کمک به مراجعان برای گوش دادن به ندای وجدان

فرانکل اغلب می‌گوید که معنا را باید پیدا کرد. نمی توان آن را به کسی عرضه کرد. ضمیر ناخودآگاه راهنمای مراجعان در جستجوی معنا بشمار می رود. مراجعان باید به ندای وجدانشان گوش فرا دهند. اگر چه درمانگران نمی توانند برای مراجعان هدف تعیین کنند، اما می‌توانند نمونه های متنوعی از تعهد خود در جستجوی معنا را ارائه دهند.

پرسش از مراجعان درباره معناها

درمانگرها می‌توانند از مراجعان خود درباره ی توانمندی های ارزنده شان پرسیده و آن ها رادر یافتن پاسخ کمک کنند. همچنین می‌توانند از مراجعان خواست معنای نهفته در روابط و رنجهایشان را جستجو کنند(بهفر،۱۳۸۴ و سروری،۱۳۸۳).

چشم اندازهای وسیع ‌در مورد منابع معنا

معنادرمانگران می‌توانند به مراجعان کمک کنند تا دیدگاه های وسیعتری از منابع معنا در زندگی خود به دست آورند. فرانکل(۱۹۵۵) در کار با مراجعی که زندگی از دیدگاه او پوچ و بی هدف است و این وضعیت تنها با یافتن شغلی مانند پزشکی یا پرستاری برطرف می شود این روش درمانی را به کار برد. فرانکل به او کمک کرد تا دریابد موضوعی که می‌تواند فرصت کسب موفقیت را برایش فراهم کند، یافتن شغل نیست بلکه نحوه ی انجام دادن کار مهم است. او در زندگی خصوصی اش فرصتی یافت تا معنای زندگی اش را در وجود مادر یا همسرش بیابد.

ایجاد معنی زندگی از طریق روش آموزش سقراطی

فرانکل(۱۹۸۸) مثال مراجعی را مطرح می‌کند که از زودگذر بودن زندگی رنج می‌برد. فرانکل از این زن خواست تا مردی را پیدا کند تا موفقیت هایش را ستایش کند و مراجع از پزشک خانواده نام برد. سپس با بهره گرفتن از یک سری پرسش فرانکل زن را ‌به این حقیقت رساند که با این که دکتر فوت کرده و بسیاری از بیماران خدمات وی را فراموش کرده‌اند، باز هم برای زندگی او ثمربخش است.

استخراج معنا از طریق نمایش

فرانکل مثالی از استخراج معنا از طریق لوگودرام^[۲۶] یا نمایش مطرح می‌کند که در یک درمان گروهی صورت گرفت. زنی که پس از اقدام به خودکشی در کلینیک فرانکل بستری شده بود، پسر یازده ساله اش را از دست داده و با پسر بزرگترش که فلج بود زندگی می کرد. فرانکل در ابتدا از زن دیگری در گروه خواست تا تصور کند ۸۰ ساله است و به زندگی گذشته ی خود در بچگی فکر کند در حالی که از موفقیت مالی و پرستیژ اجتماعی خوبی برخوردار بوده است او بلافاصله گفت که زندگی اش هیچ هدفی نداشته است. فرانکل سپس از مادر کودک فلج خواست تا همین شرایط را برای خود فرض کند و او دریافت که زندگی بسیار پر معنایی داشته است چرا که بهترین شرایط ممکن را برای فرزند خود فراهم آورده است.

پیشنهاد معنا

معنادرمانگرها می‌توانند پیشنهاداتی در خصوص معنای موقعیت های مختلف زندگی ارائه دهند. فرانکل به مثال پزشک مسن و بسیار افسرده ای اشاره می‌کند که نمی توانست بر اندوه از دست دادن همسر عزیزش که دو سال پیش فوت کرده بود غلبه کند. فرانکل در ابتدا از او خواست تا تصور کند اگر او زودتر فوت کرده بود چه اتفاقی می افتاد. دکتر پاسخ داد همسرم رنج بسیاری می‌برد. فرانکل فوری پاسخ داد: « می بینید دکتر این رنج بر همسرتان تحمیل نشده و این شما هستید که او را از این زجر رها ساخته اید و البته لازمه اش این است که این تنهایی و غم از دست دادن او را تحمل کنید»(بهفر، ۱۳۸۴ و سروری، ۱۳۸۳).

تجزیه و تحلیل رویا

معنادرمانگرها می‌توانند با کار بر روی رویاهای مراجعان آن ها را به ضمیر هشیارشان نزدیک کنند. فرانکل(۱۹۷۵) مثالی از زنی را مطرح می‌کند که خواب دیده بود همراه لباس های چرک گربه را در داخل ماشین لباسشویی انداخته و بعد که برای گرفتن لباس های خود برگشته گربه را مرده پیدا کرده بود. اطرافیان به او گفته بودند که گربه سمبل فرزند و لباس کثیف نشانه شایعاتی است که ‌در مورد زندگی عاشقانه دخترش وجود دارد. که مادر او نیز در این مورد مشکوک بود. فرانکل خواب او را هشداری دانست تا مادر باعث آزار دخترش یا دیگران نشود تا در نتیجه آن ها را از دست ندهد. معنادرمانگران مذهبی هم ممکن است رؤیا ها را طوری تفسیر کنند تا آنچه در ضمیر ناخودآگاه است به خودآگاه افراد بکشند. فرانکل معتقد است بسیاری از افراد، مذهبی بودن خود را بعلت ویژگی های خاص نهفته در افکار مذهبی سرکوب یا انکار می- کنند.

توضیح دادن

توضیح این نکته که محدودیت ها به وجود انسان معنی می بخشد، از وظایف معنا درمانگران است. معنادرمانگران به مراجعان آموزش می‌دهند تا یاد بگیرند که محدودیت های موجود در قوانین اجتماعی به زندگی انسان معنا و مفهوم می‌دهد نه اینکه معنی زندگی را از انسان می‌گیرد.

به کارگیری تشبیهات

مراجعان می‌توانند زندگی شان را مثل عکس های متحرک تصور کنند که به تندی حرکت می‌کنند. بدین ترتیب، زندگی برگشت ناپذیری به خانه آورده می شود که گفته می شود آن ها نه تنها چیزی را نمی توانند جدا کنند بلکه هیچ چیز نمی تواند بازنگری و تغییر داده شود. مراجعان می‌توانند خودشان را به عنوان مجسمه سازانی تصور کنند که زمان محدودی برای کامل کردن کارهای هنری شان دارند. اما نمی دانند چه موقع ضرب الاجل خواهد بود. در جلسات درمانی این استعارات شرح داده می‌شوند(بهفر، ۱۳۸۴ و سروری، ۱۳۸۳).

قصد متضاد(متناقض)

استفاده از این روش برای درمان کوتاه مدت بیماران مبتلا به انواع فوبیا^[۲۷] (ترس) و وسواس فکری توصیه می شود. از بیماران در قصد متضاد خواسته می شود آنچه را برایشان ترسناک است به درستی و دقیق توضیح دهند. در مرحله بعد ترس بیمار با یک آرزوی متناقض با آن جایگزین شده که باعث می شود از اهمیت ترس کاسته شود. همچنین قصد متضاد بر حس شوخ طبعی بیمار تأکید دارد و آن را ابزاری جهت کاهش وابستگی به بیماری می‌داند که فرد با خندیدن به آن می‌رسد(فرانکل، ۱۹۵۵).

کاربرد معنادرمانی درسالمندان

حرکت از اساس نظری لوگوتراپی بسمت کاربرد این رویکرد برای سالمندان به درمانگری که در ابتدا شخص و زندگیش را بشناسد و از آن آگاهی کسب کند، احتیاج خواهد داشت. مانند بیشتر رویکردهای درمانی، معنی درمانی به یک پیوند همدلانه با گوش دادن به مراجع نیاز دارد. سه ناحیه تحقیق برای کشف معنی مهم هستند. ابتدا ارزش های فردی را باید نام برد. برای شخصی که مهربانی ارزش است، معنا می‌تواند از طریق دریافت و یا دادن مهربانی حاصل شود.اگر فردی برای کار سخت ارزش قائل نیست و یا برای اشخاصی که معنا را در کار سخت پیدا می‌کنند ارجی قائل نمی شود، پس روشن است که آن ها قصد ندارند که معنا را در این نوع فعالیت‌ها پیدا کنند(کیمبل، ۲۰۰۰).

میسین^[۲۸](۲۰۰۵) مشاهده کرد: سالمند یا انتخاب نمی کند ویا اجازه کار به او داده نمی شود. ‌بنابرین‏ ممکن است لازم شود که او تحقق ارزش های خلاق را کنار بگذارد، ولی او هنوز فرصت دارد که معنا را در تجارب زیبا ویا روابط عاشقانه پیدا کند. اگر به علت تنهایی و بیماری هر دو امکان پذیر نیست. هنوز وجود دارد چیزی که فرانکل به ‌عنوان بالاترین ارزش در نظر می‌گیرد و آن عمیق ترین معنای قابل دسترس برای یک سالمند، آزادی انتخاب پاسخش ‌به این چالش است. چگونگی روبرو شدن شخص با رنجش می‌تواند بالاترین ارزشی باشد که به زندگیش معنی می‌دهد.