هوش فرهنگی ، توانایی فرد برای انطباق مؤثر و کارآمد باموقعیت های فرهنگی جدید است وبنابراین اشاره به شکلی از هوش موقعیتی ( مکانی ) دارد که رفتارهای هوشمندانه تطابقی ، از نظر فرهنگی با ارزش ها وباورهای یک جامعه یا فرهنگ خاص پیوند می‌خورد ( ارلی وآنگ ،۲۰۰۳ ).
بسیاری از محققان هوش فرهنگی را توانایی فرد در انجام اثر بخش وظایف در موقعیت های متفاوت فرهنگی تعریف کرده‌اند ( موساکوفی ، ۲۰۰۴ ؛ وارلی وانگ ،۲۰۰۳ ). توماس واینکسون برآن اند که هوش نوعی شایستگی چندوجهی است که شامل دانش فرهنگی ، عمل متفکرانه وفهرستی از مهارت های رفتاری می شود ( توماس واینکسون ، ۲۰۰۵ ).توماس وارلون هوش فرهنگی را به عنوان نظامی از توانایی‌های تعاملی تعریف کرده‌اند. در واقع هوش فرهنگی ظرفیتی است که به افراد اجازه می‌دهد تا در مواجهه با فرهنگ های مختلف ، درک وفهم درستی داشته باشند وبه طور مناسب عمل کنند. ارلی وارنگ هوش فرهنگی را ساختار مستقلی از فرهنگ می دانند که در شرایط خاص فرهنگی به کار می رود .این نوع از هوش درک وفهم تعاملات بین فرهنگی را بهبود می بخشد ( ارلی ،۲۰۰۲ ) برای اینکه فرد از لحاظ فرهنگی باهوش شناخته شود ، باید در موقعیت های که برداشت ها واشارات مختلفی وجود دارد ، بتواند قضاوت وعملکرد مناسب ودرستی داشته باشد ودرک وفهم صحیحی از ان موقعیت به دست اورد ( توماس ، ۲۰۰۶ ). افرادی که از سطح هوش فرهنگی بالاتری برخوردار بودند در ابراز عواطف و حالات فیزیکی تسلط بیشتری دارند.برخی دیگر از محققان ، هوش فرهنگی را توانایی کلی در تعامل موثربا افراد دیگر با زمینه‌های فرهنگی مختلف تعریف نموده اند واز این رو، در تعریف هوش فرهنگی عمدتاً بر تعاملات ورفتارهای درون فر هنگی تاکیددارند تا رفتارهای عاطفی ومنطقی ( جانسون و همکاران ، ۲۰۰۶ ). در رابطه با نحوه شکل گیری هوش فرهنگی ، پاره ای از محققان معتقد به شناخت ذاتی هستند وتعداد دیگری نیز معتقدند که هوش فر هنگی در واقع پروسه ای است که در جریان ان افراد دانش فرهنگی را به عنوان وجهی از واقعیت زندگی درک و کسب می‌کنند ( توماس ،۲۰۰۶ ؛ وارلیوموساکوفسکی ، ۲۰۰۴ ) ومعتقدند که این جزء از فرهنگ زیر مجموعه بخش شناختی عقل می‌باشد.
جدول۲- ۱: تعاریف اندیشمندان از هوش فرهنگی
تعاریف
متفکران
موفقیت افراد در توانایی سازگاری وانطباق بافرهنگی دیگر ، به عنوان مثال موفقیت در انجام یک کار تجاری ویا مأموریت بازرگانی برون مرزی.
بریسلین و همکاران ، ۲۰۰۶
توانایی یک شخص در تطابق و وفق دادن مؤثر وکارا با شرایط وموقعیت های جدید فرهنگی.
ارلی وانگ،۲۰۰۳
طبیعی به نظر امدن وتوانایی تفسیر وتحلیل اشارات وژست های نا مفهوم فرد یا افرادی دقیقا مثل همکاران و هموطنان ان فرد یا افراد وبازتاب ان حرکات واشارات.
ارلی و موساکوفسکی ،۲۰۰۴
تاثیر گذار بودن فرد در درک دانش واگاهی ، مهارت ها وویژگی های شخصیتی ، برای انجام بهتر کار با افرادی از ملیت های مختلف وفرهنگ های متفاوت ، چه در داخل کشوروچه در خارج از کشور.
جانسون وهمکاران۲۰۰۶
توانایی تاثیر گذاری درفرهنگ های مختلف.
توانایی تعامل مؤثر با افرادی که از لحاظ فرهنگ با ما متفاوت اند.
ارلی وانگ،۲۰۰۶
توماس،۲۰۰۶
داشتن مهارت وانعطاف در درک فرهنگ وپذیرش بیشتر آنان وتوانایی در برقراری ارتباط فکری وعاطفی ورفتاری هنگام تعامل با افرادی از فرهنگ های دیگر.
توماس واینکسون ،۲۰۰۵
هوش فرهنگی در واقع مفهومی چندوجهی و چندبعدی است که درآن،تمایلات انسانی دررابطه بافرهنگ های دیگر ، اززوایای متفاوت موردواکاوی وارزیابی قرارمی گیرند.
ارلی وانگ (۲۰۰۳) ازنخستین متفکرانی بودند که مفهوم چندوجهی هوش فرهنگی را تدوین کردند.آن ها هوش فرهنگی را شامل عناصرذهنی ( فراشناختی و شناختی ) و عناصرانگیزشی ورفتاری درنظرگرفتند.براین اساس ، می توان عنوان نمود که ارلی وانگ سه نوع فردی راکه به طورمستقیم باتعامل انسانی مرتبط است ازهم بازشناخته اندکه یکی ازابعاد به دوزیر مجموعه قابل تفتیک است : ذهنی( فراشناخت وشناخت ) ، انگیزشی ورفتاری .
هوش فرهنگی فراشناختی
هوش فرهنگی فراشناختی نوعی آگاهی وهشیاری فرهنگی است در تعامل دیگران اززمینه های مختلف فرهنگی فراشناختی نشان از فرایندهایی داردکه افرادبه کارمی گیرند تادانش فرهنگی را کسب ودرک کنند.این دانش شامل آگاهی وکنترل برفرایند تفکرافراد دررابطه با فرهنگ می شود ( وان داین وآنگ ،۲۰۰۶ ). عامل فراشناختی هوش فرهنگی یک مؤلفه منتقدانه است که حداقل سه کاربرد وبرون داد مهم دارد. نخست ، اندیشیدن درموردافراد وضعیت هایی را که زمینه‌های فرهنگی متفاوت دارند ، ارتقا می‌دهد. دوم ، اندیشیدن انتقادی درمورد عادات ، مفروضات ومرزهای فرهنگی را موجب می‌گردد. سوم ، به افرادامکان می‌دهد که نگاشت های ذهنی را ارزیابی ومرورکنند واین عامل به طورموثری دقت فهم آن ها را افزایش می‌دهد ( آنگ وداین ، ۲۰۰۶ ).
هوش فرهنگی شناختی
هوش فرهنگی شناختی نوعی دانش فرهنگی فردی ازهنجارها ، تمرین ها و عرف ها درمحیط های مختلف فرهنگی است.درگوناگونی گسترده ومسلم فرهنگ های دنیای معاصر ، هوش فرهنگی شناختی ، دانش همگانی فرهنگی وهمچنین دانش فرهنگ های مختلف رانشان می‌دهد.عامل شناختی هوش فرهنگی نوعی مؤلفه انتقادی است ، زیرادانش راجع شباهت های فرهنگی وتفاوت های آن ، تصمیم گیری وعملکرد دروضعیت های چندفرهنگی است ( وان دااین وانگ ،۲۰۰۶ ).
هوش فرهنگی انگیزشی
هوش فرهنگی انگیزشی نوعی قابلیت فردی برای توجه مستقیم وصرف انرژی درراستای تفاوت های فرهنگی است.منظور ازهوش فرهنگی انگیزشی ، توانایی فرد برای معطوف کردن توجه وانرژی خودبه سمت وسوی سازگاری وانطباق بافرهنگ های جدید است.به طوراخص ، هوش فرهنگی انگیزشی اشاره به انگیزه درونی وخودکارایی در انطباق با فرهنگ های جدیداست.بنابرین افرادی که هوش فرهنگی انگیزشی بالایی دارندازتعامل درفرهنگ های جدید لذت می‌برند ودرانجام چنین کاری وداشتن چنین توانایی هاییاحساس اعتمادبه نفس می‌کنند ( آنگ وداین ، ۲۰۰۸ ).
هوش فرهنگی رفتاری
