ملاک های تشخیصی برای اعتیاد رفتاری بر اساس دیدگاه گریفتز (۱۹۹۶) عبارتند از ، ۱ برجستگی[۱۱] ؛ این امر زمانی رخ می‌دهد که فعالیت معینی زندگی یک شخص می شود و بر تفکر ( اشتغال فکری و تحریف شناختی)، احساس ( ولع داشتن) و رفتار( خراب شدن رفتار اجتماعی) فرد تسلط دارد. ۲- تغییر خلق : شامل تجربیات ذهنی مانند جنب و جوش و تشنگی که افراد در اثر مشغول شدن به آن رفتار معین بروز می‌دهند و می‌تواند به عنوان یک رفتار مواجهه ای در نظر گرفته شود؛ یعنی فرد به علت انجام آن رفتار در یک حالت آرام بخش یا تخدیر کننده قرار می‌گیرد. ۳- تحمل؛ این مورد شامل فرایندی است که در آن نیاز به انجام آن رفتار به طور گسترده و روز افزون برای رسیدن به رضایت بیشتر می شود. ۴- نشانه های کناره گیری یا ترک: شامل احساسات ناخوشایند ( تفکر بد خلقی یا بی قراری) با اثرات فیزیکی ناخوشایندی هستند که وقتی آن رفتار معین ادامه نمی یابد یا ناگهان کاهش می‌یابد در فرد دیده می شود . ۵- تعارض[۱۲]؛ این حالت شامل به وجود آمدن تعارض بین معتاد و افرادی که با او سرو کار دارند ( تعارض بین فردی) یا در درون فرد ( تعارض درون فردی) است که در ارتباط با یک فعالیت معین وجود دارد. ۶- بازگشت[۱۳] : شامل تمایل برای تکرار حالت های قبلی فعالیت معین است بعد از زمانی که شخص آن رفتار را انجام ندهد ( واجیوس، ۲۰۰۶).
ملاک های تشخیصی برای اعتیاد اینترنتی بر اساس نظر یانگ (۱۹۹۶) عبارتند از: بر اساس نظر یانگ (۱۹۹۶) ملاک های تشخیصی برای اعتیاد اینترنتی بر اساس ملاک های تشخیصی قماربازی بیمار گونه بنا نهاده شده است. یانگ (۱۹۹۶) هفت ملاک برای تشخیص قمار بازی بیمار گونه را که در DSM-lV آمده بود را مبنایی برای تشخیص اعتیاد اینترنتی قرار داد. یانگ بیان کرد که هر فردی که به حداقل پنج نشانه از فهرست زیر جواب مثبت دهد معتاد به اینترنت شناخته می شود؛ ۱- اشتغال ذهنی در مورد اینترنت (فکر کردن درباره اتصال قبلی به اینترنت و انتظار کشیدن برای تماس مجدد بعدی)، ۲- احساس به گذراندن زمان بیشتر در اینترنت برای به دست آوردن میزان رضایت بیشتر از آن ، ۳- عدم موفقیت در کنترل، توقف یا کم کردن استفاده از اینترنت ، ۴- به هنگام قطع یا کم کردن استفاده از اینترنت احساس ناآرامی، افسردگی یا بد خلقی کردن، ۵- فرد بیشتر از زمانی که قصد دارد، از اینترنت استفاده می‌کند، ۶- فرد به خاطر استفاده از اینترنت، فرصت های شغلی و روابط اجتماعی مهم خود از دست می‌دهد، ۷- دروغ گویی به اعضای خانواده. روان درمانگر یا افراد دیگر در مورد مدت زمان استفاده از اینترنت، ۸- استفاده از اینترنت به عنوان راهی برای فرار از مشکلات یا مسائلی مثل افسردگی و نا امیدی ( مارلی و جرج[۱۴]، ۲۰۰۷) بنا بر نظر براد و ولف (۲۰۰۱) برای تشخیص اختلال اعتیاد اینترنت باید پنج ملاک اول یانگ حتم وجود داشته باشد. و علاوه بر آن ها حداقل یک مورد از سه مورد از سه ملاک بعدی یانگ نیز مثبت باشد ( براد و ولف[۱۵]، ۲۰۰۱). ملاک های تشخیصی برای استفاده مشکل آفرین از اینترنت بر اساس دیدگاه شاپیرا، گلدسمیتز، کک، خاسلا و مک الیرو (۲۰۰۵) عبارتند از ؛
-
- اشتغال ذهنی ناسازگار پیرامون استفاده از اینترنت که حداقل یک مورد از موارد زیر بایستی وجود داشته باشد: ۱) اشتغال ذهنی استفاده از اینترنت همراه با وسوه انجام آن، ۲) استفاده بیش از حد از اینترنت بیش از مدت زمانی که شخص برای آن برنامه ریزی کرده‌است.
-
- استفاده از اینترنت یا اشتغال ذهنی نسبت به آن باعث اختلال جدی در عملکرد شغلی- اجتماعی یا دیگر زمینه‌های زندگی فرد شود.
- استفاده از حد از اینترنت به صورت خاص در طی دوران هیبومانیا یا مانیک اتفاق نیفتد و این نشضانه ها جزء اختلالات محور ۱ معیار تشخیصی DSM-lV قرار نگیرد.
انجمن روانپزشکی آمریکا بر آن است تا اعتیاد به اینترنت و بازی های کامپیوتری را به عنوان یکی از عوامل اعتیاد رسمی به مواد مخدر طبقه بندی کند زیرا افراد معتاد به اینترنت بیشتر دچار انزوای اجتماعی هستند که در نتیجه ، بیشتر در معرض اعتیاد به مواد مخدر هستند ( درگاهی و رضوی، ۱۳۸۶). در پنجمین و آخرین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی (DSM-lV)، اعتیاد به اینترنت اعتیادی است که منجر به اختلال عملکردی در فرد می شود. این انجمن برای تشخیص اعتیاد به اینترنت، هفت ملاک را ارائه کرده‌است؛ ۱- تحمل ترک، ۲- علایم ترک، ۳- زمان استفاده از اینترنت، ۴- تمایل مداوم برای کنترل رفتار، ۵- صرف وقت قابل توجه برای امور مرتبط با اینترنت، ۶- کاهش فعالیت های اجتماعی، شغلی و تفریحی در اثر استفاده از اینترنت و ۷- تداوم استفاده از اینترنت با وجود آگاهی از اثرات منفی آن لازم است که حداقل سه مورد از معیارهای ذکر شده حداقل به مدت دو ماه ادامه پیدا کند تا تشخیص اعتیاد به اینترنت داده شود ( انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).
۲-۹ شیوع اعتیاد به اینترنت
تعداد کاربران اینترنت به طور شگفت آوری در حال افزایش است و تا پایان مارس ۲۰۱۱ میلادی تعداد استفاده کنندگان از آن بیش از دو میلیارد نفر گزارش شده است. در ایران بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ میلادی تعداد کاربران اینترنتی بیش از ۳۵ میلیون نفر بوده و در حال حاضر به بیش از ۳۶ میلیون نفر افزایش یافته است ( لشگرآرا و همکاران، ۱۳۹۱). از سال ۲۰۰۰ تا ژوئن ۲۰۱۲ میلادی تعداد کاربران اینترنتی سالانه افزایش فزاینده ای داشته است که آمار بدین صورت است. آسیا یک میلیارد و ۷۶ میلیون کاربر اینترنتی و این در حالی بود که در سال ۲۰۰۰ میلادی فقط ۱۱۴ میلیون کاربر اینترنتی وجود داشته است، ایالات متحده ی آمریکا ۵۲۷ میلیون کاربر، اروپا ۵۱۸ میلیون کاربر، ۲۴ میلیون کاربر، آفریقا ۱۶۷ میلیون کاربر و خاورمیانه ۹۰ میلیون کابر اینترنتی را شامل می‌شوند، کل جمعیت دنیا در سال ۲۰۰۰ میلادی ۷ میلیارد نفر بود که بالغ بر ۳۶۰ میلیون کاربر اینترنتی وجود داشت و این در حالی است که با همین تعداد جمعیت در سال ۲۰۱۲ میلادی بالغ بر ۲ میلیارد کاربر اینترنتی به صورت فزاینده ای رشد پیدا کرده‌است ( کیانی و همکاران، ۱۳۹۲).
