شکل ۳ – ۱۱٫ نمودار use case نظارت واحد تدارکات بر موجودی انبار
با توجه به شکل ۳-۱۲، به منظور درخواست قطعه از انبار توسط واحد تولید، انبار دار به بررسی وجود کالای در خواستی و تایید و چاپ گزارش درخواستی می پردازد که عاملی مسئول گزارش گیری انبار دار از درخواست ارسالی می باشد. در صورت وجود مواد مورد نیاز به مسئول مواد اولیه تحویل داده می شود. در صورت تغییر مواد اولیه مورد نیاز واحد تولید، چنانچه تغییر قبل از تائید انبار باشد، می توان بر روی درخواست تغییر ایجاد کرده و درخواستی را ویرایش یا اضافه کرد ولی چنانچه انباردار درخواست را تائید نموده باشد، اپراتور تغذیه خط قادر به تغییر لیست درخواستی نخواهد بود و باید درخواست دیگری صادر و به انبار اطلاع دهد. سرویس ویرایش درخواست قطعات مسئول این عملیات می باشد.

۱٫سرویس درخواست قطعه از انبار

2. 2. سرویس گزارش گیری انباردار از درخواست ارسالی

2. 2. سرویس ویرایش درخواست قطعات

شکل ۳-۱۲ نمودار use case درخواست قطعات مورد نیاز واحد تولید از انبار(مواد اولیه)
پس از انتخاب سفارش آماده به اجرا، به منظور بررسی وضعیت موجودی/ عدم وجودی محصول درخواستی، اطلاعات به بخش انبار فرستاده می شوند. (به عبارتی عاملی مسئول بررسی وضعیت موجودی انبار به واسطه ی سیستم می باشد). چنانچه مشتری در هر مرحله از سفارش خواستار کنسل کردن سفارش درخواستی باشد، سرویسی عملیات حذف اطلاعات مربوطه را انجام می دهد. همچنین، در صورتی که مشتری خواستار هرگونه تغییراتی در سفارش مورد نظرش باشد، اطلاعات ویرایش شده جهت اعمال تغییرات به بخش انبار ارسال می شود. در غیر این صورت، این سرویس وضعیت را به حالت سفارش اجرا شده، ثبت می کند.
۱٫سرویس اجرای سفارش درخواستی

2. 2. سرویس اعمال تغییر در سفارش

2. 2. سرویس اولویت بندی سفارشات

2. 2. سرویس کنسل کردن سفارش محصول درخواستی

2. 2. سرویس بررسی وضعیت موجودی انبار(محصول)

2. 2. سرویس پرداخت هزینه سفارشات

شکل ۳-۱۳٫ نمودار use case اجرای محصول درخواستی مشتری
به منظور پرداخت سفارش اجرا شده مطابق شکل ۳-۱۴ ابتدا به واسطه ی سرویسی عملیات صدور صورتحساب انجام می شود. بدین صورت که چنانچه مشتری مشمول تخفیف باشد، در محاسبه ی صورتحساب به اندازه ی میزان تخفیف از کل هزینه کسر می گردد. پس از صدور صورتحساب و ارسال آن برای مشتری، مشتری بایستی اقدام به پرداخت هزینه کند. بدین منظور سرویسی مسئولیت پرداخت آنلاین هزینه ها را بر عهده دارد. تا در صورتی سفارش به مشتری تحویل داده می شود که پرداخت صورتحساب به صورت کامل انجام گرفته باشد. از این رو پس از ثبت میزان هزینه پرداختی توسط مشتری، عاملی مسئول کنترل وضعیت پرداختی مشتریان می باشد به نحوی که در صورت پرداخت کامل صورتحساب، وضعیت پرداخت به حالت وضعیت کامل بروز رسانی شده و در غیر این صورت ضمن ثبت وضعیت ناکامل به منظور پرداخت میزان هزینه ی باقی مانده، گزارشی از وضعیت پرداخت به بخش فروش ارسال می شود تا پرداخت میزان هزینه باقی مانده را پیگیری کند. با این تفاسیر می توان گفت که مدیریت اجرای میزان هزینه ی سفارشات پرداختی مستلزم اجرای ۳ سرویس ریز دانه ی صدور صورتحساب، پرداخت آنلاین و بررسی وضعیت پرداخت صورتحساب می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱٫سرویس پرداخت هزینه سفارش اجرا شده

2. 2. سرویس صدور صورتحساب

2. 2. سرویس پرداخت آنلاین

2. 2. سرویس بررسی وضعیت پرداخت صورتحساب

شکل ۳ – ۱۴٫ نمودار use case مدیریت هزینه ی سفارشات اجرا شده
با توجه به شکل ۳-۱۵سفارش اجرا شده باید به مشتری تحویل داده شود، در صورتی که مشتری محصول خود را در زمان تعیین شده، دریافت نکرده باشد، با اعلام عدم دریافت، پیگیری های لازم توسط بخش فروش انجام می گیرد و با دریافت تائیدیه دریافت وضعیت دریافت محصول در data storeتحت عنوان سفارش تحویل داده شده به روز رسانی می شود.

1. 1. سرویس بررسی وضعیت تحویل محصول به مشتری

شکل ۳ – ۱۵٫ نمودار use case تحویل محصول به مشتری
با توجه به نمودار کاربری ۳ –۱۶ مشتری به واسطه ی این سیستم، بایستی قادر به ثبت گزارشات بازخوردهایی از سفارشات دریافت شده باشد. در راستای این بازخوردهای ثبت شده، بخش پشتیبانی، به واسطه ی سرویسی، قادر به بررسی وضعیت رفع/ عدم رفع شکایت مشتری از سفارش دریافتی خواهد بود. که به منظور اجرای این سرویس بایستی عاملی، عملیات مربوط به بررسی وجود / عدم وجود شکایت مشتری از سفارش را انجام دهد.

1. 1. سرویس بررسی وضعیت رفع مشکل مشتری

1. 1. سرویس بررسی وجود / عدم وجود شکایت مشتری از سفارش دریافتی

شکل ۳ – ۱۶٫ نمودار use case پشتیبانی مشتری
۳-۷ الگوی راه حل پیشنهادی متدولوژی SOMAبرای استفاده در سیستم های اطلاعاتی
با توجه به این مسئله که بسیاری از سازمانهای بزرگ چندین سیستم اطلاعاتی را برای ارائه سیستم های مختلفی که از سازمان انتظار می رود نصب کرده اند، برخی از سرویس های قابل استخراج از سیستم اطلاعاتی به عنوان یکی از این سیستم ها نمایش دادیم. سرویس های این سیستم اطلاعاتی می توانند با ارسال یک پیام درخواست که معمولا مبتنی بر فایل XML می باشند، در دسترس قرار بگیرند. از آنجاییکه هریک از سرویس های سیستم و هر برنامه کاربردی دیگر، می توانند در هر جایی مستقر شده، و پروتکل ها و فرمت ها ی داده مختلفی را به کار ببرند، به منظور استفاده از سرویس های این سیستم، درخواست کننده های این سیستم اطلاعاتی در داخل و یا خارج از سازمان، در انتقال یا یکپارچه سازی نقطه به نقطه با مشکلاتی از جمله عدم دسترس پذیری و استفاده مجدد از یک سرویس در میان چندین مصرف کننده مواجه می شوند.
برای رفع این گونه مشکلات می توان، یکی از الگوهای راه حل پیشنهادیSOMA و معماری سرویس گرا، یعنی مولفه ی میان افزار باس سرویس سازمان^[۱۲] را به کار برد. از دیدگاه مصرف کنندگان برنامه های کاربردی و سرویس ها، یک سرویس می تواند به سادگی، پیرامون یک ESB و با بهره گرفتن از انتقال پیام، درخواست شده و در دسترس قرار بگیرد. همچنینESB ، امکان انتقال فرمت های داده را، با تبدیل فرمت برنامه ی کاربردی درخواست کننده سرویس به یک استاندارد باز و تبدیل استاندارد باز به فرمت متعلق به برنامه کاربردی، و بالعکس را فراهم می کند.
به طور کلی ESBاقدامات زیر را انجام می دهد:

• • امکان ایجاد اتصال سست بین سرویس ها را فراهم می کند.

• • امکان این را فراهم می کند تا سرویس ها با یکدیگر براساس ملزومات QOS و طی تراکنش های خاص نظیر سنکرون، آسنکرون، دائمی و غیر دائمی، اتصال سست و اتصال ضعیف، ارتباط برقرار می کنند.

• به عنوان زیر ساختی متداول برای معماری سرویس گرا، رخدادها و پیغام های آن می باشد، به نحوی که پلت فرم های ناهمگون را به صورت شفاف به هم متصل می سازد.

: تعداد منابع DG
: تعداد کلیدها
: تعداد خطوط
: حداقل ظرفیت هر منبع DG
: حداکثر ظرفیت هر منبع DG
پس از پایان یک تکرار از الگوریتم، ماتریسی به نام لیست مکانی کلیدها و منابع طبق رابطه (‏۲‑۳۲) شکل می‏گیرد. در این ماتریس، لیست شاخه‏های مورد نظر برای جایابی کلیدها و شین‏های مورد نظر برای جایابی DGها و ظرفیت‏های مناسب برای هر منبع که توسط هر مورچه به ثبت رسیده، ذخیره می‏شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در انتهای هر جایابی بهینه، تابع سودی با توجه به تعداد DGها، تعداد کلیدها و مقدار بهبود در شاخص‏های شبکه محاسبه می‏گردد. سپس تعداد DGهای شبکه افزایش می‏یابد و مرحله قبل دوباره تکرار می‏شود، تا به حداکثر تعداد ممکن برای DGهای شبکه برسیم.
پس از آنکه جایابی برای حداکثر تعداد کلیدها و DGهای مفروض در مسأله انجام شد، با بهره گرفتن از روش تصمیم‏ گیری چند معیاره و با توجه به درجه اهمیت بین بهبودِ شاخص‏های قابلیت اطمینان، افزایش سود سیستم، بهبود در پروفیل ولتاژ و بهبود تلفات شبکه، تعداد بهینه کلیدها و DGها و همچنین مکان بهینه کلیدها و مکان و ظرفیت بهینه DGها به دست خواهد آمد.
بررسی چند نمونه تابع هدف برای مسأله مکان‏یابی تولید پراکنده و کلیدهای جداکننده
در مقاله­ای مسأله جایابی بهینه چندین DG با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک مطرح گردیده است. از یک تابع هدف ساده که به‏دنبال به حداقل رساندن تلفات توان اکتیو می‏باشد، استفاده شده است [۴]. تابع هدف مسأله بصورت زیر می‏باشد.

که در آن:
: مقدار ظرفیت DG نصب شده در شین n ام
: تلفات شبکه است که تابعی از مقدار توان تولیدی و مکان DGها می‏باشد.
قیود مسأله شامل حد بالا و پایین ولتاژ، محدودیت توان انتقالی از خطوط، حد بالا و پایین ظرفیت DG است. در حالتی‏که یکی از راه‏حل‏ها قیود را نقض نماید، برای آن مقدار جریمه‏ای در تابع هدف منظور می‏گردد.
در مقاله دیگری روشی برای جایابی بهینه DG در شبکه‏های توزیع با بهره گرفتن از الگوریتم بهینه ‏سازی اجتماع ذرات شبه تکاملی^[۲۹] ارائه شده است[۳۵]. تابع هدف مورد استفاده یک تابع هدف چندمنظوره شامل شاخص‏های کاهش تلفات و بهبود پروفیل ولتاژ می‏باشد. برای محاسبه تلفات از رابطه زیر استفاده شده است.

که در آن:
n: تعداد شین‏های شبکه
: توان اکتیو در شین i ام
: توان راکتیو در شین i ام
: ولتاژ شینi ام
: زاویه فاز ولتاژ شین i ام
همان‏طورکه قبلاً بیان شد تابع هدف شامل دو بخش است. بخش اول تابع هدف مربوط به تلفات توان می‏باشد و بخش دوم آن دربرگیرنده شاخص بهبود پروفیل ولتاژ است. در رابطه‏های زیر این دو بخش نشان داده شده است.

که در آن:
: تلفات توان اکتیو
N: تعداد شین‏ها

۱-۵ ) مرور کلی تحقیق و نتایج آن
فصل اول این تحقیق دربرگیرنده کلیات این پژوهش می­باشد که به طور کلی و اجمالی بیانگر چارچوب­های اصلی این تحقیق است و مشخص کننده اهداف تحقیق و فرضیاتی است که محقق به دنبال یافتن پاسخ به آن­ها می­باشد. این پژوهش دارای پنج فرضیه می­باشد که بر اساس مدل نظری طراحی شده ­اند. در فصل دوم ادبیات و پیشینه نظری تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است . این فصل از سه بخش اصلی تشکیل شده است : بخش اول شامل مباحث مربوط به حوزه مدیریت منابع انسانی الکترونیک می­باشد. بخش دوم در برگیرنده ادبیات مربوط به عوامل تاثیر گذار بر موفقیت مدیریت منابع انسانی الکترونیک می­باشد که با مطالعه تحقیقات پیشین به دست آمده است. و بخش سوم به شاخصه­هایی اشاره دارد که از آنها برای اندازه ­گیری موفقیت سیستم­های e-HRM در این تحقیق استفاده کردیم. و در آخر این فصل به پیشینه تحقیق اشاره داشتیم. در فصل سوم روش تحقیق مورد بررسی قرار گرفت . روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر روش جمع­آوری اطلاعات و ازمون فرضیه و نتیجه ­گیری از نوع توصیفی همبستگی می­باشد . جامعه اماری این تحقیق شرکت­های خریداری کننده نرم افزارهای e-HRM شرکت همکاران سیستم در سطح شهر تهران می­باشند . حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران ۲۹۷ نفرر براورد شد . بعد از جمع اوری پرسشنامه ­ها از ۵۰ سازمانی که به صورت تصادفی خوشه­ای انتخاب شدند ، ۲۷۰ تا از انها برای تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گرفتند . در فصل چهارم این پژوهش ، داده ­های بدست آمده از جامعه آماری مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفتند و نتایج تجزیه و تحلیل­های آماری تشریح شدند. و هر پنج فرضیه تایید شدند ، یا به عبارت دیگر روابط بین عوامل فناورانه ، سازمانی ، رفتاری ، محیطی و موفقیت سسیتم­های e-HRM اثبات شد و معلوم شد بین ضریب اهمیت ان عوامل چهارگانه تفاوت وجود دارد . در این فصل هم به دنبال نتیجه ­گیری از کل تحقیق و ارائه پیشنهاداتی به سازمان­های مورد نظر و پژوهشگران آتی هستیم.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۵ ) تایید مدل تحقیق
۱-۲-۵ ) مدل مبتنی بر یافته­های تحقیق
نتایج تحلیل­های آماری نشان می­دهد که میان ضریب اهمیت هریک از عوامل چهارگانه موثر در موفقیت سیستم­های مدیریت منابع انسانی الکترونیک تفاوت معناداری وجود دارد . همانطور که مشاهده شد، بر مبنای این تحقیق مشخص شد که قدرت تاثیرگذاری این عوامل در شرکت­های مورد بررسی یکسان نبوده و عوامل رفتاری بیشترین تاثیر­گذاری را در موفقیت سیستم­های مدیریت منابع انسانی الکترونیک ایفا می­ کنند.از سوی دیگر میان ضریب اهمیت شاخصه­های هر یک از این عوامل تفاوت وجود دارد که در ادامه در جداول جداگانه به هریک از این گروه­ ها پرداخته شده است .
نتایج تحلیل­های آماری نشان می­دهد که میان عوامل رفتاری ، سازمانی ، فناورانه ، محیطی و موفقیت سیستم­های مدیریت منابع انسانی الکترونیک رابطه معناداری وجود دارد.به عبارت دیگر این عوامل می­توانند بر موفقیت سیستم­های مدیریت منابع انسانی الکترونیک تاثیرگذار باشند. بعد از تجزیه و تحلیل داده ­های جامعه آماری این تحقیق از طریق آزمون فریدمن در فصل چهارم مشخص شد که میان ضریب اهمیت شاخصه­های هر یک از عوامل چهارگانه موثر بر موفقیت سیستم­های e-HRM (که از مطالعات پیشین به دست آمده­اند) تفاوت وجود دارد. رتبه ­بندی شاخصه­های هر یک از این عوامل چهارگانه را به تفکیک در جداول زیر میتوان مشاهده کرد.

- هزینه بالاتر

هنگامی که حق تقدم خرید سهام توانایی تأمینمالی شرکت را شدیدا محدود میکند. به این علت که سهامداران فعلی ممکن است منابع یا تمایل کمی درمقابل افزایش سرمایه داشته باشند. بنابراین شرکت ممکن است توجه جدی به تأمینمالی ازطریق بدهی و انتشار سهام برای عموم داشته باشد. در ارزیابی این راه ها درمقایسه با یکدیگر، پیآمد کنترل مهم است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بطورکلی پیآمد کنترل در چهار مورد بحرانی و مهم است: هنگامی که ‹‹صاحبان سهام اولیه^[۲۸]›› شرکت میزان مالکیت آنها به زیر۱۰۰ درصد، زیر۵۰درصد، زیر۴۰ درصد و زیر ۲۶ درصد کاهش یابد. معرفی مالکان خارجی برای اولین بار در شرکت، بیشتر یک مشکل روانی را اشاعه خواهد کرد و کمتر مشکل مدیریتی درپی خواهد داشت. چرا که سهامداران اولیه شرکت قادر هستند بیشتر از۵۰ درصد سهام شرکت را دردست گیرند. کنترل آنها بر روی مدیریت شرکت بحث و رقابتی را نخواهد داشت. یعنی باتوجه به اینکه آنها بیشتر از ۵۰ درصد سهام شرکت را دردست دارند، لذا هیچگونه مشکلی از لحاظ ازدست دادن کنترل و مدیریت شرکت برای آنها پیش نخواهد آمد. هنگامی که سهام جدید به افراد جدید (خارج ازشرکت) عرضه گردد، این امر ممکن است از نظر روانی برای سهامداران اولیه شرکت خوش آیند نباشد. اما درصورتی که شرکت بخواهد سرمایه دایمی خود را از طریق بازارسرمایه افزایش دهد، امری اجتناب ناپذیرخواهد بود.
هنگامی که افراد جدید درحقوق صاحبان سهام شرکت شریک میشوند، سهامداران اولیه شرکت ممکن است با حالتی مواجه شوند که میزان سهم (مشارکت) آنها درحقوق صاحبان سهام به کمتراز۵۰ درصد تنزیل یابد. برای بسیاری ازمالکان ممکن است مشکل باشد که از این مانع عبور نمایند. به عنوان مثال در کشور هند، بورس اوراق بهادار شرایط و احتیاجات برای افزایش سرمایه (فروش سهام) را فهرست مینماید. بنابراین شرکتی که فهرست مذکور را بررسی نماید، میبیند که بایست بطور معمول حداقل ۶۰% حقوق صاحبان سهام را به عموم مردم عرضه نماید.
سهامداران اولیه ضرورتاً باید خود را با کاهش مالکیت درحقوق صاحبان سهام شرکت به میزان ۴۰% تطبیق دهند. همچنین ممکن است کم کردن حقوق صاحبان سهام مورد نیاز باشد، برای تضمین اینکه شرکت منابع مورد نیاز برای تقویت رشد خود را تأمینمالی نماید. آخرین مانع اصلی در کشور هند به نظر میرسد کاهش سهم و میزان مشارکت سهامداران اولیه به ۲۶ % کل حقوق صاحبان سهام باشد. این مشکل بیشتر از این قانون ناشی میشود که برای تصویب یک راه حل یا طرح خاصی (درمجموع عمومی سهامداران) ۷۵% آراء مورد نیاز است. لذا این بدان معنی است که حفظ ۲۶% ازحقوق صاحبان سهام درشرکت برای بازداشتن هرگونه طرح یا راه حل خاصی کافی است. البته درعمل کنترل مؤثر میتواند از طریق داشتن سهم کوچکتری نیز اعمال گردد. به همین دلیل است که در بسیاری مؤسسات تجاری صاحبان سهام شرکت کم کردن میزان مالکیت شان را تحمل مینمایند. با این حال باداشتن میزان مالکیت کمتر، شرکت توسط آنها کنترل میگردد. اینطور بهنظر میآید که آنها خود را با کم کردن میزان مالکیت تطبیق میدهند. چرا که تنها راه فراهم نمودن و تسهیل توسعه و رشد شرکت پذیرفتن این امر است. (چاندر، ۱۹۹۰)
۲-۲-۲-۱-۹) قابلیت انعطاف:
یک شرکت انتظار دارد که ترکیب متعادل بدهی وحقوق صاحبان سهام خود را حفظ نماید افزایش مفرط میزان بدهی، توانایی شرکت برای اخذ وام را کاهش میدهد و به تبع آن قابلیت انعطاف شرکت را نیز میکاهد. نیاز به حفظ تعادل برای تضمین کردن قابلیت انعطاف در تأمین مالی، ساختارمالی را تحت تأثیرخود قرار میدهد. (هامپتون، ۱۹۹۱)
انعطاف پذیری اشاره به توانایی یک شرکت برای افزایش سرمایه خود از هر منبعی که بخواهد را دارد. این امر قابلیت مانور را برای مدیریت مالی شرکت فراهم مینماید. بطور کلی اگر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام رضایت بخش باشد، شرکت میتواند سرمایه تأمین شده ازحقوق صاحبان سهام خود را افزایش بیشتری بدهد. زیرا نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام میتواند به صفرهم کاهش یابد. اما باید توجه داشت که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام به طور معمول اجازه داده نمیشود که ازحد معینی تجاوز نماید. چرا که ممکن است میزان آن توسط کنترل کنندگان سرمایه شرکت مشخص شده باشد، یا توسط مؤسسات مالی ویا بازارسرمایه تعیین گردد. شرکت نمی تواند فرض نماید که بطور معمول سرمایه خود را ازطریق انتشار انواع اوراق بهادار میتواند افزایش دهد. چرا که انعطاف پذیری برای عملی نمودن اهداف ممکن است این مفهوم را تداعی نماید که شرکت نمیتواند بطور کامل ظرفیت بدهی خود را تمام نماید. این امر دلالت براین مفهوم دارد که شرکت قدرت وام گیری خود را حفظ نماید، تا اینکه آن را برای افزایش سرمایه از طریق بدهی برای احتیاجات پیشبینی نشده سرمایه که ممکن است به دلایل مختلف از قبیل: تغییرات درخطمشیهای دولت، شرایط رکودی در بازار، کاهش عرضه وجوه در بازار، کاهش تولید به دلیل کمبود انرژی یا اعتصابات وآشوبهای کارگری، تشدید رقابت، میبایست یک ظرفیت بدهی استفاده نشده معین را حفظ نماید تا اینکه پیشرفتهای آینده شرکت را از این طریق تضمین نماید. اما قابلیت انعطاف اشکالاتی را نیز بخصوص برای یک شرکت درحال رشد به دنبال خواهد داشت. اگر این قبیل شرکتها به منظورحفظ ظرفیت وام گیری، اقدام به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام نمایند. زمانی که بازار کاملا جنبه های رشد و توسعه شرکت را احساس نمیکند، قیمتی که سهام منتشره میتواند به فرش برسد، ممکن است بسیار کمتر از ارزش ذاتی سهام شرکت براساس چشمانداز وجنبههای رشد شرکت باشد. (چاندر، ۱۹۹۰)
۲-۲-۲-۱-۱۰) زمان بندی:
فرض کنید شرکتی تعیین کرده است که میبایست بدهی وحقوق صاحبان سهام را به نسبت مساوی در ساختار مالیاش داشته باشد. آیا این بدان معنی است که هرگاه شرکت بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد، باید بدهی وحقوق صاحبان سهام به نسبت مساوی افزایش یابند؟ این امربه دو دلیل رخ نخواهد داد:
۱- غالباً تأمینمالی یک فرایند موج دارو متلاطم است، بطوری که برای یک شرکت مشکل است که نسبتهای معینی را در هر زمانی که افزایش سرمایه میدهد حفظ نماید.
۲- شرایطی که در بازار سرمایه وجود دارد معمولا ممکن است آن طور مناسب ومطلوب نباشدکه شرکت از هردو منبع تأمینمالی برای افزایش سرمایه خود استفاده نماید. ازاین رو زمانبندی یکی ازجنبههای مهم تأمینمالی محسوب میشود. غالباً شرکت باید تصمیم بگیرد که درحال حاضرسهام منتشر نماید و بعد از آن ازطریق بدهی تأمینمالی نماید، یا اینکه برعکس. اگرآینده بطور مطمئن شناخته شده باشد، دراین صورت تعیین و ترکیب و ترتیب بهینه تأمینمالی براساس تغییرات پیشبینی شده در بازار سرمایه آسان خواهد بود.
متأسفانه باتوجه به عدم اطمینان نسبت به بازارسرمایه، تغییرات آینده نمیتواند به طور دقیق پیشبینی شود. لذا تصمیمهای زمان بندی ضرورتاً باید برمبنای پیشرفتهای مورد انتظار در یک بازاری که به سختی قابل پیشبینی است صورت گیرد. اگر قیمت سهام شرکت فعلاً کاهش یافته اما انتظارمیرود که به دنبال عملکرد بهتر و یا پیشرفتهای سریعتر در بازار بعدا افزایش یابد، این امرممکن است مزیتی باشد برای ترتیب و تنظیم مجدد تأمینمالی که اکنون ازطریق بدهی تأمینمالی گردد وبعد ازآن از طریق انتشارسهام تأمینمالی صورت گیرد. و برعکس اگر قیمت سهام شرکت شناور است ، ممکن است اینطور مناسب باشد که درحال حاضر ازطریق انتشار سهام و بعد از آن ازطریق بدهی تأمینمالی صورت گیرد.
درحالی که زمان بندی بسیارمشکل (تقریباً غیرممکن) است، برای دستیابی به یک زمان بندی درست با درنظرگرفتن عدم اطمینان بازار، راهنماییهای زیرممکن است درجهت بهبود عملکرد یک شرکت درارتباط با مسأله زمانبندی درتأمینمالی مفید باشند:
هرگزحریص نباشید. اگر شرایط فعلی برای یک نوع معین تأمینمالی مناسب است از آن مزیت استفاده نمائید. منتظر این نباشید که ممکن است فردا بهتر باشد.
ازاینکه شیوه و تفکر دیگران بخواهد برشما مسلط گردد پرهیز نمائید. درحالی که مشورت با دیگران میتواند مفید باشد، اما اینکه ازاین طریق تفکر و عقاید دیگران بخواهد برشما چیره شود کاملاً پرهیزنمائید.
به ارتباطات بلندمدت بازار توجه کنید. به نظرمیآید که بازارهای مالی الگوهای رفتاری معینی را دنبال مینمایند که تمایل دارند آن را تکرار نمایند. اگرچه این الگوهای رفتاری نیز ممکن است کاملا عادی نباشند، اما آنها اصرار کافی روی آنان دارند. لذا این الگوهای رفتاری میتوانند به نحو مفید و سودآوری به عنوان نشانه های عمومی مورد استفاده قرار گیرند. (چاندر^[۲۹]، ۱۹۹۰)
البته باید یادآور شد که عوامل داخلی یا درونی مؤثر بر ساختار مالی (اهرم مالی) محدود به عوامل مذکور نیستند. عوامل دیگری نیزمی تواند وجود داشته باشند که به نوعی ساختار مالی را به عنوان عوامل درونی تحت تأثیرخود قرار دهند. دراینجا به عمدهترین و شایعترین این عوامل اشاره گردید.
۲-۲-۲-۲) عوامل خارجی مؤثر بر ساختارمالی:
عوامل خارجی یا برونی عبارتند از: ملاحظات خارج از شرکت که ترکیب بدهی وحقوق صاحبان سهام را تحت تأثیر قرار میدهند. ازقبیل موارد زیر:
۲-۲-۲-۲-۱) سطح عمومی فعالیتهای تجاری (شاخص صنعت)
سطح عمومی فعالیتهای تجاری یکی ازعوامل تعیین کننده ساختارمالی شرکتها است. اگرسطح عمومی فعالیتهای تجاری رونق یابد، اکثرشرکتها برای بسط وگسترش عملیات خود نیاز به پول دارند. لذا نیاز به منابع بلندمدت اضافی موجب میگردد که شرکتها به بازارهای پولی و مالی برای بدهی یا سهام روی آورند. اما کاهش و رکود در فعالیتهای تجاری موجب میگردد که شرکتها عملیات خود را محدود نمایند و نقدینگی خود را صرف بازپرداخت و بازخرید بدهی و سهام نمایند. (هامپتون^[۳۰]، ۱۹۹۱)
۲-۲-۲-۲-۲) سطح نرخ بهره
نرخ بهره اوراق قرضه یا بدهیها در بازار در پاسخ به عوامل عرضه و تقاضا نوسان مینماید. اگر نرخ بهره افزایش یابد، شرکتهایی که به تأمین مالی ازطریق بدهی متکی هستند، به تأمین مالی کوتاه مدت روی میآورند. تا وقتی که بدهی بلندمدت بتواند در نرخهای پائینتر عرضه شود یا اینکه به سهام روی میآورند. (هامپتون، ۱۹۹۱)
۲-۲-۲-۲-۳) سطح قیمت سهام
هنگامی که شرکتها سهام عادی جدید منتشر میکنند،‌ آنها سعی دارند تا آنجایی که ممکن است پول زیادتری از هرسهم دریافت نمایند. هنگامی که قیمت سهام کاهش یافته است شرکت سهام عادی عرضه نمیکند. اگر قیمت سهام بالا باشد، شرکت میتواند مقدار نسبتاً بیشتری پول ازطریق انتشارسهام نسبتاً کمتری ایجاد نماید.
۲-۲-۲-۲-۴) قابلیت دسترسی به وجوه در بازارها
بازارهای پول و سرمایه دائماً درحال تغییر و تحول هستند، رفتار آنها پدیده پیچیدهای است. در زمانی که پول فراوان است، شرکت میتواند راحتتر اقدام به انتشار اوراق قرضه یا سهام نماید که به فروش خواهد رفت. اما زمانی که پول کمیاب است انتشار و فروش اوراق قرضه و سهام با شکست مواجه میشود. لذا قابلیت دسترسی به وجوه، توانایی شرکت را برای انتشار و فروش اوراق قرضه، سهام و سایر اوراق بهادار تحت تأثیر قرار میدهد. (هامپتون، ۱۹۹۱)
۲-۲-۲-۲-۵) خط مشیهای مالیاتی برروی بهره و سود سهام
باتوجه به اینکه هزینه بهره به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی است، لذا شرکت قبل از آنکه مالیات را پرداخت نماید، ابتدا هزینه بهره را پرداخت نماید ، بدین جهت هزینه بهره برای شرکت صرفه جوییهای مالیاتی را دربر دارد. اما پرداخت سود سهام چه سهام عادی وچه سهام ممتاز بعداز پرداخت مالیات شرکت صورت میگیرد. بنابراین از نقطهنظر هزینه سرمایه، تأمینمالی ازطریق بدهی ارزانتر از تأمینمالی ازطریق سهام است. بدین لحاظ این امر موجب گشته است که درسالهای اخیرحجم انتشار سهام (تأمینمالی ازطریق سهام) در مقایسه با بدهی تاحد زیادی کاهش یابد. (هامپتون، ۱۹۹۱)
۲-۲-۲-۲-۶) دیدگاه و نظر وام دهندگان
مادامی که قابلیت دسترسی به وام واعتبار به تمایل وام دهندگان بستگی دارد. بنابراین دیدگاه و نظر آنها یکی از ملاحظات مهم در تصمیمات ساختارمالی است. میزان تمایل وام دهندگان دراعطای وام به شرکت، چه مؤسسات وام دهنده دولتی وچه خصوصی ضروری ومهم است. هنگامی که ما تأمین مالی ازطریق بدهی را جستجو میکنیم، نظر و موافقت سرمایه گذاران دولتی باید حاصل گردد. خصوصا هنگامی که جایگزینی مؤسسات خصوصی را به جای مؤسسات دولتی جستجو مینمائیم، این امر بسیار مهمتر و حساستر خواهدبود. (چاندر، ۱۹۹۰ )
۲-۲-۲-۲-۷) الگوهای رایج
ساختارمالی تحت تأثیر قوانینی است که بدین منظور مقرر گردیده است. که براساس آن یک شرکت در افزایش سرمایه خود میبایست نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام را رعایت نماید. حد تعیین شده به عنوان الگو یا هنجار تلقی شده که شرکتها برای حفظ اعتبارخود سعی مینمایند آن را رعایت نمایند. مثلاً رعایت نسبت بدهی متوسط صنعت به عنوان یک الگوتلقی شده که شرکتها برای حفظ اعتبار خود سعی مینمایند درحد متوسط صنعت از بدهی در ساختارمالی خود استفاده نمایند. بنابراین الگوهای هر کشوری به عنوان یکی از عوامل برونی مؤثر برساختارمالی شرکتها تلقی میشود. (چاندر، ۱۹۹۰)
بعداز بررسی عمدهترین عوامل درونی و برونی مؤثر بر ساختارمالی، لازم است مروری کوتاه بر تاریخچه بورس در جهان وهمین در ایران داشته باشیم. تا اینکه شناختی نیز از بورس اوراق بهادار تهران وفعالیت های آن بوجود آید.
۲-۲-۳ بخش سوم: عوامل مؤثر براهرم مالی شرکتها
از بین عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر ساختار مالی (اهرم مالی) شرکتها در این پژوهش از ۸ عامل متغیر داراییهای وثیقهای شرکت، سودآوری شرکت، نرخ موثر مالیات شرکت، سپر مالیاتی غیربدهی شرکت، اندازه شرکت، نرخ رشد شرکت، تعداد شرکتهای تابعه و شاخص صنعت استفاده شده است، که به شرح زیر مورد بررسی و مطالعه قرار میگیرد:
۲-۲-۳-۱) داراییهای وثیقه:
یکی دیگر از عوامل تعیین کننده ساختار مالی شرکت ساختار دارایی میباشد. شرکتهایی که داراییهای آنها وثیقه مناسبی برای وام هستند، از بدهی و وام بیشتری استفاده میکنند. از طرف دیگر از دیدگاه وام دهندگان نیز شرکتهایی که قسمت اعظم داراییهای آنها دارایی مشهود و قابل وثیقه باشد، برخی ریسکها را که وام دهندگان با آنها روبروست را کاهش میدهد. به دلیل اینکه ارزیابی ارزش داراییهای مشهود برای وام دهندگان نسبت به ارزیابی داراییهای غیر مشهود آسانتر است و ثانیاً شرکتهایی که قسمت اعظم داراییهایشان دارایی مشهود است مشکلتر میتوانند سرمایه گذاریها را به سمت سرمایه گذاریهای ریسکی انتقال دهند. بنابراین هرچه در ساختار داراییهای مشهود که قابل وثیقه گذاشتن باشد، بیشتر باشد، تمایل وام دهندگان به دادن وام بیشتر است. این نتیجه گیری براساس تئوری تضاد منافع بین وام دهندگان و سهامداران مطرح شده است. این تئوری بیان میکند که تضاد منافع بین وام دهندگان و سهامداران، تشویقها و انگیزههایی برای سهامداران ایجاد میکند که به طور ریسکیتری سرمایه گذاری کند و وام دهندگان جهت مصون کردن خود از این ریسکها به داراییهای مشهود که به عنوان وثیقه جهت اعطای اعتبار به شرکت، نیاز بیشتری دارند.(ساکسانگ ۲۰۰۴)
بنابراین میتوان گفت که هر چه داراییهای شرکت که قابل وثیقه شدن است بیشتر باشد شرکت قادر به تحصیل وام و اعتبار بیشتری خواهد بود. لازم به یادآوری است که داراییهایی مانند داراییهای نامشهود، مخارج انتقالی به دوره های آتی و سایر داراییها معمولاً قابل وثیقه شدن نیستند.
جهت ارزیابی داراییهای مشهود قابل وثیقه از نسبت داراییهای ثابت به کل داراییها استفاده میشود. در زمان ورشکستگی داراییهای غیر قابل مشاهده زودتر از داراییهای قابل مشاهده از بین میروند، بنابراین بنگاههایی که داراییهای قابل مشاهده بیشتری دارند امکان استفاده از وام بیشتری را نیز دارند.
۲-۲-۳-۲) سودآوری:
بر مبنای تئوری که در سال ۱۹۸۴ توسط مایرز و ماجلوف بیان شد شرکت ها در انتخاب تصمیمات تأمین مالی یک سلسله مراتبی را رعایت میکنند. به این ترتیب که شرکتها وجوه داخلی را به وجوه خارجی ترجیح میدهند و در ابتداء از محل سود انباشته، سپس از محل بدهی و درنهایت از طریق انتشار سهام و یا اوراق بهادار دو منظوره (مثل اوراق قرضه قابل تبدیل) جهت تأمین مالی طرحهای سرمایه گذاری اقدام مینمایند. این رفتار ممکن است به دلیل هزینه های انتشار اوراق بهادار جدید، هزینه معاملات و یا نتیجه اطلاعات نامتقارن و چندگانه باشد. بنابراین براساس نظریه فوق هرچه سودآوری بیشتر باشد شرکتها قادر به انباشتن سود بیشتر خواهند بود و درنتیجه برای سرمایه گذاریهای جدید خود از محل سود انباشته اقدام خواهد نمود. لذا ارتباط منفی بین سودآوری و اهرم مالی وجود دارد.
با این وجود در خصوص نحوه تأثیر سودآوری بر روی اهرم مالی تضادهایی وجود دارد. بطوری که برخلاف نظریه مایرز و برالی در سال ۱۹۸۶ جنسون یک رابطه مثبتی را بین اهرم و سودآوری به شرط وجود بازار مؤثر بر شرکت بیان میکند و درصورتیکه بازار غیرمؤثر باشد یک رابطه منفی بین سودآوری و اهرم را بیان میکند (جنسون ۱۹۸۶) و راژان وزینگالس در سال ۱۹۸۸ نیز این رابطه را تأیید کردهاند.
معیارهایی که جهت اندازه گیری سودآوری شرکتها به کار میرود عبارتند از:
نسبت سود قبل از بهره و مالیات به کل داراییها
نسبت سود قبل از بهره و مالیات به کل فروش
و در این پژوهش از نسبت سود قبل از بهره و مالیات به کل داراییها استفاده کردهایم
۲-۲-۳-۳) نرخ موثر مالیات:
از آنجایی که برخی فعالیتها مانند کشاورزی و دامپروری و… معاف از مالیات میباشند و برخی شرکتها به دلایلی خاص از معافیتهای مالیاتی خاصی برخوردار میباشند لذا مقدار مالیات آنها نسبت به کل سود آنها از نرخ مالیاتی مصوب متفاوت خواهدبود.
۲-۲-۳-۴) سپر مالیاتی غیربدهی:
منظور از سپر مالیاتی هزینههایی است که باعث خروج پول و ثروت از شرکت نمیگردد و یا به بیان دیگر هزینه های غیر نقدی هستند و سپرمالیاتی غیربدهی منظور هزینه استهلاک است که در شرایط تورمی نیز به دلیل تجدید ارزیابی بیشتر خواهد شد و افزایش هزینه استهلاک باعث کاهش مالیات خواهدشد.
۲-۲-۳-۵) اندازه شرکت:
منظور از اندازه شرکت عبارت است از حجم فروش، حجم داراییها، حجم سرمایه و میزان فعالیت یک شرکت. بنابراین نکته مهم در سنجش اندازه شرکت این است که چه عاملی به عنوان ملاک و معیار، مورد استفاده قرار گیرد، تا از آن طریق به شکل صحیح و دقیق شرکتها را از نظر اندازه وحجم از یکدیگر تفکیک نمایند. لذا مساله مهم در اندازه شرکت، مقیاس و ملاک سنجش اندازه شرکتها می باشد. معیارهای متفاوت، ولی مرتبط با یکدیگر، برای اندازه گیری حجم و گسترش فعالیت شرکتها مورد استفاده قرار گرفته است.
۲-۲-۳-۶) نرخ رشد:

خــواستم سال فــوت او ز «سنا»
گفـت تاریـخ «فاضل تونی» است

اشــتـــهار و بلنــد آوایـــی
شهره در علم و فضل و دانایی
هم به درس و فنون ملاّیی
رخت بست از جهان غوغایی
قدســیانش به بــزم آرایــی
که در این فن بودش یکتایی
چون سه بر جمع آن بیفزایی^[۱۴۶]

بعدها به دستور شاگرد برجسته‌شان آیت‌الله جوادی آملی، سنگلوحِ جدیدی بر مرقد شریفش نصب گردید که روی آن چنین نوشته است:
لَقَد لَبّی ربَّه الکریم
مَرقد شریف عماد الحکماء المتألّهین حضرت محمّدحسین فاضل تونی ۱ که در سال ۱۲۹۸ (ق) در تون متولّد و در حوزه‌های علمی خراسان و اصفهان و تهران از نحاریر عصر، مخصوصاً جهانگیرخان قشقایی و آخوند فشارکی و آخوند ملا محمّد کاشانی و آقا میرزا هاشم اشکوری (قدّس‌سرّهم) در تذکیه‌ی عقل و تزکیه‌ی نفس حظّ وافر برد و میان منقول و معقول و مشهود جمع سالم کرد و استاد مسلّم حوزه و دانشگاه شد و در نیمه‌ی شعبان ۱۳۸۰ (ق) مطابق دوازدهم بهمن ۱۳۳۹ (ش) به لقاء الله نائل آمد؛ والسلام علیه یوم ولد و یوم مات و یوم یبعث حیّا.
اکنون مقبره‌ی ایشان در قبرستان شیخان قم، مشهور، و محل زیارت ارباب معرفت و علم است.
سومین شماره از سال نهمِ مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران (فروردین ۱۳۴۱)، در بزرگداشت وی و به عنوان یادنامه فاضل تونی انتشار یافت که برخی از مطالب مربوط به زندگی‌نامه ایشان را با تلخیص و در برخی موارد افزودنِ کلمات و جملات لازم، از همین مجله نقل نموده‌ایم.

• فصل چهارم: آثار علمی

فاضل تونی به واسطه‌ی قدرت شگرف حافظه‌اش، احتیاجی به یادداشت نداشت. وی به‌ندرت دست به قلم می‌بُرد و هنگام نوشتن نیز بسیار کُند و با خطی کاملاً ابتدایی می‌نوشت. از این رو آثار مکتوب او محدود است و غالباً ایشان مطالب علمی را املا می‌کرد و دانشجویان در کلاس یادداشت می‌کردند و بعداً به صورت کتاب در می‌آمد. با این همه بر بسیاری از آثار عرفانی و فلسفی، از جمله مقدمه‌ی قیصری، شرح قیصری بر فصوص الحکم، اسفار، و منطق شفا حاشیه نوشته و مطالب پیچیده را به‌خوبی شرح داده است.^[۱۴۷]
آیت‌الله جوادی در این‌باره می‌فرمایند:
مرحوم فاضل تونی با این که خط خوبی نداشتند و به زحمت خوانده می‏شد، ولی انگشتانی مینیاتوری داشتند که به انگشتان هنرمندان و نویسندگان شبیه بود. ایشان می‏فرمودند: «انگشتان من انگشتان مینیاتوری و شبیه هنرمندان و خطاطان است».
نیز فرمودند: «در کودکی مرا به مکتب بردند، معلم خط به من می‏گفت که وقتی حرف نون را می‏نویسی، مثلاً می‏نویسی آسمان، باید فاصله دو دهنه نون به اندازه‏ای باشد که سه نقطه با همان قلم بتواند آن را پر کند». ایشان همراه با لبخند فرمود: «من در همان دوران کودکی به آن آقای خطاط و معلم گفتم که آقا آدم باید برود نان تهیه کند؛ نه این که نون را به شکلی بنویسد که بین دو دهنه‏اش سه نقطه فاصله باشد. نیز فرمود که آن مکتب خط را رها کردم».
البته مرحوم آقای فاضل تونی علاقه‏مند بودند که خط ایشان خوب باشد؛ چون خط خوب هنر و کمال است، ولی‏ترجیح می‏دادند بیش‏تر وقت خودرا برای فراگیری علوم دیگر صرف کنند؛ گویا از همان کودکی سرپرستشان را از دست داده بودند.^[۱۴۸]

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از میان این آثار، برخی به چاپ رسیده‌اند و برخی چاپ نشده‌اند. علامه حسن‌زاده در این‌باره می‌فرمایند:
حضرت استاد فاضل تونى را آثار گرانقدر از قبیل تعلیقات بر اسفار و بر شفا و بر شرح قیصرى بر فصوص الحکم است. و برخى از آثار آن جناب چون رساله‏اى در الهیات و رساله‏اى در منطق و رساله‏اى در حکمت قدیم و تعلیقه بر فصول دوازده‏گانه قیصرى بر شرح فصوص الحکم به طبع رسیده‏اند. و لکن این رسائل [تنها] نمونه‏اى از معارف و واقعیّت آن جناب‏اند. ^[۱۴۹]
مهمترین آثار فاضل تونی عبارتند از:
۴ـ ۱٫ تعلیقه بر مقدمه شرح فصوص الحکم
این کتاب با توجه به این که تعلیقه بر فصول دوازد‌ه‌گانه‌ی مقدمه‌ی فصوص است، در دوازده فصل تنظیم شده است و در هر فصلی مرحوم تونی بیشتر برای ایضاح مطالب غامض و پیچیده‌ی آن تعلیقاتی را ارائه کرده است و در برخی فصول، لطائفی را همچون شرح «أنا نقطه باء بسم‌ الله» آورده است.
اگرچه تاریخ نگارش این اثر نفیس در دست نیست، لکن این کتاب گرانسنگ توسط شرکت سهامی چاپ تهران در مهر ماه سال ۱۳۱۶ با مقدمه‌ی وزین جناب دکتر بدیع‌الزمان فروزانفر به زیور طبع آراسته شد. بخشی از این مقدمه چنین است:
نظر به این که انتشار کتب و رسائل علمی از اهم وظایف معارفی است و مؤسسه‌ی وعظ و خطابه بر حسب امر وزارت معارف نسبت بدین منظور اهتمام بسیار نموده و دروس استادان مؤسسه را در سال تحصیلی ۱۳۱۵ ـ ۱۳۱۶ به طبع رسانیده و مجانی در میان هواخواهان معارف نشر داده است و نشر این رسائل که از طرف استادان به شورای دانشگاه تقدیم شده بود، فوائد بسیار در بر دارد، اینک رساله‌ی تعلیقه بر فصوص را که زاده‌ی خاطر و ریخته‌ی خامه‌ی آقای محمدحسین فاضل تونی استاد فلسفه در دانشگاه طهران که در علوم عربیت و فنون معقول و منقول از ذخائر این روزگارند، به طبع می‌رساند و بی‌شک این یکی از بهترین هدایایی است که مؤسسه‌ی وعظ و خطابه به طلبکاران حقیقت تقدیم داشته است؛ زیرا رشته‌ عرفان و تصوف به واسطه‌ی تأثیری که در تمام شعب علوم اسلامی دارد، هیچ یک از محققان و متتبعان معارف و آداب ایرانی از تحصیل و آگهی از اصول و مبانی آن بی‌نیاز نمی‌باشند؛ بلکه در هر یک از انواع علوم و ادبیات که بخواهند تحقیق شایسته بکنند، ناچار باید از مبادی و مبانی افکار صوفیان و اصحاب ذوق و عرفان مطلع باشند.
کتاب فصوص الحکم تألیف محیی الدین عربی بهترین کتابی است که در نزد اهل فن به صحت مبانی و اشتمال بر حقایق و رقایق تصوف شناخته شده و از این جهت عده‌ی بسیاری از علما بر آن کتاب شروح و تعلیقات و حواشی نوشته و در حد امکان پرده از روی رموز و اسرار آن برداشته‌اند و از میانه‌ی آن شروح تنها شرحی که در میانه‌ی طلاب معرفت شهرت یافته و جزو کتب درسی محسوب شده است، شرحی است که داود قیصری بر آن تألیف، تعلیق کرده است و اهمیت آن شرح بیشتر به مقدمه‌ای است که شارح کتاب در اول تألیف خود به رشته‌ تحریر درآورده و کلیه‌ی مبانی عرفان و آرای محیی الدین را با توضیح هر چه تمام‌تر مبرهن ساخته است و در حقیقت آن مقدمه کلید گنج معرفت و گشاینده‌ی رازهای عرفان است؛ ولی چون این مقدمه به عربی است و تا حدی نویسنده به جهت ضیق مجال یا تنگی فضای سخن به اجمال کوشیده، فهم آن برای هر کس میسر نمی‌گردد و استادان این رشته نیز پس از تأمل و تدبر فراوان به حل رموز و غوامض آن موفق می‌گردند. از این روی توضیح آن اسرار و کشف آن غوامض برای کسانی که می‌خواهند از تصوف و عرفان مطلع گردند، بسیار مفید، بلکه جزو مقدمات اساس به شمار است و کتاب حاضر ما را بدین مقصود می‌رساند؛ زیرا نویسنده‌ی آن کلیه مشکلات آن مقدمه را با ذهن نقاد حل کرده و با بیانی شیوا و صریح به قید کتابت درآورده‌اند و با وجود این تعلیقه می‌توان گفت که یکی از مقاصد گذشتگان که سال‌ها در صدد وصول بدان بوده‌اند و آن گذاشتن مبانی و اصول عرفان است، در دسترس تمام طبقات دانشجویان به عمل آمده و افتخار آن نصیب مؤلف محترم شده است.
مؤلف محترم به موجب تبصره‌ی ماده‌ی ۱۶ این رساله را تألیف کرده و به شورای دانشگاه تقدیم نموده‌اند و هیأت ممیزه که از طرف شورا تعیین شده بودند، پس از بررسی، این رساله را پذیرفته و در خور استفاده شناخته و شورای دانشگاه مؤلف محترم را به اعطای درجه‌ی استادی قرین افتخار کرده‌اند. طبع این رساله نیز به موجب رأی شورای دانشگاه صورت گرفته است.
۱۲ مرداد ۱۳۱۶
بدیع الزمان فروزانفر^[۱۵۰]
۴ـ ۲٫ الهیات
کتاب الهیات همچنان که از نامش پیدا است، کتابی است پر محتوا و گرانسنگ و از شاهکارهای فاضل تونی، شامل أمّهات مسائل حکمت الهی که مرحوم فاضل تونی به این بخش علاقه‌ی ویژه‌ای داشته است.
این کتاب در پانزده فصل مبسوط تنظیم شده و هر فصل به جنبه‌ای مجزا از مسائل فلسفی الهیات، همچون اصالت وجود و ماهیت، وحدت تشکیکی حقیقت وجود، وجود ذهنی، وجوب و امکان و امتناع، علت و معلول، قاعده‌ی الواحد، اثبات واجب الوجود، صفات آن، و … می‌پردازد.
در انتهای این کتاب مباحثی به عنوان تکمله ذکر شده که اجمالشان به این شرح است: مجعولیت وجود، مقولات عشر، و شرح حال و مشرب فلسفی ملا صدرا.
این کتاب آخرین اثر ایشان است که آن را سال‌ها املا فرموده بود؛ ولی به چاپ نرسیده بود. وقتی ریاست دانشکده‌ی ادبیات، دکتر علی‌اکبر سیاسی از وجود آن اطلاع‏ یافت، با اصرار و ابرام از جناب فاضل تونی خواست که آن را به چاپ برسانند و اثر مزبور با همت دکتر خوانساری در سال ۱۳۳۳ توسط انتشارات دانشگاه تهران‏ به چاپ رسید. جناب فاضل تونی مقدمه‌ای گرانسنگ بر این کتاب نوشته که به دلیل اهمیت زیاد آن، عین عبارات آن را می‌آوریم:
پس از حمد و سپاس حکیم علی الاطلاق، این مجموعه‌ی مختصر شامل زبده و نقاوه^[۱۵۱] فلسفه‌ الهی و حاوی امهات مسائل این رشته است و با عباراتی ساده و الفاظی مأنوس بیان شده تا طالبان حکمت قدیم و شیفتگان مباحث الهی را به خلاصه‌ی این فن آشنا سازد.
مؤلف هم از عنفوان جوانی به فلسفه ـ خاصه به مباحث الهیات ـ شوقی زاید الوصف داشت و آنی از تلمذ نزد اساتید این فن چون مرحوم جهانگیرخان قشقایی (در اصفهان) و آخوند آقا میرزا هاشم اشکوری (در طهران) غفلت نمی‌کرد و از همان اوان تا این زمان نسبت به جمع‌ آوری کتب حکمت و مطالعه و تحشیه آثار حکما اهتمام داشته است، چنان‌که بعون الله تعالی از غالب کتب فلسفی هم نسخه‌ی چاپی و هم نسخه‌ی خطی آن را فراهم آورد و در موقع مطالعه‌ی هر یک، هر جا شرح و تفسیری لازم می‌نمود، در حواشی آنها افزود. فی المثل در حاشیه‌ی اسفار که مکرر آن را من البدو الی الختم مورد مطالعه و تحقیق قرار داده‌ام، به ایضاح مشکلات آن پرداخته و هر جا شرح و تفسیری لازم بوده، یادداشت کرده‌ام. و بسیار خوشبخت و سرافرازم که در سراسر عمر طولانی خود، جز در راه تحصیل یا تعلیم، و مطالعه یا تألیف قدمی ننهاده، و ملک آزادگی و قناعت را بر هر چیز ترجیح داده‌ام. اما از جانبی متأسفم که متاع علم و حکمت را بی‌خریدار، و بازار این فن شریف را بی‌رونق و کاسد می‌بینم، و می‌‌دانم که بسیاری از حواشی و نوشته‌های چاپ‌نشده‌ی اینجانب عنقریب دستخوش زوال و نابودی خواهد شد. همین اثر مختصر که از نظر خوانندگان می‌گذرد، اگر با ترغیب و تشویق و دستور مقام منیع ریاست دانشگاه تهران جناب آقای دکتر علی‌اکبر سیاسی دام افضاله به حلیه‌ی طبع آراسته نمی‌شد، به زودی در بوته‌ی فراموشی و اضمحلال می‌افتاد. اما از حسن تقدیر روزی در محضر انور ایشان، به مناسبتی از یادداشت‌های خود در الهیات صحبتی به میان آوردم. معظم‌له که خود از مشتاقان حکمت قدیم و مروج آثار حکمی و فلسفی هستند و مخصوصاً تألیف نفیس ایشان در موضوع «علم النفس ابن‌سینا و تطبیق آن با روانشناسی جدید» از دقت کامل و احاطه‌ی ایشان به مسائل حکمت و دقایق فلسفه حکایت می‌کند، نسبت به چاپ آن ابرام و تأکید فرمودند. مع الاسف ضعف چشم و ضعف عمومی که لازمه‌ی دوره‌ی «و من نعمره ننکسه فی الخلق» است، به من اجازه‌ی امتثال امر ایشان نمی‌داد، تا این که فاضل ارجمند آقای محمد خوانساری دبیر محترم دانشگاه که از شاگردان دیرین اینجانب هستند، منظم کردن یادداشت‌ها و تصحیح چاپ آن را به عهده گرفتند و این امر را با کمال دقت و اخلاص و صمیمیت به پایان رساندند و الحق اگر کمال صدق و زحمات بی ‌شائبه‌ی ایشان نبود، هرگز این منظور به این سرعت و دقت جامه‌ی تحقق نمی‌پوشید؛ جزاه الله تعالی منّی خیر الجزاء.
اینها همه علل و اسباب ظاهری است؛ اما در حقیقت علت العلل و مسبب الاسباب ذات اقدس او است.