه تعداد قومیت را در خود جای داده است محل بحث و منازعه است. هنوز یک شاخص مشخص برای شناسایی قومیت ها وجود ندارد و هرکس براساس یک معیار قومیت ها را از یکدیگر تمییز میدهد. تاریخ مشترک، زبان، مذهب، آداب و سنن، ویژگی های جسمانی و . . . همگی شاخص هایی هستند که برای شناخت یک قومیت و متمایز نمودن آن از دیگر اقوام به کار رفته­اند. با اینحال و بنا به مشهورترین روایت که در بسیاری از منابع به کار رفته است قومیت های فارس، آذری، کرد، بلوچ، عرب، ترکمن، لر، بختیاری، مازندرانی، گیلک، قشقایی، لک، تالشی، خلج، آشوری، کلدانی، مندایی(صائبی)، تات، گرجی، سیستانی، ارمنی، و یهودی اجزای ایران سیاسی امروز را تشکیل داده اند. ترکیب قومیتی ایران بر اساس داده‌های «کتاب واقعیت‌های جهان سیا» ۵۱٪ فارس، ۲۴٪ آذری، ۸٪ گیلک و مازنی، ۷٪ کرد، ۳٪ عرب، ۲٪ لر، ۲٪ بلوچ، ۲٪ ترکمن و ۱٪ از دیگر اقوام است.در روایتی متفاوت در کتابخانه کنگره ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از معتبرترین منابع این ترکیب اینگونه آمده است: فارس۶۵٪، آذری ۱۶ ٪، کرد ۷٪، لر ۶٪، عرب ۲٪، بلوچ ۲٪، ترکمن ۱٪، گروه‌های ترک‌تبار قبیله‌ای همچون قشقایی ۱٪، و گروه‌های غیرایرانی و غیرترک همچون ارمنی، آشوری، و گرجی کمتر از ۱٪. در مجموع قومیت های ایرانی را می­توان به دو دسته کلی تقسیم نمود. دسته اول قومیتهایی که در محدوده ایران امروز محصور گردیده­اند و دسته دوم قومیت هایی که دنباله آنها در کشورهای همسایه قرار گرفته است. با توجه به این تقسیم ­بندی در ادامه برای آشنایی مختصر به معرفی کوتاهی از قومیت های دسته دوم خواهیم پرداخت.
۳-۱۹- معرفی کوتاه قومیتهای مرزنشین ایران ومیزان مجانست اقوام کشورهای مجاور
۳-۱۹-۱- آذری ها
قوم آذری زبان های ایران غالباً در قسمت شمال غربی ایران سکونت دارند. این گروه که پس از اقوام فارس زبان در رتبه بعدی در ترکیب ملی ایران قرار دارد در استان های آذربایجان غربی ، آذربایجان شرقی ، اردبیل و زنجان استقرار داشته و ادامه­ آن به استان همدان و غرب گیلان گسترش یافته است؛ علاوه بر این، در شهرهای تهران، قم ، اراک و قزوین نیز به صورت ادغام اجتماعی جمعیت قابل توجهی را شامل می شود. آذری ها در متغیرهای زبان و احساس قومیت با فارس زبان­ها تفاوت دارند اما در متغیر دین و مذهب (شیعه) با اکثریت ملت مشترکند. ترک های آذری زبان ایران با ترک های قفقاز و ساکن در آن سوی مرزها وجوه مشترک زیادی دارند و آنها را بخشی از مردم ایران می دانند که بر اثر تحولات بین المللی وضعف حکومت مرکزی و طی قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای از پیکره­ی ایران جدا شده اند . ترک های آذربایجان همواره از این موضوع رنجیده خاطرند و خواهان الحاق پاره جدا شده ایران به بدنه کشور هستند.
۳-۱۹-۲- کردها
کردهای ایران از دو مذهب شیعه و سنی برخوردار هستند. کردها که سومین گروه جمعیتی از ملت ایران به شمار می آیند، در غرب کشور، در استانهای کردستان، جنوب آذربایجان غربی زندگی می­ کنند و بخش هایی از منطقه کرد نشین خارج از قلمرو سیاسی ایران مشتمل بر نواحی شمالی عراق، جنوب شرقی ترکیه و شمال شرقی سوریه است. دسته جاتی از کردها در شمال خراسان و گروهی نیز در کشور ارمنستان به صورت اقلیت قومی به سر می برند . در مجموع کردها در ریشه ­های نژادی ، زبانی ، تاریخی و برخی خصلت های فرهنگی با بخش مرکزی ایران دارای مشترکات هستند اما از جهات مذهبی ، قومی و زبان محاوره با بخش مرکزی ایران تفاوت دارند و در عوض با نواحی کرد نشین خارج از مرزها همگونی دارند. مردم کرد ایران در طول تاریخ و ازمنه گذشته نه با مشکلی مواجه بوده اند و نه مشکلی برای حکومت مرکزی به وجود آورده­اند. اما در اواخر حکومت قاجار و آغاز کار حکومت کمونیستی شوروی، این کشور سعی داشت در ایران نیز حکومتی کمونیستی تأسیس کند. به همین جهت دست به تشکیل حزب کمونیست ایران زد تا با فعال نمودن آن در حکومت ایران نفوذ کند.
۳-۱۹-۳- عرب ها
عرب های ایران در بخش مرکزی و جنوب غربی استان خوزستان استقرار دارند . خوزستان به لحاظ توپوگرافی و ساختار قومی و فرهنگی به دو بخش خوزستان مرتفع و خوزستان کم ارتفاع تقسیم می­ شود. خوزستان مرتفع بین دشت کم ارتفاع خوزستان و دامنه­های غربی رشته کوه زاگرس واقع است؛ این بخش از نظر فرهنگی و انسانی در واقع، امتداد گستره جغرافیایی بخش مرکزی است و اساساً قشلاق عشایر و ایلات لر و بختیاری ناحیه زاگرس به شمار می­رود. به دلیل غلبه فرهنگ ایرانی باید این منطقه را دنباله بخش مرکزی ایران دانست که در شرق و شمال جلگه خوزستان گسترش دارد و بر خوزستان کم ارتفاع مشرف است. خورستان کم ارتفاع بخشهای غربی و جنوبی جلگه خوزستان را شامل می­ شود. مردم این خرده ناحیه که عمدتاً عرب و دارای فرهنگ خاص هستند از بافت فرهنگی و انسانی خوزستان مرتفع متمایزند. ساکنان منطقه عرب نشین خوزستان از حیث زبان و قومیت اصالتاً عرب و عمدتاً شیعه هستند و قلمرو آنان به مناطق جنوبی عراق گسترش پیدا می­ کند. تجانس مذهبی منطقه عرب نشین خوزستان و دنباله برون مرزی آن،‌نوعی گرایش رفتاری در مردم این منطقه نسبت به بخش مرکزی ایران به وجود آورده است. به سبب وجود ذخایر عظیم نفتی در استان خوزستان قدرتهای بزرگ از دیرباز توجه خاصی به این قسمت از سرزمین ما داشته اند و در اواخر حکومت قاجار در صدد جدا کردن این قسمت از خاک ایران بوده اند. جنبش قومی شیخ خزعل مهمترین تحرک قومی در آن زمان محسوب می­شد.
۳-۱۹-۴- بلوچ ها
یکی دیگر از اقوام ایرانی که در این سرزمین سابقه ای بس طولانی دارند قوم بلوچ در استان سیستان و بلوچستان می باشند. این استان هم مرز با کشورهای پاکستان و افغانستان بوده و از جنوب سواحل دریای عمان را در بر می گیرد. استان سیستان و بلوچستان شامل دو بخش کلی است؛ بخش شمالی آن را سیستان و بخش جنوبی آن را بلوچستان در بر می گیرد. هر دو قوم اصلاً ایرانی بوده که سیستانی ها عمدتاً شیعه و بلوچ ها اغلب سنی مذهب هستند. سیستانی ها از اصیل ترین اقوام آریایی می باشند و زبانشان ریشه در زبان فارسی دارد اما در مورد بلوچها اختلاف نظر وجود دارد. بلوچستان ایران با ایالت بلوچستان در جمهوری فدرال پاکستان و ناحیه بلوچ نشین افغانستان، پیوند فضایی و جغرافیایی مشترک دارد. سرزمین بلوچستان با مساحتی ۱۷۵۰۰۰کیلومتر مربع در جنوب­شرقی ایران واقع است. برای بیان ملموستر وسعت بلوچستان باید گفت که فاصله شهر زاهدان در شمال آن تا چابهار در جنوب آن ۷۰۵ کیلومتر و عرض آن از کوهک تا شرق جازموریان ۵۹۰ کیلومتر است. بلوچ ها از جهت مذهب با بلوچ های قلمرو اهل سنت پاکستان شبه قاره هند مجانست و با بخش مرکزی ایران تفاوت دارند. از نظر ریشه زبان و لهجه، زبان بلوچی را همانند پشتو، تاجیکی و کردی عضو خانواده­ زبانهای ایرانی می­دانند، اما لهجه­های بلوچی در مناطق بلوچ نشین ایران و پاکستان به مراتب به هم نزدیکترند تا به زبان فارسی، بنابراین، بلوچستان ایران و پاکستان در سه متغیر مذهب، زبان و قومیت با یکدیگر تجانس دارند. ترکیب این سه متغیر همسو، بر همگرایی دو بخش بلوچ­نشین پاکستان و ایران تأثیر گذاشته و آرمان سیاسی بلوچستان بزرگ را در قالب تلاش سیاسی «بلوچستان» آزاد پدید آورده است. برخی ایشان را از اقوام آریایی و برخی معتقدند بلوچ ها اصالتاً عرب هستند.
۳-۱۹-۵- ترکمن ها
ترکمن های ایران در بخش شمالی استان گلستان و ناحیه ای کوچک از شمال غربی خراسان، یعنی شهرهای گنبد ، بندر ترکمن، مراوه تپه و جرگلان بجنورد استقرار دارند. قلمرو قوم ترکمن از این منطقه واقع درشرق دریای مازندران آغاز شده به سمت آسیای مرکزی گسترش و امتداد پیدا می کند. ترکمن ها که نسبت به دیگر اقوام حاشیه ای ایرانی، قلمرو فضایی محدودتری دارند همانند اقوام کرد و بلوچ در سه خصیصه و متغیر زبان ، قومیت و مذهب از بخش مرکزی ایران متمایزند و بالعکس با کشور ترکمنستان دراین سه ویژگی اشتراک وتجانس دارند. http://www.irdc.ir
عکس:۳-۱- جاده پایانه رازی خوی - ایران - ترکیه
۳-۲۰- مرزهای سیاسی ایران خشکی و آبی:
اصطلاحی است که در جغرافیای سیاسی از آن برای مشخص کردن مرزهای جغرافیای ایران استفاده می‌شود و مفهوم آن خطوطی است فرضی که محدوده کشور ایران را با کشورهای همسایه معین می‌کند. ایران بیش از ۶۰۰۰ کیلومتر با کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ترکیه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و عراق مرز مشترک (خشکی) دارد. ایران همچنین دارای ۲۷۰۰ کیلومتر مرز آبی در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان می‌باشد. ایران طولانی‌ترین مرز را با عراق و کوتاه‌ترین مرز را با ارمنستان دارد.
طول مرز ایران با کشورهای همسایه

• •  عراق: ۱۴۵۸ کیلومتر

• •  ترکمنستان: ۹۹۲ کیلومتر

•  افغانستان:۹۳۶کیلومتر