آزمودنی ها داوطلبانه و با رضایت در پژوهش شرکت نمایند.
-
- آزمودنی ها فاقد اختلالات روان پریشی در محور یک باشند.
- دامنه سنی نمونه مورد بررسی حداقل ۱۴ سال باشد.
۳-۴- طرح پژوهش
این مطالعه یک طرح توصیفی – تحلیلی و در حوزه ی ابزارسازی و روان سنجی است که با هدف تعیین ویژگیهای روانسنجی نسخه انگلیسی مقیاس آمادگی برای تغییرواشتیاق برای درمان (۱۹ (SOCRATES- در جمعیت ایرانی انجام گرفت.
۳-۵- روش اجرای پژوهش
این پژوهش درطی سه مرحله به شرح زیر انجام گرفت که درادامه هریک از این مراحل به طور مختصر توضیح داده می شود:
۱٫مرحله ی ترجمه و انطباق نسخه ی انگلیسی SOCRATES-19: در این مرحله،ابتدامقیاس SOCRATES-19 به فارسی ترجمه و ویرایش گردید و سپس مقیاس ترجمه شده،توسط یک فرد متخصص آشنا به زبان انگلیسی و فارسی به زبان انگلیسی برگردانده شد(ترجمه معکوس). بر اساس پسخوراند و توصیه های ارائه شده توسط فرد متخصص، دو باره محتوا و معنای برخی از آیتم های مقیاس فوق مورد بازبینی و ویرایش قرارگرفت و در نهایت نسخه ی فارسی مقیاس فوق برای تعیین ویژگی های روان سنجی آن در میان معتادان مراجعه کننده به مراکز درمانی مورد تأیید اساتید روان شناسی قرار گرفت.
۲٫مرحله ی اجرا و جمع آوری داده ها (پیش آزمون): در این مرحله ،ابتداضمن هماهنگی و گرفتن تاییدیه از معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی، لیست کلیه ی مراکزترک اعتیاد وابسته به دانشگاه در شهر کرمانشاه اخذ گردید. تعداد مراکز موجود در سطح شهرستان کرمانشاه شامل ۹۱ مرکز بود که ازاین تعداد ۱۰ مرکز به صورت تصادفی انتخاب وحجم نمونه ی مورد بررسی از میان آن ها انتخاب گردید. روش جمع آوری داده ها به این صورت بود که پژوهشگر با مراجعه به مراکز تعیین شده وهماهنگی های لازم با مسئولین مراکزاقدام به جمع آوری داده ها می کرد. قبل از جمع آوری داده ها ابتدا یک مصاحبه ی غیر ساختار یافته توسط پژوهشگر با معتادان مراجعه کننده به مرکزانجام می گرفت و توضیحات لازم در خصوص هدف از انجام پژوهش،نحوه ی پاسخ دهی به سئوالات پرسش نامه ها،محرمانه بودن اطلاعات و به طور کلی هر گونه توضیحی که به فهم درست ماده های آزمون کمک می کرد از سوی پژوهشگر ارائه می گردید و در صورت موافقت آنان برای شرکت در پژوهش، ابتدا پرسش نامه های ویژگیهای جمعیت شناختی و سپس پرسش نامه SOCRTESدر اختیار آنها گذاشته می شد. آزمودنی ها به صورت فردی به پرسش نامه پاسخ میدادند و به طور متوسط زمان پاسخ گویی ۴۵ دقیقه طول می کشید. درمرحله ی پیش ازمون ، تعداد ۳۸۸ نفراز۵۰۰نفر نمونه ی مورد بررسی به پرسش نامه ها پاسخ کامل داده بودند وبقیه پرسش نامه ها به علت عدم همکاری بیماران ویا ناقص جواب دادن به آن ها در تحلیل نهایی از پژوهش حذف شدند. ۳٫مرحله ی اجرای پس آزمون: به منظور بررسی پایایی پرسش نامه SOCARTES با استفاده ازروش بازآزمایی با فاصله زمانی سه هفته پس از اجرای اولیه دوباره پرسش نامه ی پیش گفته برروی تعداد۳۱۲ نفر از نمونه ی مورد بررسی اجرا و در نهایت داده های پژوهش مورد تحلیل آماری قرار گرفت. نمودار۳-۱ فرایند مراحل اجرای پژوهش را نشان میدهد.
۱- ترجمه و انطباق مقیاس SOCARTES
تعیین حجم نمونه (N=500)
۲- مرحله ی پیش آزمون (n=388)
۱۱۲ نفر به علت عدم همکاری از مطالعه خارج شدند
۳- مرحله ی پس آزمون (n=312)
۷۶ نفر به علت عدم همکاری از مطالعه خارج شدند
تحلیل داده ها ی پژوهش
نمودار۳-۱ :فرایند مراحل اجرای پژوهش
۳-۶-ابزارهای پژوهش
در این پژوهش نمونه بررسی با بهره گرفتن از مصاحبه بالینی غیر ساختار یافته، پرسش نامه جمعیت شناختی ، و مقیاس SOCRATES به شرح زیر مورد بررسی وارزیابی قرار گرفتند. جدول ۳-۱ ابزارهای پژوهش و کاربرد آن ها رادر فرایند مطالعه نشان میدهد.
-
- مصاحبه بالینی غیرساختار یافته: در این پژوهش به منظور حصول اطمینان از وجود یا عدم وجود ملاک های تشخیصی سوء مصرف یا وابستگی مواد و نیز جلب همکاری و اعتماد آزمودنی ها از مصاحیه ی بالینی غیر ساخت یافته توسط پژوهش گر استفاده گردید.
-
- پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی : این پرسش نامه شامل ۱۶آیتم است که توسط پژوهشگر به منظور ثبت ویژگی های جمعیت شناختی واهداف مرتبط با موضوع پژوهش تهیه و تنظیم شد(ن.ک.پیوست،۳).
- مقیاس آمادگی برای تغییر و اشتیاق برای درمان( (SOCARTES: این مقیاس شامل ۱۹عبارت دررابطه باتغییر رفتار سوء مصرف مواد میباشد.در این مقیاس بیمارمیزان آمادگی انگیزشی و رفتاری خود را برای ترک مواد با بهره گرفتن از یک مقیاس پنج گزینه ای لیکرت(ازکاملامخالف=۱)تا(کاملا موافق=۵)بیان میکند.به طور نظری تغییر پذیری نمرات بیمار در این مقیاس بین نمره ۱۹ تا ۹۵ در نوسان است(ن.ک.جدول۳-۱ ).مقیاس SOCRATES دارای سه خرده مقیاس میباشد که به ترتیب عبارتند از یک خرده مقیاس “شناخت(آگاهی)”، این مقیاس شامل ۷ آیتم است که چگونگی نگرش بیماردرخصوص استفاده ازموادمخدربه عنوان مشکل ارزیابی میکند.دوم خرده مقیاس “دوسوگرایی/ تردید” است که شامل ۴ آیتم میباشد که این مقیاس عدم اطمینان بیمار درموردتصمیم گیری برای تغییررفتارمصرف مواد مخدر ارزیابی میکند.وسوم خرده مقیاس “اقدام عملی” است. این مقیاس شامل ۸ ایتم می باشدکه رفتارهای صورت گرفته از جانب بیمار برای ترک مصرف موادرا ارزیابی میکند)ن.ک. جدول.۳-۲).
پرویزی فرد و همکاران(۲۰۱۲) در یک مطالعه مقدماتی ویژگیهای روانسنجی مقیاس SOCRATESرا روی ۸۰ سوء مصرف کننده مذکر مواد که به صورت سرپایی در مراکز درمان نگهدارنده متادون تحت درمان بودند بررسی کردند. نتایج مطالعه آنان نشان داد که ضریب آلفا برای نمرات کل مقیاس در پیش آزمون و پس ازمون به ترتیب۰٫۸۳۲ ۰٫۷۸۷ بود. هم چنین نتایج نشان داد که ضریب آلفا برای خرده مقیاس ها (شناخت-اقدام عملی– و دو سوگرایی) در پیش آزمون از۶۹٫تا ۸۱٫ و در پس آزمون از۶۶٫ تا ۷۹٫ متغیر بود. در این مطالعه ضریب پایایی مقیاس با بهره گرفتن از روش باز آزمایی با فاصله یک ماه۸۶٫ به دست آمد.دنیل و همکاران (۲۰۰۷) نسخه فرانسوی مقیاس SOCRATES را بر روی ۹۰ معتاد که دارای وابستگی به مواد چند گانه بودنداجرا کردند. هدف این مطالعه تعیین ویژگی های روان سنجی و هنجاریابی نسخه فرانسوی مقیاس SOCRATES برروی جمعیت سوء مصرف کنندگان فرانسوی بود. نتایج میزان ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برای خرده مقیاس های شناخت مواد۰٫۹۰, خرده مقیاس دوسو گرایی/ تردید ۰٫۷۳ و خرده مقیا س اقدامات عملی ۰٫۹۱ نشان داد. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که مقیاس SOCRATES از ویژگی های روان سنجی بالایی برای سنجش میزان آمادگی انگیزشی و رفتاری سوء مصرف کنندگان مواد در مراکز درمانی برخوردار است.
جدول ۳-۱٫ ابزارهای پژوهش و کاربرد آن ها رادر فرایند مطالعه
ابزار پژوهش کاربرد مصاحبه ی بالینی غیرساختار یافته پیش آزمون ———– پرسش نامه جمعیت شناختی پیش آزمون ———– مقیاس SOCRATES پیش آزمون پس آزمون
“