از طرف دیگر با توجه به شکاف تحقیقاتی که در پژوهش­های گذشته وجود داشته و هیچ کدام به نوعی سعی نکرده اند موانع (عوامل بازدارنده) شکوفایی خلاقیت را در افراد بسنجد و نیز اکثر این پژوهش­ها از موضوع خلاقیت منحرف شده و بیشتر به نوآوری پرداخته­اند و یا اینکه اثر خلاقیت را بر متغیرهای دیگر و بالعکس اثر متغیرهای دیگر بر خلاقیت را سنجیده­اند، لذا سعی شده است در این پژوهش بیشتر به موضوع خلاقیت که شرط اساسی نوآوری است، پرداخته شود و از آنجایی که خلاقیت یک مفهوم چند بعدی است که عوامل بسیاری در آن دخیل است وگاه موانعی منجر به جلوگیری از ﺗﺄثیر مثبت این عوامل در بروز خلاقیت است، پرداختن ‌به این امور جهت شناخت خلاقیت، ترغیب عوامل مؤثر و بر طرف کردن موانع، بسیار حیاتی به نظر می­رسید. لذا در زیر عوامل مؤثر بر خلاقیت یعنی عوامل پیش برنده و عوامل بازدارنده به طور خلاصه ذکر شده است تا بتوان با بهره گرفتن از این عوامل (که در پژوهش هدف شناسایی عوامل بازدارنده است ) پرسشنامه مورد نظر را برای جمع‌ آوری داده ­ها طراحی نمود:

عوامل مؤثر ‌بر خلاقیت:

اول: عوامل پیش برنده

۱- عوامل فردی:

• • روانی و سیال بودن جریان فکر

• • انعطاف پذیری نیروی فکر

• • اصالت اندیشه و نیروی فکر

• • ابتکار

• • روحیه سازندگی

• • برخوردار از قضاوت شخصی و مستقل

• • علاقه به یادگیری و کنجکاوی

• • گرایش به کارهای پیچیده

• • توسعه دائمی دامنه دانش و آگاهی

• • شوخ طبعی

• • بینش ژرف به محدوده زندگی

• • تسریع و تبحر در تداعی

• • تبحر بیشتر در استفاده از قوای فکر

• • جهت دار بودن انگیزه ها و مشوق ها

• • شجاعت در پذیرش عیوب خود و توانایی تشخیص آن ها و قدرت در ترک عادات ناپسند

• • قدرت تجسم آینده و برنامه­ ریزی بلندپروازانه

• • توجه توﺃم به رؤیا و عمل

• • راستی و درستی را ابزار کار دانستن

• • کنترل نفس

• • تمایل به پیشرفت دائمی

• • رک­گویی و صراحت بیان

• • امیدوار وخوشبین به آینده

• • دارای قدرت جمع بندی از مسایل و قضایا و نتیجه گیری از آن ها

• • اعتماد به نفس و استقلال شخصیت

• • نداشتن تعصب نسبت به تغییر

• • تحمل ابهام

• • میل به ریسک کردن

• • وقار و خود انگیختگی

• • توجه به زمان و وقت شناسی

• • داشتن ظرفیت بالا در تحمل ناملایمات

• • وجود انگیزه درونی

• • دارا بودن حق انتخاب برای کار و نحوه انجام آن

• • قرار گرفتن در محیطی فیزیکی که از نظر ادراکی برانگیختگی ایجاد نماید

• • انجام کار بدون ترس از داوری نادرست

• • ارتباط با افراد خلاق

• • علاقمند بودن به کار

• • صبر و شکیبایی

• • انعطاف­پذیری در برخورد با پدیده ­های محیطی

• • دانش عمیق و چند رشته­ای

• • توانایی استفاده از تفکر جمع­گرا و فردگرا

• • دوستی با همکاران و همفکران

• • تعصب به انجام عمل به جای تحلیل صرف

• • تصور و تخیل

• • حل معما و جدول

• قبول تغییر به عنوان یک اصل

۲- عوامل بیرونی:

• • مطالعه حل خلاق مسایل

• • تمرین نویسندگی

• • ارتباطات همه جانبه

• • اطلاعات و آگاهی

• • فضای خلاق در سازمان

• • دادن وقت برای خلاقیت

• • ایجاد واحد مخصوص خلاقیت

• • کاهش تقسیم کار

• • برقراری سیستم پیشنهادات

• • دسترسی آزاد به عقاید، نظرات و اطلاعات

• • حمایت از اندیشه­ های خلاق

• • ساختار انعطاف پذیر (غیر بوروکراتیک) سازمان

• • تمرکز بر نتایج تا ابزارها

• • هدف­گذاری دقیق و مشارکت دادن نیروی انسانی

• • ارائه پاداش­ها و تشویق­های مادی و معنوی به افراد خلاق و نوآور

• • سبک و شیوه رهبری مشارکتی

• • عدم تمرکز

• • کاهش قوانین و مقررات دست­وپاگیر

• • قبول تغییر به عنوان یک اصل

• • وجود امکانات و تسهیلات

• • تجربه

• بازی­های فکری

دوم: عوامل بازدارنده

۱- عوامل درونی:

• • نداشتن انگیزه برای بروز خلاقیت

• • عدم توانایی در متمرکز کردن ذهن

• • نداشتن ظرفیت لازم برای مقابله با موقعیت­های ذهنی دشوار

• • احساس عدم امنیت

• • عدم اعتماد به نفس

• • ترس از انتقاد و شکست

• • عدم آرامش لازم

• • دارا نبودن سلامت روان

• • عادات پیشین

• • دلسرد کردن خود

• • کم رویی

• • محافظه کاری

• • متعهد نبودن

• • وابستگی فکری

• • تمایل به همرنگی و همگونی

• • عدم توانایی در تحمل ابهام و تضاد

• • عدم پیچیدگی ذهنی لازم برای بررسی مسایل

• • عدم دانش کافی ‌در مورد علوم مربوط

• • مقاوم نبودن

• • عدم انعطاف­پذیری فکری در برخورد با مسایل جدید

• • مشکل در تفکیک مسایل

• • پایبندی به قالب­های خاص فکری در آموزش و تجربه

• • کش­دادن بیش از حد به مسایل

• • عدم توانایی در تعریف مسایل

• • مشکل در تشخیص روابط ظریف­تر

• • عدم تحقیق و نکته­سنجی

• • عدم موفقیت در تشخیص روابط بین علت و معلول

• • کنجکاوی با شکیات بیش از حد

• • رقابت و هم چشمی شدید

• • برداشت ظاهری از مسایل

• • اعتقادات و باورهای تحریف شده مذهبی

• • ارزیابی شتاب­زده بر روی مسایل

• • ﺗﺃکید بر کمیت به جای کیفیت

• • دلواپسی از اجرایی بودن فکر پیشنهادی

• • بی­خبری از اوضاع و محیط اطراف

• • عدم اعتماد به همکاران و اطرافیان

• • ترس از نظارت دیگران

• • انتخاب محدود در انجام کار