به دلیل نوسانات جریان در این سال مقادیر برداشت از رودخانه در ماه­های مختلف، با تغییراتی روبرو شده است. از طرفی سیستم سعی کرده در ماه­های کم­آبی از آبخوان بهره بگیرد و از آنجایی که برداشت مقداری آب از آبخوان در یک ماه، روی افت آن سلول و سلول­های دیگر تأثیر می­ گذارد، سلول­های کشاورزی به دلیل وزن پایین­شان کمترین مقادیر برداشت از آب زیرزمینی را دارند، از طرفی برداشت هر میزان آب از آبخوان برای سلول صنعت نمی­تواند، مطلوبیتش را ۱ کند، بنابراین سیستم ترجیح می­دهد مطلوبیت آبخوان را با ماندن در مقدار افت ۲۰ متر به ۱ برساند. در ماهی که برداشت سلول شرب (با بیشترین وزن) افت آبخوان را به ۲۰ متر رسانده، سیستم سعی کرده است با توجه اوزان مصارف، مقدار برداشت دیگر سلول­ها از آبخوان را چنان تنظیم کند که اثر پمپاژ از آن­ها روی سلولی که افت ماکزیمم خود را انجام داده است باعث افت مازاد نشود حتی اگر افت خود آن سلول به ۲۰ متر نرسیده باشد. همچنین برداشت از آبخوان در یک ماه­ به­خصوص در افت در ماه­های بعدی تأثیر می­ گذارد به همین دلیل در ماه­هایی از سال آب کمتری از آبخوان برداشت شده تا در ماه­های بعدی که آب رودخانه کم بوده، کمبود آب تا حدودی جبران شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آب سطحی در تمام ماه­ها در اختیار مصرف شرب بالادست قرار داده شده و به همان نسبت آب برگشتی بیشتری در اختیار مصرف شرب پایین­دست قرار می­گیرد همچنین مقداری از آب بالادست به پایین­دست رها شده تا مطلوبیت آن نیز تا حدودی تأمین شود. (اوزان این دو مصرف یکی می­باشد). مصرف صنعت بالادست بجز ماه ۱ و ۱۰ تقریباً در دیگر ماه­ها از آب سطحی بهره­مند شده است. و مصرف صنعت پایین­دست در همه ماه­ها از آب سطحی استفاده کرده است. مصارف کشاورزی ابهر و خرمدره در ماه­های زمستان که رودخانه نسبتاً پرآب است، نیاز بسیار پایینی دارند و برعکس در ماه­های تابستان که بیشترین نیاز را دارند رودخانه کم­آب می­باشد به همین دلیل مقدار کمبود در ماه­های تابستان برای این دو مصرف بسیار بالاست. در فصل بهار مقدار نیاز و عرضه تقریباً متناسب می­باشد.
نتایج سال آبی ۶۷-۱۳۶۶
همان­طور که قبلاً نیز گفته شد، به منظور بررسی عملکرد مدل در سال­های تر و خشک به ترتیب از داده ­های دو سال آبی ۶۷-۱۳۶۶ و ۷۸-۱۳۷۷ استفاده شده است. که در این قسمت نتایج تخصیص آب به نیازهای شرب، صنعت و کشاورزی در سال ۶۷-۱۳۶۶ مشاهده می­ شود.
نتایج شرب
جدول ۵-۱۱ مقادیر تخصیص از رودخانه و آبخوان و مقادیر نیاز و کمبودهای ­آبی موجود را در مورد مصرف شرب نشان می­دهد. همچنین شکل­های ۵-۱۵ و ۵-۱۶ این مقادیر را به ترتیب برای مصرف شرب بالادست و مصرف شرب پایین­دست نمایش می­ دهند.
جدول ‏۵‑۱۱: مقادیر نیاز، تخصیص و کمبودهای آبی مربوط به مصرف شرب سال آبی ۶۷-۱۳۶۶ (mcm)

بنابراین سلاح هایی که مورد استفاده قرار می گیرند براساس اصول محدودیت ها و ضرورت های نظامی کاربرد پیدا می کنند که قوانین بشردوستانه بین المللی آنها را تعیین کرده اند. محدودیت های خاصی برای انتخاب ابزارهای جنگی تعیین کرده است. در اعلامیه سن پترزبورگ (۱۸۶۸)^[۸۲]از جمله ممنوعیت ها و مقررات دیگر در استفاده از ابزارهای نبرد هوایی بدین شرح است:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

-ابزارهایی که باعث آسیب شدید گسترده و صدمه غیرضروری شوند^[۸۳] و از قبل آسیب آنها قابل پیش بینی است این ممنوعیت در بند دوم ماده ۳۵ پروتکل اول بیان شده است^[۸۴] وارد کردن آسیب جسمی و روانی تنها تا جایی توجیه پذیر است که برای رسیدن به اهداف نظامی مورد نظر ضروری باشد. منظور از آسیب گسترده آسیبی است که غیرضروری باشد مفهوم سنتی آسیب غیرضروری به معنای یک صدمه جسمی یا روحی که نمی تواند با ضرورت نظامی توجیه شود.^[۸۵]
این محدودیت ریشه در کاربرد اصول بشر دوستانه دارد و به این ترتیب باید تنها حداکثر رنج ممکن را به همراه داشته باشد در غیر این صورت عملی غیرانسانی و غیر موثر در نظر گرفته شده و تخطی از قانون است. سلاح هایی که باعث خسارت شدید، طولانی مدت و گسترده به محیط زیست طبیعی شوند ممنوع است این خسارات لطمه ای مهم به زندگی انسان و منابع طبیعی است که بند ۳ ^[۸۶] ماده ۳۵ و بند ۱ ماده ۵۵ پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون ژنو آمده است.تعاریف گسترده، بلند مدت و وخیم توسط کمیته خلع سلاح سازمان ملل در مجموعه ای موسوم به تفاسیر مقرر شد.^[۸۷]
-خسارت گسترده خسارتی است که آثار آن بر یک منطقه محدود چند صد مترمربع را در نوردد.
-خسارت طولانی مدت به این معناست که دوام خسارت چندین ماه یا تقریباً فصل را در برگیرد وخامت به عنوان نابودی مهم یا جدی یا مضر برای زندگی انسان، محیط زیست یا منابع طبیعی ا سایر دارایی ها را شامل می شود.
-کاربرد سلاح های آتش زا ممنوع است
سلاح های آتش زا^[۸۸] سلاح ها یا مهماتی که ابتدائاً برای آتش زدن مواد یا اهداف یا سوزانیدن اشخاص با اقدام به داغ شدن یا ترکیبی از هر دو طراحی شدند. نمونه این نوع سلاح ها شامل پرتاب کننده های آتش زا، فیوگابا (سلاح های متضمن مایعات آتش زا) خمپاره ها، موشکها، نارنجکها، بمبها و دیگر مواد محتوی مواد آتش زا^[۸۹]
یکی از مهمترین موضوعات کنفرانس ۱۹۸۰ سازمان ملل در مورد سلاح های متعارف، سلاح های آتش زا بود. که برای دولتهای شرکت کننده^[۹۰] ممنوعیت کامل استفاده از سلاح های آتش زا را خواستار شدند.
اما قدرت های بزرگ به رهبری ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی (سابق) اعلام کردند که به دلیل اهمیت نظامی این سلاح ها آنها حداکثر می توانند به طور محدود، محدودیت استفاده از چنین سلاح هایی را بپذیرند. این قدرت ها تصور می کردند که این سلاح ها ضرورت قطعی نظامی برای حمله به اهداف خاص در عملیات ویژه ای مانند حملات هوایی در منطقه نبرد علیه موقعیت های دشمن متجاوز به صورت فوری ضروری است.^[۹۱]
-استفاده از گازهای خفه کننده، سمی یا شیمیایی ممنوع است.^[۹۲]
ممنوعیت استفاده از سلاح های شیمییایی قبل از این در م ۲۳ قسمت الف مقررات لاهه نیز گنجانیده شده است.^[۹۳]ممنوعیت کلی استفاده از گازهای سمی که هم اکنون یک قاعده حقوقی عرفی است نه فقط برای استفاده آنها علیه رزمندگان دشمن اعمال می شود بلکه به ممنوعیت آلوده کردن تجهیزات ارائه کننده آب، مواد غذایی نیز گسترش این مسئله در بند ۲ ماده ۴ پروتکل اول و ماده ۱ پروتکل دوم در مورد حمایت از اهداف و تجهیزات ضروری برای بقای جمعیت غیرنظامی مقرر است.
با وجود پروتکل قدیمی گاز ژنو ۱۹۲۵ این نیاز احساس می شود که باید کنوانسیون ترتیب داده شود که نه تنها استفاده بلکه تولید و نگه داری این سلاح ها را ممنوع کند و از قدرت اجرایی زیادی برخوردار باشد و نهایتاً کنوانسیون سازمان ملل در مورد سلاح های شیمیایی ۱۳ ژانویه ۱۹۹۳ که ممنوعیت های جامعی را در ارتباط با توسعه، تولید، ذخیره، انتقال، و استفاده از سلاح های شیمیایی همین طور مقررات کنترل بین المللی اجرای این مقررات را در بر دارد.
-استفاده از سلاح های باکتریلوژیک ممنوع است.^[۹۴]
کنوانسیون سلاح های بیولوژیک توسعه تولید، تحصیل، انباشت سلاح های باکتریولوژیک و استفاده از آنها در هر درگیری نظامی ممنوع می کند. کنوانسیون انهدام کامل همه این سلاح ها را مقرر می کند گر چه کنوانسیون به تعریف دقیق سلاح های بیولوژیک نمی پردازد با این حال به نظر می رسد که یک توافق کلی وجود دارد که براساس آن همه سازواره های زنده ذیل این معاهده قرار می گیرند که می توانند موجب بیماری یا گسترش آنها یا مرگ انسان، حیوانات، یا سیارات شوند این سازواره ها که برای استفاده در عملیات مسلحانه طراحی شده اند را می توان باکتری ها، میکروب، ویروس، قارچ یا سایر سازواره های خسارت زننده به دیگر موجودات زنده را در برگیرد.^[۹۵]
-استفاده از تله های انفجاری ممنوع است ماده ۲ پروتکل دوم کنوانسیون ۱۹۸۰ در مورد ممنوعیت یا محدودیت استفاده از برخی سلاح های متعارف تله های انفجاری را تعریف کرده است.^[۹۶] این تله ها ممکن است باعث صدمات شدید شود و حتی اثرات مخرب زیادی داشته باشد. نمونه های برجسته تله های انفجاری مواردی است که توسط ویتنامی ها مورد استفاده قرار گرفت.
گفتار دوم: هواپیماهای بدون سرنشین در نبردهای هوایی:
الف)معرفی هواپیماهای بدون سرنشین
در اوایل ایجاد صنعت هوایی کشورها در نبردهای خود برای حمله به دشمنان خود از بالن ها استفاده می کردند بعدها با توسعه صنعت هوایی هواپیماها و بالگردها مورد استفاده قرار می گرفتند اما امروزه شاهد رونمایی از نمونه جدیدی از سلاح های پرنده نظامی هستیم که هواپیماهای بدون سرنشین از مصداق های بارز آن به شمار می آیند. اتکا بر سیستم های پروازی هواپیماهای بدون سرنشین در عملیات جنگی یک پدیده جدید است در ابتدا عمدتاً برای انجام عملیات های اطلاعاتی، مهارتی، شناسایی مورد استفاده قرار گرفته اند و معمولاً کارکرد آنها مبتنی بر انتقال پیوسته تصاویر به مراکز فنی عملیات است که از آن تصاویر با اهداف اطلاعاتی و تسهیل حملات نیروهای زمینی یا هواپیماهای سرنشین دار استفاده می شد.^[۹۷]
در تعریف هواپیماهای بدون سرنشین آمده است که هواپیماهای بدون سرنشین به هواپیمایی اطلاق می گردد که یا توسط خلبان از روی زمین هدایت می شود یاطبق مأموریت یا برنامه های محوله به آنها به طور خودکار پرواز می کنند.^[۹۸]
در تعریفی که وزارت دفاع آمریکا از هواپیماهای بدون سرنشین ارائه کرده است علاوه بر ذکر اینکه این هواپیماها یا توسط خلبان هدایت می شوند یا طبق مأموریت به صورت خودکار به تابعیت توسعه پذیری بازیافت و امکان حمل سلاح های مخرب و یا غیرمخرب به میزان بسیار زیاد نیز اشاره کرده است.^[۹۹]
نکته حائز اهمیت این است که این هواپیماها موارد استفاده متعددی دارند از جمله آنها می توان به کنترل مرزها، ارزیابی شرایط محیط زیست و مواجهه با مشکلات زیست محیطی، مبارزه با قاچاق موارد مخدر، بازرسی شرایط ساختمانها و از جمله کاربردهای دیگر این هواپیماها حمایت از عملیات جنگی تامین مواد غذایی و مایحتاج نیروها در مناطق جنگی حمل و نقل نیروها و خارج کردن وسایل آسیب دیده ی جنگی می باشد.^[۱۰۰]
فصل اول از هواپیماهای بدون سرنشین که از راه دور یا با برنامه ی خلبان اتوماتیک هدایت می شوند می توانند به بزرگی نسل های پیشین هواپیماهای معمولی و یا بسیار کوچکتر از آنها طراحی گردند برای مثال:(Raven RQ-118)^[101] از جمله این هواپیماها است که حتی در یک کوله پشتی نیز جای می گیرد (RQ-4Global Haw)^[102] یک هواپیما بدون سرنشین بزرگ است که توسط سه خلبان در خارج از محیط جنگ هدایت می شود.
فصل دوم هواپیماهای بدون سرنشین خصایص مشترک زیادی باز نسل جدید دارند اما کشورهای کمتری تکنولوژی تولید آن را در اختیار دارند این نسل از هواپیماهای بدون سرنشین مسلح هستند و برای شلیک بمب و موشک مورد استفاده قرار می گیرند برجسته ترین هواپیماهای این نسل درنده (MQ-1) و دروگر نامیده شده اند که نوع دروگر قابلیت حمل سلاح بسیار سنگین نظیر یک بمب ۵۰ پوندی را دارد و نوع درنده قابلیت پرواز در ارتفاع بالا، رادار گریزی و اطمینان بالا در انجام ماموریت برخوردار است.^[۱۰۳]
ب)تاریخچه هواپیماهای بدون سرنشین
اولین هواپیماهای بدون سرنشین که به تولید انبوه رسید در سال ۱۹۴۱ توسط رینالدینی^[۱۰۴] ساخته شده است.^[۱۰۵]و پس از آن نیروهای ناتو درجنگ بالکان، ارتش آمریکا در جنگ ۱۹۹۰ خلیج فارس نیروهای ناتو در مبارزات خود علیه صربهای بوسنیایی در ۱۹۹۵^[۱۰۶]، اسرائیل در جنگ ۱۹۸۲ با لبنان^[۱۰۷]
از این هواپیماها البته به منظور شناسایی استفاده نمودند. در سال ۲۰۰۰ ایالات متحده خود را برای کاربردی کاملاً جدید از این ابزارها به عنوان ابزار پرتاب موشک آماده می کرد. هواپیماهایی با چنین قابلیتی در اوایل اکتبر ۲۰۰۱ در افغانستان به کار برده شد و در ۳ نوامبر سال ۲۰۰۳ ماموران سازمان سیا به وسیله یک هواپیمای بدون سرنشین، موشکهای Helcfire مجهز به لیزر را به یک وسیله نقلیه در عبور یمن شلیک کرده و تمام سرنشینان آن از جمله یک شیعه آمریکایی را به قتل رساند.^[۱۰۸] در طول تهاجم به عراق که در سال ۲۰۰۲ آغاز شد ایالات متحده مرتباً از هواپیماهای بدون سرنشین شناسایی و تهاجمی استفاده کرده است که این اقدامات هم راستای با عملیات های نظامی در سال ۲۰۰۹ پایان یافت. ایالات متحده در سال ۲۰۰۴ به استفاده از این هواپیماها در پاکستان روی آورد شمار این حملات در سال ۲۰۰۸ به طور چشمگیر افزایش یافت و در سال ۲۰۰۹ به اوج خود رسید.^[۱۰۹]
پ)قواعد استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در نبردهای هوایی
در خصوص مشروعیت استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین لازم به ذکر است که بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر ایالات متحده آمریکا در راستای پیشبرد هدف مبارزه با تروریست به افغانستان حمله کرد و ارتش آمریکا و سیا بارها به بخش های شرقی پاکستان حمله و اقدام به کشتار هدف مند اعضای طالبان و القاعده با استفاده گسترده از هواپیماهای بدون سرنشین نمود. به عقیده بسیاری از صاحبنظران، این تاکتیک (کشتار هدفمند با بهره گرفتن از هواپیماهای بدون سرنشین) تا به امروز تاکتیکی مناسب و موفق در مبارزه با تروریست قلمداد شده است به طوری که تنها در سال ۲۰۰۴، ۳۲ عضو القاعده به همین روش کشته شدند. آمریکا تاکنون موفق به کشتن حدود ۱۰۶۰ تا ۱۷۰۰ عضو طالبان، القاعده و اعضای گروه های مرتبط با آنها شده است.^[۱۱۰]
هارول کوه^[۱۱۱] مشاور حقوقی وزارت کشور آمریکا در این رابطه معتقد است که کشتار هدفمند آمریکا با بهره گرفتن از هواپیماهای بدون سرنشین با تمامی حقوق قابل اجرا و حقوق جنگ تطابق دارد.^[۱۱۲]
شاید بتوان استدلال نمود که استفاده از این هواپیماهای بدون سرنشین در مخاصمات مسلحانه به علت استفاده از دوربین های حساس و دقیق که منجر به کاهش تلفات غیرنظامیان در زمان جنگ می گردد با حقوق بین الملل ناظر بر مخاصمات مسلحانه مطابقت دارد.^[۱۱۳]
اصولاً مبنای استفاده از این هواپیما در زمان صلح رضایت کشوری است که هواپیما برفراز آن پرواز می کند. فیلیپ استون گزارشگر ویژه سازمان ملل اشاره کرده است که استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در حالی که هیچ درگیری مسلحانه ای وجود ندارد هیچگاه قانونی به شمار نمی رود.^[۱۱۴]
در خصوص قواعد کلی برای استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین باید به بررسی مجموعه مقررات حقوقی ناظر بر آنها در قالب حقوق بشر دوستانه بپردازیم.
در خصوص انتخاب ابزارهای نبرد در بند ۱ ماده ۳۵ پروتکل اول الحاقی منضم به عهده نامه های چهارگانه ژنو آمده است که طرف های مخاصمه در انتخاب شیوه های و وسایل جنگی در هیچ مخاصمه مسلحانه ای نامحدود نیست و در ماده ۵۲ پروتکل اول تکمیل شده طبق این ماده استفاده از ابزار جنگی و تسلیحاتی که منجر به ایراد حملات کور نیست به غیر نظامیان شود ممنوع است.
با این وجود اصول اساسی در حقوق بشردوستانه بین المللی وجود دارند که باید دراستفاده از هواپیماهای بدون سرنشین از آنها استفاده کرد که اهم آنها بدین شرح است:
-اصل قانونی بودن هدف که همان اصل تفکیک بین اهداف نظامی و غیرنظامی است:
این مساله میانی قانونی، که برای هر سلاح به طور یکسان به کار گرفته می شود می گوید که کاربرد سلاح باید براساس قواعد حقوق بشردوستانه باشد^[۱۱۵] و اولین مانعی که در ارتباط با هواپیماهای بدون سرنشین باید بر آن غلبه کرد وضعیت یک هدف است ماده ۴۸ پروتکل اول الحاقی اصول تمایز را مشخص می کند.^[۱۱۶]
یکی از آنها منعکس کننده قانون بین الملل یا بشر دوستانه موسوم به گونه ای است که دادگاه بین المللی آن را یکی از اصول اساسی این قانون می داند. این قانون می گوید باید همواره طرفین درگیر را از جمعیت غیرنظامی تفکیک نمود همچنین باید بین اهداف غیرنظامی و اهداف نظامی که در عملیات ها هدف قرار می گیرند تمایز قائل شد هیچ تفاوتی بین هواپیماهای بدون سرنشین و دیگر ابزارهای عملیاتی در ارتباط با تبعیت از این قانون وجود ندارد. و اهداف باید هنگامی به عنوان هدف نظامی شناسایی شدند مورد حمله قرار گیرند بند ۲ ماده ۵۲ پروتکل الحاقی می گوید: اهداف نظامی به آن اهدافی محدود می شوند که براساس ماهیت، موقعیت، هدف یا کاربرد نقش زیادی در عملیات نظامی دارند و تخریب ناقص یا کامل آنها بازداشت یا خنثی سازی در زمان مناسب یک مزیت قطعی نظامی در پی دارد. مهمترین نکته در استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در عملیات های معاصر هدف قرار دادن ساختمان ها، خودروها، پل ها و سیستم های ارتباطی است که در اصل دارای ماهیت غیرنظامی هستند که زمانی دشمن از آنهای استفاده کند به عنوان اهداف قانونی منظور شده و در مجموع هدف نظامی محسوب می شوند.^[۱۱۷]
اصل قابل اعمال دیگر اتخاذ اقدامات احتیاطی می باشد. قوانین بین الملل بشردوستانه اتخاذ اقدامات احتیاطی قبل از حمله را برای به حداقل رساندن آسیب ها به غیر نظامیان اجباری می کند. الزامات دقیق در ماده ۵۷ پروتکل^[۱۱۸] اول الحاقی مشخص شده اند که در بیشتر قسمت ها منعکس کننده قوانین بشر دوستانه بین المللی است که هم برای نبردهای مسلحانه بن المللی و هم غیر بین المللی کاربرد دارد. از مواردی که ارتباط زیادی به هواپیماهای بدون سرنشین دارند الزامات مربوط به انجام تمام اقدامات امکان پذیر برای تایید این موضوع است که اهدافی که به آن حمله می شوند اهداف نظامی هستند نه اهداف غیرنظامی که حفاظت خاصی برای آن قائل شده اند.
همچنین باید تمام اقدامات احتیاطی لازم در انتخاب ابزارها و روش های حمله با در نظر گرفتن به حداقل رساندن اسیب های دو طرفه انجام شود و همچنین باید در صورتی مشخص شود هدف نظامی نیست یا حفاظت خاصی برای آن وجود ندارد و یا اینکه حمله ممکن است از قوانین نسبت تخطی کند باید آن را به حالت تعلیق درآورد یا آن را لغو کرد^[۱۱۹]
اقدامات احتیاطی امکان پذیر اقداماتی هستند که با توجه به تمام شرایط حاکم بر زمان از جمله ملاحظات نظامی عملی بوده یا از لحاظ عملی قابل اجرا باشد. در استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین این کار مستلزم بهره برداری کامل از حسگرهایی است که بر روی هواپیما سوار شده اند همچنین باید تا زمانی که شناسایی کامل هدف صورت گیرد هدف هواپیما به طور کامل بر روی هدف پرواز کند به این ترتیب احتمال اشتباه در حملات به شدت کاهش می یابد. عبارت دولتها و ابزارها در ماده ۵۷ به سلاح ها و تاکتیک ها اشاره دارد. ابزارها شامل سلاح هایی است که بر روی هواپیما نصب شده اند و روش ها شامل تکنیک قابل استفاده با هواپیما و همچنین تعیین هدف بر روی زمین، حملات شبانه و روزانه و … است. الزامات می گویند که باید روشها و ابزارها به گونه ای انتخاب شوند که آسیب های وارده به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی به حداقل ممکن برسد وموضوع دیگراینکه آیا یک هواپیما بدون سرنشین می تواند سیستم دیگری را برای حمله انتخاب کند البته این در جایی امکان دارد که گزینه دیگری برای انتخاب وجود داشته باشد. مثلاً از بین سلاح هایی که توسط یک دروگر حمل می شوند اگر یک صلاح تلفات غیرنظامی کمتری به اهداف غیرنظامی بدون کاهش اثر نظامی مطلوب داشته باشد باید همان سلاح را انتخاب کرد. چیزی که عملاً اهمیت بیشتری دارد. استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در برابر دیگر ابزارهای انجام حملات مانند هواپیمای سرنشین دار، توپخانه یا عملیات ها زمینی است. از آنجا که حسگرهای هواپیماهای بدون سرنشین حساسیت بالایی دارند می توانند هدف را برای دوره ای طولانی زیر نظر بگیرند، از سلاح هایی دقیق استفاده کنند.
و چون کارکرد این هواپیما تحت تأثیر حرارت نبرد قرار نمی گیرد، اغلب ریسک کمتری در ارتباط با وارد شدن آسیب به غیرنظامیان در پی دارد. معمولاً مرکز نظارت بر عملیات یک هدف را در یک ناحیه پر جمعیت برای ساعات های طولانی زیر نظر می گیرد آنقدر منتظر می ماند که هدف از افراد و اشیاء غیرنظامی فاصله بگیرد تا آنجایی که انجام کار از نظر نظامی امکان پذیر باشد.^[۱۲۰]
-اصل سوم: اصل تناسب است این اصل بدین معنی است که حمله ای که در شرایط یاد شده و با علم به این صورت می گیرد که در صورت وقوع حمله، جان غیرنظامیان در خطر می افتد و اموال و اشیاء غیرنظامی مورد آسیب و صدمه قرار گرفته و نتیجه حاصل از حمله با مزیت و منافع نظامی مستقیمی که از این انتظار می رفته در تناسب نباشد، از منظر حقوق بین الملل بشر دوستانه ممنوع و نامشروع است. در حقیقت هنگامی که اصل تناسب در حقوق بین الملل بشردوستانه مطرح می شود، نوع سلاح یا تسلیحاتی که در حمله به کار می رود اهمیت نداشته بلکه آنچه حائز اهمیت است، میزان خسارت و صدمه ای است که به جان و اموال غیرنظامیان وارد شده و نسبی فراتر از منافع جنگی است که از حمله انتظار می رفته است در این فرض حمله یاد شده نامشروع بوده و اصل تناسب در آن رعایت نشده است حملاتی که توسط هواپیماهای بدون سرنشین انجام می شود ممکن است با اصل تناسب در تناقض قرار گیرد بدین معنا که نتایج به دست آمده از حمله با میزان منافع نظامی که طرف مخاصمه می توانسته به دست آورد متناسب نبوده و از آن فراتر رود، به نحوی که به کشتار بی دلیل غیرنظامیان بیانجامد مثلاً حتی در صورتی که حملات آمریکا به افغانستان برای مبارزه با تروریست را یک درگیری مسلحانه و مشمول مقررات حقوق بشر دوستانه بدانیم، مواد نقض جدی حقوق غیرنظامیان در جریان حملات هواپیماهای بدون سرنشین به تنهایی حکایت از نقض مقررات حاکم بر مخاصمات مسلحانه و به عبارتی حقوق بشر دوستانه دارد.^[۱۲۱]
نتیجه گیری
آنگونه که مسلم شد جنگ زمانی واقع میشود که یکی از طرفین متخاصم جهت تحمیل خواسته های خود از ابزار نظامی استفاده میکند و تنمامی اعمال خصمانه طرفهای درگیر در جنگ به وسیله قواعد عرفی در درجه اول و قواعد قراردادی منعقده میان دولتها قاعده مند میشود.در خصوص نمونه جدید از جنگ که همان جنگ های هوایی است باید اشاره کرد که بعد از اختراع اولین ماشین های پرنده در قرن ۱۸ و پیشرفت آنها و بعد از آنکه دولتها بر آن شدند از ابزارهای پرنده برای غلبه بر حریف در مخاصمات استفاده کنند نبردهای هوایی به معنای امروزی شکل گرفتند، نبرد هوایی به نبردی گفته می شود که از جنگ افزارهای هوایی در عرصه جنگ که همان فضای بالای سزمین های متخاصمین است استفاده کنند.زمانی که جنگ های هوایی به وقوع میپیوندندآنچه که باید هدف حملات هوایی قرار گیرد اشیا، افراد و مکان های نظامی هستند همانگونه که ماده ۲ پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون ژنو بیان نموده است اموال غیرنظامی نباید هدف حمله قرار گیرند.و همانطور که مشاهده شد دولتها جهت پیشبرد اهداف نظامی خود مختار به استفاده از هر نوع جنگ افزاری در نبردهای هوایی نیستند و باید در خصوص این مساله مهم قواعد عرفی و قراردادی موجود را محترم شمرده و آنها را رعایت کنند.
دولتها در استفاده از جنگ افزارهای هوایی در طول نبرد موظف هستند در درجه اول برای حمله به هدف مورد نظر خود،به یقین برسند که هدفی را که دولت مهاجم در پی نابودی آن است،هدف نظامی تلقی شده و برای آنها مزیت نظامی به دنبال داشته باشد و از سوی دیگر برای حمله خود از سلاح هایی استفاده کنند که حداقل آسیب جانبی را بعد از حمله به بار آورد و محدود به اهداف نظامی شود.امروزه آنگونه که مسلم شد اختراع هواپیماهای بدون سرنشین نقطه عطفی در استفاده از سلاح های هوایی در جنگ ها هستند و با توجه به اینکه این سلاح ها بعضاً از حساسیت و دقت بالایی در گذینش اهداف خود برخوردارند که استفاده از آنها در چارچوب قواعد بشردوستانه بین المللی می تواند در حفاظت از افراد و اشیاء غیرنظامی کمک شایانی داشته باشد
فصل سوم
حقوق حاکم بر نبردهای هوایی

رابطه معناداری وجود دارد؟
آیا بین مولفه های فرهنگ سازمانی با عوامل مدیریتی مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان رابطه معناداری وجود دارد؟
آیا بین مولفه های فرهنگ سازمانی با عوامل محیطی مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان رابطه معناداری وجود دارد؟
آیا بین مولفه های فرهنگ سازمانی با ارتباطات همکاران در سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان رابطه معناداری وجود دارد؟
متغیرهای تحقیق
در این پژوهش متغیرمستقل فرهنگ سازمانی و مولفه های آن می باشد. و متغیر وابسته مدیریت مشارکتی و خرده مقیاس های آن ( عوامل فردی، عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل محیطی و همکاران) است و هر دو متغیر دارای سطح اندازه گیری فاصله‎ای و متغیرهایی کمی و پیوسته هستند.
۱-۷-۱- متغیر مستقل: در این پژوهش فرهنگ سازمانی و مولفه های آن متغیرمستقل میباشند.
تعریف نظری متغیر مستقل: مقصود از فرهنگ سازمانی، سیستمی از استنباط مشترک است که اعضاء نسبت به یک سازمان دارند و همین ویژگی موجب تفکیک دو سازمان از یکدیگر می‌شود. (رابینز،۱۳۷۴،۹۷۳)
تعریف عملیاتی متغیر مستقل: نمره ای است که از پرسشنامه فرهنگ سازمانی بدست می‎آید.
۱-۷-۲- متغیر وابسته: در این پژوهش مدیریت مشارکتی و خرده مقیاس های آن متغیر وابسته می باشند.
تعریف نظری متغیر وابسته: نظام مدیریت مشارکتی ، نظام همکاری فکری و عملی کلیه کارکنان یک سازمان با سطوح مختلف مدیریتی آن سازمان است . (طوسی،۱۳۷۲،۹)
تعریف عملیاتی متغیر وابسته: نمره ای است که از پرسشنامه مدیریت مشارکتی بدست می‌آید.

طرح تحقیق
روش تحقیق یک فرایند نظام‌مند برای یافتن یک پرسش یا راه حل یک مساله است. روش تحقیق، مجموعه‌ای از قواعد، ابزار و راه‌های معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته، برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات، یافتن روابط و دست‌یابی به راه‌حل مشکلات است (خاکى، ۱۳۸۴، ۲۰۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تحقیق حاضر از نوع تحقیق موردی و از لحاظ هدف کاربردی بوده و روش آماری مورد استفاده در آن، روش توصیفی و از نوع پیمایشی می‌باشد. درتحلیل آمار توصیفی، عمل تعمیم به افراد گروه خاصی که مورد مشاهده قرار گرفته‌اند، محدود می‌شود و در مورد افرادی که خارج از این گروه قرار می‌گیرند، هیچ نتیجه‌ای گرفته نمی‌شود و میان افراد این گروه و کسانی‌که در خارج از آن هستند، هیچ‌گونه شباهتی فرض نمی‌شود. تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آن توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. (پاشا شریفی، ۱۳۸۶).
در تحقیق حاضر نیز که به « ارائه چارچوبی برای بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی خوزستان» پرداخته می‌شود، از طرح تحقیق توصیفی از نوع زمینه‌یابی یا پیمایشی استفاده به عمل آمده است و پژوهشگر خواهان بررسی نحوه رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی خوزستان می باشد و در این راستا از ۱۲۰ نفر از کارمندان سازمان نظرسنجی به عمل آورده و هیچ کدام از متغیرهای تحقیق را مورد دستکاری قرار نداده است.
در این پژوهش با بهره گرفتن از ابزارهای جمع‌‎آوری اطلاعات مانند مطالعه گزارش‌ها و متون مربوطه، مراجعه به کتابخانه‌ها و تحقیقات انجام گرفته و کاوش رایانه‌ای در ارتباط با موضوع و از طریق توزیع پرسشنامه در بین کارمندان سازمان، اطلاعات مورد نیاز تحقیق جمع‌ آوری و با بهره گرفتن از مدل های آمار ی توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار SPSS ، پرسش‌های اصلی و فرعی تحقیق مورد آزمون و تحلیل قرار می‌گیرند.

قلمرو تحقیق
۱-۹-۱- قلمرو موضوعی :
قلمرو موضوعی تحقیق بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان در ۶ ماهه اول سال ۹۱ می باشد.
۱-۹-۲- قلمرو مکانی:
قلمرو مکانی تحقیق سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان می‌باشد.
۱-۹-۳- قلمرو زمانی:
قلمرو زمانی این تحقیق بر اساس اطلاعات ۶ ماهه اول سال ۹۱ می‌باشد.

ابزارهای گردآوری داده‌ها
ابزارهای گوناگونی برای گردآوری داده‌های این تحقیق به کار گرفته شده است. در بخش ادبیات و مبانی نظری تحقیق از اطلاعات کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از منابع فارسی و لاتین، فصل‌نامه‌ها و مقاله‌های علمی و تخصصی مدیریت و سایت‌های مختلف اینترنت ، پیشینه تحقیق و نظریاتی که راجع به موضوع فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی وجود دارد، استفاده گردیده است.
جهت گردآوری داده‌های تحقیق و استخراج اطلاعات مورد نیاز، دو پرسشنامه در چارچوب مبانی نظری تنظیم گردید . سپس پرسشنامه ها درمیان ۱۲۰نفر از کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان توزیع شد و داده های به دست آمده با بهره گیری از تکنیک های آماری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . در پایان با انجام این مراحل ارتباط بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان بررسی گردیده است.
به منظور گردآوری داده های موردنیاز در زمینه مدیریت مشارکتی سازمان، از یک پرسشنامه پژوهشگرساخته حاوی ۵۰ سؤال پنج گزینه‌ای در طیف لیکرت استفاده می شود.
به منظور گردآوری داده های موردنیاز در زمینه فرهنگ سازمانی از یک پرسشنامه محقق‌ساخته و بر مبنای الگوی رابینز ، مشتمل بر ۲۹ سؤال و در طیف لیکرت استفاده شده است. که از مجموع ۲۹ سؤال نمره کل فرهنگ سازمانی بدست می‌آید.

جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان که درحدود ۱۰۰۰ نفر هستند، می باشد.

روش تحلیل داده‌ها
با توجه به متغیرهای پژوهش که ، فرهنگ سازمانی و مولفه های آن متغیر مستقل و مدیریت مشارکتی و خرده مقیاس های آن ( عوامل فردی، عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل محیطی و همکاران) متغیر وابسته می باشند و هر دو دارای سطح اندازه گیری فاصله‎ای و متغیرهایی کمی و پیوسته هستند ، در راستای تحلیل داده‎ها و پاسخ به سئوالات اصلی و فرعی تحقیق، از مدل آماری رگرسیون چند متغیره با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS استفاده شده است.

تعاریف واژه های تحقیق
۱-۱۳-۱- فرهنگ^[۱]: فرهنگ را ادوارد تایلور (۱۹۱۷-۱۸۳۲)، مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه از جامعهٔ خویش فرامی‌گیرد تعریف می‌کند. (تیلور،۱۹۶۶،۱)
۱-۱۳-۲- فرهنگ سازمانی^[۲]: مقصود از فرهنگ سازمانی، سیستمی از استنباط مشترک است که اعضاء نسبت به یک سازمان دارند و همین ویژگی موجب تفکیک دو سازمان از یکدیگر می‌شود. (رابینز،۱۳۷۴،۹۷۳)
۱-۱۳-۳- مدیریت مشارکتی^[۳]: فرایند درگیری کارکنان در تصمیمهای استراتژیک و تاکتیکی سازمان ، که به صورت رسمی ، غیر رسمی ، مستقیم ، غیر مستقیم ، با درجه ، سطح و حدود مشخصی اتفاق می افتد . (والایی شریف ، ۱۳۸۴ ،ص ۷ ). نظام مدیریت مشارکتی ، نظام همکاری فکری و عملی کلیه کارکنان یک سازمان با سطوح مختلف مدیریتی آن سازمان است . (طوسی،۱۳۷۲،۹)

جمع بندی فصل:
در فصل اول موضوع تحقیق و ضرورت انجام تحقیق تشریح شده و در ادامه پس از بیان سئوالات اصلی و فرعی تحقیق ، اهداف اصلی و فرعی و فرضیه های اصلی و فرعی تحقیق ،روش تحقیق، قلمرو تحقیق، متغیرهای تحقیق، ابزار گردآوری و تحلیل داده‌ها و درانتها تعاریف واژه‌های کلیدی پژوهش آورده شده است.
فصل دوم
مبانی نظری و چارچوب تحقیق
مقدمه
به منظور بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان ، لازم است مروری تئوریک بر مباحث مطروحه صورت گیرد. بدین منظور در این فصل ابتدا در بخش اول، فرهنگ سازمانی، انواع آن و مدل های آن به اختصار بیان خواهد شد و سپس در بخش بعدی این فصل به مبحث مدیریت مشارکتی و عوامل مؤثر بر این موضوع می پردازیم. و همچنین مروری بر تحقیق های انجام گرفته در این زمینه تا به حال خواهیم داشت. در نهایت در انتهای این فصل نیز مختصری به معرفی سازمان جهاد کشاورزی پرداخته خواهد شد.
بخش اول: فرهنگ سازمانی
۲-۱-۱- مقدمه
فرهنگ سازمانی بر تمامی جنبه های سازمان تأثیر می گذارد. مطالعات و تحقیقات نشان می دهد که فرهنگ بر تدوین اهداف، استراتژی، رفتار فردی، عملکرد سازمانی، انگیزش، رضایت شغلی، خلاقیت و نوآوری، نحوه تصمیم گیری و میزان مشارکت کارکنان در امور، میزان فداکاری و تعهد، سخت کوشی و مانند آن ها تأثیر می گذارند. همچنین مطالعات نشان می دهد که شرکت های موفق دارای فرهنگ سازمانی قوی و مؤثر بوده اند. به طور کلی در سازمان پدیده ای به دور از نقش و اثر فرهنگ سازمانی وجود ندارد و به ویژه فرهنگ مدیران بر تدوین اهداف، تعیین استراتژی ها و طراحی سازمانی بسیار مؤثر است. ماهیت اصلی بیشتر فرهنگ ها به تعامل بین کارکنان و سازمان مربوط می شود (گیانکولا، ۲۰۰۸، ص ۵۵).
علت موفقیت شرکت های معتبر آمریکایی چیست؟ چگونه این شرکت ها توانسته اند موفق باشند درحالی که رقبایشان شکست خورده اند؟ عامل کلیدی موفقیت این شرکت ها بسیار ناملموس، کم سر و صدا و پنهان ولی بسیار قدرتمند است؛ (کویین و کامرون ، ۲۰۰۶، ص ۳).
در تحقیقات انجام گرفته، ارتباط قوی بین فرهنگ سازمانی ، اثربخشی شخصی و اثربخشی رهبری مشاهده شده است (کیوانتس و بوگلارسکی، ۲۰۰۷، ص ۲۰۴). در تدوین استراتژی سازمان، شناخت فرهنگ سازمانی نقش مهمی ایفا می کند (هدایتی، ۱۳۸۵،ص ۲). برای شناخت سازمان و رفتارها و عملکرد کارکنان، شناخت فرهنگ گامی اساسی و بنیادی است. برای انجام هرگونه اقدامی در سازمان توجه به فرهنگ امری ضروری است، زیرا با اهرم فرهنگ به سادگی می توان انجام تغییرات را تسهیل کرد و جهت گیری های جدید را در سازمان پایدار نمود؛ حتی در بعضی از تعاریف برای بیان تغییرات برنامه ریزی شده به تغییر فرهنگ اشاره شده است (الوانی، ،۱۳۸۳، ص ۴۸). فرهنگ سازمانی نقش غیر قابل انکاری در موفقیت تغییرات کسب و کارها ایفا می کند (فیلیپ و مکوون،۰۴ ۲۰، ص ۶۲۵-۶۲۴).
بنابراین، تأثیر فرهنگ سازمانی بر کارکنان و اعضای سازمانی به حدی زیاد است که با بررسی زوایای آن می توان نسبت به چگونگی احساسات، رفتار و نگرش اعضای آن پی برد و عکس العمل احتمالی آنان را در مورد اتفاقات آتی مورد پیش بینی قرار داد.
۲-۱-۲- مفهوم و تعریف فرهنگ

۱-۴-۴- فواید منطق فازی

منطق فازی با بهره گرفتن از استنتاج تقریبی مسایل پیچیده را به مسایل ساده­تر تبدیل می­ کند. سیستم بر اساس قوانین فازی و توابع عضویت و با بهره گرفتن از متغیرهای زبانی تفسیر می­گردد. بنابراین بهترین شیوه جهت فرموله کردن دانش بشری است. منطق فازی به طور کاملاً مؤثری رفتار غیرخطی سیستم و عدم قطعیت موجود را مدل می­ کند. کاربرد منطق فازی چه به صورت نرم افزاری و چه به صورت سخت افزاری آسان است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۴-۵- معایب منطق فازی

با افزایش پیچیدگی سیستم، تعیین دقیق تعداد قوانین و تعداد توابع عضویت جهت تفسیر سیستم بسیار مشکل می­ شود، بهینه­سازی توابع عضویت و قوانین فازی جهت حصول نتایج مناسب بسیار وقت­گیر خواهد بود. برای سیستم­های پیچیده قوانین بیشتری مورد نیاز است و در نتیجه مرتبط ساختن این قوانین به یکدیگر نیز بسیار دشوار خواهد بود. با افزایش تعداد قوانین به بیشتر از ۱۵ عدد، عملاً ظرفیت ارتباط آنها به یکدیگر از بین میرود. استفاده از توابع عضویت با شکل هندسی ثابت موجب محدودیت بیشتر سیستم در پایگاه قوانین نسبت به پایگاه توابع عضویت می­ شود که این عامل حافظه بیشتر و زمان پردازش بیشتر را می­طلبد. منطق فازی از الگوریتم­های هیوریستیک جهت فازی سازی، تحلیل قوانین و پردازش نتایج استفاده می­ کند. از آنجایی که هیوریستیک حل رضایت بخش مسایل را در تمام شرایط تضمین نمی­کند اما باعث بروز مسایلی می­ شود. منطق فازی جامعیت موجود در شبکه ­های عصبی را ندارد. جامعیت یک مدل برای تحلیل شرایط جدید که مدل با آنها آموزش ندیده است بسیار مهم است. منطق فازی معمولی قانون تولید نمی­کند بنابراین دقت مدل تنها توسط حدس و خطا بهبود می­یابد. منطق فازی معمولی اطلاعات حالت های قبلی را در پایگاه قوانین دخالت نمی­دهد. ( این قابلیت به خصوص در تشخیص صدا بسیار مهم است.)

۱-۴-۶- توانایی های سیستم­های عصبی- فازی

ترکیب منطق­ فازی و شبکه ­های عصبی باعث رفع کمبودهای موجود در رابطه با هر یک از این تکنولوژی ها می شود. تکنولوژی شبکه ­های عصبی می ­تواند جهت یادگیری رفتار سیستم بر اساس داده ­های ورودی – خروجی مورد استفاده قرار گیرد و این دانش کسب شده می ­تواند جهت تولید قوانین فازی و توابع عضویت و نتیجتاً کاهش زمان توسعه به کار رود. این ترکیب همچنین به حل معضل جعبه سیاه شبکه ­های عصبی که پیش­تر بیان شد کمک می­ کند. سیستم­های عصبی – فازی می­توانند قوانین فازی و توابع عضویت سیستم­های پیچیده را که تکنولوژی منطق فازی در مورد آنها به تنهایی با مشکلاتی مواجه است را تولید کنند. استفاده از الگوریتم­های غیر هیوریستیکی در سیستم­های عصبی– فازی باعث افزایش دقت، بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان این سیستم­ها شده و عموماً هزینه­ها را کاهش می­دهد. توانایی بهینه­سازی سیستم­های عصبی– فازی از دیگر قابلیت های کلیدی آنها به شمار می­رود. قوانین و توابع عضویت یک سیستم عصبی – فازی می ­تواند با بکارگیری الگوریتم­های شبکه عصبی بهینه شود. این سیستم­ها می­توانند از قوانین فازی جهت تخمین اولیه وزن های شبکه ­های عصبی استفاده کنند.

۱-۴-۷- مدلسازی عصبی- فازی

ساختمان اصلی روش فازی که قبلاً اشاره شد، مدلی بود که مشخصات ورودی را به توابع عضویت ورودی، توابع عضویت ورودی را به قوانین، قوانین را به مجموعه ­ای از مشخصات خروجی، مشخصات خروجی را به تابع عضویت خروجی و تابع عضویت خروجی را به یک خروجی تک مقداره یا تصمیمی مرتبط با خروجی می­نگاشت.
پارامترهایی که به صورت خطی با خروجی مرتبطند را می­توان توسط روش های حداقل مربعات به خوبی تخمین زد. به منظور بهینه کردن پارامترهایی که به صورت غیر­خطی با خروجی در ارتباطند می­توان از الگوریتم­های یادگیری نظیر آنچه در شبکه ­های عصبی موجود است استفاده کرد. از این جهت است که مدل های فازی را می توان با ساختار لایه­ای (شبکه­ ای) نظیر شبکه ­های عصبی مصنوعی در نظر گرفت]۱۰[.

۱-۴-۸- مجموعه­های فازی

منطق فازی بر مبنای مفاهیم مجموعه­های فازی شکل گرفته است. یک مجموعه فازی، یک مجموعه با مرزهای نامشخص می­باشد. در واقع اعضای آن می­توانند به صورت جزئی و بر اساس درجه­ عضویت در آن عضویت داشته باشد. برای فهم دقیق مجموعه­ فازی ابتدا به تعریف مجموعه­های کلاسیک می­پردازیم. یک مجموعه کلاسیک دارای مرزهای مشخصی است، به این معنی که یک سری اعضاء را به طور کامل شامل می­ شود یا نمی­ شود. به عنوان مثال مجموعه روزهای هفته شامل شنبه، یکشنبه و … جمعه می­باشد. در عین حال این مجموعه فاقد اعضایی نظیر روغن، کفش، آزادی و غیره است (شکل ۱-۲).

شکل(۱-۲). یک مجموعه کلاسیک
از این نوع مجموعه تحت عنوان یک مجموعه کلاسیک یاد می­ شود، زیرا دارای پیشینه­ای طولانی مدت است. ارسطو اولین کسی بود که قانون نفی حد وسط را مطرح ساخت. طبق این قانون Xیا متعلق به مجموعه A است یا متعلق به مجموعه­ not-A. در واقع در این قانون دو مجموعه A و not-Aکل جهان را در بر می­گیرد و هر چیزی یا در A و یا در not-Aعضویت دارد. طبق این قانون، نمی­ توان یک شئ را یافت که در عین اینکه متعلق به مجموعه­ خاصی است متعلق به آن نباشد. حال مجموعه ­ای را در نظر گرفته که حاوی روزهای پایان هفته باشد. نمودار (شکل۱-۳) دسته بندی روزهای پایان هفته را دارد.

شکل( ۱-۳). دسته بندی روزهای پایان هفته
شاید اکثر افراد با عضویت روزهای جمعه و پنجشنبه در این مجموعه توافق داشته باشند، اما در مورد چهارشنبه چه می‌توان گفت؟ می­توان چهارشنبه را بخشی از روزهای پایانی هفته در نظر گرفت، اما به هر ترتیب از لحاظ ساختاری، چهارشنبه خارج از این مجموعه می­باشد. بنابراین همانند آنچه در (شکل۱-۲)می­بینید، می­توان چهارشنبه را روی مرز در نظر گرفت. مجموعه­های کلاسیک و معمول، توان انجام چنین طبقه بندی را ندارند، اما به هر حال دنیای واقعی پر از مسائلی این چنینی است که با مجموعه­های کلاسیک قابل توصیف نیستند]۱۱[. جهت تعریف روزهای پایانی هفته استدلال فازی به کمک بشر می ­آید زیرا منطق فازی بر اصل زیر استوار می­باشد: «در منطق فازی، هر حکمی دارای درجه­ای از درستی است.»

۱-۴-۹- توابع عضویت

تابع عضویت (mf) منحنی­ای می­باشد که نحوه نگاشت هر نقطه از فضای ورودی را به یک مقدار عضویت (درجه عضویت) بین ۰ و ۱ تعریف می­ کند. یکی از مثال­های پرکاربرد در زمینه­ مجموعه­های فازی، مجموعه افراد بلند قد است. در این مورد مجموعه ما حاوی همه اندازه قدهای ممکن از ۳ فوت تا ۹ فوت می­باشد. همچنین کلمه بلند قد متناظر با معنی­ای است که درجه­ بلند قدی هر فرد رامشخص می­ کند. در صورتیکه بخواهیم یک مجموعه کلاسیک برای انجام این طبقه بندی تعریف کنیم، می­توانیم بگوییم که همه افراد بلندتر از ۶ فوت بلند قد هستند. اما این نوع طبقه بندی تا حد زیادی ناکارآمد می­باشد، زیرا به عنوان مثال در دنیای واقعی نمی­ توان یک فرد ۶ فوتی را بلند قد و دیگری را کوتاه قد نامید، در حالی که دومی فقط به اندازه­ چند میلی­متر از اولی کوتاه­تر می­باشد(شکل۱-۴).

شکل(۱-۴). مجموعه فازی افراد بلند قد
با توجه به ناکارآمدی طبقه بندی یاد شده می­توان با بهره گرفتن از (شکل۱-۵) راهی برای حل این مساله در نظر گرفت. نمودار شکل زیر یک منحنی را که به نرمی از افراد کوتاه قد به افراد بلند قد رسم شده نشان می­دهد. خروجی این تابع، یک عدد بین ۰ و ۱ به عنوان درجه عضویت می­باشد. این منحنی تحت عنوان تابع عضویت شناخته شده و اغلب آن را با نمایش می­ دهند. به این ترتیب به هر فرد درجه­ای از بلند قدی تخصیص داده می­ شود]۲۴[ .

شکل(۱-۵). تابع عضویت در مساله قد

۱-۴-۱۰- انواع توابع عضویت

شرط لازم برای اینکه یک تابع عضویت ایجاد کند آن است که خروجی بین ۰ و ۱ باشد. این تابع می ­تواند هر منحنی با شکل دلخواه که از ویژگی­های سادگی, سرعت و کارآیی برخوردار باشد را در بر­گیرد. یک مجموعه کلاسیک را می‌توان به صورت زیر تعریف کرد:
A={x| x>6}
یک مجموعه فازی در واقع یک مجموعه کلاسیک تعمیم یافته است. اگر X را به عنوان مجموعه مادر در نظر گرفته شود و اعضای آن را با x نشان دهیم، آنگاه مجموعه­ فازیA به صورت زوج­های مرتب در مجموعه مادر X تعریف می‌شوند:
A={x ,_A (x) | x
که_A (x) تابع عضویت (MF) x در A می­باشد. تابع عضویت، هر عضو از x را به یک مقدار عضویت بین ۰ و ۱ نگاشت می­ کند.
در سیستم استنتاج عصبی- فازی ۹ نوع تابع عضویت وجود دارد. این ۹ نوع تابع از چند تابع اساسی ساخته شده ­اند که عبارتند از:
-توابع خطی قطعه­ای
-توابع توزیع گوسی
-منحنی­های سیگموئید
-منحنی­های چند جمله­ای درجه ۲ و ۳٫
ساده­ترین تابع عضویت از خطوط مستقیم تشکیل شده است. این تابع, از سه نقطه که یک مثلث را شکل می­ دهند تشکیل شده است که به آن تابع عضویت مثلثی می­گویند(Trimf).
تابع عضویت ذوزنقه­ای Trapmf نام دارد که در واقع یک تابع مثلثی برش خورده از بالا می­باشد, این دو تابع عضویت از مزیت سادگی برخوردار می­باشند.
همچنین دو تابع عضویت بر مبنای توزیع گوسی شامل منحنی ساده گوسی و ترکیب دو منحنی گوسی مختلف وجود دارند. دو تابع مربوط Gaussmf و Gauss2mf نام دارند.
تابع عضویت ناقوس تعمیم یافته, توسط سه پارامتر تعیین می­ شود. نام تابع مربوط به این تابع عضویت, Gbellmf می‌باشد. تابع عضویت ناقوسی دارای یک پارامتر بیشتر نسبت به تابع عضویت گاوسی می­باشد. به دلیل نرمی و اختصار توابع عضویت گاوسی و ناقوسی, این توابع از محبوبیت بالایی در ارتباط با مجموعه­های فازی برخوردار هستند. هر دوی این توابع دارای مزیت­های نرمی و مقدار غیرصفر در کلیه نقاط می­باشند.
اگر چه توابع عضویت گاوسی و ناقوسی از نرمی مناسبی بر­خوردار هستند, اما در مورد توابع نامتقارن که اهمیت کاربردی بالایی دارند از کارایی مناسبی برخوردار نیستند. برای رفع این نقیصه می­توان از توابع عضویت حلقوی استفاده نمود. این توابع از چپ یا راست باز هستند. توابع عضویت نامتقارن و بسته را می­توان به کمک دو تابع حلقوی تعریف نمود. تابع عضویت حلقوی پایه Sigmf نام دارد. همچنین تفاضل بین دو تابع حلقوی در قالب تابع Dsigmf و ضرب آنها در قالب Psigmf در دسترس می­باشند. تابع چند جمله­ای Pimf در دو انتها صفر و در مرکز دارای مقدار بیشتر از صفر می­باشد]۱۱[.
در ادامه شکل این نوع توابع نشان داده شده است:

شکل(۱-۶). توابع عضویت مثلثی و ذوزنقه­ای

در یک تحقیق دیگر، پاتل و همکارانش براساس اطلاعات به دست امده از کمپلکس( Pd(II)- SnCl3^-- N- butylacetamide) و به دنبال آن استخراج این کمپلکس با پنتانول یک روش پیشنهاد کردند. این روش با آشکارسازی GFAAS برای تعیین پالادیوم در نمونه خاک استفاده شد، که در آن تشکیل جفت یون بین کمپلکس آنیونی pd(SCN)₄^2- و کمپلکس کاتیونی پلاتین از dicyclohexyl-18-crown-6 در محیط اسید کلریدریک برای جداسازی پالادیوم از پلاتین و رودیم پیشنهاد شده بود. محصول بدست آمده در این روش توسط کلروفرم استخراج شده و پس از آن، محلول استخراج شده که حاوی کمپلکس pd(NH₃)₄²⁺ بود، توسط GFAAS اندازه گیری شد[۸,۹].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

١-۵-۴- تکنیک اسپکتروفتومتری جذب اتمی شعله ای

این تکنیک، یک روش ساده و مناسب برای شناسایی پالادیوم در کاتالیزور اتومبیل می باشد. به طور مثال در یک تحقیق برای اندازه گیری پالادیوم در کاتالیزورور اتومبیل توسط تکنیک اسپکتروسکوپی جذب اتمی شعله ای، این کاتالیزور توسط ترکیبی از آب اکسیژنه و اسید کلریدریک حل شد و پالادیوم آن توسط اسپکتروسکوپی جذب اتمی شعله ای اندازه گیری شد. حد تشخیص این روش ٠٢۹/٠ میلی گرم بر لیتر به دست آمد[۱۰].

١-۵-۵- تکنیک اسپکتروفتومتری جرمی ترکیب شده با پلاسما^[۱]

این روش برای اندازه گیری پالادیوم در نمونه سنگ استفاده شده است. در یک تحقیق، با بهره گرفتن از ICP-MS یون پالادیوم را پس از استخراج فاز جامد اندازه گیری کردند. حد تشخیص این روش ۵/٣- ٨/٢ نانوگرم بر لیتر گزارش شده است[۱۱].

١-۵-۶- روش های الکتروشیمیایی

پالادیوم با بهره گرفتن از روش های الکتروشیمیایی هم قابل اندازه گیری می باشد. به طور مثال در یک تحقیق، الکترود خمیر کربن برای مطالعه الکتروشیمیایی بعضی از ترکیبات پالادیوم به کار رفته است [۱۲]. همچنین این روش برای اندازه گیری پالادیوم در کاتالیزور خودرو نیز استفاده شده است. از جمله روش های الکتروشیمیایی اندازه گیری پالادیوم، می توان به پتانسیومتری، کالریمتری و ولتامتری چرخه ای پالس تفاضلی، اشاره کرد [۱۳]. یک روش جدید برای تعیین پالادیوم در نمونه های سنتزی زباله های هسته ای با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل ولتامتری کامپیوتری توسعه داده شده است. حد تشخیص این روش ۹ نانوگرم بر میلی لیتر می باشد [۱۴].

١-۶- رودانین

رودانین^[۲] که به طور خلاصه PDR نوشته می شود, یک لیگاند آلی است که قابلیت کمپلکس شدن با Ag(I), Au(II), Pt(II), Pd(II) را دارد. این ترکیب دارای فرمول مولکولی C₁₂H₁₂N₂OS₂ و وزن مولکولی ٣٧/ ٢۶۴ می باشد. شکل ز‌ﯾر ساختار مولکولی PDR را نشان می دهد.

شکل ۱-۱ ساختار مولکولی رودانین
در این تحقیق با توجه به مطالبی که در فصل دوم بیان خواهد شد، از سورفاکتانت استفاده شده است که به اختصار به شرح آن می پردازیم.

١-٧- سورفاکتانت

سورفکتانت^[۳] مخفف کلمات “Surface active agent “ می باشد . در تعریف ساده سورفاکتانت ماده ای ( پودر سفید رنگ) است که هنگامی که به مقدار بسیار ناچیز استفاده می شود کشش سطحی آب را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. این ماده دارای گروه های هیدروفوبیک که نقش دم و دنباله را دارد و گروه های هیدروفیلیک که نقش سر را دارد می باشند بنابراین معمولا به طور ناچیز در آب و حلالهای آلی حل می شوند. در این تحقیق، از یک نوع سورفاکتانت استفاده شده است که به اختصار CPC خوانده می شود و دارای فرمول مولکولی C₂₁H₃₈ClN بوده و جرم مولکولی آن, ۹۹/٣٣۹ گرم بر مول می باشد. سورفاکتانت باعث افزایش فاکتور تغلیظ و در نتیجه افزایش بازیابی آنالیت می گردد. به این دلیل که توانایی بسیار بالایی برای حل کردن سطح گسترده ای از ترکیباتی که در آب نامحلول هستند و یا به مقدار کمی در آب حل می شوند را دارا می باشد. از آنجایی که رودانین این خاصیت را دارد، مانع رسوب رودانین در محلول می شود. شکل ز‌ﯾر ساختار مولکولی CPC را نشان می دهد.

شکل ۱-۲- شماتیکی از ساختار سورفاکتانت (CPC) مورد استفاده در این تحقیق

فصل دوم

مروری بر روش های میکرواستخراج مایع- مایع پخشی

٢-١- مقدمه

روش استخراج ایده آل روشی است که سریع، ساده، تکرار پذیر و ارزان بوده، بازیابی کمی گونه های مورد نظر را بدون از دست دادن یا تخریب آنها ممکن سازد، با حجم کم نمونه انجام پذیرد و از انتخابگری بالای برخوردار باشد، ضایعات کمی داشته باشد و استفاده از حلال در آن به حداقل مقدار برسد. بعلاوه از قابلیت اتوماسیون و استفاده به صورت پیوسته با سیستمهای آنالیزی برخوردار باشد، در نهایت نیازی به تغلیظ وکاهش حجم فاز استخراجی نداشته باشد. روش های استخراج کلاسیک مانند استخراج با سوکسله از نمونه های جامد، استخراج مایع – مایع (LLE) ^[۴] از نمونه های محلول، استخراج با جاذب کربن فعال ^[۵] و حلال آلی از نمونه های گازی ، مستلزم مصرف مقدار زیادی حلال با درجه خلوص بالا می باشد که علاوه بر هزینه و سمیت زیاد از انتخابگری کمی بر خوردار است. به علاوه طی مرحله کاهش حجم و تغلیظ ، مقادیر زیادی از حلال آلی وارد اتمسفر می گردد که علاوه بر تاثیر منفی روی سلامت انسان و سایر جاندارن باعث تشکیل مه دود شیمیایی و ایجاد حفره در لایه ازن می گردد. بر این اساس بیش از یک دهه قبل معاهده ای تحت عنوان پروتکل مونترال^[۶] که بر استفاده ی خیلی محدود از حلال ها تاکید دارد امضا گردید و به دنبال تحقیقات پیرامون روش های استخراج با سیال فوق بحرانی ^[۷](SFE)، سیال تحت فشار^[۸] (PFE) و غیره سریعا گسترش یافت و با توسعه تحقیقات در زمینه روش های استخراج عاری از حلال^[۹]، تکنیکنهای میکرو استخراج با فاز جامد^[۱۰](SPME) و میکرو استخراج با حلال^[۱۱](SME) ابداع گشت. همان گونه که ذکر گردید، روش های معمول استخراجی عموما شامل مراحل متعددی بوده و انجام آن مستلزم مصرف مقادیر زیاد و در بعضی موارد انواع متفاوتی از حلال های آلی با درجه خلوص بالا می باشد که اکثر سرطانزا و سمی بوده و تاثیرات سویی برسلامت انسان و محیط زیست دارند. بدین لحاظ تلاش محققان بیشتر در زمینه ابداع و توسعه روش های استخراجی است که مستقل از حلال بوده یا با حجم کمی از حلال انجام گیرند، همچنین از حساسیت بالایی برخودار بوده و قابلیت اتوماسیون و استفاده در محل^[۱۲] داشته باشد، براین مبنا در سال های اخیر روش های میکرو استخراج بسیار مورد توجه قرار گرفته است. روش های میکرو استخراج به روش هایی اطلاق می گردد که در آن ها حجم فاز استخراجی به طور کامل صورت نمی گیرد و فقط کسر کوچکی از نمونه به داخل فاز استخراج کننده منتقل می شود و گه گاه پس از استخراج غلظت گونه در محلول نمونه با غلظت اولیه اش برابری می نماید. روش های میکرو استخراج ممکن است بصورت میکرو استخراج با فاز جامد یا میکرواستخراج با مایع(حلال یا غشای مایع) صورت گیرد. هی و همکارانش، استخراج با قطره در حالت استاتیک و دینامیک را توصیف کردند. در روش استاتیک چند میکرولیتر از قطره استخراجی در نوک سوزن میکرو سرنگ در درون محلول یا در فضای فوقانی محلول نمونه آبی ساکن قرار گرفته وگونه ها تحت فرایند نفوذ، از فاز آبی به داخل قطره استخراج می شوند. در روش دینامیک، با حرکت تکراری پیستون میکرو سرنگ، استخراج بین میکرولیترهای نمونه و لایه نازک فاز آلی در جدار درونی سرنگ و سوزن صورت می گیرد. در روش دینامیک با کشیدن پیستون سرنگ، فیلم حلال آلی^[۱۳] (OSF) در جدار داخلی سرنگ و سوزن تشکیل می شود و انتقال جرم بین نمونه ولایه آلی صورت می گیرد. در روش دینامیک سطح تماس تا حد زیادی افزایش می یابد که می تواند موجب افزایش راندمان استخراج گردد. باحرکت پیستون به سمت داخل و خارج میکروسرنگ، در هر سیکل، فیلم حلال آلی جدیدی در معرض محلول نمونه آبی یا نمونه گازی جدید قرار می گیرد. نتایج نشانگر این است که روش دینامیک در مقایسه با روش استاتیک از فاکتور تغلیظ بالاتر و زمان استخراج کمتری برخوردار است و تکرار پذیری آن در مقایسه با روش استاتیک کمتر است و انتخاب حلال انعطاف پذیرتر است. در روش دینامیک برای بهبود حساسیت و تکرارپذیری عمل، و همچنین سهولت کار با روش دینامیک، از یک موتور چرخش قابل برنامه ریزی برای ایجاد حرکات تکراری و یکنواخت پیستون سرنگ استفاده شد. چناچه در روش میکرواستخراج با فاز مایع از فضای فوقانی به روش دینامیک با فیلم حلال آلی^[۱۴] با حرکات تکراری و یکنواخت پیستون توسط موتور قابل برنامه ریزی، فیلم حلال آلی نازک در جدار داخلی سوزن و سرنگ تشکیل می گردد که انتقال گونه بین لایه آلی و نمونه گازی صورت گرفته و بعد از زمان مشخصی، پیستون فشرده شده و با کشیده شدن مجدد پیستون لایه آلی جدید و نمونه گازی جدید تشکیل می گردند. این روش در مقایسه با میکرو استخراج مایع به روش دینامیکی توسط دست، دارای مزایایی مانند: سادگی، کم هزینه بودن، سهولت عمل، حساسیت بالا، دقت خوب، فاکتور تغلیظ بالا و زمان آنالیز کوتاه می باشد[۱۵]. به طور کلی روش دینامیک به علت فضای خیلی کوچک در میان لوله میکروسرنگ تعادل بین گونه ها و لایه آلی سریع حاصل می گردد، بنابراین خطر از دست رفتن حلال آلی در طول استخراج کاهش می یابد، بنابراین از حلال با فشار بخار بالا نیز می توان برای انجام یک استخراج موفق استفاده کرد و انتخاب حلال برای استخراج انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
میکرواستخراج مایع – مایع پخشی، یک روش جداسازی و پیش تغلیظ جدید می باشد که تاکنون جهت جداسازی و اندازه گیری ترکیبات آلاینده آبهای طبیعی از قبیل هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقه ای، آفت کشهای ارگانو فسفره و غیره به کار برده شده است و نتایج رضایت بخشی از آنالیز این نمونه ها با کروماتوگرافی گازی حاصل شده است. این روش به علت حجم کم حلال آلی استخراج کننده مصرفی, دارای فاکتور تغلیظ بالا بوده و در نتیجه جهت آنالیز مقادیر خیلی کم این ترکیبات در آبها بسیار کارا می باشد.

٢-٢- میکرواستخراج مایع– مایع پخشی ) (DLLME^[15]

میکرواستخراج مایع – مایع پخشی در واقع شاخه ای از استخراج مایع – مایع معمولی می باشد که در جهت کاهش مصرف حلالهای آلی مضر طرح ریزی شده است. این روش بر پایه اصول سیستمهای سه جزئی بنا شده است. با این تفاوت که ترکیب درصد کلی آنها در ناحیه دو فازی قرار دارد. به طور کلی در روش میکرواستخراج مایع – مایع پخشی سه جزء حلال آبی، حلال آلی استخراج کننده و حلال آلی پخش کننده به گونه ای با هم مخلوط می شوند که حلال آلی استخراج کننده به صورت قطرات ریز در بین لایه های حلال آبی پخش شود. اندازه این قطرات به حدی است که جرم این قطرات توانایی غلبه بر نیروهای بین مولکولی آب را نداشته و نمی توانند بدون حضور یک نیروی خارجی به یکدیگر متصل شده و ته نشین شوند. البته لازم به ذکر است که نیروهای جاذبه کوچک برهمکنشهای مولکولی حلال آب با مولکولهای حلال استخراج کننده نیز در پایداری این سیستم تأثیرگذار است. بر اثر پخش حلال آلی استخراج کننده در درون آب, سطح تماس مولکولهای آب و حلال آلی به میزان بسیار زیادی در مقایسه با استخراج مایع – مایع معمولی افزایش می یابد. این امر باعث می شود که زمان لازم برای به تعادل رسیدن گونه استخراج شونده (که یا ذاتأ هیدروفوب است و یا به کمک فرایندهای کمپلکس کردن و یا مشتق سازی هیدروفوب شده است) بین آب و حلال آلی کاهش یابد و به حد ثانیه برسد. به طور کلی مراحل انجام میکرواستخراج مایع – مایع پخشی بدین شکل می باشد که ابتدا یک محلول همگن از حلال آلی استخراج کننده و حلال پخش کننده با نسبتی معین تهیه می گردد. سپس مقدار مشخصی از این محلول به کمک یک سرنگ به سرعت به درون محلول آبی حاوی آنالیت تزریق می گردد. درنتیجه محلول کدر (ابری) می شود که این کدورت به علت پخش ذرات ریز حلال استخراج کننده در درون محلول آبی می باشد. این مخلوط تا حدود زیادی پایدار می ماند و می تواند ساعتها به همین حالت باقی بماند. سپس این مخلوط سانتریفوژ می شود و در نتیجه ذرات ریز حلال استخراج کننده که دارای دانسیته بیشتری نسبت به آب، می باشند ته نشین می گردند. سپس این فاز ته نشین شده که حاوی آنالیت نیز می باشد، جهت آنالیز با روش های دستگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. به عبارت دیگر می توان لحظه مخلوط شدن سه جزء با یکدیگر را به مانند محلولهای همگن و تک فاز ناحیه ای کوچک در نظر گرفت، که در ابتدا سیستم همگن است و با وارد شدن مولکولهای بیشتر آب به این سیستم سه جزئی تعادل بهم خورده و در نتیجه سیستم از ناحیه تک فازی وارد ناحیه دو فازی می شود. همانطور که مشاهده می شود، اصول کلی توزیع ماده بین دو فاز غیر قابل اختلاط همانند استخراج مایع – مایع معمولی است، با این تفاوت که سطح تماس بسیار افزایش یافته است. در ضمن میزان ضرایب توزیع آنالیتها نیز احتمالأ متفاوت از ضرایب توزیع بین دو حلال آلی و آب به تنهایی است، زیرا وجود حلال پخش کننده باعث تغییراتی هرچند کوچک در خواص حلال آبی و آلی می گردد. بنابراین محیطی جدید برای توزیع گونه به وجود می آید [۱۶].
شکل ٢-١ شماتیکی از میکرو استخراج مایع- مایع پخشی را نشان میدهد [۱۷].

شکل ٢-١. شماتیکی از میکرو استخراج مایع- مایع پخشی [۱۷]

٢-٣- انواع روش های میکرواستخراج

٢-٣-١- استخراج فاز جامد پخشی (DSPE)^[16]

استخراج فاز جامد پخشی برای آنالیز محیطی نمونه های خاک گزارش شده است. تأثیر مفید پخش روی سطح فعال یک جامد به خوبی شناخته شده و در مطالعات کاتالیتیکی استفاده می شود. پخش هم می تواند از طریق شیمیایی ایجاد گردد و هم اینکه یک منبع انرژی خارجی مثل آلتراسونیک، به آن کمک کند. نگوین و همکارانش، تأثیر آلتراسونیک (امواج ماوراء صوت) را در اندازه خوشه ای از نانو ذرات آلومینا در محلول آبی را ارزیابی کردند. در این روش، ابتدا مقداری از نمونه به دقت در یک وایال ریخته و سپس حجم ثابتی از حلال استخراجی (معمولأ استونیتریل) به آن اضافه شده و پس از تکان دادن شدید، مخلوطی از نمک به منظور جابجایی تعادل استخراج نسبت به فاز آلی، به وایال اضافه می شود. در حالی که به طور همزمان جداسازی فاز به آسانی صورت گرفته، مرحله سانتریفوژ برای حذف ذرات جامد، اجباری است. نمونه آلی از مایع رویی به وایال های خالی منتقل شده و سپس مخلوط فاز جاذب آلی به صورت دستی تکان داده شده و سانتریفوژ می شود و فاز مایع برای آنالیز دستگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش گاهی اوقات مراحل اضافی (تغییرات حلال، تبخیر و یا تنظیم pH) برای تضمین سازگاری آن با تکنیکهای دستگاهی نهایی مورد استفاده قرار می گیرد[۱۸].

٢-٣-٢- میکرواستخراج تک قطره (SDME)^[17]

میکرواستخراج تک قطره یک نوع روش میکرواستخراج تک حلالی می باشد. در این روش به طور معمول از ٣-١ میکرولیتر حلال آلی که به صورت ریز قطره در سر سوزن یک میکرو سرنگ آویزان است استفاده می کنند. این قطره می تواند در محلول آنالیت یا بالای آن قرار بگیرد. بعداز استخراج ریز قطره به میکروسرنگ باز گردانده شده و جهت آنالیز به دستگاه تجزیه ای تزریق می شود. به طور کلی، این روش به عنوان یک روش آماده سازی ارزان برای نمونه شناخته شده است که میزان مصرف حلال در آن به حداقل رسیده است. به هر حال این روش وقت گیر است و در سرعتهای بالای همزن امکان افتادن قطره وجود دارد. از طرفی ممکن است حباب های هوا تشکیل شوند که منجر به کاهش انتقال جرم گردد [۱۹].

٢-٣-٣- میکرواستخراج مایع-مایع پخشی کمک شده با مگنت آهنربایی (MSA-DLLME)^[18]

این روش در سال ٢۰٠۹ این روش بر مبنای سیستم دوتایی ترکیب شده با حلال استخراجی و محلول آبی (بدون حلال پخشی) پایه ریزی شد. با تزریق سریع حلال استخراجی محلول ابری می شود و فاز استخراجی به سرعت از محلول آبی به محلول استخراجی منتقل می شود. در این روش همزن آهنربایی به عملکرد محلول ابری کمک می کند. این فرایند از سادگی کافی برای اندازه گیری مقادیر کم در نمونه های آبی برخوردار است [۲۰].

٢-٣-۴- میکرواستخراج مایع-مایع پخشی با کاهش مصرف حلال (DLLME-LSC)^[19]

در این روش با بهره گرفتن از مقدار کمی (در حد میکرولیتر) حلال استخراجی و پخشی برای تعیین حشره کشهای ارگانوکلره [۲۱]، و مدروکسی پروژسترون [۲۲]، در نمونه های آبی به کار رفته است. این روش محدودیتهای روش میکرو استخراج مایع-مایع پخشی که شامل حلالها، بهینه سازی پخش و ساده سازی فرایند بود را به خوبی رفع کرد. در روش میکرو استخراج مایع-مایع پخشی معمولی نوع حلال استخراجی آلی برای استخراج مؤثر و کارآ ضروری است. این حلال در وهله اول، باید تمایل خوبی برای استخراج ترکیبات هدف داشته باشد. دوم باید حلالیت کمی در آب داشته باشد. سوم باید پایداری کافی در زمان استخراج داشته باشد. در نهایت حلال آلی باید رفتار کروماتوگرافی مایع یا گازی خوبی داشته باشد اگر این روش های آشکارسازی استفاده شود. به علاوه برای جلوگیری از آلودگی، حلالهای با سمیت کم انتخاب بهتری می باشند. حجم استخراج شده از حلال استخراجی مستقیمأ بر کارآیی استخراج تأثیر می گذارد. در کل با افزایش حجم استخراجی، کارآیی استخراج و فاکتور غنی سازی افزایش می یابد. اما فراتر از یک محدوده خاص، فاکتور غنی سازی کاهش خواهد یافت. بنابراین حجم استخراجی پایین برای به دست آوردن بالاترین حساسیت استفاده شده است. با توجه به کاهش حجم حلال استخراجی و پخشی، استفاده از حلالهای قطبی و دارای دانسیته سبکتر از آب، برای استخراج بهتر، در این روش توسعه یافته است. در این مسیر هاشمی و همکارانش، یک ابزار جدید که شامل لوله های شیشه ای با گردنه تنگ می باشند را معرفی کردند [۲۳]. در این روش، بعداز پخش و سانتریفوژ، حلال آلی استخراج شده در این لوله جمع آوری شده و اجازه امکان برداشتن آسان آن توسط میکروسرنگ فراهم می شود.

٢-٣-۵- میکرواستخراج مایع-مایع پخشی مایع یونی کنترل شده دمایی (TIL-DLLME)^[20]

مایعات یونی (ILs)^[21] به عنوان حلال های جدید در شیمی به رسمیت شناخته شده اند. خواص منحصر به فرد مایعات یونی مانند فشار بخار جزئی، پایداری گرمایی خوب، امتزاج پذیری با آب و حلالهای آلی همچنین قابلیت استخراج خوبشان برای ترکیبات آلی مختلف و یونهای فلزی، بیشتر وابسته به ساختار خاصشان است. بعضی از مایعات یونی برای استخراج مایع- مایع متداول به علت امتزاج پذیریشان با آب (که اجازه تشکیل سیستمهای دو فازی را می دهد) و نیز حلالیت بالای گونه های آلی شان، مناسب هستند. در این روش دما یک پارامتر مهم محسوب می شود. از یک طرف باعث پخش بیشتر زوج یون از مایع یونی به درون نمونه و ساختار ریز قطره می شود و استخراج آنالیت افزایش می یابد. در این روش برای تشکیل شدن دو فاز مناسب سانتریفوژ لازم است. این روش برای استخراج وانادیوم [۲۴] و استخراج ترکیبات آروماتیکی [۲۵] از نمونه های آب به کار رفته است.

٢-٣-۶- میکرو استخراج مایع مایع پخشی بر اساس انجماد قطرات آلی شناور (SFO-DLLME)^[22]

این روش برای تعیین فلزات سنگین مانند هیدروکربنهای آروماتیک و پلی سیکلیک [۲۶] و آلومینیوم [۲۷] در نمونه های آبی به کار برده می شود. در این روش از یک حلال آلی با دانسیته پایین و نقطه ذوب مناسب استفاده شده است که اجازه تشکیل یک قطره جامد در دمای پایین را می دهد [۲۸]. گاهی اوقات در این روش نیز سانتریفوژ استفاده می شود.

٢-٣-٧- کاربردهای میکرو استخراج مایع- مایع پخشی

با توجه به شکل۲-۲، اهمیت این تکنیک را می توان از رشد میزان مقاله هایی که از سال ٢٠۰۶ تاکنون به چاپ رسیده است، مورد بررسی قرار داد [۲۹].

شکل ۲-۲٫ شمار مقاله های چاپ شده در ارتباط با تکنیک میکرو استخراج مایع- مایع پخشی برای استخراج یونهای فلزی و ترکیبات آلی [۲۹].

فصل سوم

بخش تجربی

٣-١- مقدمه