این کنوانسیون در ماده ۱ خود سه هدف کلی را بیان می‌کند: حفاظت از تنوع زیستی، استفاده پایدار از عناصر تنوع زیستی، تقسیم عادلانه و منصفانه منافع ناشی از استفاده از منابع ژنتیکی، از طریق دسترسی مناسب به منافع ژنتیکی، از طریق انتقال مناسب تکنولوژی مرتبط که همه حقوق مربوط به آن منابع و تکنولوژی ها را از طریق سرمایه گذاری مناسب لحاظ کند. نظام تنوع زیستی در جهان به پشتیبانی از دستاوردهای توسعه پایدار و کاربرد رویکردهای یکپارچه برای حفاظت از منابع زیستی تأکید می‌کند. هدایت این یکپارچه سازی با درک صحیح و آگاهانه از اصل پایداری در بهره برداری از منابع طبیعی و شناخت روابط متقابل مهم در زمینه موضوعات زیست محیطی مربوط به استفاده پایدار از جنگل ها و اکوسیستم های آسیب پذیر، جلوگیری از تخریب خاک، مدیریت مناطق حفاظت شده و حیات وحش انجام می شود. همچنین ادغام تنوع زیستی در برنامه هایی نظیر منابع آب شیرین، نواحی اقیانوسی و ساحلی، اقتصاد محیط زیست، نظارت و ارزیابی زیست محیطی، بانک اطلاعاتی منابع جهانی و قوانین زیست محیطی، بخش مهمی از رویکردهای جدید نظام تنوع زیستی است. اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا استفاده گسترده و معقولی از منابع زیستی به عمل می‌آید و از خدمات رایگان مربوط به ژن ها، گونه ها و اکوسیستم ها حمایت می شود، زیرا در آینده می‌تواند فرایند جامع توسعه همه جانبه را به وجود آورد. به همین دلیل مدیریت یکپارچه اکوسیستم ها جهت بهره برداری پایدار از منابع زیستی می‌تواند به عامل مهمی برای رشد بالقوه و بلند مدت اقتصاد ملی کشورها مبدل شود. بخش مهمی از خط مشی نهایی این برنامه کاری به مدیریت زیست محیطی تنوع زیستی اختصاص یافته است که با فعالیت های اجتماعی و اقتصادی ادغام می شود تا اطمینان حاصل گردد که فعالیت های زیست محیطی و اهداف توسعه پایدار از هر دو سو قابل حمایت است. هدف اصلی کنوانسیون تنوع زیستی، حمایت از دستاوردهای اهداف توسعه پایدار و تبدیل آن ها به خط مشی و راهکار می‌باشد. بنابرین نتایج برنامه های کاری دولت‌ها موجب یکپارچه سازی مسایل زیست محیطی و جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این دستاورد می شود و به تصمیم گیری و سیاست گذاری آن ها بویژه برقراری ارتباط بین تحقیقات علمی و خط مشی ها کمک می‌کند [۳۲].
۲-۲-۲-۱۸- کنوانسیون بین‌المللی مداخله در دریای آزاد در صورت بروز سوانح آلودگی نفتی
حمایت از منافع و اقدامات کشورهای عضو منافاتی با اصل آزادی دریاهای آزاد ندارد. سانحه دریایی در این کنوانسیون به معنی تصادم کشتی ها و به گل نشستن یا دیگر حوادث دریانوردی یا دیگر اتفاقات بر روی یک کشتی یا خارج از آن که منجر به ورود خسارت عمده یا تهدید قریب الوقوع از جهت ورود خسارت عمده به کشتی یا کالا می‌باشد. منافعی که مورد نظر این کنوانسیون است عبارتند از: الف) فعالیت‌های ساحلی دریایی بندری یا داخل خود، از جمله فعالیت‌های ماهیگیری که وسیله اصلی امرار معاش اشخاص ذیربط است، ب) جاذبه ای توریستی منطقه مربوط و ج) سلامت مردم ساحل نشین و سالم ماندن منطقه مربوط، از جمله منابع زنده دریایی و حیات وحش. این کنوانسیون مشتمل بر یک مقدمه، هفده ماده و یک پیوست است و توسط مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۵ تصویب شد.
۲-۲-۲-۱۹- کنوانسیون بین‌المللی مداخله در دریاهای آزاد در صورت بروز سوانح آلودگی نفتی و پروتکل مداخله در دریاهای آزاد در صورت بروز آلودگی غیر نفتی
در این کنوانسیون موارد آلودگی نفتی نیز قابل مداخله شناخته شده است، چنانچه در فهرست تعیین شده، موارد آلودگی نفت و فرآوردهای آن نیز قید شده است. فهرست مواد تعیین شده توسط کمیته حفاظت محیط زیست دریایی عبارتند از الف) نفت هنگام حمل به صورت فله و مشتقات آن، ب) مواد مخدر، ج) گازهای مایع هنگام حمل به صورت فله و د) مواد رادیواکتیو. در ماده ۲ کنوانسیون عنوان شده است که مواد ۲ تا ۸ کنوانسیون مداخله در دریای آزاد در صورت بروز سوانح نفتی نسبت به پروتکل حاضر نیز قابل اعمال است. این کنوانسیون هر موادی که ایجاد خطر برای سلامت انسان داشته و آسیب رساندن به منابع زنده و حیات دریایی، صدمه زدن به تسهیلات رفاهی و یا ایجاد اختلال در سایر بهره برداری مشروع از دریا را، دارا می‌باشد. این کنوانسیون مشتمل بر یک مقدمه و یازده ماده و یک ضمیمه می‌باشد و در سال ۱۳۷۵ توسط مجلس شورای اسلامی ایران تصویب شد[۵۶].
۲-۲-۲-۲۰- کنوانسیون جلوگیری از آلودگی دریایی ناشی از دفع مواد زاید و دیگر مواد (کنوانسیون لندن)
یکی از مسائل کلیدی مربوط به زباله ها که در کنوانسیون بازل به آن پرداخته نشده است، تخلیه زباله ها در دریاهای آزاد و مناطق ساحلی است. این مسئله موضوع «کنوانسیون پیشگیری آلودگی دریایی از طریق تخلیه زباله ها و دیگر مواد[۵۷]» است که در سال ۱۹۷۲ تصویب گردید. این کنوانسیون در سال ۱۹۷۵ لازم الاجرا گردید. هدف کنوانسیون تخلیه لندن، جلوگیری از آلودگی دریایی از طریق تخلیه زباله و منابع گوناگون دیگری از جمله آلودگی ناشی از هواست. کنوانسیون لندن در ارتباط با زباله های خطرناک، تخلیه و دفع چنین زباله هایی را در محیط زیست های دریایی از جمله دریاهای آزاد و آبهای ساحلی ممنوع می‌کند. این کنوانسیون هر گونه تخلیه زباله را در محیط زیست دریایی را بجز مواردی که در پیوست کنوانسیون فهرست شده، ممنوع کرده‌است. زباله های خطرناک ممنوع عبارتند از: زباله های حاوی جیوه، ترکیبات ارگانوکلورین، پلاستیک‌ها و زباله های رادیواکتیو که جزو کنوانسیون بازل نیستند. این کنوانسیون مشتمل بر یک مقدمه و بیست و دو ماده و سه ضمیمه است که در سال ۱۳۷۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی ایران رسیده است[۵۸].
۲-۲-۲-۲۱- کنوانسیون بین‌المللی آمادگی، مقابله و همکاری در برابر آلودگی نفتی
با توجه به اینکه تصادفات نفتکش ها در دریاها موجب آلودگی محیط زیست دریایی می شود، اعضای کنوانسیون یکسری تدابیر داخلی در این خصوص اتخاذ کردند. این کنوانسیون اعضا را ملزم به وضع سیستم های ملی از قبیل طرحهایی برای پاسخ سریع به تصادف آلودگی نفتی و آموزش و تجهیز مردم برای مبارزه با انتشار نفت و در دسترس قرار دادن ابزارهای مبارزه با انتشار نفت کرده‌است. این کنوانسیون به شناسایی خطرات جدی که از طریق سوراخ آلودگی نفتی از سوی کشتی‌ها، واحدهایی دور از ساحل، بنادر دریایی و تجهیزات حمل و نقل نفت به محیط زیست دریایی می شود، می پردازد. این کنوانسیون دارای الحاقیه ای است که جزء لاینفک کنوانسیون است، البته این کنوانسیون در مورد کشتی های جنگی، شناورهای نیروی پشتیبانی دریایی یا دیگر کشتی‌هایی که تحت مالکیت یا بهره برداری یک کشور بوده و صرفاٌ در اعمال غیر تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، اعمال نخواهد شد. سوانح آلودگی نفتی یعنی اتفاق یا مجموعه ای از اتفاقات که دارای منشاء یکسان بوده که منجر به ریزش نفت شده یا ممکن است بشود و محیط زیست دریایی یا خطوط ساحلی مربوط به یک یا چند کشور را مورد تهدید قرار داده و یا ممکن است مورد تهدید قرار دهد و مستلزم اقدام ضروری یا واکنش فوری دیگری باشد. این کنوانسیون مشتمل بر یک مقدمه و نوزده ماده و یک الحاقیه است که در سال ۱۳۷۶ توسط مجلس شورای اسلامی ایران تصویب شد[۵۹].
