روش شناسی تحقیق
۱-۴) مقدمه:
برای پاسخگویی به سوالات و آزمون فرضیات و رسیدن به اهداف متصور در تحقیق، ابتدا در این فصل به طور مختصر متغیرهای مورد استفاده(نهاده‌های تحقیق) را توضیح خواهد داد و در نهایت روش تحقیق و مدل های مورد استفاده برای انجام تحقیق بیان می‌شود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۲-۴) متغیرهای مورد استفاده:
متغیرهای مورد استفاده در این تحقیق،که به عنوان عوامل اساسی در تولید هم شناخته می‌شود به شرح ذیل می‌باشد:
زمین: یکی از عوامل اساسی تولید در بخش زراعت زمین است. شاید بتوان بدون برخی از نهاده‌ها فرایند تولید را انجام داد ولی بدون زمین، تولید هیچ محصولی ممکن نیست. زمین جایگاه استقرار گیاه است و از این نظر دارای اهمیت است. افزایش سطح زیر کشت یکی از راه های افزایش تولید کل است که با بهره گرفتن از روش‌های نوین می‌توان در جهت هر چه بیشتر استفاده کردن از اراضی زراعی زیر کشت بهره جست.
آب: با توجه به موقعیت جغرافیایی، ایران در منطقه‌ای واقع شده است که سطح نزولات آسمانی در این منطقه پایین است. یکی از محدویت‌های تولید، محدودیت منابع آب کشاورزی است، به‌طوری‌که سطح وسیعی از زمین‌ها به‌علت در اختیار نداشتن آب کافی، غیر قابل کشت است و در سال‌هایی که با خشکسالی روبروست سطح مزارع آبی و دیم به شدت کاهش می‌یابد. منابع آب یکی از عوامل محدود کننده گسترش سطح زیر کشت در ایران است.
آمار مربوط به عوامل از وزارت جهاد کشاورزی اخذ گردیده است که میزان ریالی آب به‌عنوان نهاده مورد بررسی قرار گرفته است.
نیروی کار: نیروی کار یکی از عوامل تاثیرگذار در تولید است، نیروی کار باید انگیزه تولید داشته باشد تا بتواند زمینه تولید بهتر و مطلوب‌تر را فراهم کند. آموزش‌های نوین کشاورزی، افزایش نیروی کار تحصیلکرده و… می‌تواند نقش بسزایی در افزایش بهره‌وری داشته باشد.
ماشین‌آلات: اگر به ساختار تولید در کشاورزی توجه کنیم استفاده از ماشین‌آلات باعث تغییر بافت سنتی تولید شده است. کودهای شیمیایی و مکانیزاسیون می‌تواند باعث افزایش بهره‌وری زمین و نیروی کار شود. کاربرد ماشین‌آلات سطح زیر کشت را افزایش داده و امکان برداشت به‌موقع محصولات را فراهم می‌آورد.
عملکرد محصول: میزان تولید محصول زراعی بر حسب تن در هر هکتار را نشان می‌دهد که در تحقیق به عنوان ستانده استفاده می‌شود.
۳-۴) بکارگیری مدل:
مدل انتخاب شده برای انجام تحقیق، مدل DEA تحلیل پوششی داده‌ها می‌باشد. این مدل مبنی‌بر یک سری بهینه‌سازی با بهره گرفتن از برنامه‌ریزی خطی است. در این مدل، منحنی مرزی کارا از یک سری نقاط که به‌وسیله برنامه‌ریزی خطی تعیین می‌شود، ایجاد می‌گردد، که این مدل قادر است استان‌های کارا و ناکارا را از یکدیگر تفکیک نماید. علاوه بر اندازه‌گیری کارایی در این مدل می‌توان با بکارگیری شاخص مالم کوئیست بهره‌وری را برای هر استان محاسبه نمود و تغییرات بهره‌وری را به دو بخش تغییرات ناشی از کارایی و تکنولوژی تقسیم کرد.
برای اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری مدل DEA از نرم افزار کامپیوتری DEAP2 استفاده می‌شود. که با بهره گرفتن از داده‌ها و نرم‌افزار به محاسبه کارایی و سپس با بهره گرفتن از شاخص مالم‌کوئیست به اندازه‌گیری تغییرات بهره‌وری می‌پردازد. خروجی‌های نرم افزار عبارت است از چهار تابع مسافت برای هر استان، تغییرات کارایی فنی کل، تغییرات کارایی مدیریت، تغییرات کارایی مقیاس، تغییرات تکنولوژیکی و تغییرات بهره‌وری کل عوامل تولید محاسبه می‌گردد که در زیر هر یک به‌طور مختصر توضیح داده می‌شود:
۱-۳-۴) شاخص تغییرات بهره وری مالم کوئیست:
از شاخص بهره‌وری مالم کوئیست برای اندازه‌گیری تغییرات بهره‌وری استفاده می‌شود که این شاخص برپایه تابع مسافت است.
۱-۱-۳-۴) تابع مسافت:
جهت به‌کارگیری بهره‌وری کل عوامل تولید از طریق شاخص مالم کوئیست ابتدا بایستی توابع مسافت تعریف گردد. این تابع در مدل تحلیل فراگیر داده‌ها برای محاسبه بهره‌وری کل عوامل تولید به‌روش شاخص مالم کوئیست براساس نسبت مسافت هر واحد تولیدی در یک دوره از تابع تولید مرزی همان دوره یا دوره‌های دیگر شکل می‌گیرد و به هر دو حالت تابع مسافت – عوامل تولید و تابع مسافت- محصول به‌کار برده می‌شود. مهم‌ترین مزیت به‌کارگیری این توابع مسافت، ارتباط نزدیک آن با معیار کارایی می‌باشد. (پور کاظمی،۹۹:۱۳۸۶)
چهار مسافت برای هر استان در هر سال نسبت به توابع مرزی به‌صورت ذیل محاسبه شده است:
الف) تابع مرزی دوره‌های قبلی در شرایط بازده ثابت نسبت به مقیاس تولید.
ب) تابع مرزی دوره‌های جاری در شرایط بازده ثابت نسبت به مقیاس تولید.
ج) تابع مرزی دوره‌های بعدی در شرایط بازده ثابت نسبت به مقیاس تولید.
د) تابع مرزی دوره‌های جاری در شرایط بازده متغیر نسبت به مقیاس تولید.
تکنولوژی تولید با بهره گرفتن از مجموعه محصولات به‌عنوان نماینده کلیه بردارهای محصول که به‌وسیله بردار عوامل تولید قابل تولید می‌باشند، تعریف می‌گردد (امامی میبدی،۱
۹۹:۱۳۸۴)
تغییرات بهره‌وری در دوره به‌صورت زیر اندازه‌گیری می‌شود:
تغییرات بهره‌وری در دوره به‌صورت زیر اندازه‌گیری می‌شود:
شاخص تغییرات مالم کوئیست به‌صورت یک میانگین هندسی از دو دوره (دوره مبنا) و محاسبه می‌شود که می‌توان آن را به‌صورت زیر نشان داد:
در صورت وجود رشد بهره‌وری این شاخص بزرگتر از واحد و در صورت عدم رشد بهره‌وری، کمتر از واحد خواهد بود. همچنین اگر هیچ تغییری در ستانده‌ها و داده‌ها مشاهده نشود این شاخص برابر واحد خواهد شد
۲-۱-۳-۴) تغییرات کارایی:
نشان می دهد که هر استان در دوره نسبت به دوره تا چه اندازه نزدیک به مرز تولید قرارگرفته است. که اندازه گیری تغییرات کارائی تغییرات کارایی مدیریت و تغییرات کارایی مقیاس را محاسبه می کند.
۳-۱-۳-۴) تغییرات تکنولوژیکی:
عبارت است از تغییر در مقدار خروجی تولید شده از همان ورودی‌ها. به عبارتی دیگر تغییر در تکنولوژی به‌وسیله جابجایی تابع تولید مرزی در طول زمان بیان می‌شود. اگر در زمان پیشرفت تکنولوژی را شاهد باشیم با همان نهادهای تولید در زمان می‌توان محصول بیشتری را در دوره داشته باشیم. یعنی منحنی تابع مرزی از به انتقال یافته است. عبارت زیر میزان تغییر تکنولوژیکی را اندازه می‌گیرد. (Coelli,2003:5)
مانند نمودار (Greer:418,2008):
نمودار۱-۴: نمودار تغییرات تکنولوژیکی
۴-۴) عوامل تأثیرگذار بر بهره‌وری:
برای بررسی عوامل تاثیرگذار بر بهره‌وری در کشاورزی، عواملی نظیر اعتبارات کشاورزی، نیروی کار، تشکیل سرمایه، شاخص توسعه انسانی، آموزش[۴۱]، توسعه روستایی و تعداد تراکتور برای هر استان، طی دوره مورد بررسی قرار گرفت. که به‌اختصار توضیح داده می‌شود:
۱-۴-۴) اعتبارات کشاورزی:
میزان مبلغ اختصاص یافته در هر سال برای هر استان که صرف سرمایه گذاری در بخش کشاورزی می‌شود.
۲-۴-۴) شاخص توسعه انسانی:
نام جدولی است تناسبی که در آن کشورهای جهان بر اساس فاکتورهایی از جمله درآمد سرانه واقعی، نرخ باسوادی، آموزش، بهداشت، تغذیه و نیز امید به زندگی (در بدو تولد) مورد مقایسه قرار می‌گیرند.
شاخص توسعه انسانی از سال ۱۹۹۱ میلادی توسط برنامه توسعه سازمان ملل متحد به مرحله اجرا گذاشته شد و از آن پس هر ساله فهرستی از کشورهای جهان را به ترتیب بالاترین تا پائین ترین رتبه‌ها را در مقایسه با نمودارها و کشورهای دیگر منتشر می‌کند. شاخص توسعه انسانی یکی از نمودارها و منابعی است که توسعه اقتصادی در کشورها و نحوه آن را نشان می‌دهد که آمار مربوط به این شاخص از معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری برای استان‌ها اخذ گردیده است.
۳-۴-۴) آموزش:
تعداد افراد در هر استان که توسط وزارت جهاد کشاورزی، با روش های نوین در بکارگیری تولید محصولات کشاورزی آشنا می‌شوند که این آموزش شامل آموزش‌های ترویجی، مهارتی غیررسمی، آموزش‌های رسمی (فنی و حرفه‌ای، کار و دانش)، فیلم‌های آموزشی، نشر کتب و نشریات می‌باشد.
