در حدیثی دیگر از امام جعفر صادق(ع) آمده است که: «الرضاع واحد وعشرون شهراً فما نقص فهو جور علی الصبی. یعنی طول دوره شیر دهی مادر به طفل، ۲۱ ماه است و هرچه از این مدت کاسته شود به منزله ستمی بر کودک است» (همان).
امام محمد غزالی در زمینه شیر دادن به نوزاد می گوید: «پدر باید جهد کند تا آن دایه ای که وی را شیر می دهد به صلاح و حلال خوار بود که خوی بد از دایه سرایت نکند» (همان: ۱۱۷).
۸: کنترل جمعیت و تنظیم خانواده:
تنظیم خانواده امروزه به عنوان یکی از بندهای اساسی حقوق بشر و از اجزاء حیاتی توسعه پایدار شناخته شده است و علاوه بر زنان و مردان، خانواده وملتها را پوشش می دهد. سازمان بهداشت جهانی تنظیم خانوداه را اینگونه تعریف می کند «برنامه ریزی زوجین برای دستیابی به اهداف باروری به صورت آگاهانه، مسئولانه و داوطلبانه؛ که به منظور ارتقای تندرستی و بهزیستی خانواده انجام می گیرد. در این تعریف تنظیم خانواده مترادف با تحدید موالید نیست (محمودیان، ۱۳۸۳: ۱۵۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در زمینه برنامه تنظیم خانواده، موافقت و مخالفت با آن مباحث زیادی در اسلام صورت گرفته است. هر دو گروه برای اثبات مدعای خود، از آیات قرآن واحادیث استفاده می کنند.
۸-۱: موافقان کنترل جمعیت:
موافقان برنامه تنظیم خانواده از دو شیوه در اثبات مدعای خود سود جسته اند:

• • استفاده از نصوص و ادله شرعی.

• • بر اساس داده های جمعیتی و نظریات کارشناسان و یا در قالب مسائل جدید.

نظریات موافقان کنترل جمعیت چه در میان شیعه و چه در میان اهل سنت سمت و سوی واحدی دارد. به هر روی مدعای اصلی آنها این است که هر چند دلایل و شواهد زیادی بر توجه شریعت مقدس اسلام به مسئله حفظ و ترغیب بر افزودن نسل مسلمانان وجود دارد اما در جنب این مسئله باید توجه داشت که هدف شریعت اسلام تنها بر افزودن نسل، بدون عنایت به وضعیت دینی،تربیتی، و اجتماعی نسل مسلمانان نیست در واقع هدف، توجه به کیفیت نسل است (طلعتی، ۱۳۸۳: ۱۲۸-۱۲۶). روش عزل از روشهایی است که در زمان پیامبر استفاده می شده و این احتمال وجود دارد که از قبل از اسلام نیز این روش در میان اعراب وجود داشته است و بزرگانی چون علی(ع)، غزالی ، ابن قیوم نیز استفاده از این روش را منع نکرده اند و چون روش عزل از دیدگاه اسلام رد نشده است می توان گفت که بقیه روشها هم می‌تواند مورد پذیرش باشد.
ابن قیوم از محققان مسلمان با این دلیل که، اگر روش عزل یک عمل غیر قانونی بشمار می رفت پس چرا در زمان پیامبر استفاده می شده و اینکه درهیچ جای قرآن مخالفت صریحی با آن نشده، استفاده از این روشها را مجاز می شمرد (مهتاب کریم،۲۰۰۴: ۴۷).
از بررسی نظریات علما و فقهای اسلامی (شیعه وسنی) چنین بر می آید که نظر اکثریت آنها اعمال شیوه های جلوگیری از حاملگی در مرحله قبل از انعقاد نطفه ممنوع نیست به شرطی که:

• • جلوگیری بدلیل عوامل معقول و مشروع باشد.

• • موجب لطمه وارد آمدن به سلامت مادر نشود.

• • رضایت زوجه قبلا جلب شود (کتابی،۱۳۵۸: ۱۳).

محمد شلتوت در کتاب آئین اسلام و تنظیم خانواده خود متذکر شده است که« دین اسلام هرگز خواهان یک اکثریت ضعیف و ناتوان نیست بلکه خواهان آن است که اجتماع اسلامی یک اجتماع سالم و نیرومند باشد و این امر تنها از راه تنظیم خانواده امکان پذیر است» (همان: ۱۹).
در اسلام استفاده از وسایل جلوگیری از باروری بطور عمده در متن خانوداده و ازدواج مورد توجه قرار می گیرد. قرآن و شریعت دو منبع عمده در اسلام بشمار می روند. در هر دوی این منابع اشاراتی به مساله ازدواج شده است. در هر دو منبع ازدواج و تشکیل خانواده، مأمن و جایگاهی برای به آرامش رسیدن افراد می باشد و هدف از ازدواج را تنها تولید مثل نمی دانند. در قرآن آیاتی در مورد ازدواج موجود می باشد که در ذیل آورده شده است:

• • از نشانه های خداوند این است که برای شما همسرانی را از خود شما بوجود آورد تا اینکه با آسایش در کنار هم زندگی کنید و در میان شما دوست داشتن و رحمت برقرار باشد (روم، ۲۱).

• • خداوند است که شما را از روح مجرد بوجود آورد و برای شما همسرانی قرار داد تا با آنها به آرامش برسید (اعراف، ۱۸۹).

• • خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی بوجود آورد که از بطن آنها فرزندان و نوه هایی نصیب شما خواهد شد (نحل، ۷۲).

بر این اساس وسایل جلوگیری به خانواده ها کمک می کند تا به آرامش مورد نیاز خود برسند. بحث اصلی اندیشمندان مسلمان در این قالب می گنجد که اسلام یک مذهب میانه رو است و اصول آزادی و اختیار در آن وجود دارد (رودی فهیمی،۲۰۰۴).
در قرآن شواهدی مبنی بر اینکه کنترل فرزندان قدغن است وجود ندارد. از طرفی شوهر و همسر را در زمینه تعداد فرزندان و فاصله میان آنها با هیچ مانعی روبرو نکرده است. عمران چنین اظهار می کند که در تمامی نهادها و قوانینی که اسلام آنها را مورد خطاب قرار داده، استفاده از این روشها می بایست با غرایز و فطرت انسان هماهنگی داشته باشد. عمران در این زمینه از قرآن نقل قولهایی را بیان می کند:

• • خداوند برای شما راحتی و آرامش را مطلوب می داند وسختی را نامطلوب. (بقره، ۱۸۵).

• • خداوند در دین هیچ سختی را برای شما قرار نداده است. (حج، ۷۸).

اگر باروری زیاد منجر به این شود که سلامتی مادر و پدر را به خطر بیاندازد و از لحاظ اقتصادی موجب بدهکاری و سختی پدر شود یا اینکه پدر توانایی این را نداشته باشد که بتواند فرزندان زیاد را تأمین کند مسلمانان این اجازه را دارند که باروری خود را تنظیم کنند (رودی فهیمی به نقل از عمران، ۲۰۰۴: ۴).
اندیشمندان ومحققان اسلامی توصیه های قرآن مبنی بر شیر دادن به بچه به مدت دو سال را بهترین دلیل برای اثبات این امر می دانند که استفاده از وسایل جلوگیری در اسلام با هیچ مانعی روبرو نیست. البته با بیان این فرض که استفاده از آن هیچ خطری نداشته باشد. آیه ۲۳۳ سوره بقره که می فرماید : مادران دو سال تمام فرزندان خود را شیر دهند برای اثبات این مدعا کافی باشد.
آیت الله سید محمد کاظم یزدی در کتاب العروه الوثقی، که رساله ای است مرجع و بیشتر فقهای بزرگ بر آن حاشیه زده اند، پیشگیری را مجاز دانسته اند و مراجع بزرگ از جمله امام خمینی نیز همین فتوی را تأیید کرده اند. آیه الله خویی (ره) نیز در رساله منهاج الصالحین همین نظر را دارد. در این زمینه فقهای اهل سنت نیز پشگیری را جایز می شمرند (احمدی، ۱۳۸۳: ۲۰۷).
۸-۲: مخالفان کنترل جمعیت:
ادله ای که مخالفان کنترل جمعیت بر ادعای خود اقامه نموده اند عمدتاً بر اصول و مبانی اولیه شریعت اسلام مبتنی است. آنان با بهره گیری از ادله شرعی مانند آیات، روایات و دیگر ادله فقهی، در صدد اثبات این مطلب اند که نظر اسلام بر افزایش نسل مسلمانان است. بنابراین هر برنامه ای که در صدد تحدید از افزایش نسل مسلمین باشد از نظر شرع مردود است.
روایات بسیاری در اسلام نشان می دهند که جلوگیری از پیدایش نسل یا باروری کاری مذموم است. پیامبر اکرم می فرماید:
«من مات بلا خلف فکان لم یکن فی الناس و من مات و له خلف فکانه لم یمت. آنکس که بمیرد و جانشینی وفرزندی نداشته باشد گویی در جامعه انسانی زنده نبوده است و آنکس که بمیرد وفرزندی داشته باشد آنچنان است که گویی نمرده است».
امام علی (ع) می فرماید:
« به هنگامی که خداوند به بنده ای اراده خیر ونیکی فرماید او را نمی میراند تا او خلف و جانشینی را از خود ببیند.»
در سخنی از پیامبر اکرم آمده است:
« زنی که از نظر صورت نازیباست از زنی که زیبا روی که عقیم است برای همسری مناسب تر است».
روایات بسیاری در اسلام نشان می دهند که توصیه شده است فرزندان بسیار باشند و آدمی از خداوند نسل بسیار طلب کند.
در سخنی از پیامبر اکرم چنین آمده است که فرمود:
«اکثرا والولد، اکاثرکم لامم غذاً. پیامبر از افتخارات خود را بیشتر بودن تعداد امت خود نسبت به دیگر امتها می داند حتی اگر بصورت سقط جنین بوده باشد». ( :۱۴۹).
در کلام عمربن خطاب به صراحت دیده می شود:
«النساء تنکح للولد. یعنی غایت نکاح حصول فرزند است». ( طلعتی،۱۳۸۳: ۹۴).