بدین ترتیب چنین بر می ­آید که رمز موفقیت یک شرکت، در گروی هدایت مطلوب آن است ، به گونه ­ای که ‌می‌توان ادعا کرد که راز جاودانگی شرکت­های معروف و خوش­نام،در برخورداری آن­ها ازیک هیئت مدیره­ی مؤثر و کارا نهفته است. گرت در کتاب خود به نام ماهی ازسرش فاسد می­ شود، دیدگاه درون­گرانه­ی منحصر به فرد و جالبی را در زمینه­ اثر بخشی هیئت مدیره ارائه ‌کرده‌است (گرت،۱۹۹۶). وی با اتکا بر تجارب شخصی، حضور در هیئت مدیره­ی شرکت­های گوناگون و سوابق علمی خود، ضمن بازگویی مسائل و مشکلات موجود در هیئت مدیره­ی شرکت­ها، توصیه ­هایی را نیز در زمینه ی بهبود حاکمیت شرکتی در این حوزه­ مهم، ارائه ‌کرده‌است. یکی از انتقادهای او این است که هیئت مدیره زمان زیادی را صرف مدیریت (به عنوان مدیران حرفه­ای) و زمان بسیار کمی را صرف هدایت امور می­ کند. در این راستا، گرت هدایت را به عنوان راهنمایی و رهبری تعریف ‌می‌کنند. از سوی دیگر، روش­های متعددی وجود دارد که با آن­ها ‌می‌توان اثربخشی وظیفه­ی هدایت هیئت مدیره­ی شرکت را افزایش داد. در ادامه به معرفی محرک­هایی می­پردازیم که به منظور حصول اطمینان از اثربخشی هیئت مدیره، توصیه می­شوند.

۲-۳-۶)نقش مدیران غیرمؤظف (غیراجرایی) در حاکمیت شرکتی

فروپاشی شرکت انرون درسال۲۰۰۱،نظرها را به سوی اثر بخشی عملکرد مدیران غیر مؤظف هیئت مدیره جلب کرد. از دیدگاه تئوری نمایندگی،حضور مدیران غیر مؤظف مستقل در هیئت مدیره­ی شرکت­ها و عملکرد نظارتی آنان به عنوان افرادی مستقل به کاهش تضاد منافع موجود بین سهام­داران و مدیران شرکت در جلسات هیئت مدیره ،کمک شایان توجهی می­ کند. البته باید توجه داشت که مدیران اجرایی شرکت ،نقش مهمی را در ایجاد ترکیب مناسبی از مدیران مؤظف و غیر مؤظف در میان اعضای هیئت مدیره ایفا ‌می‌کنند. وجود چنین ترکیبی از عناصر اصلی یک هیئت مدیره­ ی کارا و مؤثر محسوب می­ شود؛زیرادرحالی که مدیران مؤظف ،اطلاعات ارزشمندی درباره فعالیت­های شرکت ارائه ‌می‌کنند ،مدیران غیر مؤظف با دیدگاهی حرفه­ای و بی ­طرفانه، ‌در مورد تصمیم گیری­های مدیران مذکور به قضاوت می­نشینند. بدین ترتیب هیئت مدیره­ی شرکت با دارا بودن تخصص، استقلال و قدرت قانونی لازم، یک ساز و کار بالقوه توانمند حاکمیت شرکتی به حساب می ­آید (بیردوهیکمن^[۴۶]،۱۹۹۲،۱۹۶).

در راستای تحولات اخیر در مبحث حاکمیت شرکتی ، ‌می‌توان به تأثیر قانون سر بینز اکسلی (به عنوان مکانیزم برون سازمانی) در برجسته شدن نقش نظارتی مکانیزم ­های داخلی اشاره کرد. تفکیک دقیق وظایف مدیریت اجرایی از مدیریت غیر اجرایی ،برجسته­تر شدن نقش نظارتی مدیریت غیر اجرایی و تعیین حوزه ­های مسئولیت آن ها و ضرورت داشتن دانش حسابداری و مالی به عنوان یکی از شرایط احراز پست ‌در مورد حداقل یک نفر از مدیران غیر اجرایی وآگاهی بقیه­ اعضاء از مسائل حسابداری و مالی،برخی از تحولات اخیر است. افزون بر این،نقش کمیته­ های هیئت مدیره (شامل مدیران غیراجرایی) درموردکنترل­های داخلی، ارتباط با حسابرسان داخلی و مستقل و . . . بسیار بر جسته شده و از وظایف مدیران اجرایی کاملاً تفکیک گشته است. در ایران، قانون تجارت مصوب۱۳ اردیبهشت ماه۱۳۱۱ ،اساس و چارچوب قانون تجارت موجود را تشکیل می­دهد. نظر به قدمت منابع آن که دارای نواقص فراوانی بود ،قانون اصلاح قسمتی ازقانون تجارت مشتمل بر ۳۰۰ ماده پس از تصویب در تاریخ۲۴ اسفندماه ۱۳۷۴ جانشین مواد ۲۱ تا ۹۴ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ شد. به نظر می­رسد که اصلاحیه­ی مذکور نیز تغییر با اهمیتی در چارچوب اولیه­ قانون تجارت ایجاد نکرده است. هم­چنین در قانون پیشین و اصلاحیه­ی انجام شده به مقوله­ وظایف هیئت مدیره و تفکیک وظایف توجه چندانی نشده است. ‌امید است در اصلاحیه­ی قانون تجارت ‌به این مهم توجه شده و مورد عنایت قرار گیرد و افزون بر آن، آئین­نامه­ی حاکمیت شرکتی مورد نظر بورس اوراق بهادار پس از اصلاحات لازم، مورد استفاده­ شرکت­های پذیرفته شده در بورس قرارگرفته و پس از ارزیابی مجدد اجرای آن برای تمام شرکت­های سهامی الزامی شود.

۲-۳-۷) دوگانگی وظیفه مدیر عامل در موضوع حاکمیت شرکتی

طبق نظر هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی، تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاران بر اساس اطلاعات حسابداری، تاثیرات عمده­ای در تخصیص بهینه منابع اقتصادی یک کشور دارد. در مدلی که توسط دانیل، هیرش لیفر و سابرامانیام (۱۹۹۸) طراحی گردید، سهام‌داران به اطلاعات خصوصی شرکت­ها واکنش بیش­تری نسبت به اطلاعات عمومی نشان می­ دهند.

بخش راهبری شرکت­ها (اعضای هیئت مدیره) متولی ارائه اطلاعات به بازار سرمایه می­باشند. در تئوری نمایندگی فرض بر این است که سهام‌داران عضو تمایل به افشای اطلاعات به جای واگذاری امکان نظارت به افراد غیر عضو را دارند، چرا که هزینه­ های ناشی از حضور مدیران برای افشا (هزینه­ های تعهد) کم­تر از هزینه­ های کنترلی افراد غیر عضو (هزینه­ های نظارت) خواهد بود. طبق تئوری نمایندگی، مدیران غیر مؤظف مستقل قادر خواهند بود هزینه­ های ناشی از فاصله بین مالکیت و کنترل را کاهش دهند.

وظیفه­ی برگزاری و هدایت جلسات هیئت مدیره به عهده­ رئیس هیئت مدیره است. در بسیاری از کشورها، مدیر عامل همزمان در نقش رئیس هیئت مدیره قرار دارد. به عنوان مثال، در ۷۰ تا ۸۰ درصد از شرکت­های آمریکایی، مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره شخص واحدی هستند. امّا رویه ­های حاکمیت شرکتی رایج در اروپا، این دو نقش را تفکیک کرده ­اند و تنها در ۱۰ درصد از شرکت­های انگلیسی، مدیر عامل همزمان رئیس هیئت مدیره است(کلس و همکاران، ۲۰۰۱). در آسیا، وضعیت مابین آمریکا و اروپا است.

فاما و جنس^[۴۷]ن) (۱۹۸۳ ( استدلال می‌کنند که هیئت مدیره مؤثرترین مکانیزم کنترل داخلی برای نظارت بر رفتار مدیریت ارشد است. با این حال ، بررسی ادبیات موجود ‌در مورد نقش ساختار هیئت مدیره بر عملکرد شرکت به نتایج متفاوتی منجر شده است . در این پژوهش از بین ویژگی‌های متعددی که ‌در مورد هیئت مدیره مطلوب در ساختار حاکمیت شرکتی مطرح است، ویژگی، یعنی وجود مدیران غیر موظف در ترکیب هیئت مدیره (به عنوان شاخص استقلال هیئت مدیره)مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بند دوم :شفعه

ماده ۸۰۸ قانون مدنی مقررمی دارد : «هرگاه مال غیرمنقول قابل تقسیمی بین دونفرمشترک باشدویکی ازدوشریک حصه ‌خود را به قصدبیع به شخص ثالثی منتقل کند شریک دیگرحق داردقیمتی راکه مشتری داده است به اوبدهدوحصه مبیعه راتملک کند.این حق راحق شفعه وصاحب آن راشفیع می‌گویند.»

‌بنابرین‏ حق شفعه عبارت است ازحق شریک مال غیرمنقول مشاع ، نسبت به سهم شریک دیگرکه به موجب آن شریک می‌تواند ، درصورتی که شریک دیگرسهم مشاع خودرابدون رضایت وی به شخص ثالثی بفروشد ، به همان قیمت آن راتملک کند واین عمل ، یعنی اقدام به تملک حصه شریک به استنادحق شفعه را اخذبه شفعه می‌گویند^[۱۰۴].

لذاباتوجه به آنچه قانون مدنی مقررداشته است وجودشرایط زیربرای اخذبه شفعه ضروری است:

1. 1. مال باید غیرمنقول باشد و درمال منقول حق شفعه ای وجودندارد.

1. 1. قابل تقسیم باشد واگرمال غیرقابل تقسیم باشد حق شفع ای نخواهدبود.

1. 1. ملک موضوع حق شفعه باید مشاع باشد.

1. 1. تعدادشرکاء نباید بیش ازدونفرباشد.

1. عمل حقوقی که به سبب آن ، ملکیت حصه مشاع به ثالث منتقل می شودباید عقدبیع باشد ، لذا باید گفت هرگاه شریکی ، حصه خودراباعقدصلح یامعاوضه یاوصیت یاقراردادهای خصوصی به ثالثی منتقل کندبرای شریک اوحق شفعه ایجادنمی شود.

باید توجه داشت که مطابق ماده ۸۲۱ قانون مدنی ایران ، حق شفعه فوری است واین به آن معنا است که شریک بایدپس ازاطلاع ازمعامله فورا اقدام به اخذبه شفعه کندوگرنه حق اوساقط خواهدشد.

حق شفعه قابل اسقاط است ، ‌به این ‌معنا که دارنده حق می تواندقبل یابعدازمعامله ازآن صرف نظرکندچراکه این حق یک حق مالی است ونیک می‌دانیم که حقوق مالی قابل اسقاط هستندومطابق آنچه که ماده ۸۲۲ قانون مدنی ایران مقررداشته است ، اسقاط به هرچیزی که دلالت برصرف نظرکردن ازحق مزبورنماید واقع می شود.ازدیگرسو ، چون حق شفعه یک حق مالی است به ارث نیزخواهد رسید همچنان که ماده ۸۲۳ قانون مدنی ایران مقررداشته است: «حق شفعه ، بعدازفوت شفیع به وارث یا وراث اومنتقل می شود.»

بندسوم :حیازت مباحات

مباحات ، اشیاء مادی منقول بلامالک است مانندصید ومرواریددردریاومقصودازحیازت تصرف ووضع یداست یامهیاکردن وسایل تصرف واستیلاء.^[۱۰۵] حیازت نیزدرلغت به معنای به دست آوردن است ومقصودازآن دراصطلاح حقوقی همانطورکه ماده ۱۴۶ قانون مدنی ایران مقررکرده است «تصرف ووضع یداست یامهیاکردن وسایل تصرف واستیلاء»^[۱۰۶]

اموال مباح را ازراه حیازت میتوان تملک کرد.حیازت مباحات یک عمل حقوقی است ‌و اگر به قصدتملک انجام شود ، ‌از اسباب تملک شمرده می شود ولذا به ‌عنوان مثال چنانچه افرادقبیله ای برای اقامت کوتاه مدت خود زمینی راتسطیح وآباد کنند چون قصدتملک ندارند مالک آن زمین نخواهند بود ‌بنابرین‏ با توجه به آنچه بیان شد حیازت دارای ۲ رکن مادی ومعنوی خواهدبود:

1. رکن مادی حیازت بایکی ازاین دوامرتحقق می‌یابد:

الف)تصرف ووضع ید یااستیلای ‌بر مال باامکان تصرف وانتفاع

ب) ‌مهیا کردن وسایل تصرف واستیلاء

۲- رکن معنوی به قصدتملک است ، خواه ‌از طرف‌ شخص متصرف انجام شود یاازطرف کسی که اورامأموربه تصرف واحیاء ‌کرده‌است.^[۱۰۷]

ماده ۲۷ قانون مدنی ایران درتعریف مال مباح مقررداشته است که: «اموالی که ملک اشخاص نمی باشد وافرادمردم می توانندآنهارا مطابق مقررات مندرجه در این قانون وقوانین مخصوصه مربوط به هریک ازاقسام مختلفه آن ها ، تملک کرده ویاازآنهااستفاده کنند ، مباحات نامیده می شود مثل اراضی موات ، یعنی زمینهایی که معطل افتاده وکشت وزرع درآنهانباشد.»

با توجه ‌به این تعریف باید گفت که مال مباح دارای ۲ رکن اصلی است:

1. نداشتن مالک و ۲- امکان تملک یاانتفاع ازآنهابرطبق قوانین

اصل ۴۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران^[۱۰۸] اموالی راکه دراختیارحکومت اسلامی است تاطبق مصالح عامه نسبت به آنهاعمل نماید رامشخص نموده است ولذا هیچکدام ازاین اموال رانباید درزمره مباحات وقابل تملک خصوصی شمرد.

حیازت مباحات با توجه به نوع آن متفاوت است به ‌عنوان مثال حیازت زمین موات بااحیاء آن ملازمه داردوبایددراثرکارهایی که درعرف مردم آبادکردن محسوب است برای زراعت یادرختکاری یاساختن بنا قابل استفاده شود ، اماحیازت آب رودخانه هاوماهی هابه تصرف مادی این اشیاء است وحیازت دفینه به کشف آن.

برای آنکه حیازت مباحات ‌از اسباب تملک شمرده شود وجود ۳ شرط زیرلازم است:

1. 1. به دست آوردن : حیازت بایدباعملی محقق شودکه عرفابه دست آوردن تلقی شود ولذاعلامت گذاشتن روی درخت مباح رانمیتوان حیازت وسبب تملک دانست.

1. 1. قصد تملک : ازآنجاکه حیازت یکی ازاعمال حقوقی است لذاقصدتملک نیزدرآن لازم است.

1. رعایت مقررات : حیازت کننده بایدمقررات مربوط به حیازت مباحات رارعایت نماید.

گفتار دوم : اسباب تملک قهری

درباره تملک قهری بایدگفت ، درحقیقت مالک شدنی است که درآن شخصی که مالک چیزی می‌گردد ، قصدمالک شدن آن رانکرده است ، بلکه به موجبی که قانونگذاروضع ‌کرده‌است مالک آن شیء می‌گردد ، به عنوان مثال درموردتملک وراث به سبب ارث ، وارث ، قصدمالک شدن ترکه رانکرده است لیکن مقررات فقه اسلام اورابصورت قهری وبدون اینکه اراده کندمالک برترکه شناخته است.

درادامه به دومورد ازمهمترین این اسباب اشاره خواهیم کرد.

بندنخست :ارث

ارث یکی ‌از اسباب تملک است که به موجب آن اموال شخص بعدازمرگ به خویشاوندان وی خواهدرسیدوهمانطورکه دربالا بیان شد ، ازاین جهت ‌در دسته اسباب تملک قهری جای می گیردکه درحقیقت وارث بدون اینکه قصد تملک ترکه راداشته ‌باشد پس ‌از فوت مورث مالک ترکه می شود.

خویشاوندان هرشخص نیز در۲ گروه دسته بندی می‌شوند:

الف) اقربای نسبی یا خویشاوندانی که ازطریق خون به وی بستگی دارند.

ب) اقربای سببی یاخویشاوندانی که ازطریق ازدواج به شخص وابسته هستند.

با توجه به ماده ۸۶۲ قانون مدنی ایران ، اقربای نسبی با توجه به نزدیکی یادوری آن ها نسبت به میت ازلحاظ ارث به ۳ طبقه تقسیم می‌شوند:

1. 1. پدرومادرواولادواولاداولاد

1. 1. اجداد وجدات وبرادروخواهرواولادآنها

1. عمووعمه ودایی وخاله واولادآنها

طبقه اول مقدم برطبقه دوم و طبقه دوم مقدم برطبقه سوم است وبه ‌دیگر سخن وارثان طبقه بعدوقتی ارث می برندکه وارثی ‌از طبقه قبل نباشد.

بند دوم : تملک قانونی دولت

در ادامه به سه عامل مهم یعنی معلم و مدرسه، خانواده و جامعه می­پردازیم.

1. معلم و مدرسه

معلم کسی است که با فعالیت­ها و گفتارش خواه‌ناخواه نسل­هایی را تحت تأثیر قرار می­دهد معلم راهنمای زندگی فردی و اجتماعی با همه ابعاد آن است؛ ‌بنابرین‏ در هرکجای زندگی فردی و یا اجتماعی نیاز به معلم مشهود است، معلم در کلاس درس گذشته را منعکس می­ کند و آینده را تحت تأثیر قرار می­دهد. بدین منظور در هر مقطع آموزشی لازم است اطلاعاتی از رشد و تکامل طبیعی دانش ­آموز، ویژگی­های سنی، عوامل مؤثر در یادگیری، تفاوت­های فردی، انگیزش، یادگیری و مشکلات خاص یادگیری در دست داشته باشد.

از مدرسه انتظار می­رود:

• • معلومات دنیای واقعی را به روش روان­شناسی به دانش ­آموز ارائه دهد.

• • دانش ­آموز را در کاربرد آموخته­هایش در زندگی روزانه ماهر گرداند.

• • انعطاف‌پذیر باشد و در را به روی یافته ­های علمی جدید باز نگه دارد.

• • الگوی عینی شرافت، اعتماد به خود و مردم، همکاری، همدردی، کارگروهی و هدف­های واقعی باشد.

• از تعصب­های جاهلانه به دور باشد، خود را از جامعه و مسئول جامعه بداند.

1. خانواده

خانواده در هر شرایط مسئول یاری به معلم و مدرسه در فراهم آوردن زمینه یا موقعیت مساعد یادگیری و آموزش است. بدون این­که به طور مستقیم در امر آموزش دخالت کند. رفتار والدین مستقیماً روی دانش ­آموز مؤثر است، یادگیری مؤثر در محیطی امکان­ پذیر است که از همه لحاظ مساعد باشد. پس بهترین کمکی که والدین می ­توانند به فرزندشان بکنند این است که او را موردحمایت عاطفی خود قرار دهند.

1. جامعه

جامعه در امر آموزش‌وپرورش سرمایه ­گذاری می­ کند، مصرف‌کننده محصولات مدارس است و کارفرماست. مدارس و معلم­ها مجریان برنامه ­های جامعه هستند ‌بنابرین‏ جامعه و مدیران آن نخستین مسئولان آموزش‌وپرورش هستند، مدارس فعال را در جامعه فعال باید جستجو کرد (شعاری نژاد، ۱۳۸۰)­.

۲-۱-۲- عملکرد تحصیلی و تعهد حرفه‌ای‌

تعهد حرفه‌ای به توانایی و تعهد فراگیر، به فارغ‌التحصیلی با توجه به هدف‌های حرفه‌ای‌اش اشاره دارد. صرف‌نظر از شیوه های مختلف سنجش این متغیر، ضرورت و اهمیت آن برای موفقیت دانشجو در مطالعات متعدد آشکارشده است. ازاین‌روی برای این پژوهش تعریف عملیاتی آن ارائه شده است. برای نمونه بیکر^[۲] وسیرک^[۳] (۱۹۸۴) تعهد را با “ایجاد پیوند سازمانی” مرتبط می‌سازند. به‌ویژه در پیوند سازمانی ۳ بعد را با یکدیگر مقایسه می‌کنند: تعهد بودن در یک دانشگاه به طور عام و تعهد به دانشکده و رشته تحصیلی انتخابی به طور خاص.

مطالعه قاضی طباطبایی و مرجایی (۱۳۸۰) روی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران، تأثیر مثبت و معنادار عامل ارتباط رشته‌ تحصیلی و شغلی را بر خود اثربخشی دانشجویان نشان داد. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که هدف مداری یا جهت‌دهی هدف یا توانایی تعهد به اهداف متقابل، پیش‌بینی کننده موفقیت دانشجویان در دروس مهارت‌های یادگیری کارگاه‌های مشاوره حرفه‌ای، انجام و سازگاری شخصی و تحصیلی دانشجویان دختر سال اول خوابگاهی و یادگیری دانشجویان در آموزش‌های از راه دور می‌باشد (مسعودی و محمدی،۱۳۸۵).

افزون بر این کوئین^[۴] (۲۰۰۰) از واژه‌ جهت‌گیری آینده برای توصیف ترکیب تعهد به اهداف و رشته‌ تحصیلی انتخابی به طور عام و جهت‌دهی حرفه‌ای به طور خاص استفاده نموده‌اند. آن‌ ها در یک مطالعه‌ گسترده از دانشجویان کشاورزی در دانشکده‌های استرالیا، دریافتند که بقای فراگیر تحت تأثیر سطح تعهد به اهداف تحصیلی به طور عام و تعهد به کشاورزی به عنوان یک‌رشته‌ تحصیلی به طور خاص قرار دارد. در حقیقت آن دانشجویانی که با تصمیمات حرفه‌ای روشن و از پیش تعیین‌شده وارد دوره‌ تحصیلی شده‌اند، هرچه در دوره‌ تحصیلی جلوتر می‌روند در حل مشکلات خود قوی‌تر می‌شوند؛ به عبارت دیگر تعهد حرفه‌ای بالا به سطوح بالای رضایت و بقا می‌ انجامد (مسعودی و محمدی،۱۳۸۵).

۲-۱-۳- عملکرد تحصیلی و خود اثربخشی

خود اثربخشی ادراک‌شده به عقاید شخصی فرد؛ که با توجه به توانایی او برای رسیدن به سطوح تعیین‌شده‌ عملکرد مشخص می‌شود، اشاره دارد. خود اثربخشی با تعهد حرفه‌ای‌ و جهت‌دهی اهداف متفاوت است. خود اثربخشی به عقاید دانشجو درباره‌ شایستگی‌هایش اشاره دارد در حالی که تعهد حرفه‌ای به آن توانایی اشاره دارد که به تعهد عمومی بلندمدت‌تر برای پیگیری یک هدف مشروط تا حصول نتیجه‌گیری می‌ انجامد. در حقیقت خود اثربخشی همراه با تعهد برای بقاء و موفقیت دانشجو بسیار بااهمیت‌اند (بندورا^[۵]،۱۹۹۷، پاجاراس^[۶]، ۱۹۹۶، شانک^[۷] و زیمرمان^[۸]،۱۹۹۴، به نقل از مسعودی و محمدی، ۱۳۸۵).

تعهد حرفه‌ای مهم است زیرا بر پافشاری دانشجویان برای کسب اهداف زندگی رشد یافته فراتر از تجربه‌ تحصیلی تأثیر می‌گذارد و خود اثربخشی مهم است زیرا در پیگیری آن اهداف، دانشجویانی که خود را در حوزه یادگیری اثربخش می‌دانند به طور فعالانه در تکالیف و فعالیت‌های آموزشی لازم برای موفقیت مشارکت می‌کنند، در حالی که دانشجویانی که خود را کم اثربخش‌تر می‌دانند احتمال بیشتری دارد که از انجام تکالیف یادگیری لازم سرباز زنند (به نقل از مسعودی و محمدی،۱۳۸۵).

همراه با عوامل فردی همچون تعهد و خود اثربخشی، نقش محیط نیز در بقاء و موفقیت آشکارشده است. آشکار است که ادراک محیط دانشکده برای سازگاری، بقاء و موفقیت دانشجو ضروری است. زیرا هرچه ادراکات مثبت‌تر باشد، مشارکت دانشجو در تجارب آموزشی و فرا گرد یادگیری بیشتر خواهد بود (کح^[۹] و هو^[۱۰]، ۲۰۰۲).

شوایترز^[۱۱]، (۲۰۰۷) دریافتند که ادراکات مثبت‌تر از حمایت آموزش‌دهنده در کلاس درس، احترام و توجه همکلاسی‌ها و حمایت اجتماعی در محیط دانشکده عموماً به انسجام و سازگاری تحصیلی، شخصی و اجتماعی بیشتر دانشجویان آمریکایی سال اول می‌ انجامد. هو و کح (۲۰۰۲) در پژوهش خود گزارش کردند که ادراکات دانشجویان ‌در مورد محیط دانشگاه تأثیر مثبتی بر تلاش فردی و موفقیت تحصیلی آنان می‌گذارد. در حقیقت محیط‌های دانشکده‌ای که مثبت تلقی می‌شوند به تلاش‌های بیشتر و موفقیت تحصیلی دانشجو می‌ انجامد. آشکاراست که هر سه عامل توانایی فراگیر برای تعهد به اهداف بلندمدت و پیگیری آن‌ ها، قضاوت‌های وی درباره‌ خود اثربخشی‌اش که بر انجام یا پرهیز از انجام تکالیف از سوی وی تأثیر می‌گذارد و ادراکات وی از محیط یادگیری، بر رضایت، بقاء و موفقیت او تأثیر می‌گذارد (مسعودی و محمدی،۱۳۹۰).

۲-۱-۴- عملکرد تحصیلی و خودکار آمدی

خودکارآمدی جزء عواملی است که در عملکرد تحصیلی نقش زیادی دارد و دانش آموزان دارای خودکارآمدی بالا در مقایسه با دانش‌آموزان دارای خودکارآمدی پایین به پیشرفت‌های بیشتری نائل می‌شوند. شواهد تجربی نشان می‌دهد که میان خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد. دانش آموزان دارای خودکارآمدی بالا در انجام تکالیف مدرسه و آزمون‌های مربوط به نوشتن، نمرات بالایی ‌داشته‌اند (تاکمن^[۱۲] و سکتن^[۱۳]،۱۹۹۰، به نقل ازرجبی و همکاران، ۱۳۸۴).

جدول آمار استنباطی شماره ۴-۳-۸ :

آزمون تحلیل کوورایانس برای بررسی فرضیه فرعی شماره ۵-۱ :

” آموزش به شیوه قصه گویی، بر تشابهات کودکان پیش دبستانی تأثیر دارد”

جدول آمار توصیفی

آزمون ها

گروه ها

تعداد

میانگین

انحراف معیار

پیش آزمون

گروه کنترل

۱۵

۸٫۲۳

۲٫۱۹

گروه آزمایش

۱۵

۸٫۵۴

۲٫۲۰

پس آزمون

گروه کنترل

۱۵

۹٫۸۳

۲٫۸۶

گروه آزمایش

۱۵

۱۸٫۲۱

۲٫۹۵

جدول آزمون ام باکس Box’s M

مقدار آزمون

۶٫۱۳

مقدار F

۳٫۰۹

درجه آزادی اول

۳

درجه آزادی دوم

۲۱

سطح معناداری

۰٫۲۶

با توجه به اینکه سطح معناداری در آزمون ام باکس باید از ۰۵/۰ بزرگتر باشد، در این آزمون نیز بزرگتر از

۰۵/۰ و برابر با ۲۶/۰ گزارش شده است که نشان می‌دهد پیش شرط آزمون یعنی برابری کوواریانس ها

برقرار است.با توجه به مقادیر به دست آمده در جدول آمار توصیفی فوق در این آزمون میانگین نمرات پیش آزمون متغیر تشابهات در ‌گروه‌های کنترل و آزمایش به ترتیب برابر با ۸٫۲۳ و ۸٫۵۴ می‌باشد که این میانگین ها در پس آزمون ‌گروه‌های کنترل و آزمایش به ترتیب برابر با ۹٫۸۳ و ۱۸٫۲۱ گزارش شده اند که دارای تفاوت قابل توجهی بوده و شاهد کاهش میانگین در پس آزمون گروه آزمایش می باشیم.

آزمون لاندای ویلکز Wilk’s Lambda

مقدار آزمون

مقدار F

سطح معناداری

۲۰/۰

۱۰۸٫۶

۰۰۰۱/۰

هرچه مقدار آزمون لاندای ویلکز به صفر نزدیکتر باشد نشان می‌دهد که میانگین ها دارای تفاوت بیشتری با یکدیگر می‌باشند و هرچه به ۱ نزدیکتر باشد عدم تفاوت میانگین ها را گزارش می‌کند. در این آزمون مقدار آزمون لاندا برابر با ۲۰/۰ گزارش شده است که با صفر دارای فاصله بسیار اندکی می‌باشد و سطح معناداری نیز برابر با ۰۰۰۱/۰ می‌باشد که از ۰۵/۰ کوچکتر است و بیانگر آن است که: میانگین ها در پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداری با یکدیگر دارند.

آزمون اثرات درون آزمودنی ها

آزمون پذیرش Covariate
درجه آزادی
مقدار F
سطح معناداری
۲۱۰٫۳۲
۳
۹۰٫۴۲
۰۰۰۱/۰

آزمون آزمون پذیرش به ما نشان می‌دهد که آیا متغیر آزمایشی به کار گرفته شده در این پژوهش (آموزش به شیوه قصه گویی) اثر گذار بوده است یا خیر؟

با توجه به آزمون فوق، چون سطح معناداری در این آزمون برابر با ۰۰۰۱/۰ می‌باشد و از ۰۵/۰ کوچکتر است پس می توان چنین استنباط نمود که: متغیری که در این پژوهش به صورت آزمایشی به کار گرفته شده است (آموزش به شیوه قصه گویی) اثر گذار بوده و باعث افزایش تشابهات دانش آموزان می‌گردد.

به طور کلی با توجه به آزمون های تعقیبی (لاندای ویلکز و آزمون آزمون پذیرش) می توان گفت که: آموزش به شیوه قصه گویی بر تشابهات دانش آموزان مؤثر بوده و فرضیه فوق تأیید می شود.

نمودار گرافیکی زیر و نقاط در دو سر خطوط ترسیم شده در آن میانگین های حاشیه ای برآورد شده متغیر تشابهات ‌گروه‌های کنترل و آزمایش در پیش آزمون و پس آزمون را نمایش می‌دهد.

فصل پنجم

بحث و تفسیر یافته ها

۱-۵-مقدمه:

در این فصل جهت اعتبار بخشی به نتایج به دست آمده، داده های پژوهش که در فصل قبل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، بررسی شده و با تئوری ها نظری، نظرات پژوهشگران و همچنین نتایج تحقیق های انجام شده مرتبط می‌گردد. همچنین در ادامه به بحث و تفسیر یافته های به دست آمده پرداخته شد.

سپس محدودیت ها و موانعی که در طول تحقیق، محقق را درگیر خود ساخته مطرح می‌گردد، و در آخر پیشنهادهای، با توجه به نتایج و یافته ها به دست آمده از تحقیق ارائه می‌گردد.

۲-۵- خلاصه ی نتایج پژوهش:

این پژوهش با هدف بررسی« رابطه آموزش به شیوه قصه گویی بر میزان هوش کلامی و گنجینه لغات کودکان پیش دبستانی می‌باشد» و به شیوه ی شبه آزمایشی با پس آزمون و پیش آزمون با دو گروه کنترل و آزمایش به انجام رسید. جامعه این پژوهش کلیه کودکان پیش دبستانی شهرستان سرپل ذهاب در سال ۹۳- ۹۲ می‌باشد و نمونه نیز ۳۰ نفر از افراد جامعه به شیوه نمونه در دسترس انتخاب شده اند. ابزار اندازه گیری متغیر ها آزمون های وکسلر می‌باشد و بعد از اجرا پس آزمون هوش وکسلر محقق به اجرای قصه گویی بر روی گروه آزمایش پرداخت و پس از طی ۸ جلسه دوباره آزمون هوش کلامی برگزار گردید. برای سنجش داده ها از آمار توصیفی ( جداول، فروانی درصد و نمودار) و آمار استنباطی استفاده گردید. در آخر نتایج به دست آمده، فرضیه های این پژوهش مورد تأیید است. فرضیه اول ‌به این مطلب اشاره داشت که بین آموزش به شیوه قصه گویی بر میزان هوش کلامی کودکان پیش دبستانی ارتباط وجود دارد که به رابطه معناداری می‌ انجامد.

فرضیه دوم ‌به این مطلب اشاره دارد که بین آموزش به شیوه قصه گویی بر درک و فهم کودکان پیش دبستانی ارتباط وجود دارد که به رابطه معناداری می‌ انجامد.

فرضیه سوم ‌به این مطلب اشاره دارد که بین آموزش به شیوه قصه گویی بر میزان محاسبات کودکان پیش دبستانی ارتباط وجود دارد که سر انجام به رابطه معناداری می‌ انجامد. و فرضیه چهارم ‌به این مطلب اشاره دارد که بین آموزش به شیوه قصه گویی بر میزان گنجینه لغات کودکان پش دبستانی ارتباط وجود دارد که سرانجام به رابطه معناداری می‌ انجامد.

۳-۵- بحث و تفسیر نتایج:

فرضیه اول: با توجه به اینکه سطح معناداری در آزمون ام باکس باید از ۰۵/۰ بزرگتر باشد، در این آزمون نیز بزرگتر از ۰۵/۰ و برابر با ۱۹/۰ گزارش شده است که نشان می‌دهد پیش شرط آزمون یعنی برابری کوواریانس ها برقرار استبا توجه به مقادیر به دست آمده در جدول آمار توصیفی فوق در این آزمون میانگین نمرات پیش آزمون متغیر هوش کلامی در ‌گروه‌های کنترل و آزمایش به ترتیب برابر با ۷۹٫۱۲ و ۸۱٫۲۳ می‌باشد که این میانگین ها در پس آزمون ‌گروه‌های کنترل و آزمایش به ترتیب برابر با ۸۰٫۱۴ و ۱۰۷٫۲۱ گزارش شده اند که دارای تفاوت قابل توجهی بوده و شاهد کاهش میانگین در پس آزمون گروه آزمایش می باشیم.هرچه مقدار آزمون لاندای ویلکز به صفر نزدیکتر باشد نشان می‌دهد که میانگین ها دارای تفاوت بیشتری با یکدیگر می‌باشند و هرچه به ۱ نزدیکتر باشد عدم تفاوت میانگین ها را گزارش می‌کند. در این آزمون مقدار آزمون لاندا برابر با ۰۹/۰ گزارش شده است که با صفر دارای فاصله بسیار اندکی می‌باشد و سطح معناداری نیز برابر با ۰۰۰۱/۰ می‌باشد که از ۰۵/۰ کوچکتر است و بیانگر آن است که: میانگین ها در پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معناداری با یکدیگر دارند.

فرضیه دوم: بین آموزش به شیوه قصه گویی و میزان درک و فهم کودکان پیش دبستانی ارتباط وجود دارد.

۴٫تحریم­ها سریع،بابالاترین شدت وباهمکاری کامل آن دسته از شرکای تجاری که ممکن است درچنین سازوکاری خلل وارد کنند تحمیل شود.

۵٫هزینه تداوم برکشور تحمیل کننده پایین باشد(لاپزوکارت وایت،۱۳۷۶).

تحرم­هایی که درابتدا با تحدیدات مالی همراه است،مانند انسداد دارایی­ ها ووام­های موجود ‌در بانک_­­های خارجی،درجه موفقیت­ سیاسی بالاتری(۴۱درصد)نسبت به تحریم­هایی دارند که به طور گسترده برتجارت تحمیل می­شوند(۲۵درصد).

۲-۲-۵-۳ طبقه بندی تحریم­ها

تحریم­های اقتصادی اغلب دردو شکل اساسی ذیل اعمال می­شوند:

۱-۱۱-۲٫ممنوعیت تجاری:مهم­ترین موارد ممنوعیت تجاری عبارتند از :

۱٫سهمیه­بندی،تحدید وتوقف کلی صادرات وواردات.

۲٫سیاست تبعیض آمیز تعرفه­ای،شامل رد همکاری بیشتر با کشور هدف وپذیرش امتیاز تعرفه­ای عمومی.

۳٫تعلیق ولغو موافقت نامه­ های تجاری ‌و پروژه­های مشترک وممنونع کردن صادرات تکنولوژی.

۴٫تهیه لیست سیاه از معاملات تجاری درحال انجام توسط کشور هدف.

۵٫قطع،تعلیق ولغو کمک­های فنی وبرنامه­های آموزشی.

۲-۱۱-۲٫ممنوعیت مالی: ممنوعیت مالی نیز جنبه دیگری از تحریم­های مالی بوده وبه یکی از اشکال ذیل اعمال شدنی است:

۱٫ممنوعیت بیمه­ها وسایر خدمات مالی.

۲٫مالیات ‌بر صادرات کشور.

۳٫ایجاد محدودیت­های مالی ‌و بانکی.

۴٫تحریم نقل ‌و انتقالات مالی.

۵٫مسدود کردن دارایی­ های خارجی کشور.

۶٫ایجاد ممنوعیت درفروش نفت خام وواردات وفراورده­های نفتی.

۷٫ایجاد اختلال درگشایش اعتبار اسنادی برای تجار کشور.

۸٫ایجاد موانع ‌در جذب سرمایه ­گذاری خارجی(مؤسسه‌ تدبیر اقتصاد،۱۳۸۷).

۲-۲-۵-۴ اهداف تحریم­های اقتصادی

به رغم آنکه تحریم­های اقتصادی باهدف وادار ساختن کشور تحریم شده به تغییر رفتاروخط مشی سیاسی،از طریق تحمیل فشارهای اقتصادی،به­ندرت موفقیت آمیز بوده ­اند،اما همچنان به صورت گسترده­ به­کارگرفته می­شوند.به طوری­که درصد موفقیت تحریم­های اقتصادی درطول سال­های پس از جنگ جهانی دوم، ‌در بهترین وضعیت، حدود ۳۴ درصد بوده ­است(لاپزوکارت وایت،۱۳۷۶).بااین حال تحریم­های اقتصادی ابزاری برای مجازات،تنبیه و ترغیب کشورها و افراد به تمکین در انجام رفتاری خاص است. ‌بنابرین‏ اهداف مختلفی را ‌می‌توان از اجرای تحریم­ درنظر گرفت. به طور کلی کشور­های تحریم­کننده باحریم­های اقتصادی کشورهای هدف،اهداف زیر را دنبال ‌می‌کنند:

۱٫بازدارندگی:تهدید به تحریم به منظور جلوگیری از نقض تحریم.

۲٫پیروی:تغییر برخی از جنبه­ های سیاست داخلی وخارجی کشورهدف.

۳٫تنبیه:هنگامی­که برای به ­وجود آوردن تغییر بسیار دیر است یااین امر بسیار مشکل ب­نظر می­رسد،تنا هدف اعمال تحریم می ­تواند تغییر رفتار نادرست باشد.

۴٫بی­ثباتی:این دف معمولا باتحریم­های یک جانبه ودربرخی موارد تحریم­های چند جانه به­دست می ­آید.

۵٫محدود کردن اختلاف:تحریم­ ­های تسلیحاتی نمونه ­ای از تحریم­هایی است که به دنبال این هدف اعمال می­شوند.

۶٫یکپارچگی:هدف برخی فرستنده­های تحریم،تقلید از کشورهای دوست است تا بتوانند از طریق آن حمایت_­ خود راازاین کشور نشان دهند.

۷٫نمادگری:مقصود از این هدف،ارائه شواهدی دال برنارضایتی فرستنده به مخاطبان وهمچنین طرف دریافت کننده است،اما هیچ­گونه خسارت مالی جدی به­همراه ندارد.

۸٫سیگنال دادن:این نوع هدف به دنبال نشان دادن تصمیم قطعی ‌بر ایجاد خسارت مادی به ­وجود می ­آید.

۹٫تحمیل:موقعیت­هایی که درآن به هدف فشار ‌می‌آورد تابه منظور تغییر وضع موجود،کار خاصی راانجام دهد مانند اعمال فشار به رئیس حکومت برای پذیرش نتیجه انتخابات.

۱۰٫ممانعت:دراینجا هدف تحت فشار قرار ‌می‌گیرد تا عمل خاصی رابه منظور تغییر وضعیت موجود انجام ندهد.مانند استفاده از سلاح­های کشتار جمعی .

۲-۲-۵-۵ آثار تحریم­ها بر اقتصاد وبازاهای مالی ایران

بیش از ۳۰۰شرکت درفهرست بورس اوراق بهادار قرار دارند.شرکت‌های بسیاری درحوزه­های نفثی وغیر نفتی،انرژی،کالا ،بانک و…بخشی از سهام خود رادربورس اوراق بهادار ایران عرضه نموده ­اند.وجود تحریم­های اقتصادی با ضربه­زدن به تولید و صادرات وواردات این شرکت­ها،بررشد سهام آن ها نیز تاثیر بسیاری می­ گذارد.همچنین اعمال تحریم بامحدود کردن سرمایه گذاری خارجی دربازارهای داخلی از رونق گرفتن هرچه بیشتر این بازارها جلوگیری می­ کند .درزیر بخشی از تاثیرات تحریم­ها ‌بر بخش انرژی،بانکداری،نفتی و…بررسی خواهد شد.

۲-۲-۵-۶ بررسی تحریم اقتصادی بر بخش انرژی

بزرگ­ترین قرارداد نفتی ایران ‌در سال‌ ۱۳۵۲ باکنسرسیومی بود ه شامل کمپانی­های عظیم نفتی خارجی متشکل از ۲۸شرکت نفتی امریکایی ‌و انگلیسی بود.فعالیت این شرکت ‌در سال‌ ۱۳۵۶به اوج رسید وسرمایه­ای به میزان ۲۰٫۷میلیارد دلار برای ایران به ارمغان می­اورد(‌زهرایی،۱۳۷۶).اما باتیره شدن روابط ایران وایالت متحده،ازسال ۱۳۵۷(۱۹۷۹میلادی)به بعد این ‌کشور به ضربه زدن به اقتصاد ایران از روش­های مختلف خصوصاً تحریم سرمایه ­گذاری دربخش های مختلف بازارهای داخلی اقدام کرد.تحریم جدی در دهه ۱۹۹۰ مربوط به طرح سناتور آلفانسو داماتو رئیس کمیسیون بانکداری سنا درسال۱۹۹۵بود.‌بر اساس این طرح دروهله اول تحریم­های تجاری علیه ایران اجرا ‌و در مرحله بعد،شرکت­های خارجی از معامله وسرمایه گذاری در ایران منع شدند.هدف اصلی به غیر ازاین طرح قانونی،این بود که تحریم واحدهای خارجی که ‌در زمینه محصولات انرژی باایران وارد معامله می­شدند،روشی مؤثر ‌در جلب همکاری بین ­المللی برای منزوی کردن کشور به شمار می­رفت،زیرا نفت رگ حیاتی ایران بود.‌بر اساس این قانون شرکت­های امریکایی وغیر امریکایی از سرمایه ­گذاری سالانه بیش از چهل میلیون دلاردرصنایع نفت وگاز ایران منع می­شدند که ‌در سال‌ ۱۹۹۷ این مبلغ به بیست میلیون دلار کاهش یافت(دلیری،۱۳۸۳) .البته عمده واردات امریکا ازایران تاقبل از سال۱۹۹۵ مربوط به نفت خام وعمده صادرات آن نیز رآکتورهای هسته­ای،دیگ بخار،اقلام فرهنگی،محصولات دارویی،تنباکو ‌و ماشین­آلات بوده است امادرسال ۲۰۰۶عمده صادرات ایالات متحده به ایران فقط کتاب وعمده واردات آن فرش وکاشی بوده است(Iran SanctionsT2006).

۲-۲-۵-۷ بررسی تحریم در بخش تجارت