۴-۲- شدت نفوذ نهائی تعدیل‌نشده
همان‌گونه که قبلاً بیان شد، مبنای استخراج معادلات گروه‌بندی‌شده NRCS، بر اساس شدت نفوذ نهائی خاک‌ها می‌باشد (که این مقادیر همراه در مراحل بعدی، با دیگر ضرایب معادله نفوذ تعدیل می‌گردند). مقادیر برآورد نفوذ نهائی با بهره گرفتن از بافت خاک، و نیز بکارگیری روش‌های اندازه‌گیری شاملِ استفاده از نفوذ شش‌ساعته، برازش معادله توانی و کاربرد تعریف استاندارد، برازش معادله بر داده‌های نفوذ انتهائی و استفاده از روش جریان ورودی- خروجی در جویچه، برای تیمارهای رطوبتی مختلف در شکل‌ ۴-۲ نشان داده شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بدیهی است مقدار نفوذ نهائی بر اساس بافت خاک در همه موارد (شرایط رطوبتی و نوبت آبیاری) ثابت می‌باشد؛ که با توجه به بافت خاک (لوم رسی شنی و لوم )، رقم ۶۲/۷ میلی‌متر در ساعت برای آن انتخاب گردید (با استناد به جدول گروه نفوذ SCS). دیگر روش‌های برآورد شدت نفوذ نهائی نیز برای همه تیمارها، دارای یک روند نزولی در طول فصل آبیاری است.
داده‌های ورودی-خروجی از آبیاری اول تا آبیاری چهارم روند کاهشی خود را حفظ کرده اما در آبیاری پنجم میزان نفوذ افزایش یافته است. علت این کاهش (تا آبیاری چهارم) و افزایش (در آبیاری پنجم) را می‌توان به تغییر ساختمان خاک و رویش گیاه در طول فصل آبیاری نسبت داد. به این صورت که با ادامه روند آبیاری ساختمان خاک دچار تغییراتی شده و از میزان نفوذ نهایی کاسته شده است، اما در آبیاری پنجم به دلیل رویش علف‌های هرز در داخل جویچه میزان ضریب زبری خاک افزایش یافته و بر شدت نفوذ نهایی اثر گذار بوده و باعث افزایش آن شده است. این روند در همه تیمارهای پنج و هفت و نه روزه مشاهده می‌گردد؛ البته میزان این تغییرات در تیمار پنج روزه (تیمار با رطوبت اولیه بیشتر) محسوس‌تر از دو تیمار دیگر می‌باشد. همچنین نتایج داده‌های حاصل از سه روش شدت شش ساعته، معادله توانی و برازش انتهایی در تیمار پنج روزه، تغییرات کاهشی در طول فصل آبیاری (به استثنای آبیاری چهارم) را نشان می‌دهد. این روند کاهشی در تیمار هفت روزه و در طول فصل آبیاری (به استثنای آبیاری پنجم)، و در تیمار نه روزه در طول کل فصل آبیاری (برای همه آبیاری‌ها) وجود دارد. علت این روند کاهشی برای اکثر آبیاری‌ها را می‌توان به ساختمان خاک و شرایط محیطی (مانند دما) و خطای انسانی نسبت داد.

شکل۴-۲– مقادیر شدت نفوذ نهایی بدست آمده از روش‌های مختلف در طول فصل آبیاری در تیمارهای رطوبتی مختلف.
از طرف دیگر، از لحاظ مقدار برآورد، همانطور که داده‎‌ها و شکل‌ها نشان می‌دهند، در تمامی تیمارها و در کل فصل آبیاری داده‌هائی که با بهره گرفتن از روش ورودی-خروجی بدست آمده‌اند، از داده‌های حاصله از سه روش شدت شش ساعته، معادله توانی و برازش انتهایی (که از استوانه نفوذ استخراج شده‌اند) بیشترند. از جمله دلایل این اختلاف می‌توان به چگونگی برآورد داده‌ها اشاره کرد. داده‌های ورودی- خروجی در شرایط واقعی آبیاری که در آن آب در حال حرکت است (در طول کل جویچه) بدست آمده‌اند، این در حالی است که داده‌های سه روش دیگر براساس اطلاعات استوانه‌های نفوذ بدست آمده‌اند، که نشان‌دهنده شرایط بدون‌حرکت (static) آب، آن‌هم بصورت نقطه‌ای (و نه طولی و گسترده) بوده و از نظر ساختاری با شرایط واقعی مزرعه متفاوت می‌باشد. همچنین میزان عمق آب در استوانه‌های نفوذ بیشتر از عمق آب در جویچه می‌باشد. از طرفی، مقادیر بدست آمده از روش‌های متّکی به استوانه نفوذ متناظر با زمان‌های ۶ ساعت و بیشتر (تا چندین برابر آن) بوده و در روش ورودی-خروجی این زمان حدود ۳۰ دقیقه (تا کمتر از یک ساعت) می‌باشد، و بدیهی است شدت نفوذ در زمان‌های طولانی دارای مقادیر کمتری خواهد بود.در هر صورت، این مقادیر برای کاربردهای بعدی، براساس نوبت آبیاری و شرایط هیدرولیکی آزمایش تعدیل شدند.
۴-۳- شدت نفوذ نهائی تعدیل‌شده با بهره گرفتن از معادلات NRCS
با تعدیل نفوذ نهائی برای روش‌های مختلف (متناظر با شرایط واقعی مزرعه)، این مقادیر در هر نوبت آبیاری (بصورت مجزّا) مورد تجزیه-تحلیل آماری قرار گرفته (جدول ۴-۲) و میانگین آنها در شکل‌ ۴-۳ ارائه شده است.
جدول ۴-۲٫ تحلیل آماری نفوذ نهایی تعدیل شده حاصل از روش‌های مختلف در طول فصل آبیاری.

* و ** نشانگر معنی‌داری اثر عوامل، به ترتیب در سطح ۵ و ۱ درصد است
تحلیل آماری نشان می‌دهد در هر سه تیمار رطوبتی و در طول فصل آبیاری (بجز آبیاری اول از دو تیمار پنج و نه روزه و آبیاری دوم و چهارم از تیمار پنج روزه)، اختلاف معنی‌داری بین داده‌ها وجود دارد. معنی‌دارنشدن تفاوت‌ها در آبیاری اول را همان‌گونه که در شکل۴-۳ نیز مشهود است، می‌توان به نوسانات زیاد داده‌ها، بخاطر شرایط ناپایدار خاکِ تازه شخم‌خورده دانست و این در حالی است که هنوز رطوبت اولیه نیز در آنها اعمال نشده بود.

شکل۴-۳٫ مقادیر شدت نفوذ نهایی تعدیل‌شده حاصل از روش‌های مختلف در طول فصل آبیاری در تیمارهای رطوبتی مختلف.
(به همراه دامنه تغییرات آن به صورت میله‌ای)
همان‌گونه که در شکل‌ ۴-۳ قابل‌مشاهده است با انجام تعدیل‌های مزرعه‌ای، مقادیر شدت نفوذ و دامنه نوسانات آنها از داده‌های اولیه کمتر شد؛ بیشترین و کمترین مقدار شدت نفوذ قبل از تعدیل در تیمارهای مختلف رطوبتی بیش از ۴۰میلی‌متردرساعت (از ۳ تا ۴۵) اختلاف داشته، اما پس از تعدیل داده‌های اولیه، مقادیر بیشینه و کمینه نفوذ نهائی در بین تیمارهای مختلف به ۱۳ و ۳ میلی‌متر در ساعت رسیده و اختلاف آنها به حدود ۱۰ میلی‌متر در ساعت کاهش یافت. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که اعمال تعدیل‌های مذکور سبب می‌گردد که اختلاف بین داده‌ها و پراکندگی و انحراف‌معیار آنها کاهش یابد. به نظر می‌رسد علت این نزدیکی بین داده‌های شدت نفوذ نهائی، منطقی و حتی مورد انتظار باشد. به این صورت که شرایط خاص یک جویچه اعم از محیط خیس‌شده، ضریب زبری، شیب و… برای مقادیر نفوذ نهایی بدست آمده از روش‌های مختلف اعمال می‌گردد. در عین حال، برای تیمارهای مختلف در طول فصل آبیاری شرایط مشابه داده‌های تعدیل نشده، از لحاظ روند کاهشی وجود داشته و روند افزایشی مختصر در آبیاری پنجم (و بعضاً چهارم) نیز همچنان مشاهده شده و حتی این موضوع به روش‌های مرتبط با استوانه نفوذ نیز سرایت نمود.
همانطور که در بخش قبل نیز به آن اشاره شد، در آبیاری‌های چهارم و پنجم بدلیل رشد گیاه در داخل جویچه ضریب زبری آن افزایش یافته و بر نفوذ اثرگذار بوده است. البته رشد گیاه در جویچه‌های مربوط به تیمار پنج روزه نیز وجود داشت و بنظر می‌رسد تاثیر همزمان رشد گیاه و رطوبت اولیه در این سه تیمار سبب بروز چنین اختلافاتی در برآورد داده‌ها شد. همچنین داده‌های حاصل از برآورد با بافت خاک نیز دیگر ثابت نبوده و با اعمال تعدیل‌ها در هر آبیاری مقدار متفاوتی (هماهنگ با شرایط همان آبیاری) را نشان می‌دهد.
برای مقایسه بین تیمارهای رطوبتی و بررسی اثر رطوبت بر شدت نفوذ نهائی، نتایج داده‌های هریک از روش‌های مذکور برای سه تیمار رطوبتی در طول فصل آبیاری مورد تحلیل قرار گرفت (جدول ۴-۳). به طور کلی اعمال تیمارهای رطوبتی در هریک از روش‌های برآورد شدت نفوذ نهائی، نتایج متفاوتی را نشان داد؛ بطوری‌که اختلاف بین داده‌های حاصل از بافت خاک در تیمارهای مختلف برای تمامی آبیاری‌ها معنی‌دار نشد.
این فرایند برای داده‌های روش ورودی- خروجی نیز مشاهده شد، با این تفاوت که به دلیل شرایط خاص آبیاری پنجم، اختلاف معنی‌داری در آن بدست آمد که این اختلاف هم عمدتاً‌ بین تیمار ۹روزه با دو تیمار دیگر بوده و نتایج تیمارهای ۵ و ۷ روزه بهم نزدیک بودند (شکل ۴-۴). از طرفی، تحلیل آماری داده‌های سه روش دیگر که با بهره گرفتن از داده‌های حاصل از استوانه نفوذ بدست آمدند، نتایج متفاوتی را نشان داد؛ بطوریکه در اغلب آبیاری‌ها میان داده‌ها اختلاف معنی‌دار در سطوح مختلف وجود دارد.
جدول۴-۳٫ تحلیل آماری شدت نفوذ نهائی تیمارهای رطوبتی مختلف حاصل از روش‌های متفاوت در طول فصل آبیاری.

شکل۴-۴٫ مقایسه آماری شدت نفوذ نهایی تعدیل‌شده در تیمارهای رطوبتی مختلف، در روش‌های مختلف در طول فصل آبیاری.
بر این اساس، مقدار شدت نفوذ نهایی، بسته به این‌که براساس چه روشی بدست آید، تحت تاثیر رطوبت‌های اولیه قرار می‌گیرد. این در حالی است که حداقل در هر آبیاری، نفوذ نهایی یک مشخصه ثابت از خاک محسوب می‌شود. بررسی این موضوع با توجه به مراحل انجام هر روش نشان می‌دهد که رطوبت اولیه در روش بافت خاک مطرح نمی‌شود و روش شدت شش‌ساعته نیز بدلیل تاثیرگذاری رطوبت در زمان‌های ابتدائی، با میانگین‌گیری از کل زمان ، این اثر ناچیز گشته و تفاوت بین تیمارهای رطوبتی چندان بروز پیدا نمی‌کند. در روش ورودی-خروجی با توجه به تاخیر زمانی آزمایش تا تکمیل مرحله پیشروی و تثبیت جریان خروجی، موضوع رطوبت اولیه در عمل کمرنگ می‌گردد. در روش توانی، بدلیل اینکه غالباً داده‌های اولیه نفوذ به تعداد بیشتری جهت برازش معادله، مورد استفاده قرار می‌گیرند، و از طرفی تاثیر رطوبت اولیه بر داده‌های ابتدایی بیشتر است، اثر رطوبت اولیه بیشتر در معادله‌های نفوذ بروز یافته و در نتیجه مقادیر نفوذ نهائی حاصل از آن در تیمارهای رطوبتی مختلف و در طول فصل آبیاری با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشته‌اند. اما در روش برازش انتهائی چگونگی استخراج معادله و تکیه آن بر داده‌های کمتری از اطلاعات اولیه، اثر رطوبت اولیه کمرنگ‌تر شده است (این موضوع بخصوص در آبیاری دوم و سوم بیشتر نمود پیدا کرده است).
۴-۴- میانگین عمق آب نفوذیافته در زمان آزمایش
به منظور بررسی مقدار تغییراتِ معادلات NRCS در اثر اعمال رطوبت‌های مختلف، مقدار میانگین عمق نفوذ آب متناظر با زمان انجام آزمایش‌ها، با بهره گرفتن از معادلات استخراج‌شده در هر روش، محاسبه و در مقایسه با مقدار اندازه‌گیری‌شده (از اطلاعات آبنمودهای ورودی-خروجی) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحلیل آماری داده‌های مذکور در جدول ۴-۴ و مقایسه میانگین عمق نفوذ مرتبط با هر روش، بصورت مجزّا در هر آبیاری و در سه تیمار رطوبتی در شکل۴-۵ ارائه شده است.با توجه به تحلیل آماری، در اکثر موارد (بجز بخشی از آبیاری‌ها اوّل، که معمولاً‌ قابل تحلیل‌ نیست)، تأثیر تیمار رطوبتی معنی‌دار بوده و در حقیقت، تأثیر قابل توجه رطوبت اوّلیه خاک در برآورد مقدار نفوذ را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده می‌گردد مقدار برآوردها با بهره گرفتن از روش های مختلف متفاوتند و بجز آبیاری اوّل که بخاطر عدم اعمال تیمارهای رطوبتی و نوسانات داده‌ها دارای تحلیل مناسبی نمی باشد، از آبیاری دوم به بعد مقدار نفوذ در روش‌های مختلف با مقدار اندازه‌گیری شده آن دارای اختلاف‌های معنی‌دار در سطح یک درصد می‌باشد. نکته قابل توجه این است که تغییرات عمق آب برآورد شده با بهره گرفتن از روش‌های مختلف در طول فصل آبیاری و برای تیمارهای رطوبتی مختلف بسیار مشابه تغییرات مقادیر نفوذ نهایی تعدیل‌شده است. البته چون مبنای داده‌های عمق نفوذ، معادلات نفوذ بدست‌آمده بر اساس نفوذ نهائی می‌باشند، پس دور از انتظار نیست که تغییراتشان مشابه یکدیگر باشد.
جدول ۴-۴٫ تحلیل آماری میانگین عمق آب نفوذ یافته برآورد شده با روش‌های مختلف در تیمارهای رطوبتی متفاوت.

* و ** نشانگر معنی‌داری اثر عوامل، به ترتیب در سطح ۵ و ۱ درصد است.
نتایج مقایسه میانگین داده‌ها نشان می‌دهد که از بین روش‌های نامبرده، داده‌های حاصل از روش ورودی-خروجی نزدیکی زیادی با داده‌های واقعیِ حاصل از روش اندازه‌گیری شده دارند. همچنین داده‌های حاصل از چهار روش دیگر (بافت خاک، نفوذ ۶ ساعته، معادله توانی و برازش انتهائی) مقدار نفوذ کمتری را نسبت به نفوذ واقعی نشان می‌دهند. یکی از دلایل این امر استفاده از استوانه نفوذ جهت تعیین مقدار نفوذ نهائی و در نتیجه برآورد عمق نفوذ از آن بوده که با روش‌های دیگر متفاوت است.
در مطالعات مشابه که دو شرایط فوق (استفاده از استوانه نفوذ و روش ورودی-خروجی) بر آن حاکم بود، نیز مشاهده شد که مقدار نفوذ نهایی در استوانه نفوذ کمتر از روش ورودی-خروجی است. دلایل مختلفی برای این مشاهدات وجود داشت. ازجمله آنها می‌توان به شرایط استغراقی در یک نقطه (استوانه نفوذ) اشاره کرد که امکان حبس هوا در خاک به وجود آمده و مانع نفوذ بیشتر گردد. همچنین در روش ورودی- خروجی جریان آب مانع رسوب‌گذاری شده و همین امر از کاهش نفوذ نهایی جلوگیری به عمل می‌آورد، اما در استوانه نفوذ چنین شرایطی وجود ندارد ]۲۷[.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت داده‌هایی حاصل از بافت خاک و استوانه نفوذ، میزان نفوذ نهایی (در نتیجه عمق متوسط آب برآورد شده از معادلات NRCS) کمتری را نسبت به داده‌هایی که از روش ورودی- خروجی بدست آمده‌اند، برآورد می‌کند. به همین منظور در این پژوهش تنها به ارزیابی داده‌های حاصل از روش ورودی-خروجی که نزدیکی بیشتری با داده‌های اندازه‌گیری شده دارند پرداخته شد.

شکل۴-۵٫ میانگین آب نفوذیافته برآورد شده با روش‌های مختلف، در تیمارهای رطوبتی مختلف در طول فصل آبیاری
(به همراه دامنه تغییرات آن به صورت میله‌ای).
۴-۵- تحلیل آماری داده‌های حاصل از روش ورودی- خروجی
داده‌های حاصل از روش ورودی- خروجی (که با اعمال تیمارهای رطوبتی مختلف حاصل شد) نیز مانند داده‌های بافت خاک مورد تحلیل آماری قرار گرفتند (جدول ۴-۶). بر این اساس، در آبیاری‌های اول تا چهارم برای رطوبت‌های مختلف مقدار نفوذ برآورد شده دارای اختلاف معناداری نمی‌باشد اما در آبیاری پنجم اختلاف معنادار در سطح ۱ درصد وجود دارد. در آبیاری پنجم به دلیل پوشیده شدن جویچه توسط علف‌‌های هرز سرعت پیشروی آب بشدت کاهش یافته و میزان نفوذ افزایش یافت. البته رویش علف هرز برای هر سه تیمار رطوبتی یکسان بوده و نمی‌توان آنرا به عنوان تنها عامل ایجاد اختلاف معنی‌دار میان عمق‌های نفوذ بدست آمده در نظر گرفت اما با توجه به وجود شرایط یکسان دیگر برای تمامی رطوبت‌های اعمال شده این احتمال وجود دارد که رویش علف‌ها و وجود رطوبت‌های اولیه متفاوت بر یکدیگر اثر متقابل داشته و سبب شوند که چنین نتیجه‌ای حاصل گردد.
جدول۴-۶٫ نتیجه تحلیل آماری مربوط به میانگین عمق نفوذ آب برآورد شده با بهره گرفتن از روش ورودی- خروجی.

۴-۶- تحلیل آماری عمق نفوذ متوسط برآورد شده با معادلات SCS (روش ورودی-خروجی)
همانطور که پیش از این اشاره شد، معادلات هم‌خانواده‌های نفوذ جدید (NRCS)، بازبینی شده معادلات هم‌خانواده‌ قدیم (SCS) می‌باشند، که تغییراتی در جهت تعدیل شرایط مزرعه‌ای و به ویژه آبیاری سطحی بر روی آنها اعمال گردیده است. لذا در این پژوهش مقدار نفوذ با بهره گرفتن از معادلات SCS برآورد گشته و مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور از روش بافت خاک (به دلیل ثابت بودن رقم اولیه شدت نفوذ وتغییرات ناچیز آن پس از تعدیل) صرف‌نظر شد و تنها داده‌های برآورد شده از روش ورودی-خروجی (با استناد به جداول SCS) تحلیل شدند (جدول۴-۷). برای مشاهده بهتر این تحلیل، در شکل۴-۶ ارزیابی آماری تغییرات داده‌های عمق نفوذ برآورد شده از این روش را برای آبیاری‌های

-درآمد کم و عدم اشتغال پدر
-خانه کوچک
- مشاهده خشونت(در خانه و رسانه)
عوامل محافظت کننده:
- مشارکت افراد در فعالیت های سازمان یافته
- احساس همبستگی اجتماعی
- حمایت های اجتماعی دریافتی از طرف شبکه های اجتماعی
- باورهای مذهبی
رفتارهای جوانان
شکل ۶-۵- عوامل خطر و محافظت کننده در سطح محیط اجتماعی
پیشگیری از وقوع رفتارهای پرخطر
پیشگیری^[۴۸۵] از وقوع رفتار پرخاشگرانه، پرخطر و دیگر اشکال رفتار ضد اجتماعی به زمینه یا حوزه­ بسیار مهمی از تحقیق و سیاستگذاری در بسیاری کشورها تبدیل شده است. برای این مسأله چند دلیل وجود دارد: نخست، اختلالات رفتاری در میان بیشتر مسائل عاطفی و رفتاری افراد جوان مشاهده می شود. خشونت زیاد و آمارهای هشدار دهنده جرم و جنایت به شکل خاص جوامع را نسبت به این مسأله حساس نموده است. دوم، در حالی که بیشتر جوانان فقط اشکال محدود و کمتر جدی از رفتار ضد اجتماعی را از خود نشان می دهند، رفتار مشکل­زای شروع کنندگان اولیه اغلب به طور خاص ثابت و پایدار است. تقریباً نیمی از این گروه در برابر پیشگیری مقاومت خواهند نمود و مسیر جدی رفتار ضد اجتماعی را ادامه می دهند. این افراد کجرفتار اولیه و پایدار علت رنج و مشقت زیادی برای والدین شان، معلمان، همسالان و به طور کلی، برای خودشان هستند. آنها مشکلاتی مانند کمبود شایستگی های اجتماعی، وابستگی و تعلق به گروه همسالان منحرف، شکست تحصیلی یا مهارت کاری پایین و بیکاری را روی هم انباشته می کنند. سوم، بسیاری از این افراد جوان تبدیل به متخلفان حرفه ای شده که مسؤول بیش از نیمی از جرایم کلاسیک رخ داده هستند و تغییر رفتارشان بسیار مشکل است(لوزل و بیلمن^[۴۸۶]، ۲۰۰۶: ۳۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

متخصصان به چند دلیل پیشگیری را برتر از درمان می دانند. نخست اینکه، بیشتر بررسی­ها نشان می­ دهند که میزان اثربخشی و کارایی روش های درمانی(اعتیاد) چندان امیدوار کننده نیست و اغلب با بازگشت های مکرر همراه است. دوم، برنامه های پیشگیری در مقایسه با درمان از نظر هزینه کاملاً به صرفه تر هستند. هر دلار هزینه برای پیشگیری برابر با پنج دلار صرفه جویی در درمان است. سوم، برنامه های پیشگیری احتمال آسیب­های وخیم دوره ی بزرگسالی را به شدت کاهش می دهند(جلالی و همکاران، ۱۳۹۰: ۲۵۶؛ بلالوک^[۴۸۷]، ۲۰۱۰). در ادامه، به انواع پیشگیری ها پرداخته می شود.
پیشگیری اولیه
پیشگیری اولیه^[۴۸۸] که فراگیرترین و گسترده ترین نوع پیشگیری است، به جلوگیری از شروع هر نوع رفتار پرخطر برای نمونه مصرف مواد غیرقانونی به صورت آزمایشی یا تفریحی در بین جمعیت های عمومی مانند دانش آموزان، کارمندان و یا سایر قشرها می پردازد(گلدستون^[۴۸۹]، ۱۹۸۷؛ به نقل از جلالی و همکاران، ۱۳۹۰: ۲۵۷). برنامه های متأثر از این نوع پیشگیری، بین گروه های مختلف تفکیک قایل نشده، عمومی و همگانی می باشد و هدف اصلی آن جلوگیری از شکل گیری و ایجاد مسأله و مشکل است(جندلی^[۴۹۰]، ۱۳۹۳: ۵۸).
پیشگیری عمومی
پیشگیری عمومی^[۴۹۱] در ارتباط با کل جامعه بوده و مسایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در بر می­گیرد. بخشی از اقدامات مربوط به پیشگیری عمومی را می توان شامل موارد زیر دانست:
- ایجاد یک فرهنگ مناسب و مستقل و غیروابسته
- اجرای یک سیاست درست اقتصادی در جهت ریشه کنی فقر و تأمین مالی تمام اقشار فقیر و تهیدست که رقم بسیار بالایی را در میان کل بزهکاران تشکیل می دهند.
- جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها
- تأمین امکانات رفاهی و بهداشتی
- تأمین بیمه های بهداشتی برای مردم کم درآمد
- توسعه سوادآموزی و آموزش در کل کشور
- تهیه­ مسکن ارزان
- ایجاد اشتغال و کم کردن بیکاری(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۳).
علل و پیامدهای اختلال در مسایل اجتماعی و اقتصادی، نقش بسیار مؤثری در ایجاد فقر، بیکاری، طلاق، شهرنشینی و … ایفا نموده و این عوامل نیز متقابلاً موجب بروز جرایم متعددی شده است. بنابراین با تضعیف عوامل بسترساز بزهکاری در اجتماع می توان از آلودگی افراد جلوگیری و ارتکاب جرم و بزهکاری را کاهش داد.
پیشگیری اختصاصی یا خاص
این پیشگیری مبتنی بر انجام اقداماتی است که قبل یا بعد از ارتکاب بزهکاری و جرم صورت گرفته و هدف آن مبارزه با انگیزه ها و علل بزهکاری، بازپروری مجرم و از بین بردن عوامل و انگیزه های آن است. این نوع پیشگیری می تواند شامل مبارزه با اعتیاد و الکلیسم، جمع آوری کودکان بی سرپرست و اسکان آن­ها در مؤسسات تربیتی و کارآموزی، خارج کردن فرزندان از خانواده هایی که والدین آن ها به دلیل فساد اخلاقی یا عدم توانایی قادر به تربیت صحیح فرزندان خود نیستند و نگهداری آن ها در مراکز فوق الذکر، مراقبت از افرادی که در حالت قبل از ارتکاب جرم قرار دارند و اصطلاحاً در حالت خطرناک به سر می برند و نگهداری آن ها در مراکزی که امکانات بازسازی و سازگار نمودن افراد را با سازوکارهای زمینه های آموزشی، تربیتی و حرفه ای، روانشناسی، روان پزشکی و مددکاری دارد(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۴-۵۵).
پیشگیری وضعی
این نوع پیشگیری که به صورت علمی در دهه­ ۱۹۸۰ در کشور انگلستان مطرح شد، با توجه به شرایط بزهکار، نوع جرایم، اهداف و موضوعات جرم و خصوصیات بزه دیده، اقداماتی را به اجرا می گذارد که فرایند آنها از بین رفتن و یا تضعیف موقعیت ها و فرصت های ارتکاب جرم خواهد شد(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۵).
اندیشه های جفری^[۴۹۲] و جاکوبز^[۴۹۳] در شکل گیری و توسعه نظریه­ پیشگیری وضعی^[۴۹۴] از جرم حائز اهمیت است. در گفتمان این نظریه، تأکید زیادی بر ارتقای کیفیت نظارت طبیعی در کنار نظارت رسمی و سازمانی و ترکیب آنها می شود(صفاری و کونانی، ۱۳۹۲: ۱۴۵). جاکوبز در کتابش تحت عنوان مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکا بیان داشت شهرهای جدید به گونه های طراحی نشده اند که مردم قادر به دیدن خیابان های عمومی و مکان های اطراف منزل خود باشند و همین امر باعث شده که امکان کنترل اجتماعی و غیررسمی برای پیشگیری از جرم از مردم سلب شود. وی معتقد بود که جرم و محیط، نظام پذیر، قابل مشاهده و کنترل می باشند و لذا مراقبت های معمولی ساکنین شهر مانع مهم بروز جرایم تلقی می شود(رحمت، ۱۳۸۸: ۱۰۸). منظور از نظارت رسمی و سازمانی نیز بهره گیری از امکانات و نیروهایی چون نگهبان، نیروی پلیس و تجهیزات فنی و الکترونیکی و … در حفاظت و مراقبت از نهادها، سازه­ها و تأسیسات نظام اجتماعی است(صفاری و کونانی، ۱۳۹۲: ۱۴۵).
در پیشگیری وضعی راهبردهایی مانند تعیین قلمروی مالکیت، مراقبت های معمولی، فعالیت حمایتی و کنترل ورودی ها باعث کاهش جرم می شود(رحمت، ۱۳۸۸: ۱۰۹-۱۱۰). از بین بردن اماکن و محلاتی که محل گردهم آیی و تجمع ولگردان، فاحشه ها، توزیع کنندگان مواد مخدر، اشرار و سابقه داران است، استقرار نیروهای پیشگیری و انتظامی در اطراف پارک­ها، مدارس، میادین، ایجاد گشت های محله، تعبیه­ی دوربین های مدار بسته نیز از دیگر سازوکارهای پیشگیری وضعی می تواند باشد(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۵-۵۶).
پیشگیری اجتماعی
اعتقاد عمومی بر این است که تشدید سیاست و گسترش برنامه های پیش بینی اجتماعی به ذاته مناسب ترین راه حل برای پیشگیری از بزهکاری نوجوانان و جوانان است. پیشگیری اجتماعی به راهبردها و تدابیری گفته می­ شود که هدف آن­ها به طور کلی تغییر در وضعیت رفاه و بهبود کیفیت زندگی باشد. بدین منظور، اقدامات اجتماعی با تمرکز بر عوامل خطر و عوامل حمایتی و نیز ساختارهایی که مستعد رشد و توسعه آن می باشد، در اولویت قرار می­گیرد(جندلی، ۱۳۹۳: ۶۳). در اغلب کشورهای پیشرفته، اقدامات اجتماعی به طور کلی به صورت مجموعه ای از مقررات تعرضی و دفاعی به منظور نجات و حفظ ثبات زندگی خانوادگی و تأمین اعتلاء و پرورش و رشد هماهنگ و همه جانبه­ی استعدادهای کودکان است(کی نیا، ۱۳۸۴: ۲۸۸).
این رویکرد، بزهکاری و رفتارهای پرخطر را نتیجه نقص فرایند جامعه پذیری متأثر از آسیب پذیری اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، احساسی یا عاطفی و اقتصادی می داند و بر همین اساس، مداخله های آن ناظر به ظرفیت های فردی هر شخص، محیط های پیرامون وی، شرایط زندگی و عناصر ساختاری که وی را دربر گرفته­اند، می باشد(جندلی، ۱۳۹۳: ۶۳).
اعمال هر یک از این روش ها(انواع پیشگیری ها) به تنهایی نمی تواند موجب پیشگیری قطعی بزهکاری(رفتارهای پرخطر) شود. اگرچه ممکن است به صورت مقطعی یا موضعی مؤثر باشد. بنابراین مهم ترین سازوکار در مقوله­ی پیشگیری از وقوع رفتارهای بزهکارانه و پرخطر، استفاده­ی تلفیقی از انواع روش های پیشگیرانه خواهد بود. مثلاً در برخورد با حالت خطرناک می توان از پیشگیری اختصاصی، کاهش آسیب پذیری آماج جرم با پیشگیری وضعی، اثر عبرت انگیزی در افراد مستعد با اعمال کیفر مناسب، تضعیف و کاهش امیال مجرمانه با پیشگیری عمومی و از بین بردن و امحاء عوامل جرم زا بهره جست(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۶).
با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، پیشگیری اجتماعی بهتر می تواند در کاهش رفتارهای پرخطر مؤثر باشد، زیرا عوامل جامعه پذیری مانند خانواده، نظام آموزشی و مذهب می توانند از طریق درونی کردن هنجارها و ارزش ها و آموزش مهارت های اجتماعی، نقش بازدارندگی مؤثرتری در رابطه با رفتارهای پرخطر ایفا نمایند. البته باید به این نکته اشاره کرد دیگر رویکردهای پیشگیری نیز باید مورد توجه قرار گرفته و بکارگیری آنها می تواند میزان رفتارهای پرخطر و بزهکارانه را کاهش دهد.
راهبردهای پیشگیری
پس از گذشت ۵۰ سال از طرح اولین برنامه های پیشگری، برنامه ها و راهبردهای متنوعی برای پیشگیری از وقوع رفتارهای بزهکارانه و پرخطر شکل کرفته اند. این برنامه ها در ۵ گروه کلی به شرح زیر قرار می گیرند:
در گروه اول، رویکرد انتشار اطلاعات^[۴۹۵] است. در این روش، اطلاعات مناسبی در مورد رفتارهای پرخطر برای نمونه مواد مخدر، آثار و پیامدهای زیانبار و مخرب مصرف آنها ارائه می­ شود. همچنین بازخورد منفی و باورهای ضدمصرف مواد با بهره گرفتن از ابزارهایی مانند نمایش فیلم، ارائه­ بحث گروهی، برگزاری سخنرانی و یا با بهره گیری از سایر رسانه ها مانند اینترنت و ارسال پیامک ایجاد می شود.
رویکرد دوم که یک رویکرد پرورش عاطفی^[۴۹۶] است، بر نیازهای روانشناختی افراد تأکید دارد.
در رویکرد سوم به افراد روش های جایگزین^[۴۹۷] رفتار پرخطر ارائه می شود. به طور مثال، روش های جایگزین مصرف مواد ارائه می شود تا احساس بی حوصلگی و خمودی نکنند.
رویکرد چهارم تحت عنوان نفوذ اجتماعی^[۴۹۸] بر سه مؤلفه­ی ایمن سازی روانی^[۴۹۹]، اصلاح انتظارات هنجاری^[۵۰۰] و آموزش مهارت های مقابله ای^[۵۰۱] تأکید دارد. این رویکرد به طور عمده بر نظریه­ شناختی – اجتماعی بندورا متمرکز است.
رویکرد پنجم به نام رویکرد یکپارچه نفوذ اجتماعی – افزایش صلاحیت، بر طیف وسیعی از عوامل به وجود آورنده­ی رفتارهای پرخطر مانند خشونت، مصرف الکل و سوء مصرف مواد مبتنی است. بارزترین ویژگی این رویکرد نسبت به رویکرد نفوذ اجتماعی، آموزش مهارت های خود-کنترلی و اجتماعی است. ریشه­ نظری این رویکرد، نظریه های شناختی- اجتماعی بندورا و نظریه­ رفتار مشکل آفرین^[۵۰۲] جسور می باشد. در این رویکرد، بر افزایش توان تصمیم ­گیری، تغییر رفتار شخصی، کاهش اضطراب، افزایش مهارت های جرأت ورزی اجتماعی^[۵۰۳]، ارتباط و کاربرد مهارت های عمومی برای مقابله با فشارهای اجتماعی تأکید می شود. این رویکرد متضمن بحث گروهی یا کلاسی، آموزش مهارت های شناختی – رفتاری توأم با آموزش مهارت های اجتماعی است(جلالی و همکاران، ۱۳۹۰: ۲۵۷؛ بوتوین و همکاران^[۵۰۴]، ۲۰۰۱).
پژوهش های مختلف نشان می دهند که روش های پیشگیری مبتنی بر نشر اطلاعات صرفاً در تغییر بازخورد و تعداد محدودی از متغیرهای همبسته با رفتارهای پرخطر مانند سوء مصرف مواد مخدر مؤثر هستند. همچنین روش های مبتنی بر فن آوری های نوین مانند اینترنت در مقایسه با روش های سنتی، از تأثیر بیشتری برخوردار هستند. به طور کلی، روش هایی که به صورت جامع بر ویژگی های روانی، شخصیتی، اجتماعی و خانوادگی افراد متمرکز می شوند، نه تنها در مقایسه با روش های نشر اطلاعات در تغییر بازخورد تأثیر بیشتری دارند، بلکه تعداد بیشتری از متغیرهای همبسته با رفتارهای پرخطر را بهبود می بخشند(بوتوین و همکاران، ۲۰۰۱؛ روهرباخ و همکاران^[۵۰۵]، ۲۰۱۰).
راهبردهای مداخله­ای
یک راهبرد مداخله ای^[۵۰۶] مناسب باید مبتنی بر درک رابطه­ بین عوامل خطر، مداخله و کاهش رفتار پرخطر باشد. در غیر این صورت، نمی توان مشخص نمود که چه دلایلی باعث موفقیت یا شکست یک مداخله­ی خاص شده است. با این وجود، چندین راهبرد مداخله ای مؤثر در رابطه با رفتارهای جوانان وجود دارد. برنامه های پیشگیری و درمانی زمانی می توانند مؤثر باشند که هم نوجوانان و جوانان را در کل جمعیت و هم نوجوانان و جوانان پرخطر دارای عوامل متعدد خطرآفرین را دربر بگیرند(دی ماتئو و مارک زیک، ۲۰۰۵: ۳۲).

تأثیر محیطی حمل یک واحد محصول p از مکان i به مکان j
تأثیر محیطی حمل یک واحد محصول p از مکان j به مکان k
تأثیر محیطی حمل یک واحد محصول p از مکان j به مکان i
تأثیر محیطی حمل یک واحد محصول p از مکان j به مکان m
تأثیر محیطی بازرسی یک واحد محصول p در مکان j
تأثیر محیطی بازیافت یک واحد محصول p در مکان i
تأثیر محیطی دفع یک واحد محصول p در مکان m

• • متغیرها

: تعداد محصولات p حمل شده از مرکز تولید i به مرکز توزیع j
: تعداد محصولات p حمل شده از مرکز توزیع j به مکان مشتری k
: تعداد محصولات p حمل شده از مرکز توزیع j به مرکز بازیافت i
: تعداد محصولات p حمل شده از مرکز توزیع j به مرکز دورریز m
متغیر صفر و یک نشانگر باز بودن و یا بسته بودن مرکز تولیدی i
: متغیر صفر و یک نشانگر باز بودن و یا بسته بودن مرکز توزیع j
توابع هدف

• • تابع هدف اول (حداقل کردن هزینه کل)

هزینه­ های کلی طراحی شبکه زنجیره تأمین شامل هزینه­ های ثابت راه‌اندازی مکان­ها، هزینه­ های حمل‌و‌نقل، هزینه­ های پردازش و هزینه‌های جریمه برای ظرفیت­های استفاده نشده را حداقل می­ کند. (برای مثال: هزینه کل = هزینه‌های ثابت راه‌اندازی تسهیلات + هزینه‌های پردازش و حمل‌و‌نقل + هزینه‌های جریمه). بنابراین تابع هدف هزینه به شکل معادله ۴-۱ فرمول‌بندی می‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هزینه­ های حمل‌و‌ نقل بین سطوح به وسیله ضرب هزینه حمل هر واحد محصول در هر واحد مسافت (مثلاً ۱ کیلومتر) مطابق با مسافت حمل محاسبه می­گردد.

• • تابع هدف دوم (حداقل کردن تأثیرات زیست‌محیطی کل)

این تابع هدف تأثیرات زیست‌محیطی شبکه شامل تأثیراتی که بخش تولید، توزیع، بازرسی و دورریز بر روی محیط زیست می­گذارند؛ همچنین آلودگی­هایی که بخش حمل‌و نقل وارد محیط می­ کند، را حداقل می­سازد. برای بدست آوردن ضرایب به کار برده شده در معادله از یک روش مبتنی برLCA مانند روش Eco-indicator 99 استفاده شده است. همان طوری که در فصل ۲ توضیح داده شد، روش indicator 99 Eco- برای تخمین تأثیرات زیست‌محیطی پیکربندی‌های مختلف شبکه زنجیره تأمین به کار می‌رود. برای استفاده از این روش، ابتدا محدوده‌ی سیستم و واحد عملکردی آن و هدف استفاده از Eco-indicator باید تعریف گردد. در اینجا محدوده‌ی سیستم مورد مطالعه می‌تواند به عنوان حدود اطراف شبکه زنجیره تأمین نشان داده شده در شکل ۴-۱ باشد و واحد عملکردی شبکه زنجیره تأمین می‌تواند ارضای موثر تقاضای مشتریان با تولید و توزیع محصولات در شبکه رو به جلو و مدیریت محصولات بی‌کیفیت برگشتی در شبکه معکوس باشد. همچنین هدف استفاده از Eco-indicator تخمین تأثیر زیست‌محیطی پیکربندی شبکه زنجیره تأمین می‌باشد.
در گام دوم، چرخه عمر محصول بایستی تعریف گردد. در مسئله مورد بررسی ما که صنعت لوله پلی اتیلن آبرسانی در نظر گرفته شده است، گام‌های چرخه عمر شامل موارد زیر می‌باشد: (۱) تولید (pro)، (۲) حمل از مراکز تولید به مراکز توزیع (pd)، (۳) بازرسی در مراکز بازرسی (in)، (۴) حمل به مشتری (dc)، (۵) حمل به مراکز بازیافت (ip)، (۶) حمل به مراکز دورریز (id)، (۷) عملیات بازیافت (re)، (۸) عملیات دورریز (di). در اینجا مرحله استفاده در مراکز مشتری از گام‌های چرخه عمر حذف شده است به این دلیل که هیچ تأثیری بر روی متغیرهای تصمیم‌گیری مدل و در نتیجه بر پیکره کلی شبکه زنجیره تأمین ندارد.
در گام سوم، مواد و فرآیندها از طریق گام‌های چرخه عمر محصول باید کمی‌سازی شوند و سپس، در گام چهارم، عدد نهایی توسط (۱) پیدا کردن Eco-indicator مربوطه و (۲) ضرب کردن مقادیر در عدد بدست آمده شاخص و (۳) جمع کردن نتایج بدست آمده مرحله قبل، محاسبه می‌شود ]۲۶[.
برای مثال، برای شکل‌دهی تحت فشار لوله پلی اتیلن، مقدار مواد اولیه لوله (kg) باید در شاخص مطابق با آن برای مثال ۶.۴ (میلی‌پوینت در هر کیلوگرم) ضرب شود و سپس برای محاسبه تأثیر محیطی نهایی مرحله تولید (pro)، نتایج قسمت‌های مواد خام و فرآیندها همه با یکدیگر جمع شوند.
روش Eco-indicator 99 سه دیدگاه مختلف مبتنی بر تئوری فرهنگی را بازگو می‌کند:
(۱) سرپرست‌گرایی، (۲) فرد‌گرایی و (۳) تساوی‌گرایی. در این مطالعه ورژن سرپرست‌گرایی، برای محاسبه اعداد Eco-indicator استفاده شده است. در این نسخه، سلامتی انسان، کیفیت اکوسیستم و نابودی منابع (که هر یک از اینها در فصل ۲ مفصل توضیح داده شده است) به ترتیب سهم ۴۰% ، ۴۰% و ۲۰% را در اعداد Eco-indicator 99 دارا می‌باشند.
بر مبنای توضیحات بالا تابع هدف دوم به صورت معادله ۴-۲ فرموله می‌شود.

محدودیت ها

• • محدودیت ارضای تقاضا

• ۴۱٫ ۶٫ لغت

غَرضٌ: هدف. تنتضلُ: ترتمی: تیر اندازی میکند. المنایا: ج: المنی: آرزوها. نَهْبٌ: غارت. شرقٌ: الاغتصاصِ بالماءِ: گلوگیر شدن با آب. أکله: لقمه. ج: أکلات. غصَص: ج: الغُصه: الشّجی فی الحلقِ: آنچه در گلو گیر کند، اندوه. المَنون: ج: المُنیه: مرگ. نَصبٌ: چیزبر پا شده. الحَتوف: ج: الحَتف: هلاکت.

• ۴۱٫ ۶٫ توضیحات صرفی

تنتضلُ: فعل، مضارع، غائبه، ثلاثی مزید (باب افتعال). المنایا: اسم، جمع مکسر، معرفه به “ال"، مقصور، معرب. شرق: شرقَ-شرقاً: اسم، مفرد، مذکر، جامد، نکره، معرب. غصَص: غصَّ ـ غصصاً: اسم، جمع مکسر، جامد، معرب، نکره. اُخری: اسم، مفرد، مونث، مذکر آن الاخر، جمع مونث آن اُخراه و اُخریات، مشتق (اسم تفضیل)، غیر منصرف، مقصور. المنون: اسم، جمع مکسر، جامد، معرفه به"ال"، معرب. الحتوف: اسم، جمع مکسر، جامد معرب، معرفه به"ال.” الکره: اسم (مصدر مرّه از کرّ)، مفرد، مذکر، معرفه به “ال"، معرب.

• ۴۱٫ ۶٫ توضیحات نحوی

إنّما: ادات حصر. المرءُ: مبتدا و مرفوع با اعراب ظاهری. غرضٌ: خبر مفرد، مرفوع با اعراب ظاهری. تنتصلُ: جمله وصفیه و مرفوع محلاً به تبعیت از غرضٌ. المنایا: فاعل و مرفوع تقدیراً. نهبٌ تبادرهُ المصائبُ: معطوف به جمله قبل. مع کلِّ: جار و مجرور، خبر مقدم و ًمرفوع محلا. شرقٌ: مبتدای مؤخر. فی کلِّ أکلهٍ غصصٌ: معطوف به جمله قبل. لاینالُ: فعل مضارع. العبدُ: فاعل و مرفوع با اعراب ظاهری. نعمهً: مفعول به و منصوب با اعراب ظاهری. إلّا: ادات استثنا. بفراق اُخری: مستثنی. لایستقبلُ: فعل و فاعل آن ضمیر مستتر«هو.» یوماً: مفعول فیه و منصوب بااعراب ظاهری. إلّا: ادات استثنا. بفراق آخر: مستثنی. نحنُ: مبتدا و مرفوع محلاً. أعوانُ: خبرمفرد. انفسنا نصب الحتوف: معطوف به جملهٔ قبل. نرجو: فعل و فاعل آن ضمیر مستتر«نحن.» هذا: مبتدا و محلاً مرفوع. اللیلُ: عطف بیان و مرفوع. النهارُ: معطوف. لم یرفعا: خبر جمله و مرفوع محلاً. شرفاً: تمییز و منصوب. الکرهَ: مفعول فیه و منصوب. ما: مضاف الیه و مجرور محلاً. تفریق ما جمعا: معطوف به جمله «هدم ما بنیا.»

• ۴۱٫ ۶٫ توضیحات بلاغی

معانی: یک جمله انشایی و بقیهٔ جملات خبری هستند. در این حکمت چهار مورد قصر صورت گرفته است، یک مورد با «إنّما» و سه مورد دیگربه روش نفی صورت گرفته است.
بیان: مجاز عقلی به کار رفته است زیرا فاعل حقیقی رنجها و مصائب همانند لذتها و راحتیها خداوند است که به آن اشاره شده است و مرگ سبب واقعی نیست و در عبارت « لَمْ یَرْفَعَا مِنْ شَیْ‏ءٍ شَرَفاً إِلَّا أَسْرَعَا» اسناد مجازی به کار رفته است. در عبارت «َنَحْنُ أَعْوَانُ الْمَنُونِ» و نیز در عبارت «نَصْبُ الْحُتُوفِ» استعارهٔ مکنیه به کار گرفته شده است. درعبارت «مِنْ اینَ نَرجُو البقاءَ» مجاز مرسل مرکب به کار رفته است زیرا جمله از معنای حقیقی که استفهام است خارج شده و برای استبعاد به کار رفته است.^[۱۹۳] هم چنین در عبارت «المرءُغرضٌ» و نیز در عبارت« أَنْفُسُنَا نَصْبُ الْحُتُوفِ» تشبیه بلیغ به کار رفته است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• ۴۱٫ ۶٫ ترجمه حکمت

امام (×) فرمود: «همانا انسان در دنیا تخته نشان تیرهاى مرگ و ثروتى است دستخوش تاراج مصیبت ها، با هر جرعه نوشیدنی، گلو گرفتنی و در هر لقمه اى، گلو گیر شدنى است و بنده نعمتى به دست نیاورد جز آن که نعمتى از دست بدهد و روزى به عمرش افزوده نمىگردد جز با کم شدن روزى دیگر! پس ما یاران مرگیم و جان هاى ما هدف نابودى ها، پس چگونه به ماندن جاودانه امیدوار باشیم؟ در حالى که گذشت شب و روز بنایى را بالا نبرده جز آن که آن را ویران کرده و به اطراف پراکند.»

• ۴۱٫ ۶٫ شرح

۱ـ امام (×) در عبارت«ِإنَّمَا الْمَرْءُ فِى الدُّنْیَا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فِیهِ الْمَنَایَا وَ نَهْبٌ تُبَادِرُهُ الْمَصَائِبُ» تشبیه جمع را به کار برده است از آن جهت که خود انسان مقدمات مرگ و مردنها و وسایل آن را از قبیل بیماریها و عوارض کشنده، فراهم مى‏آورد. و صفت تیراندازى را براى این عمل انسان از آن جهت آورده است که گویى مرگها خود تیر بلاها را مى‏اندازند.
۲ـ این عبارت «معَ کلِّ جُرعهٍ … غصَصٌ» را کنایه آورده است از در هم شکستن لذایذ دنیا به وسیله رویدادها و بیماریهایى که با آنها آمیخته و مخلوط مى‏شود.
۳ـ بنده به نعمتى نمى‏رسد مگر با از دست دادن نعمتى دیگر زیرا نعمت درست همان لذّت است و هر وسیله‏اى که باعث لذّت شود، خود نمى‏تواند نعمت باشد و بدیهى است که نفس آدمى ممکن نیست که در دنیا در یک زمان از دو لذّت برخوردار شود، بلکه تا از لذّت نخست فارغ نشود و به لذّت جدید توجّه نکند، این لذّت را درک نمى‏کند.
۴ـ با روزى از عمر خود روبرو نمى‏شود، مگر این که از روز دیگر عمرش جدا بشود، زیرا طبیعت زمان گذشتن و عبور کردن است.
۵ـ ما خود به مرگهایمان کمک مى‏کنیم از آن ‏رو که هر دمى و حرکتى از آدمى باعث نزدیک شدن او به مرگ است گویى او خود به طرف مرگش مى‏شتابد و به آن کمک مى‏کند.
۶ـ در این جمله (جانهاى ما در معرض نابودیهاست) مجاز عقلی به کار رفته است.
۷ـ استفهام در مورد جاودانگى، استفهام انکارى است. زیرا که شیوهٔ زمانه آن است که چیزى را بالا نبرد و هیچ پراکنده‏اى را جمع نکند مگر این که دوباره آن را ویران و پراکنده خواهد کرد.
پس چنین نتایجی از این سخنان گهر بار مولا برداشت شد و دیگر اینکه، این حکمت فصل خوبى از پند و موعظه است، به این معنا که در این عالم آسایشی بدون رنج و نعمتی بدون تحمل مشقت وجود ندارد بلکه هر خوبی و بدی،کاستی و فزونی، زشتی و زیبایی با هم در آمیخته و اینها همه دلایلی هستند بر اینکه این دنیا محل عبرت است برای کسانی که اهل خرد و بینشند.

• ۶٫ حکمت شماره ۱۹۲: پرهیز از زراندوزى (اخلاقى، اقتصادى)

• ۴۲٫ ۶٫ متن حکمت

«یَا ابْنَ آدَمَ مَا کَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِکَ فَأَنْتَ فِیهِ خَازِنٌ لِغَیْرِکَ.»

• ۴۲٫ ۶٫ توضیحات صرفی

آدم: اسم، مفرد، مذکر، معرفه به اسم علم، غیرمنصرف (علم غیر عربی) معرب، مجرور با اعراب فرعی.

• ۴۲٫ ۶٫ توضیحات نحوی

یا: حرف ندا. ابنَ: منادای مضاف و منصوب. آدمَ: مضاف الیه و مجرور با اعراب فرعی به جای کسره فتحه پذیرفته است.^[۱۹۴] ما: مفعول به و منصوب محلاً. فوقَ: مفعول فیه. أنتَ: مبتدا و مرفوع محلاً. خازنُ: خبر مفرد و مرفوع.

• ۴۲٫ ۶٫ توضیحات بلاغی

معانی: ازسه جمله تشکیل شده است یک جملهٔ ندایی و دو جملهٔ دیگر خبری هستند، هدف ارشاد و تحذیر مخاطب از مال اندوزی است.
بیان: درعبارت «أنتَ فِیهِ خَازِنٌ لِغَیْرِکَ » تشبیه مشروط به کار رفته است.

۲-۲-۴- کاربرد ماضی استمراری به جای ماضی مطلق در مرزباننامه
آخر پای افزار بپوشید و راه برگرفت و چندین شبانه روز میرفت[رفت] تا آن گاه که به کنار شهری رسید. (۱۲/۱۰۵)
۲-۲-۵- کاربرد مضارع به جای ماضی در مرزباننامه
هرگاه بخواهیم از گذشته تعریف کنیم به جای ماضی میتوانیم از مضارع استفاده کنیم که این شیوه در مرزباننامه نیز به چشم میخورد.
مرا شبان به نزدیک تو فرستاد و میگوید[گفت]که امروز از تو به ما هیچ رنجی نرسید. (۳/۷۰)
اگر او را به اقامت این خدمت بنشاند، زیانی دارد[زیانی داشته باشد] و چهره عصمت او چشم زده هیچ وصمتی گردد. (۴/۶۳)
باید که زبان به بد گفتن و خشونت و فحش تَعوّد نفرمائی که عیسی را علیه السلام، میآید [نقل شده است]، که وقتی به سگی عقور دیوانه باز افتاد. (۵/۳۷۴)
بدانید که آن غلام که در کشتی نشست، آن کودک جنین است که از مبدأ تکوینِ نطفه به تلوین حالات نه ماه در اطوارِ خلقت میگردد و چنانکه قرآن خبر میدهد [داده است]. (۴/۱۲۰)
آنچه میگویی[گفتی] همهی خلاصهی خرد و مایهی دانش و حاصل تجربه ایام است. (۳/۶۵۵)
ور عشق تو نیستی[نبودی]، من اینجا کیمی؟ (۶/۵۶۲)
۲-۲-۶- کاربرد فعل خبری به جای التزامی در مرزباننامه
اگر این کفایت مینمایی[بنمایی] و کلفتی نیست [نباشد]، بسم الله. (۵/۸۴)
او را سر در بیابان دهند تا بهایم صفت سرگشته و هایم میگردد[بگردد] و در قلق و اضطراب سر و پای میزند[بزند]. (۷/۱۱۲)
۲-۲-۷- کاربرد فعل مضارع التزامی به جای مضارع اخباری در مرزباننامه
این پایمال حوادث را سرگذشت احوالی است که سمع دوستان طاقت شنیدن آن ندارد بلکه اگر بردل سنگین دشمنان خوانم، چون موم نرم گردد[میگردد] و بر من بسوزد[میسوزد].
من نیز بر وفقِ احکام شرع گوش فرا حلقهی انقیاد او دارم و با مراد او بسازم [میسازم]. (۴/۱۵۳)
یادآوری: این گونه افعال در مرزبان نامه کاربرد فراوانی دارد. با توجه به بررسی همین مثالها آمار افعال گوناگونی که زمان تقویمی و دستوری آنها با هم برابر نیست. چنین میباشد: کاربرد ماضی مطلق به جای مضارع التزامی حدود ۵۹%، ماضی مطلق به جای مضارع اخباری ۳%، ماضی استمراری به جای مضارع التزامی ۵/۵%، ماضی استمراری به جای ماضی مطلق ۳%، مضارع به جای ماضی ۵/۱۳%، فعل خبری به جای التزامی۸%، و مضارع التزامی به جای مضارع اخباری۸% میباشد.
۲-۳- فعلهای ناگذر یک شخصه (مرکب ضمیری) و فعلهای غیر شخصی در مرزباننامه
در این فصل از پایان نامه به طرح چگونگی کاربرد افعال ناگذر یک شخصه و افعال غیر شخصی میپردازیم.
۲-۳-۱- کاربرد فعلهای ناگذر یک شخصه در مرزباننامه
در متون گذشته و حال گاهی افعالی به کار رفتهاند که همیشه به صیغهی سوم شخص مفرد بودهاند و شخص این گونه افعال را ضمیری که با کلمات قبل از فعل همراه است مشخص
میسازد. فرشیدورد (۱۳۷۳: ۷۳) این گونه افعال را مرکب ضمیری مینامد. در مورد چنین افعالی نظر انوری و گیوی چنین است: «مراد از اصطلاح فعلهای ناگذر یک شخصه، فعلهایی است که به صورت ناگذر (لازم) و فقط با ساخت سوم شخص مفرد به کار میروند و به جای شناسه، ضمیر پیوسته مفعولی و اضافی، شخص فعل را نشان میدهد. این قبیل فعلها، اغلب با
فعلهای سادهی آمدن، بودن (استن)، شدن، گرفتن، بردن، زدن و دادن ساخته میشوند.» (انوری و گیوی، ۱۳۸۷: ۲۹)
در مرزبان نامه نیز گاهی این شیوه به چشم میخورد. از جمله:
در راه نیک مردی پیش آمد، چشمش بر آن آهوی خوش چشم کشیده گردن افتاد. (۳/۱۲۸)
پسر بیچاره بَحَولِ چشم و خَبَل عقل مبتلی بود، برفت، چون چشمش بر شیشه آمد، عکس آن در آیینه کژنمای بصرش دو حجم نمود. (۳/۲۲۸)
اما از شرم روی مهمان عرقش بر پیشانی آمد. (۵/۲۲۸)
روزی ماری اژدها پیکر از آنجا گذر بر خانهی موش کرد، چشمش بر آن آرام جای افتاد. (۶/۲۳۵)
چون آن جا رسید، چشمش بر کوهی افتاد. (۳/۷۰۸)
یادآوری: این گونه افعال در مرزباننامه فقط با فعل افتادن و آمدن همراهند و ضمیرشان سوم شخص مفرد است و تقریباً این نوع کارکرد در مرزباننامه از یک نمونهاند و کاربردش بسیار اندک است.
۲-۳-۲- کاربرد فعلهای غیر شخصی در مرزباننامه
در مرزباننامه گونهای از افعال به کار رفته که همهی صیغههای ششگانهاش صرف نمیشود و موارد استعمال آنها چنان است که بر شخص معینی نسبت داده نمیشود. این گونه افعال به صیغهی مصدر کوتاه (مرخم) نیز بسیار رایج است. از جمله: بایستن، شایستن، توانستن و….، فرشیدورد در تعریف این دسته از افعال چنین آورده است: «فعلهای بیضمیر: بعضی افعال ضمیر فاعلی ندارند و ضمیری در آنها مستتر است که علاوه بر آنها که دیدیم عبارتنداز: میتوان و بتوان و نتوان و نمیتوان که افعال بیشخصند.» (فرشیدورد، ۱۳۸۳: ۷۴)
افعال غیر شخصی به کار رفته در مرزباننامه حدود ۴% میباشد که با فعلهای شبه کمکی توانستن، بایستن و شایستن ساخته شدهاند. فعل کمکی توانستن با کارکرد ۵۸% بیشترین کاربرد و بایستن ۳۸% و شایستن با کارکرد ۴% کمترین کاربرد را دارد.
اهل این ولایت زمان انقیاد خویش به دست فرمان من چرا دادند و دست استیلا و استعلاء من بر مملکتی که به شمشیر آبدار و سنان آتش بار و لشکرهای جرار طرفی از آن نتوان گشود، چگونه گشادند. (۲/۱۱۲)
بدانکه از معظمات وقایع جز به رنج و مثابرت ذّل و مکابرت با گردش ایام بیرون نتوان آمد. (۲/۱۱۴)
لیکن میخ مؤالفت و مؤانست یک ساله که در آن موطن به دامن او فرو برده بودند، دشوار توانست بر آوردن. (۲/۱۱۹)
اگرچه من به رسن اعتماد و اعتصام تو از چاه برآمدم، آدمی را به رسن دیو فرا چاه نباید رفتن، آنچه حقیقت حال است، صریح میباید گفت. (۶/۱۵۵)
اسراف در بذل مال که او به حقیقت بندگان خدای را نگهبان اموال است و تصرف در مال خود به اندازه شاید کرد فخاصّهً در مال دیگران. (۳/۴۷)
میباید دانست که پادشاه را دشمن دو گونه بود یکی ضعیف نهانی دوم قوّی آشکارا.(۲/۷۴)
آنچه به شمشیر نتوان برید، عقدهی خویشی است. (۳/۵۰)
۲-۴- کاربرد وجه افعال در مرزباننامه
فعل با توجه به اینکه وقوع آن به صورت مسلّم و قطعی مطرح شود یا اینکه به صورت نامسلّم یا احتمال، آرزو و الزام مطرح شود، دارای صورت و وجه خاصی است. در این مورد فرشیدورد چنین میفرمایند:
«وجه فعل، صورت یا جنبهای از آن است که بر اِخبار و احتمال و امر و آرزو و تمنّی و تأکید و امید (ترجّی) و بعضی امور دیگر دلالت میکند.
امروزه پنج یا شش وجه برای فعل داریم؛ سه یا چهار وجه متصرّف و اصلی و دو وجه غیر متصرّف. وجه متصرّف عبارتنداز: ۱- وجه اخباری، ۲- وجه التزامی، ۳- وجه امری، ۴- وجه تأکیدی. دو وجه غیر متصرّف عبارتنداز: وجه مصدری و وجه وصفی.» (فرشیدورد، ۱۳۸۳: ۷۷)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این فصل از پایان نامه به بررسی وجه اخباری، التزامی، امری، تأکیدی، مصدری، وصفی، و شرطی افعال میپرداریم.
بررسی وجوه افعال در صفحات ۶ تا ۸ هر باب مرزباننامه بیانگر این است؛ وجه اخباری حدود ۵/۵۶%، وجه التزامی ۵/۳۵% ، وجه امری ۲%، وجه وصفی ۱%، وجه مصدری ۴% و وجه تأکیدی ۱% در مرزباننامه به کار رفتهاند. تعریف انواع وجه به جز وجه شرطی بر اساس نظر فرشیدورد (ص:۲۹۵-۲۹۷) ارائه میگردد. شواهد از این گونهاند:
۲-۴-۱- کاربرد وجه اخباری در مرزباننامه
وجه اخباری آن است که واقع شدن یا واقع نشدن فعل را با قطعیت و یقین بیان کند و اسناد در آن قابل صدق و کذب باشد. «می» را امروز میتوان از نشانه های لفظی وجه اخباری گرفت، اما همه فعلهای وجه اخباری این پیشوند را ندارند، مانند: رفت و رفته است.
زواهر علوی را با جواهر سفلی در یک رشته ترتیب وجود او کشید. (۳/۴)
آنگه کتاب مرزبان نامه که از زبان حیوانات عُجم وضع کردهاند. (۱/۲۰)
مرا سینهی امل از شرح این سخن منشرح شد. (۶/۲۱)
سورت خمار واقعه را به کاس استیناس ایشان تسکینی میدادم. (۶/۳۰)
بر خیل فصحا زمانه و در آن میدان که او سه طفل بنان را بر نیپاره سوار کردی. (۴/۱۶)
زوایای آن همه بگردیدم و خبایای اسرار آن به نظر استبصار تمام بدیدم. (۱/۲۲)
و به ورود نتایج فکر او که وقتی به اصفهان به خدمت صدر سعید الدین خجندی فرستاده بود. (۲/۱۲)
دانای آشکار و نهان داند. (۶/۲۳)
جمال این سخن را نصّ کلام ازلی از منصّه صدق جلوه گری میکند. (۴/۴۷)
بر در پادشاهی خواهیم زد. (۱/۱۰۷)