( شعاری نژاد،۱۳۶۶، ص ۱۸۷).
ریشخند وسر کوفت: ریشخند زدن به دانش آموزان و تحقیر و شرمنده ساختن روشی نکوهیده است که چنین برخوردی به سازگاری عاطفی محصل لطمه می زند و موجب افت تحصیلی دانش آموزان می شود.
ستایش و سرزنش: یکی دیگر از راه های رسیدن به پیشرفت تحصیلی استفاده از محرک ستایش و سرزنش است. ستایش دانش آموز هنگامی که در یک فعالیت موفق شد. و استفاده از محرک (سرزنش) هنگام سستی دانش آموز در انجام فعالیت ها موجب آگاهی دانش آموز از کارهای درست و نادرستش خواهد شد. ونتیجه آن به پیشرفت تحصیلی منجر خواهد شد.
آداب و رسوم جامعه: آداب و رسوم جامعه و فرهنگ های مختلف نیز در میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر می باشد. دانش آموز اگر در جامعه ای رشد کند که برای علم اهمیت و ارزش قائل باشد. با علاقه بیشتری به تحصیل ادامه می دهد. گاه آداب و رسوم در یک جامعه مانعی بزرگ در تحصیل دانش آموزان می باشد. از جمله (ازدواج) در جوامعی که در سن پایین صورت می گیرد، موجب می شود که دختر یا پسر ترک تحصیل کنند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تحصیلات والدین: تحصیلات والدین به عوان یک عامل اجتماعی تأثیر زیادی در پیشرفت تحصیلی دارد. والدینی که خود دارای تحصیلات بالا می باشند، فرزند خود را تشویق به درس خواندن می کنند و علاوه بر آن در امر تحصیل به فرزند خود کمک می نمایند و نتیجه چنین کاری پیشرفت تحصیلی خواهد بود.
ج) عوامل اقتصادی
از جمله عوامل اقتصادی که بر پیشرفت تحصیلی دانش آموز اثر می گذارد به شرح زیر می باشد:
مقدار تغذیه از دوران جنینی به بعد: دانش آموزانی که در خانواده های مرفه رشد یافته و در طول زندگی مواد لازم، به اندازه کافی برای بدنش تأمین شده است، نسبت به دانش آموزی که به دلیل فقر مالی والدین قادر به تأمین مواد غذایی مورد نیاز بدنش نبوده اند و در نتیجه رشد کافی نداشته است پیشرفت بیشتری خواهد داشت.
چگونگی رشد بدنی و بهداشت: وضع و حالت بدنی و مزاجی در رشد و تربیت هوشی موثر است. مثلاً هرگاه کودکی حساس و زودرنج باشد از داشتن انرژی لازم برای فعالیت های ذهنی به میزانی که موفق شود، محروم خواهد شد.معمولاً کودکانی که از رشد بدنی و بهداشت مناسب برخوردار می باشند که از نظر اقتصادی دارای موقعیتی متوسط به بالا باشند.
جامعه و اوضاع اقتصادی در رابطه با درآمد خانواده: خانواده یکی از عوامل موثر در کیفیت رشد و تکامل کودک می باشد. چه بسا دانش آموزان تیز هوشی که به علت نامساعد بودن وضع اقتصادی خانواده ایشان از تحصیل محروم شده اند و نتوانسته اند استعداد هوشی برتر خود را به کار اندازند و آشکار سازند و در نتیجه، کم هوش جلوه گر شده اند.(شعاری نژاد، ۱۳۶۶، ص۱۹)
حجم خانواده در رابطه با مسکن: حجم خانواده نیز یکی از عوامل موثر در میزان پیشرفت تحصیلی می باشد. تأثیر حجم خانواده در رابطه با فضایی که برای هر یک از افراد خانواده در نظر گرفته شده مطرح است. زیرا گاه خانواده ای دارای حجم زیاد است ولی درآمد خانواده هم بالاست و هر یک از افراد خانواده اتاقی مخصوص به خود دارند در این گونه موارد حجم خانواده تأثیر چندانی در پیشرفت یا افت تحصیلی نمی تواند داشته باشد.
د) عوامل آموزشی
عوامل آموزشی که در در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر است که عبارتند از :
برنامه درسی: اساسی ترین وسیله آموزش و پرورش رسمی در نظام تربیتی ما برنامه درسی است و کم وکیف برنامه درسی است که کم و کیف کار معلم و مدرسه را تعیین و رهبری می کند و نیز کتاب درسی اصولاً بر مبنای آن تألیف و تهیه می شود. به همین سبب معلمان به محتوای کتاب های درسی اکتفا می کنند، زیرا معتقدند که آنها را بر اساس برنامه های درسی تهیه و تألیف می کنند و می توان آنها را مظهر برنامه ها تلقی کرد. در صورتی که معلمان از اهداف و چگونگی اجرای صحیح برنامه درسی مطلع باشند و آن را به طور صحیح اجرا کنند، موجب پیشرفت تحصیلی و عکس آن موجب افت تحصیلی دانش آموز خواهد شد.
کتب درسی: معمولاً در اکثر کشورها به ویژه کشورهای جهان سوم، هدف های کلی و رفتاری آموزش و پرورش در برنامه درسی به صورت مواد و مطالب درسی گوناگون منعکس می شوند و برنامه درسی نیز به شکل کتاب های درسی در اختیار محصلان و معلمان قرار می گیرد. به طوری که اکثر محصلان و معلمان کتاب را برنامه همان درس می دانند و به ندرت دیده شده است که یک معلم برای آگاهی یافتن از محتوای برنامه درسی به خود آن مراجعه کند.
کتاب های کمکی و آزاد: بدیهی است کتاب درسی هر قدر هم پر محتوا باشد به سبب محدودیتی که از لحاظ زمان و برنامه دارد نمی تواند به تمام نیاز های دانش آموزان پاسخگو باشد. از سوی دیگر، چون تغییر سریع آن امکان ندارد، بنابراین مطالب آن از تازگی لازم محروم خواهد بود به علاوه چون جنبه اسمی دارد و تقریباً آن را دانش آموزان یک کتاب تحصیلی تلقی می کنند، از این رو زیاد مورد علاقه ایشان نخواهد بود و تأثیر مطلوب را نخواهد داشت به همین دلیل متخصصان، آموزش و پرورش تهیه و تألیف کتاب های آزمایش و کمکی را برای پیشرفت تحصیلی بسیار ضروری می دانند.
معلم و روش تدریس: قبل از هر چیز لازم است که تعریفی از معلم و تدریس ارائه شود تا مفهوم این دو کلمه روشن شودو کاری را که معلم در ساعات رسمی در محیط کلاس انجام می دهد و می کوشد تغییراتی در محصلان به وجود آورد، اعم از تغییرات شناختی، حرکتی، عاطفی و تدریس یا آموزش نامند که اصطلاح تدریس را معمولاً به کارهایی که معلم انجام می دهد «درس می دهد» اطلاق می کند و اصطلاح آموزش را وقتی به کار می بریم که معلم و محصلان در فعالیت های درسی تشریک مساعی می کنند و از همدیگر متأثر می شوند.
وسایل کمک آموزشی: آموزش و پرورش جدید که یادگیری را ضروری می داند، استفاده از وسایل کمک آموزشی که امروزه تعداد و تنوع آنها بسیار زیاد است را لازم می داند. وسایل کمک آموزشی گاهی وسایل سمعی و بصری نیز نامیده می شوند. در صورتی که این وسایل درست و به موقع مورد استفاده قرار گیرند، فواید و آثار مثبت یادگیری فراوانی دارد. مثلاً به یادگیری سرعت می بخشد، مشکلات مطالب درسی ر ا روشن تر می نماید و علاوه بر مشکلات و نقطه مبهم درسی به تثبیت آن در ذهن دانش آموزان و آسانی یادآوری در مواقع لزوم کمک می کند. از جمله وسایل کمک آموزشی: نمونه ها یا مدل ها، اشکال و تصاویر، نقشه ها و نمودارها، فیلم و اسلاید، رادیو و تلویزیون، گردش علمی، تخته سیاه و آزمایشگاه را می توان نام برد.
مدرسه: نه فقط از راه انتقال معلومات افراد فامیل به نسل های بعدی نوع معلومات شخص بنا به موقعیت خانوادگی آنها بنا گذارده می شود. بلکه در اثر تغییر وضع اقتصادی یک مملکت یا وضع ماشینی شدن دنیا مقدار زیادی دانش های دیگر به وجود آمده که احتیاج به تخصص دارد و آنها را باید آموخت و خانواده ها قادر به تعلیم دادن این معلومات نیستند وقتی اغلب نمی توانند بچه های خود را به ویژه در دروس علمی مثل فیزیک و شیمی یاری دهند. این خانواده ها از اجتماعات دیگری هستند ولی بچه ی که به مدرسه می آید با همه طبقات در تماس است و برنامه معینی باید بیاموزد و آنها فقط به معلم چشم دارند.
شیوه امتحان: شیوه امتحانات ثلث، نیمسال یا سالانه معلم را دچار این اشتباه می کند که رشد و پیشرفت دانش آموزان را می توان با این حدود زمانی اندازه گرفت غافل از اینکه چنین قضاوتی درباره همه محصلان، نه تنها در دروس بلکه حتی در فعالیت های غیر رسمی از قبیل شرکت در فعالیت های گروهی درست و دقیق نیست. برای حل این مشکل، متخصصان پیشنهاد می کنند که داوری در فاصله های زمانی و مکانی انجام گیرد.
ه ) عوامل خانوادگی
عوامل خانوادگی که در ارتباط با پیشرفت تحصیلی طرح می باشند عبارتند از :
رابطه اولیاء با دانش آموزان : احساس ایمنی و ارضاء عاطفی کودک، قبل از اینکه به مدرسه برود، منحصراً از طرف پدر و مادر تأمین می شود. کودک می خواهد مطمئن باشد که والدینش او را دوست دارند و همیشه دوست خواهند داشت. و آنها سپری علیه بلایای روزگار هستند و برای او منبع ایمنی، خوشی و ارضاء خاطر جسمی و روانی می باشند.
رابطه والدین با یکدیگر : علاوه بر اینکه کودک باید از والدین خود محبت ببیند باید اطمینان داشته باشد که اولیای او نیز یکدیگر را دوست دارند. فرزندانی که یک یا هر دو ولی خود را به دلیل مرگ، جدایی یا طلاق از دست می دهند دچار هیجانی می شوند که ممکن است منجر به ایجاد احساس حقارت و ناامنی در او گردد. این موضوع به خصوص روی کودکان دبستانی که به اندازه کافی فهم از مطلب ندارند و هنوز از لحاظ روانی متکی به اولیا هستند تأثیر فراوانی دارد.
فرهنگ خانواده : خانواده ای که از فرهنگ بیشتر و بهتری برخوردار است، مثلاً افرادش تحصیلات دارند طبعاً فرزندانی که در آن بزرگ می شوند آمادگی بدنی و ذهنی بیشتری خواهند داشت، به علاوه خانواده ای که بر تربیت فرزند اعتماد دارند و اهمیت می دهند و از لحاظ اقتصادی می توانند فرصت های گوناگونی به وجود آورد که فرزند بر تجربه های خود بیفزاید و تنوع بخشد، چنین دانش آموزی آمادگی ذهنی و تجربی خوب و بیشتری برای یادگیری خواهد داشت تا دانش آموزی که از این موهبت ها محروم است.
تربیت درست و سالم در خانواده : کیفیت تربت چه در محیط خانه و چه در محیط مدرسه در وضع آمادگی دانش آموز بسیار موثر است. تربیتی که به دست نااهل انجام گیرد یا محیطی فاسد باشد اثر منفی آن در آمادگی دانش آموز کمتر از سوء تغذیه نیست.
و اما می توان عوامل بسیار دیگری را نام برد که بر پیشرفت تحصیلی تأثیر گذارند، که در اینجا به برخی از آنها که شاید بتوان گفت که بیشتر مربوط به خود دانش آموز و مدرسه می باشد اشاره می شود که از جمله موارد زیر می باشند :
آمادگی^[۱۶]: دانش آموز باید از لحاظ جسمی ، عاطفی ،عقلی و…رشد کافی کرده باشد تا بتواند به خوبی یاد بگیرد ویادگیری زمانی برایش سودمند خواهد بود که از هرنظرآمادگی لازم را داشته باشد.آمادگی یک فرد در زمینه های مختلف متفاوت است .
انگیزه وهدف^[۱۷]: یادگیری معلول انگیزه های متفاوت است. یکی از این انگیزه ها که نقش مهمی در جریان یادگیری دارد ، میل و رغبت شاگرد به آموختن است . برای اینکه شاگردان در ضمن یادگیری فعال باشند باید موضوعات براساس نیاز های شاگردان تنظیم شود . یکی دیگر از این انگیزه ها هدف است . در مدارس هدف های تربیتی باید انعکاسی از احتیاجات و تمایلات شاگردان باشد و به طور مشخص واضح و روشن باشند مشخص بودن هدف ها در مدرسه سبب هماهنگی فعالیت های معلم و دانش آموزان می شود ، جهت و میزان پیشرفت آن ها را نشان می دهد.
تجارب گذشته: آموخته ها و تجارب گذشته‹‹ ساخت شناختی ›› وی را تشکیل می دهد. یک فرد زمانی می تواند  مفاهیم ومسائل جدید را درک کند که مفهوم و مسئله جدید  با ساخت شناختی اومرتبط باشد بنابراین ، معلم همواره باید فعالیت های آموزشی را بر اساس تجارب گذشته شاگرد و متناسب با ساخت شناختی آن ها طراحی و اجرا کند.
روش تدریس معلم: بدون شک نیروی انسانی و به ویژه معلم، از مهمترین عوامل تشکیل دهنده محیط های آموزشی است. معلم در کلاس درس باید خود را به عنوان راهنما و ایجاد کننده شرایط مطلوب یادگیری بداند و به جای انتقال اطلاعات، روش کسب تجربه را به دانش آموزان بیاموزد. از سوی دیگر نقش معلم در این فرایند، آموزش مفاهیم اولیه علوم مختلف به دانش آموزان است. سپس وی را به استفاده از ابزارهای پیشرفته آموزشی ترغیب و راهنمایی کند. حال آنکه سیتم های سنتی ، معلم به عنوان منبع دانش و علم شناخته می شود و دانش آموزان برای کسب اطلاعات باید در محضر معلم بنشینند و معلم با مرور اطلاعات، دانسته خود را به دانش آموزان منتقل کند (شعبانی، ۱۳۸۶)
مدت زمان تحصیل در مدرسه و منزل: مدت زمانی که به آموزش اختصاص داده می شود، در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش زیادی دارد به طور کلی هر چه کودک زمان بیشتری را صرف مطالعه کند با ثابت نگه داشتن بقیه هوامل، مطالب بیشتری فراخواهند گرفت (ماشینی، ۱۳۷۵).
رسانه و وسایل آموزشی: رسانه آموزشی در لغت به معنی واسطه یا ماده وسط یا رابط دو چیز، حد فاصل و سرانجام وسیله نقل و انتقال آمده است و بر پیشرفت تحصیلی مؤثر است (فردانش، ۱۳۸۰).
عوامل آموزشگاهی: از جمله عوامل آموزشگاهی که در میزان موفقیت و پیشرفت تحصیلی مؤثر می باشند به قرار زیر می باشد:
روابط معلم ودانش آموز
مهارت معلمان
شرایط آموزشی و امکانات مطلوب تحصیلی
نمره وارزشیابی
تکلیف شب
تعداد دانش آموزان کلاس
نامتناسب بودن هدف ها و محتوای برنامه ها
نامتناسب بودنروش ها و امکانات آموزشی با محتوای برنامه ها
نا متناسب بودن مقررات وفضای مدرسه با نیازهاو شرایط اجتماعی روانی دانش آموزان
مدت زمان یادگیری در مدرسه ومنزل
کتاب های درسی و مواد آموزش
ناهماهنگی برنامه ها و روش های آموزشی
آماده کردن درس و نمره دادن
تقویم وساعات آموزشی ۱۵
فضای کلاس و تسهیلات مدرسه
انتظارات مدرسه از دانش آموزان
تعویض مکرر معلمان
دوری مدرسه ( میزان فاصله خانه تا مدرسه ) ( بیابانگرد ۱۳۸۶، ص ۱۴۵-۱۴۴).
تحصیلات در زمینه تعلیم وتربیت:  مطالعت لی نشان می دهد که معلمانی که دارای مدارک تحصیلی بالاتری  هستند نسبت به معلمانی که از مدرک پایین تری برخوردارند  دانش آموزان شان موفقیت بیشتری کسب می کنند.
وسایل، تجهیزات، محیط و فضای آموزشی: بیشتر کار آموزش در همه کشورها در کلاس درس انجام می شود. عمدتاً در این کلاس ها ۲۰ دانش آموز و یا بیشتر و یک فرد بزرگسال که همان معلم است حضور دارد.