۲-۱-۲- ماهیت و ویژگی خدمات
خدمات به مشتریان شامل کلیه‎ اموری است که سازمان‎ها به منظور جلب رضایت مشتریان و کمک به آنها برای دریافت بیشترین ارزش از محصولات یا خدماتی که خریداری کرده‎اند انجام می‎شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

(روستا و همکاران،۱۳۷۶)
در مورد خدمات باید چهار ویژگی خاص را مورد توجه قرار داد. (پارسائیان،۱۳۷۹)
۲-۱-۲-۱ - ناملموس بودن^[۲]
مقصود از ناملموس بودن این است که هنگام خرید نمیتوان خدمات را با چشم دید، مزه‎ی آن‎ها را چشید، آنها را احساس نمود، شنید یا از بوی آن آگاه شد. برای مثال، هنگامی که کسی تحت عمل جراحی پلاستیک قرار می‎گیرد، پیش از خرید این خدمات نمی‎تواند نتیجه را ببیند و مسافر هواپیما چیزی جز یک بلیط و تعهدی برای سالم رسیدن به مقصد نخواهد داشت.
۲-۱-۲-۲- تفکیک‎ناپذیری^[۳]
مقصود از تفکیک‎ناپذیری این است که نمی‎توان خدمات را از کسی که آن‎ها را ارائه می‎کند جدا کرد، چه رسد به اینکه ارائه کننده‎ی خدمت، انسان یا دستگاه (ماشین) باشد. اگر کارمندی خدمتی را ارائه کند در آن صورت وی بخشی از این خدمت به حساب می‎آید.
۲-۱-۲-۳- ناهمگونی^[۴]
مقصود از ناهمگونی خدمت این است که کیفیت خدمت به عوامل زیر بستگی دارد: ارائه خدمت، زمان، مکان و شیوه‎ای که این خدمت ارائه می‎شود.
۲-۱-۲-۴- فناپذیری
فناپذیری خدمات به این معنی است که نمی‎توان خدمات را در انبار گذاشت و پس از مدتی آن‎ها را فروخت یا به مصرف رسانید.
جدول (۲-۱) ویژگی منحصر به فرد خدمات، مشکلات بازاریابی آن و استراتژی‎های پیشنهادی (Robert et al.1987)

P4

۳۴۷

۸۵

۵۰/۳

۶۰/۱

P5

۲۹۱

۸۸

۹۰/۲

۳۰/۱

PF

۳۳۶

-

۶۰/۵

۲۰/۳

پلیمرهای بدستآمده دارای مقاومت گرمایی خوب و حلالیت بالا در حلالهای متداول آلی هستند. اتصال گروه های باینفتیل به زنجیره اصلی پلیمر بازده نشر و پایداری اکسایشی گرمایی کوپلیمرها را افزایش میدهد. این نتایج نشان داد که اتصال باینفتیل نامسطح و پیچخورده و در پی آن ممانعت فضایی زنجیره ها میتواند به طور کارآمدی در متوقف شدن تاشدگیها و تراکمهای ناخواسته درون ملکولی موثر باشد بعلاوه وجود حلقه های باینفتیل باعث میشود کایرالیته به تمام زنجیره پلیفلورن منتقل شود.
شکل۱-۲۱- منحنی TGA پلیفلورنها
سرعت گرمادهی: min /K °۱۰ و بازه دمایی: ˚C 600-25

شکل۱-۲۲-طیف ^۱HNMR وساختار پلیفلورنهای P1-P5
۱-۱۲- هدف پژوهش جاری:
دراین طرح تحقیقاتی سعی براین است که پلیآمید اترهایی کاملاً آروماتیک^[۳۰] با بهینه سازی در ساختار شیمیایی آنها سنتز شود. در این مسیر تلاش بر اینست با طراحی مونومر جدید ۲،′۲- بیس(۲- آمینو-۴- تریفلوﺋورومتیلفنوکسی)- ۱،′۱- باینفتیل(شکل ۱-۲۲) حاوی گروه های حجیم CF₃ و اتصالات اتری در پیکرهی اصلی به تهیه پلیمرهایی با خواص مطلوب اقدام شود. این واکنشهای پلیمری شدن توسط مونومر اصلی که به دسته دیآمینها و کومونومرها که شامل ایزوفتالیک اسید^[۳۱]، ترفتالیکاسید، ۲,۵-پیریدین دی کربوکسیلیک اسید^[۳۲]و ۲, ۶- پیریدین دی کربوکسیلیک اسید^[۳۳] میباشند و به دسته دیاسیدها تعلق دارند،۴ پلی آمید فلورینه کاملاً جدید سنتز خواهیم نمود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در ادامه، پس از تایید ساختار کلیه مواد در هر مرحله از سنتز، به بررسی برخی از خصوصیات پلیمرها شامل خواص حرارتی، بلورینگی، حل پذیری و گرانروی خواهیم پرداخت.

شکل ۱-۲۳- ۲،′۲- بیس (۲- آمینو-۴- تریفلوﺋورومتیلفنوکسی)- ۱،′۱- باینفتیل (مونومر تهیه شده)
فصل دوم
بخش تجربی
بخش تجربی
۲-۱- مواد شیمیایی
با بهره گرفتن از بتانفتول (نقطه ذوب °C121-119)، ۱،۱- بای-۲- نفتول (نقطه ذوب °C219-217) سنتز شد طیف FT-IR ماده سنتز شده در پیوست آورده شده است. ۴-کلرو-۳- نیترو تری فلورئورومتیل بنزن (نقطه جوش °C109-108)، پتاسیم کربنات بدون آب، کلریدآهن ((III، N،N دیمتیلفرمآمید (DMF) خشکشده، هیدرازین مونوهیدرات، پالادیم- کربن۱۰٪ ،اتانول، ایزوفتالیک اسید (نقطه ذوب، C° ۳۴۳-۳۴۱)، ترفتالیک اسید (نقطه ذوبC ° ۲۲۸-۲۲۷)، ۲,۵-پیریدین دی کربوکسیلیک اسید( نقطه ذوب C°۲۵۶) و ۲, ۶-پیریدین دی کربوکسیلیک اسید( نقطه ذوب C°۲۵۰-۲۴۸) از شرکت شیمیایی مرک^[۳۴] تهیه و مورد استفاده قرار گرفتند. حلالها شامل N- متیل-۲-پیرولیدون (NMP)، N،N- دیمتیلفرمآمید (DMF)، N،N- دیمتیل استآمید (DMAc)، دیمتیلسولفوکسید (DMSO)، تتراهیدروفوران (THF) و پیریدین با کلسیم هیدرید تقطیر و تحت فشارِ کاهش یافته خالص شده و تحت مولکولارسیو Å۴ نگهداری شدند.
۲-۲- دستگاهوری
مقادیر گرانروی درونی با گرانرویسنج اوبلوهد^[۳۵] برای محلول پلیمرها در حلال DMAc با غلظت g/dl 5/0 در دمای °C30 اندازه گیری شدند. نقاط ذوب نمونه ها در لوله مویین سرباز با دستگاه الکتروترمال سری MK3 9200IA بدست آمدند. طیفهای FT-IR با دستگاه طیفسنج : PERKIN ELMER RX I FT-IR ثبت شدند. برای گرفتن طـیف ترکیبات جامد از قرصهـای KBr استفاده شد. طیفـهای ^۱H-NMR و ^۱۳C-NMR با دسـتگاه MHZ500 در حــلال دی متـیل سولفوکسید (DMSO-d6) بدست آمدند. آنالیز گرماوزنی حرارتی (TGA) توسط دستگاه Dupont Instruments 951 انجام شد. دستگاه۹۱۰ Dupont Instrumentsجهت آزمایش گرماسنجی روبشی دیفرانسیلی (DSC) مورد استفاده قرار گرفت. تفرق اشعه X در دمای اتاق با دستگاه: X-Ray مدل Brunker/D8Advance با فیلتر Ni و تابش Cu/K انجام شد. آنالیزهای SEM توسط دستگاه HITACHI JAPAN F 4160گرفته شد.
۲-۳- سنتز مونومر
۲-۳-۱- سنتز ۲،′۲- بیس(۴- تریفلوﺋورومتیل-۲- نیتروفنوکسی)- ۱،′۱- باینفتیل (FNPBN)
بتادینفتول (g 8618/2،mmol10)،۴-کلرو-۳- نیترو تری فلوئورومتیل بنزن (g 9622/4،mmol 22)، کربناتپتاسیم بدون آب (g 4551/3،mmol 25) و حلال DMF (ml 17) در یک بالون خشک و تمیز ریخته شده مخلوط واکنش در دمای °C 120-110 به مدت h 12-10 در شرایط تقطیر برگشتی قرار گرفت. پس از گذشت این مدت زمان و سرد شدن مخلوط واکنش، محتوی بالون در mL 100 مخلوط آب و متانول (v/v 1:1) ریخته شد و رسوب زرد پررنگ حاصل صاف گردید. پس از طی یک مرحله تبلور مجدد در حلال اسید استیک گلاسیال رسوب زرد لیمویی FNPBN (g322/6 و بهره ۹۵٪) با نقطه ذوب °C 140-141 بهدست آمد که در ادامه صاف، شستشو و سپس خشک شد.
FT-IR (KBr): ۱۶۲۸ (m, sh), 1588 (m, sh), 1538 (s, sh), 1498 (m, sh), 1354 (m, sh), 1322 (s, sh), 1266 (s, sh), 1206 (m, sh), 1154 (m, sh), 1133 (s, sh), 1095 (s, sh), 980 (m, sh), 907 (w, sh), 815 (m, sh), 762 (m, sh), 620 (m, sh) cm^-1.
^۱H-NMR (DMSO-d₆ ,۵۰۰ MHz): δ = ۰۹/۷ (d, J = 8/8 Hz, 2H, H_f), 18/7 (d, J = 4/8 Hz, 2H, H_g), 35/7 (t, J = 8/7 Hz, 2H, H_b), 51/7 (t, J = 8/7 Hz, 2H, H_c), 53/7 (d, J = 0/9 Hz, 2H, H_a), 64/7 (dd, J = 8/8, 0/9 Hz, 2H, H_d), 05/8 (d, J = 2/8 Hz, 2H, H_e), 17/8 (s, 2H, H_i), 19/8 (d, J = 9/8, Hz, 2H, H_h) ppm.
^۱۳C NMR (DMSO-d₆ ,۱۲۵ MHz): δ = ۱۳/۱۲۰ (C₁₂), 53/120 (C₆), 72/122 (C₁₅), 90/127 (C₃), 76/123 (C₈), 76/123,03/124 , 30/124 (C₁₄), 20/125 (C₁), 10/126 (C₂), 85/126 (C₄), 23/128 (C₅), 26/129 (C₁₀), 54/131 (C₁₃), 92/131 (C₉), 14/132 (C₁₆), 95/133 (C₇), 51/140 (C₁₁),72/122 ,90/124 , 08/127, 72/122 (CF₃) ppm.
۲-۳-۲- سنتز ۲،′۲- بیس(۲- آمینو-۴- تریفلوﺋورومتیلفنوکسی)- ۱،′۱- باینفتیل AFPBN))
FNPBN (g6422/6، mmol10) ، پالادیم- کربن ۱۰% (g 06/0) و اتانول مطلق ( mL20) به یک بالن سه دهانه اضافه شد. تحت گاز نیتروژن، عمل تقطیر برگشتی در دمای حدود °C80 شروع شد. در ادامه، هیدرازینمنوهیدرات ( mL10، mmol2) و اتانول ( mL15) بهصورت قطره قطره در طی مدت زمان min 45 در همان دما به مخلوط واکنش اضافه شد. محتوی بالون واکنش بهمدتh 24 دیگر تحت شرایط تقطیر برگشتی قرار گرفت. پس از این مدت زمان محتویات بالون بهصورت داغ صاف شد تا پالادیم- کربن آن جدا شود. محتویات زیر صافی بهداخل بشر ریخته شد و پس از سرد شدن، ذرات جامد سفید رنگ ایجاد شده صاف گردید و عمل تبلور مجدد با اتانول انجام و رسوبهای حاصل تحت خلا خشک شد. AFPBN ( بهره ٪۲/۵۰) با نقطه ذوب °C 205 بهدست آمد.
FT-IR (KBr): ۳۴۷۵ (s, sh), 3414 (s, sh), 1618 (m, sh), 1507 (s, sh), 1470 (m, sh), 1446 (s, sh), 1384(s, sh),1336 (s, sh), 1220 (s, sh), 1163 (m, sh), 1120 (s, sh), 1069 (m, sh), 982 (m, sh), 868 (m, sh), 810 (s, sh), 829(m, sh), 631 (m, sh) cm^-1.
^۱H NMR (DMSO-d₆ ,۵۰۰ MHz): δ = ۹۹/۴ (s, 4H, NH₂ hydrogens), 65/6 (dd, J = 1/9, 4/1 Hz, 2H, H_h), 70/6 (d, J = 3/8 Hz, 2H, H_g), 6.99 (sd, J = 5/1 Hz, 2H, H_i), 23/7 (d, J = 0/9 Hz, 4H, H_f), 27/7(d, J = 4/8 Hz, 4H, H_d), 38/7(t, J = 8/7 Hz, 4H, H_b), 46/7 (d, J = 4/7 Hz, 4H, H_c), 05/8 (d, J = 1/8 Hz, 4H, H_a), 07/8 (d, J = 0/9 Hz, 4H, H_e) ppm.
^۱۳C NMR (DMSO-d₆ ,۱۲۵ MHz): δ = ۹۳/۱۱۱ (C₁₅), 17/112 (C₁₃), 59/113 (C₁₂), 07/119 (C₆), 41/119 (C₈), 47/121 (C₃), 80/125 (C₁), 96/127 (C₂), 19/129 (C₄), 09/131 (C₁₀), 24/131 (C₅), 26/134 (C₉), 91/140 (C₁₆), 44/146 (C₁₁), 48/152 (C₇),05/126,80/125, 55/125,30/125 (C₁₄), 31/126, 87/125, 53/125, 28/125 (CF₃), ppm.
۲-۴- سنتز پلیمرها
مثالی نوعی ازواکنشهای پلیمریزاسیون تراکمی برای تهیه پلیمرها به روش پلی تراکمی شدن مستقیم شیمیایی به شرح زیر است: ابتدا دی آمین ( g606/0 ،mmol 1) و دی اسیدهایی که به عنوان مونومر استفاده میشوند(هر کدام از ۴ دی اسید در واکنش جدا گانه ایی به مقدار یک میلی مول در ازای یک میلی مول دی آمین استفاده میشود) را هر کدام به مقدار ( mmol1) را به همراه ml10 از حلال NMP وml 2 پیریدین (Py) و gr 68/0 تری فنیل فسفیت (TPP) و gr 6 /0 (5/5میلی مول) از نمک کلرید کلسیم (CaCl₂) در یک بالن دو دهانه کاملا خشک و تمیز ریخته و در حین عبور گاز نیتروژن دمای واکنش را به °C110 افزایش دادیم. واکنش به مدت ۱۲ ساعت در حین به هم خوردن انجام شد. ویسکوز شدن محتویات بالن بعد از چند ساعت نشان دهنده تولید پلیمر میباشد. سپس مخلوط واکنش در حجم mL100 از متانول خالص با همزدن یکنواخت ریخته شد. رسوب تهنشین شده توسط قیف بوخنر و پمپ خلا صاف و سپس به ترتیب توسط آب جوش، n-هگزان و متانول شسته شد. پلی آمیدهای بدست آمده سپس در طی ۲۴ ساعت خشک شد تا آماده انجام تستهای شناسائی قرار گیرد سپس طیفهای IR و NMR نیز تهیه شدند که طیف های پلی آمید /۲,۶-PDA AFPBN در فصل سوم به عنوان نمونه مورد بررسی قرار میگیرد. پلیمرهای دیگر شامل AFPBN /TPA ، APBN /IPA، AFPBN /2,5-PDA باروش مشابه سنتز وشناسائی شدند. بهره واکنشها برای تهیه کلیه پلیمرها بالای ۵۰ % بود.
FAPBN /2,6-PDA

برای تهیه Fe₃O₄/SiO₂یک گرم Fe₃O₄ به همراه۱۰ میلی لیتر آب و ۴۰ میلی لیتر اتانول به مدت ۳۰ دقیقه در بالن ته گرد (۱۰۰ میلی‌لیتر) تحت آلتراسونیک قرار داده شد. در ادامه ۲ میلی لیتر آمونیاک را به همراه ۴/۰ میلی‌لیتر تترا اتیل اورتو سیلیکات به مخلوط بالا اضافه گردید و به مدت ۲۴ ساعت در حمام روغن با دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد قرار داده شد، بعد از سرد شدن محتویات بالن، نانو ذرات عامل دار شده با بهره گرفتن از آهنربا از مخلوط واکنش جدا گردید و چندین بار با اتانول و آب شستشو داده شد و در آون خلا با دمای C°۸۰ خشک گردید.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

برای تهیه Fe₃O₄/SiO₂/CPTES، به یک گرم ازFe₃O₄/SiO₂ در بالن ته گرد (۱۰۰ میلی‌لیتر) مقدار ۵/۰ میلی مول تری اتیل آمین و .۵/۱ میلی لیتر تری کلرو پروپیل تری اتوکسی سیلان در ۱۰ میلی‌لیتر حلال تولوئن اضافه شد و بالن در دمای رفلاکس به مدت ۷۲ ساعت هم زده ‌شد. نانو ذرات توسط یک آهنربای قوی جمع آوری شده و با تولوئن (۱۰ میلی‌لیتر) و متانول (۱۰ میلی‌لیتر) و اتانول (۱۰ میلی‌لیتر) شستشو داده شد و سپس در یک آون در دمایC°۶۰ به مدت ۱۲ ساعت خشک گردید.
۲-۳-۳- تهیه Fe₃O₄/SiO₂/CPTES/EDA
یک میلی‌لیتر اتیلن دی آمین به یک گرم از Fe₃O₄/SiO₂/CPTES در یک بالن ته گرد (۱۰۰ میلی‌لیتر) مجهز به همرن مکانیکی، اضافه گردید. سپس به آن ۱۰ میلی‌لیتر تولوئن خشک اضافه و محتویات بالن در دمای رفلاکس به مدت ۷۲ ساعت هم زده ‌شد. نانو ذرات توسط یک آهنربای خارجی جمع آوری شده و با ۱۰ میلی‌لیتر اتانول شستشو داده ‌شد و سپس در دمای C°۶۰ به مدت ۱۲ ساعت خشک ‌شد.
۲-۳-۴- تهیه کاتالیزگر Fe₃O₄@EDA-SO₃H
به یک گرم از Fe₃O₄/SiO₂/CPTES/EDA در بالن ته گرد (۱۰۰ میلی‌لیتر)، ۲ میلی‌لیتر دی کلرو متان ‌افزوده شد و به مدت ۱۰ دقیقه آلتراسونیک ‌شد. سپس بالن به یک حمام یخ انتقال داده شد و مخلوط تا دمای C°صفر درجه سانتی‌گراد سرد ‌شد و یک میلی‌لیتر کلرو سولفونیک اسید قطره قطره به مدت ۲ ساعت ‌افزوده شد. سپس محتویات بالن به مدت ۲ ساعت در دمای اتاق هم زده ‌شد. نانو ذرات توسط یک آهنربای خارجی جمع آوری شده و با ۵ میلی‌لیتر اتانول شستشو داده ‌شد و سپس در دمای C°۶۰ به مدت ۱۲ ساعت خشک ‌شد.

سنتز مشتقات کوئینوکسالین در مجاورت کاتالیزگر MNPS@EDA-SO₃H
برای انجام این واکنش ابتدا باید شرایط بهینه ی انجام واکنش را به دست آورد.
۲-۴-۱- بهینه کردن شرایط واکنش سنتز مشتقات کوئینوکسالین در مجاورت کاتالیزگر MNPS@EDA-SO₃H
این واکنش شامل ۴ متغیر است که بایستی بهینه شوند، این متغیرها عبارتند از:

1. 1. انتخاب دما

1. 1. انتخاب بهترین حلال

1. 1. انتخاب نسبت مولی مناسب برای کاتالیزگرMNPS@EDA-SO₃H

1. 1. انتخاب نسبت مولی مناسب برای واکنش دهنده ها

جهت بهینه سازی واکنش تهیه کوئینوکسالین، از ۲،۱- فنیلن دی آمین و بنزیل در مجاورت کاتالیزگر MNPS@EDA-SO₃H در حلال اتانول طبق (شمای ۲-۱) به عنوان واکنش استاندارد انتخاب شد.

شمای ۲-۱- واکنش استاندارد: تهیه کوئینوکسالین از ۲،۱- فنیلن دی آمین و بنزیل در مجاورت کاتالیزگر MNPS@EDA-SO₃H در حلال اتانول
از آنجائیکه واکنش در دمای اتاق جواب مناسبی داد، بررسی دمای بالاتر انجام نشد و دمای اتاق به عنوان شرایط دمایی مطلوب برای انجام واکنش انتخاب شد.
۲-۴-۲- تعیین بهترین حلال
در شش بالن ته گرد (۲۵ میلی لیتری) مجهز به همزن مغناطیسی، مخلوطی از ۲،۱- فنیلن دی آمین(۱میلی مول،۱۰۸/۰گرم)، بنزیل (۱میلی مول،۲۱۰/۰گرم) و MNPS@EDA-SO₃H(032/0گرم) تهیه شد. به هر کدام از بالن ها به ترتیب مقدار ۳ میلی لیتر از حلال های استونیتریل، دی اکسان، اتانول، آب و تترا هیدروفوران و آب-اتانول اضافه شد و در ظرف آخر از شرایط بدون حلال استفاده شد. مخلوط های حاصل در دمای اتاق هم زده شدند. واکنش آخر هم در یک بوته چینی بدون حلال آماده شد­ و با هاون ساییده شد. پیشرفت واکنش ها با کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) و با بهره گرفتن از تانک حلال هگزان–اتیل استات به نسبت ۱۵ به ۵ مورد بررسی قرار گرفت. پس از اتمام واکنش، کاتالیزگر MNPS@EDA-SO₃H با بهره گرفتن از یک آهنربای خارجی جدا شده و مخلوط واکنش به دستگاه تبخیر در خلاء متصل ‌شد و رسوب حاصل در بالن ته گرد خشک شد. محصول واکنش به وسیله طیف سنجی های HNMR¹ ،CNMR ^۱۳ و نقطه ذوب شناسایی شد. نتایج در جدول (۳-۱)، بخش ۳-۲-۱-۱ گزارش شده است. براساس نتایج این جدول، اتانول به عنوان حلال مناسب انتخاب شد.
۲-۴-۳- انتخاب بهترین نسبت مولی برای کاتالیزگر
در سه بالن ته گرد (۲۵ میلی لیتری) مجهز به همزن مغناطیسی، مخلوطی از ۲،۱- فنیلن دی آمین (۱ میلی مول، ۱۰۸/۰ گرم)، بنزیل (۱ میلی مول،۲۱۰/۰ گرم) در ۳ میلی لیتراز حلال اتانول تهیه شد. به مخلوط های حاصل مقادیر مختلف کاتالیزگر MNPS@EDA-SO₃H (02/0،۰۳۲/۰،۰۴/۰ گرم) اضافه گردید. مخلوط های حاصل در دمای اتاق هم زده شدند. پیشرفت واکنش ها با کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) و با بهره گرفتن از تانک حلال هگزان- اتیل استات به نسبت ۱۵ به ۵ مورد بررسی قرار گرفت. مشابه با روش ذکر شده در بخش ۲-۴-۲، محصول جداسازی شد. محصول واکنش به وسیله طیف سنجی های HNMR¹ ،CNMR ^۱۳ و نقطه ذوب شناسایی شد. نتایج در جدول( ۳-۲)، بخش ۳-۲-۱-۲ گزارش شده است.
۲-۴-۴- انتخاب بهترین نسبت مولی برای واکنش دهنده ها
در سه بالن ته گرد (۲۵ میلی­لیتری) مجهز به همزن مغناطیسی مخلوطی از بنزیل و ۲،۱- فنیلن دی آمین به ترتیب با نسبت­های مولی ۱ به ۱، ۱ به ۱/۱ و ۱ به ۲/۱ در ۳ میلی لیتر حلال اتانول تهیه شدند و به هر یک از محلول­های فوق کاتالیزگر MNPS@EDA-SO₃H (۰۳۲/ ۰گرم) اضافه گردید و مخلوط­های حاصل در دمای اتاق با همزن مغناطیسی هم زده شدند. پیشرفت واکنش ها با کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) و با بهره گرفتن از تانک حلال هگزان- اتیل­استات به نسبت ۱۵ به ۵ مورد بررسی قرار گرفت. مشابه با روش ذکر شده در بخش ۲-۴-۲ واکنش ها بعد از پایان متوقف شده، محصول جداسازی شد. نتایج در جدول (۳-۳)، بخش۳-۲-۱-۳ گزارش شده است. محصول واکنش به وسیله طیف سنجی های HNMR¹،CNMR ^۱۳ و نقطه ذوب شناسایی شد.
۲-۵- روش عمومی برای تهیه کوئینوکسالین با بهره گرفتن از واکنش دهنده های ۲،۱- دی آمین ها و ۲،۱ – دی کتون ها
در یک بالن ته گرد ( ۲۵میلی لیتری) مجهز به همزن مغناطیسی مخلوطی از ۱ میلی مول ترکیبات ۱،۲- دی کتون (آروماتیک ) و ۱ میلی مول از ۱،۲- فنیلن دی آمین در مجاورت MNPS@EDA-SO₃H (032/0گرم) در ۳ میلی لیتر اتانول تهیه شد. مخلوط حاصل در دمای اتاق هم زده شد. پیشرفت واکنش به وسیله کروماتوگرافی لایه نازک با بهره گرفتن از تانک حلال هگزان: اتیل استات به نسبت ۱۵: ۵ کنترل شد. پس از کامل شدن واکنش کاتالیزگر با بهره گرفتن از یک آهنربای خارجی جدا شده و مخلوط واکنش به دستگاه تبخیر در خلاء متصل ‌شد و رسوب حاصل خشک شد و به وسیله طیف سنجی های HNMR¹ ،CNMR ^۱۳ و نقطه ذوب شناسایی شد.
۲-۵-۱- روش کار تهیه ۳،۲- دی فنیل کوئینوکسالین

مخلوطی از۱،۲- فنیلن­دی­آمین­ (۱میلی مول، g 108/0)، بنزیل (۱میلی مول، g 210/0)، MNPS@EDA-SO₃H (032/0گرم) و ۳ میلی لیتر اتانول تهیه شد. پس از ۴ دقیقه واکنش متوقف شده سپس با روش مشابه ذکر شده در بخش ۲-۴-۲ محصول واکنش جداسازی شد. محصول واکنش به مقدار ۲۸۲/۰گرم با بازده ۱۰۰ درصد به دست آمد. و به وسیله طیف سنجی های HNMR¹،CNMR ^۱۳ و نقطه ذوب شناسایی شد. جدول (۳-۴)( طیف شماره ۱)
m.p. Found:126-128 ̊C; Reported [107]: 125-126 ̊C.
^۱HNMR(400 MHz, CDCl₃) δ= ۸٫۲۱(dd, ^۳J=6.4 Hz, ^۴J=3.6 Hz, 2H), 7.8(dd, ^۳J=6.4 Hz, ^۴J=3.6 Hz, 2H), 7.53-7.56(m, 4H, Ar), 7.28-7.39(m, 6H, Ar).
^۱۳CNMR (100 MHz, CDCl₃): δ= ۱۵۳٫۴۹, ۱۴۱٫۲۴, ۱۳۹٫۰۸, ۱۲۹٫۹۸, ۱۲۹٫۸۵, ۱۲۹٫۲۲, ۱۲۸٫۸۲, ۱۲۸٫۲۹٫
۲-۵-۲- روش کار تهیه اسنفتو [۲،۱-b] کوئینوکسالین - ۱۱- اون

مخلوطی از۱،۲- فنیلن­دی­آمین­ (۱میلی مول، g 108/0)، اسنفتن کوئینون (۱میلی مول، g ۱۸۲/۰)، MNPS@EDA-SO₃H (032/0گرم) و ۳ میلی لیتر اتانول تهیه شد. پس از ۸ دقیقه واکنش متوقف شده سپس با روش مشابه ذکر شده در بخش ۲-۴-۲ محصول واکنش جداسازی شد. محصول واکنش به مقدار ۲۴۳/۰گرم با بازده ۹۶ درصد به دست آمد. و به وسیله طیف سنجی های HNMR¹،CNMR ^۱۳و نقطه ذوب شناسایی شد. جدول (۳-۴) (طیف شماره ۲)
m.p. Found: 237-242 ̊C
^۱HNMR(400 MHZ, CDCl₃) δ= ۸٫۴۲ (d, J=6.8, 2H), 8.22 (dd, ^۳J=5.2 Hz, ^۴J=3.6 Hz, 2H), 8.10 (d, J=8.4 Hz, 2H), 7.84 (t, J=7.6 Hz, 2H), 7.77 (dd, ^۳J=6.2 Hz, ^۴J=3.6 Hz, 2H).
^۱۳CNMR (100 MHz, CDCl₃): δ=۱۵۴٫۰۹, ۱۴۱٫۲۷, ۱۳۶٫۵۰, ۱۳۱٫۸۱, ۱۳۰٫۰۱, ۱۲۹٫۶۰, ۱۲۹٫۴۹, ۱۲۹٫۲۴, ۱۲۸٫۶۸, ۱۲۱٫۸۷٫
۲-۵-۳- روش کار تهیه ۶- متیل-۳،۲- دی فنیل کوئینوکسالین

مخلوطی از ۴- متیل-۲،۱- فنیلن دی آمین (۱میلی مول، ۱۲۲/۰گرم)، بنزیل (۱میلی مول، ۲۱۰/۰گرم)، MNPS@EDA-SO₃H (032/0گرم) و ۳ میلی لیتر اتانول تهیه شد. پس از ۱۰ دقیقه واکنش متوقف شده سپس با روش مشابه ذکر شده در بخش ۲-۴-۲ محصول واکنش جداسازی شد. محصول واکنش به مقدار ۲۵۵/۰گرم با بازده ۹۵ درصد به دست آمد. و به وسیله طیف سنجی های HNMR¹ ،CNMR ^۱۳و نقطه ذوب شناسایی گردید. جدول (۳-۴) (طیف شماره ۳)
m.p. Found:114-117 ̊C; Reported [107]: 116-117 ̊C.
^۱H NMR (400 MHz , CDCl₃) δ= ۸٫۱۰ (d, J=8 Hz, 1H), 7.98 (s, 1H ), 7.63 (dd, ^۳J=8.4 Hz,
^۴J=1.6 Hz, 1H), 7.51-7.54 (m, 4H), 7.28-7.38 (m, 6H), 2.60(s, 3H).
^۱۳CNMR (100 MHz, CDCl₃) (ppm): 21.94, 128.03, 128.24, 128.64, 128.70, 128.71, 129.83, 129.85, 132.32, 139.23, 139.72, 140.510, 141.30, 152.59, 153.34.
۲-۵-۴- روش کار تهیه ۶- متیل- اسنفتو [۲،۱-b] کوئینوکسالین -۱۱- اون

مخلوطی از ۴- متیل-۲،۱- فنیلن دی آمین (۱میلی مول، g 122/0)، اسنفتن کوئینون (۱میلی مول، g 182/0) اسنفتن کوئینون، MNPS@EDA-SO₃H (032/0گرم) و ۳ میلی لیتر اتانول تهیه شد. پس از ۱۵ دقیقه واکنش متوقف شده سپس با روش مشابه ذکر شده در بخش ۲-۴-۲ محصول واکنش جداسازی شد. محصول واکنش به مقدار ۲۵۷/۰گرم با بازده ۹۶ درصد به دست آمد. و به وسیله طیف سنجی­های HNMR¹ ،CNMR ^۱۳و نقطه ذوب شناسایی گردید. جدول (۳-۴) (طیف شماره ۴)

مفهوم

ریسک پایین^[۲۵]

سناریوی این بخش، نشان‌دهنده ریسک قابل قبول در آن سناریو است.

ریسک متوسط^[۲۶]

اگر از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد، برای کاهش ریسک اقدام لازم صورت گیرد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ریسک بالا^[۲۷]

برای کاهش ریسک سناریوی این بخش حتما اقدام لازم صورت گیرد.

۱-۹-۲- معیارهای پذیرش ریسک[۱۴]
در مطالعات و تحقیقات اولیه در زمینه ریسک، از عبارت ریسک قابل قبول برای پذیرش ریسک استفاده شده است. ولی استفاده از روش‌های کمی محاسبه ریسک این امکان را به وجود آورده که خطرات به صورت عددی اولویت‌بندی شوند. اجرای پروژه‌های تحقیقاتی به منظور تعیین سطح قابل قبول ریسک در صنایع، حجم زیادی از فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی را به خود اختصاص داده است. برخی از کشورها معیارهای خاصی جهت کاربردهای خاص ارائه کرده‌اند ولی هیچ گاه یک توافق کلی در به کارگیری آنها به دست نیامده است. در واقع ارائه معیاری واحد برای پذیرش ریسک در جوامع مختلف همواره نزاع برانگیز بوده و قضاوت به کار رفته در این رابطه به مسائل سیاسی و حاشیه‌ای وابسته است. بر طبق تعریفی که مجری ایمنی و سلامت انگلستان^[۲۸] برای عبارت ریسک قابل تحمل^[۲۹] ارائه نموده است، تحمل‌پذیری به معنای قبول کردن نیست، بلکه به معنی تمایل به زندگی با یک مقدار مشخص ریسک جهت تأمین منافع خاص با این اطمینان خاطر از اینکه ریسک به خوبی کنترل می‌شود. تحمل یک ریسک به معنای صرف نظر کردن و یا چشم‌پوشی از مخاطرات همراه آن نیست، بلکه فرض می‌شود که بایستی آن را تحت مراقبت دائم داشت و در صورت امکان آن را کاهش داد. بنابراین ریسک باید تحت کنترل باشد، نسبت به مزایای احتمالی متعادل شود و تا جایی که عملا امکان پذیر است، کاهش یابد. بعد از به کارگیری ارزیابی‌های اولیه کمی ریسک در اوایل ۱۹۷۰ میلادی جداول مفصلی از اطلاعات مقایسه‌ای ریسک ناشی از خطرات طبیعی همچون رعد و برق، طوفان و نیز فعالیت‌های روزمره مثل رانندگی و استفاده از لوازم منزل و خطرات کاری در صنایع مختلف جهت تأمین این هدف تدوین شد. هر چند که سادگی این روش جذاب اما به علت ناتوانی در تمایز بین ریسک‌های قابل قبول و ریسک‌هایی که قابل تحمل بودند، با اعتراض‌ها و انتقادهای بسیاری روبه رو شد. به عبارتی زمانی که مزایای همراه ریسک توسط شخص یا جامعه‌ای که در معرض خطر قرار دارد در نظر گرفته نشوند، نمی‌توان هیچ حد معینی از ریسک را قابل تحمل دانست. بنابراین در حالی که تحقیقات مقایسه‌ای ریسک، نتایج عددی و کمی خوبی درباره ریسک ارائه می‌دهند، بنابراین در حالی که تحقیقات مقایسه‌ای ریسک، نتایج عددی و کمی خوبی درباره ریسک ارائه می‌دهند، درباره مقبولیت مطلق آنها اطلاعات اندکی در اختیار می‌گذارند.
برای تعریف ریسک قابل قبول، هیچ معیار یکسانی وجود ندارد که بتواند در همه کشورها قابل اجرا باشد. انتخاب این معیار امری کاملا وابسته به شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هر کشور می‌باشد و توسط مدیریت یا قانون‌گذار انجام می‌شود. اساس همه این‌گونه تصمیم گیری‌ها مقبولیت فعالیت مورد نظر برای آن صنعت، قوانین و در نهایت جامعه می‌باشد. در نهایت این جامعه است که تصمیم می‌گیرد که آیا منافع داشتن یک صنعت ریسک همراه با آن ترجیح دارد یا خیر. مسائلی که در یک کشور در حال توسعه در تعیین معیار ریسک مؤثرند، همان مسائلی می‌باشد که در کشورهای توسعه‌یافته مهم هستند، ولی توازن بین ایمنی و اقتصاد متفاوت می‌باشد. بنابراین با یک ریسک یکسان مزایای یک صنعت خطرناک در یک کشور در حال توسعه بسیار بیشتر از یک کشور یافته بوده و در نتیجه ایجاد صنایع پر خطرتر در کشورهای در حال توسعه توجیه بیشتری دارد. با یک نگاه واقع‌بینانه می‌توان به این نکته پی برد که تعمیم معیارهای مورد استفاده در کشورهای توسعه یافته برای کشورهای در حال توسعه باعث جلوگیری از توسعه صنایع و کاهش درآمد آنها می‌شود.
۱-۱۰- کاهش ریسک
کاهش ریسک به دلیل حمایت از تجهیزات محیط زیست و انسان همچنین رعایت قوانین و مقررات امری اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. جهت کاهش ریسک باید میزان احتمال یا شدت حادثه را کاهش داد. در این راستا تدابیر مورد استفاده عبارتند از:
الف) استفاده از فرآیندهای ذاتا ایمن در صورت امکان
ب) استفاده از سیستم‌های ایمنی نظیر رابچر دیسک (Rupture disk)، شیرهای اطمینان، اینترلاک‌ها (Interlocks)، هشداردهنده‌ها و غیره.[۱۶]
ج) استفاده از مواد و وضعیت‌های کم‌خطر
البته باید خاطر نشان کرد که به منظور ریسک و دستیابی به سطوح خوب ایمن در کارخانه، به سرمایه‌گذاری نیاز می‌باشد. جهت صرف هزینه در این راسته باید نقطه سر به سر را در نظر گرفت و در صورت افزایش سرمایه‌گذاری از نقطه سربه‌سر کارخانه با ضرردهی مواجه خواهد شد. انتخاب پیشنهاد با توجه به زمان بازگشت سرمایه امری ضروری می‌باشد. به طور کلی در صنایع ایران، به خصوص در صنعت نفت و گاز (بالادستی و پایین دستی) بجز در پروژه‌های خاص، بازگشت سرمایه کمتر از ۵ سال جاذبه اقتصادی خواهد داشت. در میان رقابت، فرصت در اختیار طرفی قرار می‌گیرد که با کم‌ترین هزینه بیشترین بهره‌برداری را در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم آورده باشد. در راستای اجرای برنامه‌های ایمنی مهم است که تاکید گردد: که صرف هزینه و تخصص اعتبار در برنامه‌های هر سازمان به منظور ابداع تدابیر و استقرار وسایل جهت پیشگیری از حوادث، در مقابل منافع حاصل از آن اندک و ناچیز به شمار می‌رود. [۲۱]
۱-۱۱- نتیجه گیری
همان طور که اشاره شد برای کنترل مخاطرات موجود در واحد‌های صنعتی و ایمن‌سازی بیشتر واحد‌ها، ابتدا باید مخاطرات را شناسایی کرد و سپس با ارزیابی مخاطرات، آن‌ها را اولویت‌بندی نمود. گرچه کلیه روش‌های ذکر شده جهت کاهش خطرات مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی هر کدام دارای نقاط ضعفی می‌باشند که این امر موجب محدودیت در استفاده از آن‌ها می‌شود. به هر حال انتخاب مناسب‌ترین تکنیک جهت بررسی مخاطرات یک واحد صنعتی برعهده رهبر گروه برآوردکننده خطر می‌باشد که این مهم با رعایت نکاتی از جمله زمان اجرای برآورد، اطلاعات موجود و هدف از برآورد صورت می‌پذیرد. بعضی از روش‌ها از قبیل بازنگری ایمنی، آنالیز فهرست‌های جامع، تجزیه و تحلیل مقدماتی مخاطرات و آنالیز پرسش جهت مطالعه کلی مخاطرات در مراحل اولیه مناسب هستند و می‌توانند به طور جدی در کاهش هزینه‌ها به خصوص ایجاد ایمنی در مراحل بعدی موثر باشند. از طرفی روش‌های دیگری مانند آنالیز پرسش فهرست‌های جامع، مطالعه مخاطرات و راهبری عملیات(HAZOP) آنالیز عیب‌ها و اثرات(FMEA) می‌توانند جهت مطالعه و تحلیل محدوده وسیعی از مخاطرات هم در مرحله طراحی و هم در مرحله عملیاتی مفید باشند. برخی از روش‌ها فقط در موارد خاصی که بررسی مشروح یک یا تعدادی موقعیت مخاطره آمیز لازم باشد، به کار می‌روند. آنالیز درخت خطا(FTA) و آنالیز درخت رویداد(ETA) از جمله این روش‌ها می‌باشند. به کارگیری این روش‌ها محتاج دانش و مهارت خاص بوده و نسبت به سایر روش‌ها به وقت و تلاش بیشتری نیاز دارد. به دلیل داشتن مزایای زیر، روش مطالعه مخاطرات و راهبری از میان سایر روش‌ها به عنوان بهترین روش شناسایی مخاطرات در این واحد فرآیندی شناخته شده که در فصل دستورالعمل HAZOP به تفصیل شرح داده شده است.
براساس کار گروهی است که نقطه‌نظرهای مختلفی را برای شناسایی فراهم می‌آورد.
دارای ساختار و روشی سیستماتیک می‌باشد، می‌توان کاملاً مطمئن بود که تمام موارد پوشش داده می‌شود.
علاوه بر اشکالات عملیاتی، مواردی را که روی بازدهی فرایند نقش دارند را نیز مشخص می‌کند.
می‌تواند بر روی سیستم‌های عملیاتی و همچنین طرح‌های پیشنهادی انجام شود.
می‌تواند در تمام مراحل دوره عمر یک سیستم به کار رود.
فصل دوم
تجزیه و تحلیل مخاطرات و راهبری سیستم
۲-۱- مقدمه
در اوایل دهه ۱۹۶۰، در بریتانیا، صنایع شیمیایی متوجه ضعف‌های عمده موجود در کلیه روش‌های مورد استفاده در صنعت شدند لذا روش جدید و سازمان یافته‌ای به نام سیستم مطالعه مخاطرات و راهبری فرایند^[۳۰] را ارائه دادند و استفاده از آن را آغاز نمودند. این روش با خلاقیت بیشتر و محدودیت کمتری توام است. در سال ۱۹۷۴ این روش در کنفرانس مهندسان صنایع آمریکا جهت پیشگیری از حوادث مطرح شده و استفاده از آن به دیگر روش‌ها ترجیح داده شد.
۲-۲- تعریف HAZOP
این روش جستجوی نظام‌مند فرایند، اهداف طراحی و دستگاه‌ها برای کشف امکان مخاطرات یا عملکرد نامطلوب و نیز پیامدهای آن بر کل سیستم است. به عبارت دیگر روش مذکور روشی است که به افراد این امکان را خواهد داد، در مورد راه‌های ممکن جهت کم‌کردن صدمات احتمالی فکر کرده و نظر خود را بیان نمایند و برای کم‌کردن این احتمال که شرایط خاصی فراموش شود راهی نظام‌مند در پیش گرفته می‌شود[۱۶].
۲-۳- دلایل فراگیر شدن روش HAZOP
این روش خاص صنایع فرآیندی طراحی شده، روشی سیستماتیک، خلاق تیمی و مقرون به صرفه است. علاوه بر آن یادگیری روش آسان بوده و از همه مهم‌تر علاوه بر مخاطرات، مشکلات فرآیندی را هم شناسایی می کند.
نمودار۲-۱- اصول بنیادی HAZOP
۲-۴- شرح فعالیت‌ها در روش HAZOP
روش HAZOP به عنوان روشی پایه برای شناسایی خطرات فرآیندی در طراحی و عملیات واحدهای صنعتی مورد توجه قرار گرفته است. این روش دارای ساختاری مشخص بوده و از تیمی با تخصص‌های مختلف مهندسی جهت شناسایی مخاطرات استفاده می‌کنند.
ترکیبی از متغیرهای فرایند مانند جریان، فشار و دما با واژه‌های کلیدی مانند: بیشتر، کمتر و وجود نداشتن به منظور تعیین انحرافاتی از هدف طراحی مانند: افزایش جریان و کاهش دما در این روش مورد نظر می‌باشد. علل محکم و قابل قبول انحرافات برای هر یک از بخش‌های واحد به بحث گذاشته شده و پیشنهاداتی برای بهبود فرایند ارائه خواهد شد[۱۷].
۲-۵ - اطلاعات شروع به کار
برای شروع به کار در این روش اطلاعات مربوط به کلیه مواد حاضر در فرایند از نظر سمیت، خاصیت انفجاری، آتش‌گیری و خورندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین اطلاعات مربوط به فناوری فرایند از جمله شرح فرایند، نمودار جریان، موازنه جرم و انرژی، تجهیزات و سیستم‌های لوله‌کشی، اطلاعات کلی واحد و محیط اطراف از جمله جانمایی و شرایط اقلیمی در کنار در نظر گرفتن الزامات قانونی، گزارش حوادث، استانداردهای مرتبط لازم خواهد بود.
۲-۶ - مراحل HAZOP
مراحل انجام مطالعه HAZOP در شکل ۲-۱ نشان داده شده است به این ترتیب که در این روش سیستم به گره‌های منطقی تقسیم می‌شود. سپس گره خاصی انتخاب شده و ترکیبی از یک پارامتر و کلیدواژه مناسب آن جهت تعیین مخاطرات و مسائل عملیاتی بکار گرفته می‌شود. پس از آن عواقب احتمالی بررسی شده و در صورت وجود ثبت می‌گردد. با انتخاب گره دیگر این دستورالعمل تا پایان بررسی کلیه گره‌ها ادامه می‌یابد [۱۸].
۲-۷- گروه HAZOP

فرسایش بادی، ۱ هکتار – کلاس ۲
فرسایش سطحی و شیار­ی، ۱ هکتار – کلاس ۵
شور شدن اراضی در نتیجه آبیاری، ۱۰۰ هکتار – کلاس ۳
درختچه­های چوبی مهاجم، ۴ هکتار – کلاس ۴
تخریب ساختمان خاک، ۴ هکتار – کلاس ۳
اسیدی­شدن خاک، ۴ هکتار – کلاس ۴
زمین­های پف کرده،۱۰۰ هکتار – کلاس ۳
در این ارزیابی هر یک از پدیده ­های بالا به دو تا هفت کلاس، از نظر شدت تأثیر عوامل مؤثر در هر پدیده تقسیم ­بندی شده­است ]۸[.
در ۲۶ جولای ۱۹۹۱، در پایان سی و دومین نشست شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحدتصمیم گرفته­شد تا در طی یک دوره هشت ساله (۱۹۹۷-۱۹۹۱) مطالعه‎­ای در مورد تخریب اراضی و تأثیر آن بر روی مردم در منطقه جنوب آسیا انجام شود که هشت کشور از جمله ایران را در بر­می‎­گرفت. در تحقیق مذکور، هشت کشور به دو ناحیه بزرگ اقلیمی، ناحیه خشک شامل: افغانستان، ایران، پاکستان، هندوستان و ناحیه مرطوب شامل: بنگلادش، هندوستان، نپال و سریلانکا، تقسیم شده و فرایند­های فرسایش­بادی و آبی، ماندابی­شدن، حاصلخیزی­خاک، شور شدن و افت سطح آب زیر­زمینی بعنوان انواع تخریب­اراضی مورد ارزیابی قرار­گرفتند. در این بررسی، تخریب اراضی نهایتاً در چهار کلاس، بر اساس شدت تخریب به شرح زیر تقسیم‏­بندی شده­‎اند:
الف) شدت کم: که در برخی نقاط، تولید کشاورزی تقلیل یافته است.
ب) شدت متوسط: که تولید کشاورزی نسبتاً کاهش یافته است.
ج) شدت زیاد: که در سطح مزرعه قابل اصلاح نیست.
د) خیلی زیاد: که با فن‎­آوری موجود در حال حاضر غیر­قابل اصلاح و غیر­قابل برگشت است.
در پایان این تحقیق، پیشنهاد گردیده­است که در مناطق تپه­ماهوری و کوهستانی اصلاح اراضی تحت عنوان «طرح مدیریت آبخیز» اعمال گردد، زیرا ارزیابی «تخریب اراضی» بر اساس تقسیم‏­بندی آبخیز­ها در کلاس‎­های بدون تخریب تا تخریب اراضی خیلی شدید بصورت مشابه امکان پذیر است که در این صورت نواحی­کاری را نیز می­‎توان انتخاب نمود.
در سال ۱۹۹۸ هاراشه^[۱۲] و همکاران در ژاپن، نقشه بیابان­زایی غرب آسیا را به کمک سنجش از دور و سیستم­های اطلاعات­جغرافیایی ترسیم نمودند. آنها بیش از ۷۰ لایه اطلاعاتی را جمع­آوری کرده و محاسبه نمودند و پس از رقومی­کردن این لایه ­ها و تعریف سیستم مختصات واحد برای آنها، این لایه ­ها را در پایگاه اطلاعات جغرافیایی ذخیره و در نهایت با هم ترکیب کردند و بر اساس آن نقشه بیابان­زایی غرب­آسیا را ترسیم نمودند. این لایه ­ها از پنج نوع داده بدست­آمدند که عبارتند از: ]۸[.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

داده ­های خاک ۲- داده ­های توپوگرافی
۳-داده ­های ماهواره ای ۴- داده ­های اقلیمی
۵- داده ­های اقتصادی – اجتماعی
در سال ۱۹۹۰ کمیسیون اروپا پروژه MEDALUS را با هدف انجام­دادن بررسی­‎های پایه­‎ای در بیابان‎­زایی کشور­های مدیترانه­‎ای پیشنهاد کرد. این پروژه به مدت ۹ سال به طول انجامید و در سال ۱۹۹۹ مدلی برای ارزیابی و تهیه نقشه بیابان­زایی تحت عنوان ESA_S ارائه گردید. در این مدل چهار شاخص تحت عنوان شاخص کیفیت­خاک، شاخص کیفیت­اقلیم، شاخص کیفیت­پوشش­گیاهی و شاخص مدیریت به عنوان شاخص‎­های کلیدی بیابان­زایی تعریف شدند و در نهایت نقشه بیابان­‏زایی از میانگین هندسی شاخص­ های مذکور بدست آمد. بعد از ارائه این مدل دانشمندان کشور­های مختلف اروپایی و آسیایی به ارزیابی آن برای بررسی بیابان‏­زایی در مناطق خود پرداختند ]۳۵[.
لادیسا^[۱۳] و همکاران در سال ۲۰۰۲ میلادی برای ارزیابی بیابان­‎زایی با توجه به روش MEDALUS شش شاخص را برای ارزیابی در نظر گرفتند این شاخص‎­ها عبارت بودند از: شاخص­‎های خاک، اقلیم، پوشش­گیاهی، کاربری­اراضی، مدیریت و شاخص فشار انسانی. هر شاخص خود دارای لایه­‎هایی بودند، در این تحقیق از میانگین شاخص‎­های کاربری اراضی و مدیریت به عنوان یک شاخص، قبل از قرار­گرفتن در فرمول نهایی استفاده شد و در نهایت از میانگین هندسی پنج شاخص مذکور، نقشه نهایی بیابان­‎زایی ترسیم شد، او این مدل را در منطقه باری (Bari) ایتالیا تست کرد ]۴۵[.
جاد و لطفی^[۱۴] در سال ۲۰۰۶ به منظور تهیه نقشه حساسیت بیابان­زایی در مصر از مدل MEDALUS استفاده نمودند. بدین­گونه که سه شاخص کیفیت­خاک، کیفیت­پوشش­گیاهی و کیفیت­آب و هوا را در منطقه مورد مطالعه خود در نظر­گرفتند. در رابطه با معیار خاک زیر معیار­های: مواد مادری، شیب، بافت خاک و عمق، در رابطه با شاخص پوشش­گیاهی: زیرمعیار­های حفظ در برابر فرسایش، مقاومت به خشکی و پوشش­گیاهی، و در مورد شاخص آب و هوا: زیر معیار­های شاخص خشکی که از بارش سالانه و تبخیر وتعرق بالقوه به دست آمده را محاسبه­کردند. نتایج حاصله نشان می­دهد که ۱/۸۶ درصد از خاک مصر به عنوان مناطق حساس، ۳/۴ درصد نسبتاً حساس و ۶/۹ درصد به عنوان حساس طبقه ­بندی شده­است ]۴۳[.
ابن الرحمان و شنشونی^[۱۵] در سال ۲۰۱۰ به وسیله مدل مدالوس به بررسی میزان حساسیت شرق الجزایر به بیابان­زایی اقدام کردند. طی این تحقیق چهار معیار شامل: خاک، آب و هوا، پوشش­گیاهی و معیار اقتصادی - اجتماعی مورد بررسی قرار­گرفتند. لایه­ های مورد نظر در سیستم اطلاعات­جغرافیایی تهیه­شدند و با روی هم­گذاری لایه­ های مربوط به پارامتر­ها نقشه حساسیت به بیابان­زایی به دست آمد. از دیگر داده ­های مورد استفاده تصاویر ماهواره­ای، نقشه زمین­ شناسی و نقشه خاک­شناسی بود. هدف این تحقیق شناسایی مکان­هایی با حساسیت مختلف تخریب در شرق الجزایر به وسیله مدل مدالوس بود که در این زمینه عوامل انسانی و نیز عوامل محیطی از جمله خاک، پوشش­گیاهی و آب و هوا مد نظر قرار داده شده­ است ]۳۹[.
محمد سعید السعید ^[۱۶]در سال ۲۰۱۲ به ارزیابی بیابان­زایی شمال بیابان سینا با بهره گرفتن از مدل مدالوس اصلاح شده اقدام کرد. این تحقیق با هدف استفاده از تجزیه وتحلیل­های مکانی و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS به منظور ارزیابی حساسیت گسترش بیابان­ها در شمال شبه­جزیره سینا در مصر صورت گرفته­است. در این مطالعه پنج شاخص اصلی بیابان­زایی شامل: پوشش­گیاهی، آب و هوا، خاک، فرسایش و مدیریت مد نظر گرفته شده است. نتایج حاصله نشان میدهد که ۶۵% از منطقه مطالعاتی دارای حساسیت بسیار شدید­ی به بیابان­زایی برخور­دارند در حالی که فقط ۲/۱% منطقه دارای حساسیت کمی نسبت به بیابان­زایی است ]۴۷[.
در بررسی اثر­گذاری­های تغییرات کاربری اراضی و پوشش سطح روی تخریب منابع در حوزه ­های آبخیز دریاچه کینگ­های در چین به این نتیجه رسیدند، که حوزه نام برده به شدت آسیب­پذیر و حساس به تغییرات اقلیم و مداخله انسانی بوده و با بررسی دوره زمانی ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۴ مشخص شد که روند تخریب­اراضی رو به افزایش می­باشد و عوامل اصلی مؤثر بر فرایند­های بیابان­زایی در نتیجه فعالیت­انسانی از جمله افزایش جمعیت، چرای بیش از حد مجاز دام­ها و سیاست نادرست بکار برده در بهره ­برداری از منابع است ]۴۶[.
۲ـ۳ـ سابقه تحقیق در ایران ‎
اختصاصی و مهاجر در سال ۱۳۷۴، روشی را جهت طبقه‎­بندی نوع و شدت بیابان­‎زایی اراضی در ایران (^[۱۷]ICD) منتشر نمودند. در این روش سعی گردیده­است تا غالب عوامل مؤثر در بیابانی­شدن اراضی بصورت گام به گام مورد بررسی قرار­گرفته و با رعایت اثرات متقابل آنها، امکان ارزیابی نسبتاً دقیق و در عین­حال آسان برای کارشناسان و محققان فراهم شود. توجه به چشم‎انداز­های طبیعی پوشش­گیاهی و نوع شدت بهره‎­برداری از تولیدات بیولوژیکی و نهایتاً کاهش توان تولید­ی هر واحد به عنوان شاخص­‎های اصلی تفکیک محیط­‎های بیابانی و به دنبال آن شدت بیابان­‎زایی از ویژگی­‎های این روش می­‎باشد. در روش مذکور عوامل مؤثر در بیابان­‎زایی به روش ترازوی وزنی مورد ارزیابی قرار می‎­گیرند. بر اساس روش پیشنهاد­ی سطحی بالغ بر ۱۰ میلیون هکتار از اراضی ایران مرکزی از جنوب اصفهان تا جنوب سیرجان مورد ارزیابی و نقشه­‎بندی قرار­گرفت، در این روش به فرایند­های بیابان­زایی توجهی نشده است و شدت بیابانی­شدن اراضی با توجه به عوامل مؤثر در ایجاد آن بر اساس مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰ تهیه و مشخص گردیده­است. با توجه به معیار­های ارائه شده جهت ارزیابی این عوامل که اصولاً توصیفی و کیفی هستند و نیز با در نظر­گرفتن امکان اینکه روش پیشنهاد­ی برای مقیاس­‎های بزرگتر از ۱:۲۵۰۰۰۰ توان لازم جهت تفکیک طبقات شدت بیابان­‎زایی را نداشته باشد، ضروری است تا برای مقیاس‎­های بزرگتر، شاخص­‎هایی در حد جزئی­‎تر مشخص گردند تا بتوان بررسی­‎های دقیق­‎تری را در مورد تعیین شدت بیابان‏­زایی مناطق مختلف انجام داد. در نهایت قابل ذکر است که هر چند روش مذکور دارای نواقصی است، اما با این وجود می­‎توان از این روش در امر شناسایی عوامل مؤثر در شدت بیابان­‎زایی در قالب طرح‎­های اجرایی مبارزه با این پدیده (بیابان‎زایی) در حد منطقه‎­ای و استانی استفاده نمود ]۶[.
در سال ۱۳۷۸ عباس­‎آبادی، روشی را جهت ارزیابی کمی وضعیت فعلی و خطر بالقوه بیابان‏­زایی دشت آق قلا ـ گمیشان، در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد ارائه نمود. در این روش برای ارزیابی کمی و تهیه نقشه وضعیت بیابان‎­زایی از چهار فرایند، تخریب منابع­گیاهی، ماند­آبی شدن، فرسایش خاک، شور­شدن اراضی و برای برآورد و تهیه نقشه خطر بالقوه بیابان‎­زایی از چهار عامل مؤثر در تخریب اراضی که شامل دو عامل انسانی (احداث سازه‎­های نا­مناسب و بهره‎­برداری بی­‎رویه) و دو عامل طبیعی (اقلیم و ژئومرفولوژی) بودند، به روش امتیاز­دهی مورد­بررسی قرار­گرفت. همچنین خطر کل بیابان­‏‎زایی که نشان­‏دهنده وضعیتی نسبتاً جامع از بیابان­‎زایی نواحی خشک است، از تلفیق ارزش عددی وضعیت فعلی و خطر بالقوه بیابان­زایی بدست آمد. ]۲۵[.
در سال ۱۳۷۹ گویا، در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد روشی را جهت ارزیابی کمی وضعیت و شدت بیابان­زایی ارائه کرد که در آن از ۷ عامل جهت برآورد شدت بیابان­زایی استفاده کرده­است. در این روش برای هر کدام نمره­گذاری شده، به گونه ­ای که دامنه اعداد از (۵-) تا ۲۰ متغیر می­‎باشد. این ۷ عامل عبارتند از: اقلیم، سنگ­شناسی، ژئومرفولوژی، خاک، هیدرولوژی، مدیریت و کاربری­اراضی، ارزیابی وضعیت فعلی بیابان­‎زایی بودند. عامل هفتم (ارزیابی وضعیت فعلی بیابان­‎زایی) خود به چهار فرایند تقسیم می­‎شود که شامل وضعیت فعلی فرسایش­آبی و بادی ، وضعیت فعلی تخریب ­پوشش­گیاهی، وضعیت فعلی شوری­‎زایی و قلیائیت و وضعیت تخریب منابع­آب می­‎باشد. نحوه امتیاز­دهی عامل ارزیابی وضعیت فعلی بیابان­زایی بصورت زیر است:
اگر پس از امتیاز کسب شده در بین ۴ عامل، عاملی غالب بود آن را در نظر­گرفته و با عامل قبلی جمع نموده و نهایتاً عدد به دست آمده با توجه به کلاس­‎بندی انجام­شده، میزان شدت فرسایش را نشان خواهد­داد. اما اگر در بین ۴ عامل، عاملی غالب نباشد، متوسط‎­گیری صورت گرفته و مقدار متوسط به دست آمده را با ۶ عامل قبلی جمع نموده و کلاس شدت بیابان‎­زایی تعیین می‎­شود ]۸[. در سال ۱۳۸۰ همتی، در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشکده منابع­طبیعی، با بهره گرفتن از مدل فائو ـ یونپ و با تکیه بر سه فرایند فرسایش­بادی، فرسایش­آبی و تخریب پوشش­گیاهی به ارزیابی بیابان­‎زایی اقدام کرده است. او در نتایج خود اصلی­ترین فرایند­های بیابان‎­زایی در منطقه را درمرحله اول تخریب منابع­گیاهی و پس از آن فرسایش­آبی و در نهایت فرسایش­بادی می­‎داند و بیان می­ کند که روش مذکور بر اساس ویژگی‎­های خاص منطقه قزل اوزن تنظیم شده­است، پس ممکن است که برای سایر مناطق با ویژگی­‎های متفاوت با منطقه مذکور، نتیجه مطلوبی ارائه ندهد، لذا او نقش دخالت­‎های انسانی را مؤثر­ترین عامل بیابان­‎زایی و عوامل طبیعی بویژه زیر عامل ژئومرفولوژی را در مرحله بعدی از اهمیت قرار می­‎دهد ]۸[.
در سال ۱۳۸۲ منصوری، بیابان­‎زایی منطقه شکار ممنوع دشت قشلاق بناب را مورد ارزیابی قرار­داده و به کمک روش FAO-UNEP اقدام به تهیه مدل بیابان­‎زایی در این منطقه کرد. او در بررسی خود مهمترین عوامل بیابان‎­زایی در منطقه مطالعاتی را تغییر کاربری­اراضی، کاهش آب ورودی به تالاب ، احداث سازه­‎های نا­مناسب در منطقه و بالادست، نزولات جوی و تغییرات اقلیم و همچنین پارامتر­های ژئومرفولوژی برشمرده است. او در تحقیق خود منطقه مورد مطالعه را به ۱۴ واحد­کاری تقسیم‎­بندی کرد و کلیه فرایند­ها و عوامل بیابان­‎زایی را در این واحد­های کاری و در پنج کلاس غیرقابل ملاحظه، خفیف، متوسط، شدید و بسیار­شدید ارزیابی نمود ، او همچنین در پایان تحقیق خود، منطقه مورد­مطالعه را از نظر خطر کل بیابان­زایی در دو دامنه با کلاس بیابان­‎زایی خفیف تا بسیار­شدید قرار داده­است ]۸[.
در سال۱۳۸۳ جوادی ، ارزیابی توان بیابانی­شدن منطقه‎ای به وسعت ۹۰۱۲۹ هکتار از اراضی منطقه ماهان کرمان را با روش FAP-UNEP و ICD مورد مطالعه قرار­داد. او در مطالعه خود ابتدا به کمک اطلاعات پایه­ای که از نقشه‎­های توپوگرافی، زمین­ شناسی، تصاویر ماهواره­‎ای، عکس­‎های هوایی و بازدید­های میدانی، به دست آمد منطقه مورد نظر را به ۱۶ رخساره ژئومرفولوژی تقسیم کرد، به نحوی که در ادامه تحقیق هر رخساره بعنوان واحد اصلی ارزیابی بیابان‎­زایی، از پنج کلاس ناچیز (آرام)، کم، متوسط، زیاد و شدید استفاده نموده است. او در مطالعاتش به این نتیجه رسیده که عمده­‎ترین فرایند­های مؤثر در تخریب اراضی در منطقه مذکور به ترتیب فرایند­های فرسایش­آبی، تخریب منابع­آب و فرسایش­بادی می­‎باشد. از میان معیار­های ارزیابی فرایند فرسایش­آبی، معیار شکل اراضی و پستی و بلندی-تنوع رخساره ­های آبی و در بین معیار­های فرایند تخریب منابع آب، معیار افت سطح آب زیر­زمینی، مهمترین معیار­های فرایند مذکور می­باشند. بررسی متوسط وزنی ارزش کمی عوامل بیابان­‎زایی غالب بودن عامل محیطی بر عامل انسانی را تأیید می­‎نماید. او همچنین به این موضوع اشاره می­ کند که در حال حاضر در تمامی رخساره‎­های موجود در منطقه مورد نظر، تخریب اراضی با درجات مختلف بوقوع پیوسته بطوری که از مجموع ۹۰۱۲۹ هکتار از اراضی مطالعه شده، حدود ۳۲/۳۱ درصد از منطقه دارای شدت بیابان‎­زایی متوسط (II) و ۷۸/۶۶ درصد از آن دارای شدت بیابان‎زایی زیاد (IV) تشخیص داده شده­است ]۸[.
در سال ۱۳۸۵ آزادنیا، به بررسی معیار­های آب و خاک در بیابان­زایی منطقه عین­خوش دهلران (دشت ابوغریو) اقدام نمود. در این تحقیق به بررسی معیار­های آب و خاک مطابق روش مدالوس اقدام کرد. در این مدل هشت شاخص برای معیار خاک و هشت شاخص برای معیار آب مد نظر قرار گرفت. جهت دسترسی به شاخص­ های مورد نیاز از شاخص­ های ارائه شده توسط احمدی و همکاران (۱۳۸۴) و نیز تعدادی از شاخص­ های تعدیل شده مدل ICD استفاده گردید. نتایج نشان می­دهد که در منطقه بیابان­زایی شدید و در حال گسترش است، معیار آب در کلاس شدید و معیار خاک در کلاس متوسط طبقه ­بندی شد. طبق متوسط وزنی ارزش کمی شدت بیابان­زایی برای کل منطقه بر اساس دو معیار آب و خاک ۳۸۵/۱ DS= تعیین شده و کلاس شدت بیابان­زایی برای کل منطقه مورد مطالعه بحرانی بر­آورد شد ]۸[.
در سال ۱۳۸۷ زهتابیان و همکاران، در ارزیابی بیابان­زایی منطقع عین­خوش دهلران در قالب مدل مدالوس و طبق دو معیار آب و خاک به این نتیجه­رسیدند که بیابان­زایی در این منطقه شدید بوده و در حال گسترش است. او معیار آب را در کلاس شدید و معیار خاک را در کلاس متوسط طبقه ­بندی کرد. در رابطه با معیار خاک: به ترتیب شاخص­ های درصد مواد­آلی، بافت خاک و جنس سازند و از معیار تخریب منابع­آب شاخص­ های، شاخص خشکی، هدایت الکتریکی و افت آب­زیر­زمینی بیشترین تأثیر را در بیابان­زایی منطقه بر­خوردار هستند. طبق متوسط وزنی ارزش کمی شدت بیابان­زایی برای کل منطقه مطابق دو معیار آب وخاک تعیین شد ۳۸/۱ DS= که نشان دهنده شدت بیابان زایی بحرانی نوع الف برای کل منطقه است ]۸[.
در سال ۱۳۸۸ ناطقی به ارزیابی شدت بیابان­زایی دشت سگزی با بهره گرفتن از مدل IMDPA اقدام کرد. در این تحقیق سه معیار آب، پوشش­گیاهی و زمین مورد ارزیابی قرار­گرفت و با توجه به شرایط منطقه برای هر معیار تعداد­ی شاخص مد نظر قرار­گرفت. مطابق با شاخص­ های مشخص شده برای هر معیار و طبق میانگین هندسی در شاخص ­ها نقشه کیفی هر معیار بدست­آمد. نقشه حاصله نشان­دهنده کلاس شدید و بسیار شدید روند بیابان­زایی منطقه می­باشد. با توجه به ارزیابی­های صورت گرفته مشخص شد که معیار آب در کلاس خیلی شدید، بیشترین تأثیر را در بیابان­زایی منطقه دارد، بعد معیار­های زمین و پوشش به ترتیب بیشترین میزان تأثیر را در بیابان­زایی منطقه اعمال می­ کنند ]۳۴[.
حسینی و همکاران در سال ۱۳۹۱ به پهنه­ بندی خطر بیابان­زایی دشت سیسیتان با بهره گرفتن از مدل مدالوس تغییر­یافته اقدام کردند. هدف از این مطالعه ارزیابی کمی بیابان­زایی منطقه مذکور بود. نتایج به دست­آمده از این تحقیق نشان می­دهد که از کل منطقه مورد مطالعه با مساحت ۶/۴۸۱۹ هکتار۵۵ % در کلاس متوسط و۳۴/۲۶ % در کلاس شدید و۶۴/۱۸ % در کلاس بسیار­شدید از نظر بیابان­زایی قرار می­گیرند ]۴۴[.
فصل سوم
مواد و روش­ها
مواد و روش­ها
۳-۱- معرفی منطقه مورد مطالعه
۳-۱-۱- وضعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه تحت عنوان دشت مهران در محدوده ˊ ۰۳ ˚۳۳ تا ˊ ۱۳ ˚۳۳ عرض شمالی و ˊ ۰۵˚۴۶ تا ˊ۱۵˚۴۶ طول شرقی و به وسعت تقریبی منطقه۳۱۷۰۱ هکتار است. دشت مهران از وسیع­ترین دشت­های استان ایلام می­باشد. مهم­ترین مراکز جمعیتی موجود در این دشت، شهر مهران با ارتفاع ۱۵۰ متر از سطح دریا بوده که در فاصله ۹۰ کیلومتر­ی جنوب شهر ایلام واقع شده­است. سایر مراکز جمعیتی این دشت شهرک اسلامیه و روستا­ی بان­رحمان می­باشند. شهرک اسلامیه در فاصله حدود ۱۰ کیلومتر­ی شرق مهران و در مسیر جاده مهران - دهلران قرار داشته و روستا­ی بان­رحمان در فاصله حدود ۲۵ کیلومتر­ی شمال شرق مهران واقع شده است. موقعیت مکانی منطقه مورد مطالعه در نقشه تقسیمات سیاسی استان در شکل (۳-۱) آورده شده­است. در سطح دشت مهران دو رودخانه گاوی و کنجانچم در جریان می­باشند که روند عمومی آنها به تبعیت از شیب دشت از شرق و شمال شرق به طرف غرب و جنوب­غرب می­باشد که این دو رودخانه در ۳ کیلومتر­ی غرب شهر مهران به هم می­پیوندند و پس از طی مسافتی از مرز غربی کشور خارج و وارد کشور عراق می­شوند. ارتفاعات مشرف به شهر مهران شامل کوه یکشنبه و کولگ با حداکثر ارتفاع ۱۴۰۰ و ۶۴۰ متر در شمال و کوه­های چکه موسی، چکه قمر و قلاویزان با حداکثر ارتفاع ۳۸۰، ۴۷۰ و ۲۰۰ متر در جنوب می­باشند. کمترین ارتفاع در مناطق جنوب غربی( انتهای دشت مهران ) و به میزان کمتر از ۱۴۰ متر از سطح دریا مشاهده می­ شود. اغلب دامنه­های شمالی دشت پرشیب ولی در قسمتها­ی خروجی دشت شیب کم شده و اراضی مسطح و هموار که با مواد آبرفتی پوشانیده شده ظاهر می­ شود، دره­های حوضه عمدتاً U شکل می­باشند ]۲۹[.
شکل ۳-۱- موقعیت منطقه مورد مطالعه در کشور، استان و شهرستان
۳-۱- ۲ -اقلیم
شناخت اقلیم یک منطقه در بیشتر فعالیت­هایی که انسان در زمینه ­های مختلف کشاورزی، عمرانی، اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی، شهر­سازی و غیره انجام می­دهد به عنوان نخستین قدم و ضروری­ترین بررسی مقدماتی تلقی می­گردد. اقلیم یک ناحیه مجموعه پدیده ­های هواشناسی است که در حالت متوسط اتمسفر را در آن ناحیه مشخص می­نماید. طبق آمار و اطلاعات جمع­آوری شده از ایستگاه­های هواشناسی موجود در منطقه مهران ویژگی­های هواشناسی شامل: بارندگی، دما، تبخیر و تعرق و طبقه ­بندی اقلیمی منطقه بررسی می­ شود.
۳-۱-۲-۱- بارندگی
این امر که بارش در محیط­های خشک متغییر است و کمتر قابل پیش ­بینی است، پذیرفته شده­است. علاوه بر این بارندگی در اغلب مناطق خشک و نیمه­خشک فقط طی چند ماه از سال ریزش داشته و سال به دو فصل خشک و مرطوب قابل تقسیم است. بررسی و مطالعه آمار هوا­شناسی و اقلیم منطقه نشان داد که اقلیم منطقه خشک است، مهمترین عوامل ایجاد بارندگی در یک منطقه وجود رطوبت کافی در هوا و عامل صعود توده­های هوا می­باشد. یعنی عامل صعود، توده هوای مرطوب را تا ارتفاع معینی از سطح زمین بالا می­برد تا اینکه در اثر سرد شدن بی در رو به نقطه اشباع می­رسد و به دنبال آن ابر ایجاد می­ شود و بارندگی آغاز می­گردد. برای تامین رطوبت هوا نیاز به منبع آبی بزرگ می­باشد که به دلیل فقدان چنین منابع عظیم رطوبت مورد­نیاز از بیرون وارد می­ شود. مهمترین منبع رطوبتی بارندگی منطقه مورد مطالعه از دریا­ی مدیترانه تامین می­ شود که از طریق جریان باد­های سطح بالا، آنتی­سیکلونها و سیکلونها­ی سطح زمین به منطقه آورده می­ شود. جهت تهیه نقشه هم­باران محدوده مطالعاتی مهران از داده ­های بارندگی متوسط دراز­مدت تعداد ۳ ایستگاه هوا­شناسی در این محدوده و محدوده­های مجاور استفاده شده و نقشه مورد­نظر ترسیم گردیده است.