نوآوری‏، فرایند ادراک یا ایجاد دانش مربوط و تبدیل آن به محصولات و خدمات بهبود یافته و یا جدید‏، برای افرادی که خواهان آن‏ها هستند‏، می‏باشد‏.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نوآوری‏، فرایند اخذ ایدۀ خلاق و تبدیل آن به محصول‏، خدمات و روش‏های جدید عملیات است‏. بنابراین سازمان نوآور به وسیله توانایی انتقال عصاره‏ های خلاق به نتایج مفید مشخص می‏شوند‏.
تغییر سازمانی به عنوان اتخاذ یک فکر یا رفتار جدید به وسیله سازمان مشخص می‏شود‏، اما نوآوری سازمان اتخاذ یک ایده یا رفتار است که برای نوع صنعت‏، سازمان‏، بازار و محیط کلی سازمان جدید است‏. اولین سازمانی که این ایده را معرفی می‏کند به عنوان نوآور درنظر گرفته می‏شود و سازمانی که کپی می‏کند یک تغییر را ایجاد کرده است‏.
نوآوری به معنای ایجاد‏، قبول و اجرای ایده‏ها و فرآیندها و محصولات یا خدمات جدید است‏. بنابراین نوآوری‏، استعداد و توانایی تغییر یا انطباق را به وجود می‏آورد‏.
خلاقیت‏، عبارت از به کارگیری توانایی‏های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید‏. (رضائیان‏، ۱۳۷۴)
با توجه به این تعریف‏ها‏، خلاقیت ایجاد یک ایده یا مفهوم جدید از طریق به کارگیری توانایی‏های ذهنی و علت و سبب نوآوری است و بدون آن نوآوری صورت نمی‏گیرد‏. نوآوری ایجاد و توسعه محصول‏، خدمات‏، یا فرایند جدید است که منتج از ایده‏های جدید باشد‏. این نوآوری برای صنعت‏، بازار و محیط کلی مربوط‏، جدید است و به تغییر و انطباق بهتر با شرایط محیطی منجر می‏گردد‏.
خلاقیت‏، استعداد یا مهارتی پنهان در درون اکثر ماست که اساساً به وسیله محیطی که در آن کار می‏کنیم و یا در آن تربیت می‏شویم تضعیف شده است‏.
با این وجود‏، خلاقیت نیرویی است که اگر به‏طوری حساس با آن برخورد شود می‏تواند به همراه منافع واقعی که برای سازمان دارد‏، تأثیری نافذ نیز برجای گذارد‏. خلاقیت به عنوان بخش تکمیل‏کننده فرایند نوآوری است‏. و نباید به آن به عنوان یک مسئله جداگانه نگاه کرد و در اینجا فقط به لحاظ سادگی به‏طور جداگانه مورد بحث قرار می‏گیرد‏.
خلاقیت درجاتی دارد که عبارتند از‏: (رشیدی نیک‏، ۱۳۷۰)
خلاقیت محض^[۲۶] ‏:
شناسایی یا کشف ایده یا روشی است که کاملاً جدید یا بی‏نظیر باشد‏. چنین فعالیتی معمولاً مورد توجه خاص بخش‏های پژوهش و توسعه در سازمان‏های بزرگ می‏باشد‏. به هر حال هر ایده و فکر جدید می‏تواند برای یک سازمان بی‏نظیر باشد و ممکن است فکر یا روشی باشد که در زمانی‏، به شکلی یا صورتی دیگر یا در محلی کاملاً غیرمرتبط موجود بوده است‏.
خلاقیت نسبی^[۲۷]‏:
در مورد خلاقیت نسبی می‏توان گفت که قبلاً شناختی از آن وجود نداشته است و در پذیرش ایده جدید یا معرفی آن به بازار این مسئله می‏تواند به همین نحو برای اولین بار اتفاق بیفتد‏.
تفاوت خلاقیت نسبی با خلاقیت محض در این است که در خلاقیت نسبی ایده یا روش جدید از روشی که قبلاً کشف گردیده به دست می‏آید‏. در یک چنین مورد نتیجه کار بسط ایده یا روش موجود خواهد بود‏، شاید به جهت ترکیب ایده‏ های مختلف و نامربوط به یکدیگر که در شکل‏گیری این نوع خلاقیت سهیم می‏باشند‏. خلاقیت نسبی عموماً به عنوان خلاقیت آگاهانه شناخته می‏شود‏.
این نام گذاری بدان دلیل است که در این نوع خلاقیت از اطلاعات فراوان موجود و در دسترس نهایت استفاده به عمل می‏آید‏.
۲-۵-۲٫ فرایند خلاقیت‏:
این فرایند فعالیتی است دشوار و ذهنی که در آن تفکر خلاق اعضاء یک گروه متشکل شده در یک پروژه به منظور شناسایی فرصت‏های تازه برای سازمان و تعریف صحیح نیازها و مشکلات مرتبط به این فرصت‏ها به خدمت گرفته می‏شود‏. این اولین مرحله در فرایند خلاقیت است که در سرتاسر این فرایند تکرار می‏شود تا فرصت‏های شناسایی کاملاً مورد بهره ‏برداری قرار گیرند‏. این فعالیت مستلزم تصوری روشن و مهارتی قابل توجه و تحلیل‏گرانه است‏. و این امر متضمن ترکیبی هدایت‏شده از توانایی ‏ها و تکنیک‏ های مورد نیاز به منظور برانگیختن تفکر خلاق اعضا خواهد بود‏.
استعداد ها و مهارت‏ هایی که شخص برای مشارکت مؤثر در فرایند خلّاق بایستی داشته باشد عبارتند از‏:
توانایی تعریف مجدد مشکلی (کهنه) به طریقی متفاوت‏، به منظور مشاهده دیدگاه‏ ها یا ابعاد جدید برای تجزیه و تحلیل بیشتر و ارائه راه‏حل‏های احتمالی‏.
توانایی ارتباط دادن ایده‏ هایی که در وهله اول غیرمرتبط به نظر می‏رسد و به عبارتی به دست آوردن چشم اندازی جدید از مشکلی قدیمی‏.
توانایی تجسم یا به کارگیری تفکر آزاد و بدین ترتیب خروج از الگوهای قراردادی‏، اندیشیدن به طریقی تفکر غیرمتداول که ممکن است راه‏حل‏های متعدد نوینی در آن وجود داشته باشد‏.
توانایی انتقال یا به کار بردن دانش یا تکنولوژی قبلی موجود برای ارائه راه‏حل‏های بیشتر برای یک مسئله‏.
تکنیک ‏های متعددی برای حل مشکلات یا برانگیختن تفکر (که برای تأمین حداکثر استفاده از توانایی‏های خلّاق فردی به کار گرفته می‏شوند) وجود دارند‏. از مهم‏ترین تکنیک‏ها به کارگیری گروه چندضابطه‏ای^[۲۸] است‏. گروه چندضابطه‏ای معمولاً مرکّب از حدود ۱۲ نفر عضو در زمینه‏های حرفه‏ای و مطرح مختلف تجربی است‏. هر فرد چشم اندازی متفاوت از شکل موجود ارائه می‏دهد که این خود موجب تحریک ذهنیت فرد دیگر می‏گردد‏.
به هرحال توصیه می‏شود که رئیس جلسه‏ای علاقمند به موضوع اما بی‏طرف‏، داوری و راهنمایی فعالیت‏ های گروه را به منظور تأمین راه‏حل مناسب برعهده گیرد‏. تأثیرات متقابل اعضای گروه پروژه بر یکدیگر‏، وجود منبعی قابل توجه از تفکر بارور را ثابت خواهد نمود‏. یکی از موانع موجود بر سر راه خلاقیت مؤثر‏، مسئله دیدن «درخت به جای جنگل» می‏باشد .این مسئله اغلب در اعضایی که به منظور یافتن تمامی پاسخ‏های احتمالی مسئله به آن بیش از حدّ نزدیک می‏شوند‏، دیده می‏شود‏. یک دوره جدا شدن از شکل (شاید به خاطر توجه به بعضی از فعالیت ‏های غیرمرتبط دیگر) می‏تواند به تفکر ناخود آگاهانه پیرامون موضوعات برخاسته از مشکل اصلی منجر شود‏، بعضی از نتایج حاصل از این دیدگاه یک نوع ارزیابی مجدد از این موضوعات می‏باشد‏.
۲-۵-۳٫ نوآوری و فرایند آن‏:
نوآوری فعالیتی خلاقانه است در جایی که بر شناسایی ایده‏ های نو یا ایجاد فرصت ‏های تازه (اجازه بدهید آن را ابداع^[۲۹] بنامیم) تأکید فراوان به عمل نمی‏آید بلکه هدف اصلی از این فرایند بسط و سوق دادن این ایده‏ ها و فرصت ‏هابه یک تجربه مفید و در نهایت تولید یک محصول جدید می‏باشد‏.
فرایند نوآوری در شکل (۲-۴) به‏طور خلاصه بیان گردیده است‏. در نتیجه فرایند خلاقیت‏، باید مطمئن شوید که ارتباط میان فرایند های خلاقیت و نوآوری را درک کرده‏اید‏، نوآوری کشف می‏شود و یا روش مفید شناسایی می‏شود و به وجود می‏آید‏. این فرصت ‏ها به همراه خود مشکلات مربوط و نیازهای جدیدی را به همراه دارند‏. فرایند های یکسان خلاق در حصول اطمینان از این که از فرصت‏های جدید کاملاً بهره برداری شده است‏، سهم عمده‏ای دارند‏.

شکل ۲-۴ فرایند نوآوری
۲-۵-۴٫ اهمیت خلاقیت و نوآوری برای مدیران
در مبحث بازاریابی‏، پیتر ودکاک^[۳۰] دوره حیات محصول و مفاهیم استراتژیک این مقوله را‏، به‏ویژه نیاز مداوم به توسعه و بهبود محصولات جدید را مطرح نمود‏. نظریه دوره حیات محصول به این معناست که اگر شرکتی موفق به طرح‏ ریزی تقاضای بازار مربوط به خطوط محصولات موجود خود نشود و صدور به موقع محصولات اضافی جدید را قبل از آن که خطوط موجود رو به کاهش گذارد ، شروع ننماید‏. این امر به‏طور جدّی موقعیت بازار‏، سودبری و امکانات بالقوه رشد شرکت و بنابراین شاید حیات آن را به مخاطره خواهد انداخت‏. سازمان‏های تجاری به جریان همیشگی ایده‏ های نوآور برای رشد مداوم خود نیازمندند‏. برای یافتن این ایده ‏ها‏، سازمان افراد دیگری را به خدمت می‏گیرد یا خود دست به نوآوری می‏زند‏. در مورد اوّل این امر به دو طریق زیر ممکن می‏گردد‏:
۱- خرید حقوق ثبت اختراع برای پاره‏ای از ایده‏های نوظهور‏.
۲- جستجو به منظور یافتن شرکت‏هایی که بانکی از پروژه‏ها دارند اما راهی قابل اطمینان برای بهره‏برداری از آن‏ها در دست ندارند‏.