یک موضوع در ارتباط با جنبش­ها تقسیم بندی آنهاست. می توان گفت که همه آنها حرکت­های سیاسی- مذهبی­اند، چون آنها خواسته­ های سیاسی دارند و در عین حال ادعای مذهبی نیز دارند. بیشتر آنها خواستار برقراری موازین شرع و اقامه دین اسلام هستند هرچند هر کدام از آنها اسلام را از دیدگاه خود تفسیر می­کردند مثلا تفسیری که زید بن علی( علیه السلام) از دین اسلام دارد با تفسیری که عبدالله بن معاویه از آن می­ کند با هم تفاوت دارند. در عین حال تفسیر خوارج با هر دوی آنها متفاوت است. آخرین جنبش دوره­ بنی امیه یعنی به آفرید یک جنبش کاملا اسلامی نیست ولی خواستار پیوند اسلام و عقاید مذهبی ایران قدیم است. او می خواست پاره­ ای از افکار دینی ایرانیان قبل از اسلام را با اندیشه­ های اسلامی درآمیزد و از ترکیب آنها تفکر دینی جدیدی به وجود آورد.
۲-۳-۱- قیام مختار
قیام مختار اولین قیام عظیمی است که موالی به صورت منسجم و گروهی در آن شرکت کردند. مختار فرزند ابوعبید ثقفی یکی از اشراف کوفه بود، پدرش از فرماندهان سپاه اسلام بود که در نبرد معروف جسر کشته شد. آغاز قیام مختار در سال ۶۶ هجری بود و در سال ۶۷ کشته شد. مختار می­خواست در واقعه کربلا به امام حسین(ع) کمک کند ولی ابن زیاد قبل از اینکه بتواند در این قیام شرکت کند او را دستگیر کرد و حبس نمود و آن قدر او را زد که یک چشم او کور شد^[۳۳۷].
با ظهور مختار ­بن ابی عبید ثقفی موالی نیز در معرکه­ مخالفت با اموی­ها وارد شدند چنانکه حدود بیست هزار تن از آنان که به نام حمراء دیلم در کوفه می­زیستند، دعوت مختار را که بر ضد بنی امیه قیام نمود اجابت کردند^[۳۳۸]. مختار موالی را بر اسب نشاند و از غنایم جنگ برای آنان سهمی تعیین کرد. این تدبیر چنان مؤثر افتاد که تعداد موالی در سپاه مختار چندین برابر عرب­ها بود.^[۳۳۹] سال­ها قبل از اینکه مختار قیام کند، بین او و مغیره بن شعبه حاکم کوفه گفتگویی شد. مغیره به مختار چنین گفت: ” به خدا سوگند من مطلبی را می­دانم که اگر آدم با تدبیر از آن استفاده کند، مردم هوادار او می­شوند و تا سر حد جان از اوپیروی می­ کنند، مخصوصا ایرانیان که زود در این زمینه تحت تاثیر قرار می­گیرند. مختار از مغیره پرسید عموجان این مطلب کدام است؟ مغیره گفت: دعوت آنان به یاری آل محمد و خون خواهی آنان^[۳۴۰].مختار بعد از واقعه­ توابین با کمک شیعیان و موالی کوفه دست به قیام زد، در کوفه وقتی مردم به سوی او رو آوردند، عبدالله بن مطیع عدوی حاکم عبدالله بن زبیر را از آن­جا بیرون کرد و برکوفه تسلط یافت.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مختار نخستین کسی است که از موالی کمک گرفت و آنان­را به خود جلب کرد، دل و جرأت داده رودرروی دولت واداشت. از آن به بعد خلفای خردمند برای موالی حق تعیین کردند و رضایت آنان را جلب نمودند^[۳۴۱].
یکی دیگر از عواملی که باعث شد مختار به موالی روی آورد دشمنی برخی از اشراف شیعه­ کوفه با او بود، چنانکه عبیدالله بن علی بن ابی طالب به مصعب بن زبیر پیوست و مخالف سخت مختار بود و می­گفت کار مختار باطل است^[۳۴۲]. مختار می­خواست که از نیروی اشراف و بزرگان استفاده کند ولی آنها حاضر به همکاری نشدند. بهانه آنها این بود که مختار غلامان آنها را از ایشان گرفته، و غنیمت­هایشان را به آنها داده است. وقتی مختار حاضر به پس دادن غلامان شد باز آنها همکاری نکردند.
در قیام مختار علاوه بر موالی، غلامان نیز شرکت کردند. باید گفت این غلامان نیز ایرانی بوده ­اند.^[۳۴۳] قبیله همدان در بین عربها، جزء خواص مختار بودند.^[۳۴۴] با آن که موالی در قیام مختار شرکت کردند و این قیام به خاطر انتقام خون حسین(ع) بود ولی در خود واقعه کربلا تعداد انگشت شماری از موالی شرکت کردند^[۳۴۵]. حقیقتا وفاداری موالی از عواملی بود که مختار را به آنها سوق داد. غرور و تکبر اشراف کوفه و درستکار نبودن آنها از عواملی بود که مختار را واداشت به موالی روی بیاورد. خود او وقتی مورد اعتراض بزرگان کوفه قرار گرفت، که چرا به موالی رو کرده است؟ چنین گفت: ” … شما را گرامی داشتم تکبر کردید، به کار خراج گماشتم آن را کم آوردید و این ایرانیان نسبت به من از شما مطیع ترند و وفادارتر و هر چه بخواهم بی درنگ انجام می دهند^[۳۴۶].”
وقتی مختار، ابراهیم بن اشتر را به فرماندهی نبرد علیه عبیدالله بن زیاد انتخاب کرد بیست هزار نفر را برای او انتخاب کرد که بیشترشان ایرانیان مقیم کوفه بودند. عمر بن حباب که از سرداران عبیدالله بن زیاد بود و برای گفتگو نزد ابراهیم آمده بود، گفت از هنگامی که وارد این اردوگاه شدم و تا هنگامی که پیش تو رسیدم هیچ سخن عربی نشنیدم.^[۳۴۷]
می­توانیم برای اتکاء مختار به موالی عواملی را ذکر کنیم که: اولاً موالی در نقطه مخالف اشرافیت عرب قرار داشتند و هدفشان رهایی از یوغ آنها بود. ثانیاً علاقه و پیوند موالی به اهل بیت به علت عدالتشان و اشتراک در هدف یعنی مقابله با امویان باعث جواب دادن به مختار بود و در این قیام برای اولین بار فرماندهی نظام به یکی از ایرانیان به نام ابوعمرو کیسان داده شد.^[۳۴۸]علت گرایش مردم به سوی او انتقام جویی و خونخواهی از امام حسین(ع) بود^[۳۴۹].
مختار برای آنکه صداقت خود را در یاری شیعه ثابت کند، قبل از اینکه به قاتلان امام حسین(ع) دست یابد، در آن هنگام که محمد بن حنفیه در محاصره سپاه ابن زبیر بود، سه هزار تن از سپاه خود را که اکثر از موالی بودند به کمک ابن حنفیه فرستاد آنها او را از دست ابن زبیر نجات دادند و در این راه هفتاد تن از موالی جان خود را از دست دادند^[۳۵۰]. اهمیت دادن مختار به موالی ازعواملی بود که آنها روی به سوی او آوردند، موالی از سوی امویان مورد تحقیر واقع می­شدند. ولی مختار ایرانیان را به خود نزدیک ساخت و برای ایشان و فرزندانشان مستمری تعیین کرد و آنان را در مجالس خود جای می­داد و عرب­ها را محروم و از خود دور ساخت و این باعث خشم اعراب نسبت به او شد^[۳۵۱].
مختار جز خون­خواهی امام حسین(ع) و اهل بیت(ص)، شعار دفاع از ضعیفان سر می­داد^[۳۵۲]. ضعیفان جز موالی نبودند.
موالی که در خدمت مختار بودند در کوفه به مشاغلی که از نظر عرب­ها پست بود مشغول بودند. آنها بازاری، کفشگر، درزی و بقال بودند^[۳۵۳]. این مشاغل و امثال آنها از نظر اعراب، مشاغل بی­ارزش به شمار می­رفت و امویان با توجه به اینکه در دوره جاهلیت نیز این شغل­ها را پست می­شمردند، هنوز بر آن نگرش خود باقی مانده بودند. مشخص است که موالی که مورد تحقیر اعراب بودند از قیام مختار استقبال شدید کردند. در قیام مختار مسأله مهدی مطرح است. مهدی طبق نظر شیعیان، نجات دهنده مردم از ظلم و ستم است. در دین زرتشت نیز” سوشیانت” که یکی از اعقاب زرتشت است و مجوس انتظار ظهور او را دارند جهان را از عدل و داد پر می­ کند.^[۳۵۴] مختار به یارانش گفت:” اول کسی که آتش برافروزد من باشم شما بدانید که بیرون می­باید آمدن" ^[۳۵۵] که آتش افروختن از عادت ایرانیان بود.دلیل حضور موالی را در قیام مختار چنین نوشته اند: که مختار به آنها وعده داده: ” دارایی و خواسته خواجگانشان را به آنان بخشد”^[۳۵۶].
افرادی از موالی که بار سنگین مبارزه با فرمانروایان تازی را بر دوش داشتند مردم محروم و رنجدیده بودند، زیرا به قول ابن قتیبه اشراف و بزرگان عرب به گرد این کارها نمی­گشتند^[۳۵۷].وقتی مختار گروهی از موالی را با خود به کوفه آورد عرب­ها به او اعتراض کردند که چرا موالی را بر چارپایان سوار کرده و مثل عرب­ها به آنها مرسوم و مقرری داده است؟ این تعصب در باب موالی و مخالفانش کار را به جایی کشاند که وقتی مصعب بن زبیر، مختار را مغلوب کرد. دست اعراب را بر موالی بازگذاشت و در کشتن موالی و مخالفان چنان افراط کرد که او را جزار- قصاب- خواندند^[۳۵۸]. مختار با کمک و همت موالی پیروز شد و اکثر قاتلان حسین(ع) را کشت^[۳۵۹].
بزرگترین عامل شکست قیام مختار عدم انسجام در سپاه او بود.^[۳۶۰] سپاه مختار متشکل از موالی و غلامان ایرانی، بازماندگان توابین شیعه، تعدادی از بزرگان شیعه و حتی عناصری چون خوارج بودند آنها هر کدام با یک انگیزه خاص وارد قیام شده بودند.
موالی و غلامان جهت دستیابی به حقوق برابر با اعراب، غلامان برای آزادی، هدف شیعیان انتقام خون امام حسین (ع) بود و خوارج بیشتر جهت دشمنی با بنی­امیه وارد قیام شده بودند. شاید همین عامل باعث ضعف مختار در فرماندهی سپاه شد و او نتوانست انضباط لازم را در میان آنها فراهم کند^[۳۶۱].
هر چند که قیام مختار با شکست مواجه شد؛ ولی به موالی جرأت داد و از این زمان به بعد آنها به عنوان یک نیروی رزمنده در کوفه این آمادگی را داشتند که به هر گروهی که به حقوق آنها توجه کند بپیوندند. قیام مختار یک سابقه­ برای قیام­های شیعه نیز ایجاد کرد و آنها در مبارزات خود می­توانستند روی موالی به عنوان یک گروه ثابت قدم حساب کنند. بعدها در تمام مبارزات شیعه که در عراق و ایران رخ داد، نیروی اصلی را موالی تشکیل می­دادند هر چند که موالی در این قیام شکست خوردند ولی باعث شجاعت و تحریک آنها در قیام­های بعدی شد و باعث شد که هر کسی به حقوق آنها توجه نماید به او بپیوندند.
۲-۳-۲- موالی و خوارج
از جمله دسته­هایی که ضد امویان قیام کردند خارجیان^[۳۶۲] بودند. مذهب خوارج که در بدو پیدایش خود از عناصر عربی خالص به ­وجود آمد، بعدها نزد موالی هم طرفداران جدی یافت و در محدوده­ نژادی خاصی متوقف نماند^[۳۶۳]. چنانکه در اواخر قرن اول هجری، دانشمندی نحوی موسوم به بشکست^[۳۶۴] که اسم او کاملا ایرانی به نظر می­رسد در مدینه زندگی می­کرد و به تدریس علم نحو اشتغال داشت، وی در طغیان خوارج نقش مهمی به عهده داشت و در نتیجه این امر پیروان مروان خلیفه اموی او را دستگیر کردند و به قتل رساندند^[۳۶۵].
جماعت خوارج با کمک افراد ناراضی و قاطعان طریق، به شدت هر چه تمامتر مزاحم حکومت بنی­امیه بودند. بیشتر شورش­هایی که ضد امویان داشتنداز عقاید معتزلیان مایه می­گرفت و مسلمانان ایرانی نژاد که به دل خواستار سقوط دولت عرب و تجدید افتخارات خویش بودند به حمایت مخالفان بنی امیه برخاستند. در دوران مروان آخرین خلیفه اموی( ۱۲۷-۱۳۲ه) خارجیان به پیشوایی ضحاک بن قیس شیبانی قیام کردند و عراق را به خطر انداختند و کارشان چنان بالا گرفت که با قتل ضحاک رهبر خارجیان، شورش ایشان آرام نشد و بار دیگر به پیشوایی ابوحمزه خارجی در حجاز و حضرموت قیام کردند ولی مروان بن محمد اموی، ابوحمزه را درهم شکست و بکشت و از آن پس به دوران بنی­امیه قیام­های خارجیان قوام نگرفت^[۳۶۶]. در ماجرای خوارج نیز موالی از همان اوایل با مخالفان دستگاه خلافت به همکاری پرداختند و چون دعوای عدالت­جویی و مساوات طلبی آنها را با احساسات خویش موافق می­دیدند غالب در صفوف آنها وارد می­شدند و در کنار آنها می­جنگیدند.
در حقیقت خوارج با وجود اختلاف­هایی که بین دسته­های مختلف آنها وجود داشت در این نکته با هم موافق و متفق بودند که شورش بر خلیفه ستمکار واجب است و همین نکته بوده که دایم موالی شهری و روستایی را به سبب نارضایتی که از سنگینی خراج و از بی­ عدالتی­ها­ی مربوط به طرز وصول آن داشتند با سایر طبقات ناراضی در صفوف خوارج وارد می­کرد^[۳۶۷]. البته انگیزه ائتلاف و اتحاد خوارج با موالی، بر این اصل استوار بود که هر کسی علیه ما نباشد با ماست، که بیشتر یک تاکتیک سیاسی بود.^[۳۶۸]
موالی از همان آغاز پیدایش خوارج در آن مشارکت داشتند و علت روی آوردن آنها به این جنبش همان ظلم و ستم حکومت بنی امیه بود. موالی که سال ها از نظام اشرافی قبیله­ای رنج برده بودند و مانند بردگان با آنها رفتار می­شد، همراهی با خوارج را یک غنیمت می­دانستند. لذا خوارج در همه جا چه در عراق و چه در ایران با اقبال مردم و موالی مواجه می­شدند.
خوارج که در آغاز، خلافت را حق هر عرب آزادی می­دانستند که مردم انتخاب کنند، اما به زودی این نظر تحت تأثیر موالی تغییر کرد و به غیر­عرب­ها حتی بندگان هم خلافت دادند^[۳۶۹].
با این وصف می­توان ادعا کرد که جنبش خوارج بیش از آنچه گفته شده تحت تأثیر موالی هم در اندیشه و هم در عمل قرار داشته است. خوارج همچنین پرداخت خراج و جزیه را فقط مخصوص غیرمسلمانان دانسته و مسلمانان را از پرداخت آن معاف می­دانستند. از نظر آنها مسلمانان می­بایستی فقط با غنایم جنگی زندگی کنند آنها در ایران اقدام به ضرب سکه نمودند و حتی در حاشیه بعضی از سکه­های امویان شعار خود( لا حکم الا لله) را نقش کردند.^[۳۷۰]
امویان برای مقابله با خوارج از هر وسیله­ای استفاده می­کردند، حتی در سپاهیانی که حجاج به جنگ خوارج و یا کمک به مهلب بن ابی صفره می­فرستاد تعداد زیادی از نیروهای موالی حضور داشتند. مهلب دیوان­داری ایرانی به نام شهریار داشت، که گاهی در جنگ فرماندهی سپاه را بر عهده می­گرفت، او معروف به جوانمرد عجمی بود^[۳۷۱].
خوارج در ایران سعی می­کردند از تمام امکانات محلی برای مقابله با امویان استفاده کنند و در این راه از کمک غیر مسلمانان بهره می­گرفتند. آنها گاهی سعی در همراهی با قدرت های محلی داشتند؛^[۳۷۲] که بعد از جنگ نهروان در مناطق شرق ایران متواری شدند؛^[۳۷۳] نخست در بین قبایل عرب ساکن در این مناطق ظهور کردند و از آن طریق ایرانیان را به سمت خود جذب کردند.^[۳۷۴]
برخورد تساوی­طلبانه خوارج با موالی و اقوام غیرعرب نشان از کم­توجهی آنها به تعصبات عربی و قبایلی دارد ولی این بدان معنی نیست که آنها تعصب قومی نداشتند بلکه در ادبیات و شعر خود به پیروزی­های قبیله­ای خود تفاخر می­کردند.^[۳۷۵]
با قدرتگیری معاویه ما با موج حضور موالی در قیام­های خوارج روبرو هستیم و اولین حضور ایرانیان در صنوف خوارج بر ضد معاویه در همان سال­های اولیه خلافت او صورت می­گیرد.^[۳۷۶] در این زمان مهاجران خارجی مذهب از کوفه و بصره اعتقادات خود را به سرزمین ایران انتقال دادند. شگفت آنجاست که از بزرگترین و برترین همراهان و همکاران آنها از همین زمان موالی ایرانی بودند.^[۳۷۷]
قیام­های خوارج در اوایل کار برای برخی از ایرانیان که با سلطه عرب مورد تحقیر واقع شده بودند و نیز کسانی که می­خواستند از پرداخت مالیات شانه خالی کنند به مثابه مفّری بود که با تمسک به آن می­توانستند تا حدودی خواسته­ های خود را تحت لوای آن مطرح سازند، بنابراین همین نیاز متقابل خوارج و ایرانیان باعث همکاری این دو را فراهم کرد و حرکت خوارج در ایران به تدریج به یک جریان ضد اشرافیت اموی و هواداران آنها مبدل شد.^[۳۷۸]
۲-۳-۳-جنبش عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی
شورش ابن اشعث^[۳۷۹] برخلاف حرکت­های شیعی و خارجی جنبه مذهبی نداشت و در چارچوب تحلیل­های آنها نیز می­توان به آن پرداخت با وجود این، حرکت او خیلی زود جنبه های مذهبی هم به خود گرفت.
شرکت موالی در شورش ابن اشعث یک جنبه از تلاش­ های گسترده­ آنها برای رهایی از ظلم و ستمِ موجود بود. بعضی مورخین غربی قیام ابن اشعث را با قیام مختار ارتباط داده­اند و آن را کوشش دیگر موالی کوفه و بصره برای کسب حقوق اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می­بینند. می­توان چهار انگیزه را در این شورش برشمرد: نابرابری در دستمزدها و امتیازی که بین شامیان و عراقیان بود. مخالفت شیعیان با امویان و نابرابری­های اجتماعی بین موالی و اعراب قُراء که بسیاری از آنان خود موالی بودند، موالی را در مبارزه برای کسب حقوق برابر پشتیبانی می­کرد.^[۳۸۰]
در واقع ابن اشعث یک رقیب سیاسی برای حجاج بن یوسف بود. با وجودی که حجاج رابطه خویشاوندی با خاندان ابن اشعث داشت و خواهر عبدالرحمن همسرش بود؛ اما از ابن اشعث هیچگاه آسوده نبود. در ظاهر او را احترام می­کرد ولی در باطن می­گفت:” عبدالرحمن را روزی به خواری خواهم کشت.”^[۳۸۱]
طبری می­نویسد: حجاج هیچ فردی را در عراق از ابن اشعث منفورتر نداشت و می­گفت: هر وقت او را دیدم قصد کشتنش کردم.^[۳۸۲] حجاج وی را عامل سیستان کرد و با لشکر قوی از اعراب و موالی برای قلع و قمع رتبیل پادشاه کابل به حدود سیستان فرستاد؛ نامه ای به ابن اشعث نوشت که: «مال­ها بستان از مردم و سوی هند و سند تاختن­ها کن». ابن اشعث که مخالف خونریزی و ستمگری او بود در جوابش نوشت: «تاختن هند و سند کنم اما ناحق نستانم و خون ناحق نریزم».^[۳۸۳] بعد از این بود که ابن اشعث بر علیه حجاج شورش و با رتبیل صلح کرد و به قصد جنگ با حجاج عازم عراق گشت.
مصالحه با رتبیل^[۳۸۴] مخصوصا مورد تمایل و تایید موالی بود که در لشکر اشعث بودند و تمایلی به جنگ کردن و دور شدن از شهر و دیار خویش نداشتند خاصه که از غنائم هم حجاج به آنها بهره­ای نمی­داد. وقتی ابن اشعث عازم عراق شد عده بیشتری از موالی به او ملحق شدند ماجرای ابن اشعث و حجاج در حقیقت تبدیل شد به قیام عراق بر ضد شام. با ورود ابن اشعث به عراق تقریبا همه گروه ­های مخالف به او پیوستند. ابن اشعث که در راه فارس عشایر آنجا را با خود همراه کرده بود؛ همچون یک قهرمان وارد عراق شد. تعداد سپاه او را در آن زمان تا ۱۰۰هزار نفر نیز ذکر کرده اند که به همین تعدادافراد موالی که مستمری نمی­گرفتند با او همنوا شدند.^[۳۸۵] به هر حال ابن اشعث شکست خورد و به سیستان فرار کرد رتبیل او را نزد خود برد و احترام بسیار نمود. رتبیل با حجاج توافق کرد و ابن اشعث را تحویل فرستادگان او داد اما در بین راه ازرنج او خود را از بالای بام به زیر انداخت و کشته شد.^[۳۸۶]
در این شرایط حجاج تازه مسلمانان موالی را که از دهکده هایشان به امید گرفتن مستمری به شهر آمده بودند به سرزمینشان پس فرستاده بود. او اسلام آنها را واقعی نمی­دانست. این امر باعث اعتراض فقهاء و قراء شد. فریاد ای محمد ای محمد از همه جا برخاست^[۳۸۷]. عده زیادی از افرادی که همراه عبدالرحمن بن اشعث بر علیه حجاج جنگیدند از همین افرادی بودند که حجاج از آنها همچنان جزیه می­گرفت. با وجودی که اسلام آوردند. امیر علی نویسنده مسلمان هندی معتقد است که سیاست های حجاج باب سرنگونی امویان را باز کرد.^[۳۸۸]
در این شرایط سپاهیان زنگی که در مزارع و باتلاق­های جنوب عراق روی زمین­های اشراف کار می­کردند و زندگی سختی داشتند، به رهبری کسی معروف به شیر زنگی، شورش کردند. حجاج شورش آنها را نیز با قساوت سرکوب کرد.^[۳۸۹] این قیام، قیامی سازمان یافته بود، علاوه بر بردگان سیاه، موالی ایرانی هم به این شورش پیوستند. رهبر شورش را، که مردی به نام ریاح بود، شیر زنجی نامیدند.^[۳۹۰] شیر زنجی، قدرت خود را در ناحیه فرات و ابله مسلم ساخت. او خود را امیرالمؤمنین خواند که نشانه ای از قدرت و جاه طلبی او بود. حجاج سپاهی را به فرماندهی حفص بن زیاد سوی شیر زنجی فرستاد اما این سپاه گریخت و فرمانده آن، حفص کشته شد.^[۳۹۱]
حجاج نومسلمانان شرکت کننده در قیام را به سختی تنبیه کرد و دستور داد آنها را به دهکده­هایشان برگردانند و روی دست هر یک از آنها نام دهکده­شان را داغ کردند تا کسی نتواند از محل خود فرار کند. او دوباره مالیات اهل ذمه را بر آنها برقرار نمود.^[۳۹۲]
در این قیام حجاج به قدری در تعقیب و تنبیه موالی افراط کرد که عبدالملک خلیفه هم صدایش درآمد و او را در افراط ملامت و توبیخ کرد. در این ماجرا یک تن از موالی به نام فیروز^[۳۹۳] چنان شور و حرارتی بر ضد دستگاه حجاج نشان داده بود که حجاج ده هزار درهم جایزه برای سر او تعیین کرد^[۳۹۴].
به هر حال موالی در بیشتر شورش­هایی که بر ضد حکومت خونین حجاج طرح می­شد مداخله می­کردند حجاج هم که پیوسته نسبت به آنها سوءظن داشت دایم بهانه­هایی برای شکایت و نارضایی به دست آنها می­داد. چنانکه سعید بن جُبیر از موالی و از مشاهیر تابعین کوفه، که مردی دانشمند و مفسر و زاهد بود، و از شاگردان عبدالله بن عبّاس (محدث و مفسر بزرگ صدر اسلام و شاگرد حضرت علی(ع)) در فتنه­ی ابن اشعث، بر ضد حجاج قیام کرد و با ابن اشعث همکاری و همگامی نمود؛ سرانجام با فجیع­ترین وصفی، به دستور حجاج کشته شد^[۳۹۵]. معروف است که حجاج، پس از کشتن او زود بمرد و او، آخرین کشته شدگان حجاج بود^[۳۹۶]. به هر حال این قیام نیز مانند حرکت­های دیگر ظاهراً سرکوب شد. اما عوامل و علل نارضایتی­ها به­ ویژه نارضایتی موالی از بین نرفت.
۲-۳-۴- قیام زید بن علی(ع)
خلفا و حکام اموی خلافت اسلامی را به وضعی درآوردند که جز حکومت عربی اسم دیگری بر آن نمی شد گذاشت و نتیجه آن که قیام یک دسته ناراضی تحت عنوان حمایت از خاندان پیغمبر(ص) برای ساقط کردن این حکومت عربی، کافی بود و ماجرای قیام زید بن علی و سپس خروج یحیی بن زید که هر دو از جانب حکام و عمال اموی به شدت منکوب شد؛ این ناراضی­ها را که اکثر تمایلات شیعی داشتند، برای تدارک اسباب یک قیام مجدد به فعالیت زیرزمینی واداشت.
زید بن علی از نوادگان امام حسین(ع) و از مخالفان شدید بنی امیه بود و وقتی خشونت و قساوت یوسف بن عمر ثقفی ادامه دهنده­ سیاست خشن و خونین حجاج در عراق او را در کوفه در راس جماعتی از شیعه وادار به قیام بر ضد اموی­ها کرد باز هسته­ اصلی یارانش موالی بودند. اما به دلیل تردید و تزلزل خود زید و عدم تجانس یارانش موفق نشدند^[۳۹۷]. از حرکت­های شیعی که موالی در آن حضور داشتند قیام زید بن علی(ع) در سال (۱۲۲هجری، ۷۳۷م) می­باشد.
قیام زید بن علی در زمان حکمرانی یوسف بن عمر ثقفی، در کوفه صورت گرفت. ابن قتیبه زمان قیام را در دوره حکمرانی ابن هبیره می­داند^[۳۹۸]. امام صادق(ع) نیز درباره­ هدف زید از قیام می­فرماید: خدا عمویم زید را رحمت کند، هرگاه پیروز می­شد به قرار خود وفا می­کرد. عمویم زید مردم را به رهبری شخصی برگزیده از «آل محمد» دعوت می­کرد و آن شخص منم^[۳۹۹].
بنابراین می­توان گفت که قیام زید در مقابل ظلم و ستم و برای امر به معروف و نهی از منکر بود، و روشش از فرقه زیدیه کاملاً جداست و خود زید بن علی(ع) هدفش را از این قیام، امر به معروف و نهی از منکر و خون­خواهی از کشندگان امام حسین(ع) اعلام کرد^[۴۰۰]. البته منظور او مبارزه با حکام ظالم اموی و روی کار آوردن یک حکومت به رهبری یکی از اهل بیت(ع) بود، چون قاتلین امام حسین(ع) سال­ها قبل توسط مختار کشته شده بودند. شیعیان در کوفه به دیدار زید می­آیند آنها مدعی می­شوند که صدهزار شمشیر زن از اهل کوفه و بصره و خراسان با او همراهند و همگی حاضرند با او بر ضد بنی امیه قیام کنند^[۴۰۱].
مورخان نوشته­اند که به غیر از مردم کوفه، اهالی مدائن، بصره، واسط، موصل، خراسان، ری و گرگان نیز با او بیعت کردند. زید در کوفه فرستادگان خود را به شهرها می­فرستاد تا از مردم برای او بیعت بگیرند^[۴۰۲]. بسیاری از بزرگان کوفه به نزد زید رفتند و با او بیعت کردند. بین۱۵ تا ۴۰هزار تن با او بیعت کردند. شیعیان کوفه نزد او آمدند و به او گفتند که امید داریم که منصور(مهدی که در آخرالزمان) ظهور می­ کند تو باشی و این هنگام نابود شدن امویان است. ^[۴۰۳]
بنابر برخی گزارش­ها، قیام زید بن علی مورد تأیید امام جعفر صادق (ع) واقع شده است ایشان فرمودند: «با زیدبن علی بیعت کنید.» حتی بعد از کشته شدن زید، امام صادق(ع) از اموال خود هزار دینار میان خانواده­هایی که عضوی از آنها در قیام کشته شده بودند تقسیم کردند.^[۴۰۴]
در منابع به طور مستقیم از موالی اسمی به میان نیامده اما شواهد نشان می­دهد که موالی در قیام حضور دارند و اتفاقا برخلاف اشراف شیعه که زید را رها می­ کنند موالی به زید وفادار بوده و پسر او را در پناه می­گیرند. دلایلی که ثابت می­ کند موالی در این قیام حضور دارند چنین است:
۱-حاکم کوفه که از اقدامات زید آگاه شده بود برای اینکه مردم کوفه را غافلگیر کند آنها را به مسجد اعظم دعوت کرده و زندانی می­ کند.^[۴۰۵] در اعلامیه تأکید روی موالی و عرب است، این نشان می­دهد، که حاکم شهر اطلاع داشت که موالی در کار بیعت زید حضور داشته اند.
۲-وقتی زید بن علی(ع) با مردم بیعت کرد به آنها گفت: «ما شما را به کتاب خدا و سنت پیامبر(ص) و نبرد با ستمگران و دفاع از ضعیفان و عطای محرومان و تقسیم غنیمت میان صاحبانشان به مساوات و رد مظالم… می­خوانیم»^[۴۰۶] یقیناً یکی از مصادیق ضعیفان که در اینجا ذکر شده موالی می­باشند و مسئله تقسیم مساوی نیز خود گویای خواسته­ های موالی بوده است.
۳-وقتی زید مجروح شد او را به خانه ابن کریمه که از موالی بود بردند، و پزشکی که برای معالجه او آوردند، نیز از موالی بود.^[۴۰۷]

T10.I2.D100k

T20.I6.D100k

نمودار ۴- ۴: مقایسه عملکرد الگوریتم‌های AprioriTid ، Apriori Hybrid و Apriori در آزمایش‌های مختلف
۴-۳-۲- F-Trade: یک سیستم کاوش عامل برای سرویس‌های مالی

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

F-Trade مخفف عبارت Financial Trading Rules Automated Development and Evaluation به معنای توسعه و ارزیابی اتوماتیک قوانین تبادلات مالی است، که یک زیرساخت سازمانی اتوماتیک بر مبنای وب برای استراتژی‌های تجاری و داده‌کاوی بر روی داده‌های سرمایه یا سهم بازار است. این سیستم، سرویس‌های ارتباطات، مدیریت، و پردازش داده ارائه می‌دهد. F-Trade از رقابت اتوماتیک آنلاین، و ساخت واسط ورودی یا خروجی اتوماتیک، برای سیگنال‌ها و قوانین تجاری، و الگوریتم‌های داده‌کاوی، منابع داده، و کامپوننت‌های سیستم پشتیبانی می‌کند. این سیستم، پشتیبانی انعطاف‌پذیر و قدرتمندی را برای تست آنلاین^[۴۲]، آموزش یا تست، بهینه‌سازی و ارزیابی استراتژی‌ها و الگوریتم‌های داده‌کاوی فراهم می‌آورد. کاربران می‌توانند به سیستم متصل شوند، مشترک شوند، و استراتژی‌های تجاری و الگوریتم‌های داده‌کاوی را به صورت مشارکت انسان- ماشین مورد نظارت و بهینه‌سازی قرار دهند.
F-Trade در Java agent services بر روی سیستم عامل‌های ویندوز، لینوکس، و یونیکس ساخته شده است. از XML برای پیکربندی سیستم و مدیریت متادیتا استفاده شده است. یک سوپر- سرور به عنوان سرور برنامه عمل می‌کند، و دیگری به عنوان انبار داده. این سیستم به گونه‌ای ساخته شده که ارتباطات آنلاین با منابع داده توزیع شده همچون منابع داده خاص کاربر دارد.
نقش‌های اصلی عامل‌ها در سیستم F-Trade شامل معماری بر پایه‌ی سرویس با بهره گرفتن از عامل، ارتباطات متقابل انسانی بر پایه‌ی عامل، عامل برای مدیریت منابع داده، جمع‌ آوری داده و ارسال عامل‌ها به منابع داده، الگوریتم‌های داده‌کاوی و استراتژی‌های تجاری بر پایه‌ی عامل، عامل و پیشنهاد دهنده‌ی سرویس که الگوریتم‌ها و قوانین مناسب را برای کاربران فراهم می‌اورد، و غیره است. داده‌کاوی از چند جهت به سیستم کمک می‌کند، از قبیل عامل‌های پیشنهاد دهنده‌ی الگوریتم یا قانون‌های تجاری بر پایه‌ی داده‌کاوی، سرویس‌دهی کاربر بر پایه‌ی داده‌کاوی، بهینه‌سازی عامل تجاری بر پایه‌ی داده‌کاوی، قوانین تجاری کاوش در مجموعه جامع الگوهای تجاری، تصحیح پارامتر عامل‌های الگوریتم از طریق داده‌کاوی، و غیره. مباحث مشترک شامل نمایش دانش دامنه بر پایه‌ی آنتولوژی، درگیر شدن انسان‌ها و ارتباطات متقابل انسان با الگوریتم‌ها بر پایه‌ی عامل‌ها، و سیستمی برای نظارت بر الگوریتم، بهینه‌سازی و ارزیابی.
با این زیرساخت، تاجران مالی و محققان، و داده‌کاوان مالی می‌توانند الگوریتم‌هایشان را وارد سیستم‌ کنند و بر روی بهبود کارایی آن‌ها متمرکز شوند و توسط حجم عظیم داده‌های واقعی از بازارهای بین‌المللی، ارزیابی کنند. سرویس های سیستم شامل این موارد می‌شود: ۱) پشتیبانی از سرویس‌های تجاری، ۲) پشتیبانی از سرویس‌های کاوش، ۳) پشتیبانی از سرویس‌های داده، ۴) پشتیبانی از سرویس‌های الگوریتم، و ۵) پشتیبانی از سرویس‌های سیستم. هر کامپوننت سیستم، از طریق شمای XML ارتباط برقرار می‌کند که جزئیات کامپوننت‌ها را مشخص می‌کند و به عامل‌ها اجازه‌ی آزمایش و استفاده از آن‌ها را می‌دهد.

شکل ۴- ۸: چارچوب F-Trade
۴-۳-۳- داده‌کاوی چند منبع بر پایه‌ی عامل
برنامه‌های داده‌کاوی سازمانی، اغلب از منابع داده متعدد استفاده می‌کنند که توزیع شده و ناهمگن هستند و یکپارچه‌سازی آن‌ها هزینه‌بر است. عامل‌های داده‌کاوی که هر کدام برای الگوریتم‌های خاصی طراحی شده‌اند بر روی کاوش الگوهای محلی در هر منبع داده‌ی مجزا تمرکز می‌کنند، و سایر عامل‌های هماهنگ کننده با یکدیگر در ارتباطند تا کاوش الگوی توزیع شده را سازماندهی کنند، و عامل‌های ادغام الگو، عمل تجمیع الگوهای محلی و ایجاد الگوهای کلی را کنترل می‌کنند.
به عنوان مثال، در شکل زیر اصول اساسی کاوش ترکیبی چند منبع در چارچوب MSCM-AKD^[43] نشان داده شده است. سیستم می‌تواند توسط عامل‌ها پیاده‌سازی شود. همانطور که در شکل ۴-۹ می‌بینید، این سیستم می‌تواند شامل عامل‌های زیر باشد:
شکل ۴- ۹: چارچوب MSCM-AKD
عامل‌های مدیریت منابع داده: کنترل کننده‌های داده و هماهنگ کننده‌های داده، که مسئولیت مدیریت ارتباطات مجموعه‌های داده، قسمت‌بندی داده‌ها و ارسال کاراهای داده‌کاوی به مجموعه‌های داده را به عهده دارند. در یادگیری سازگار، کنترل کننده‌های تغییر داده توسعه می‌یابند تا تغییرات مهم داده را کنترل کنند.
عامل‌های داده‌کاوی محلی: داده‌کاوان m₁ تا m_N به منظور انجام دادن عملیات کاوش بر روی مجموعه‌های داده DB₁ تا DB_N.
عامل‌های هماهنگ کننده داده‌کاوی: وظیفه‌ی این عامل‌ها، هماهنگ کردن زمانبندی کاوش الگوی محلی توسط داده کاوان بر روی هر مجموعه‌ی داده است. آن‌ها این کار را برحسب یک پروتکل خاص، که می‌تواند یک دستور از قبل تعریف شده یا تصمیمی که بصورت پویا گرفته شده باشد، انجام می‌دهند. وظیفه‌ی دیگر این عامل، کنترل حالت اجرای یک داده‌کاو و سپس اطلاع دادن به سایرین برای شروع کاوش الگو است.
عامل‌های مدیریت مجموعه الگوی محلی: عامل‌های مدیریت الگوی محلی به مدیریت الگوهای محلی تولید شده توسط

در شکل (۴-۱۳) مشاهده می‌شود که مدل گره‌های ۳۱،۲۳،۱۶ و ۳۴ را به عنوان محور انتخاب می‌کند. که اگر با دقت به شکل نگاه کنیم خواهیم فهمید که بر اساس داده‌های جدول (۴-۱) گره‌ی ۱۶ از لحاظ بزرگی جریان در رده‌ی هفتم، گره‌ی ۲۳ در رده‌ی چهاردهم، گره‌ی ۳۱ در رده‌ی اول و در نهایت گره‌ی ۳۴ در رده‌ی بیست و ششم قرار دارد. یعنی مدل ۴ مکان بهینه را برای راه‌اندازی محور در نظر گرفته که دوتای آن جزو بزرگ‌ترین گره‌ها و دو مورد دیگر نیز بین رده‌های چهاردهم تا بیست و ششم این جدول سی و هفت گره‌ای قرار دارند. در این قسمت از مدل چون کم‌کم مقدار بزرگ‌تر می‌شود تعداد محورهای انتخابی به ۴ محور تقلیل می‌یابد. نسبت به حالتی که آلفا برابر ۴/۰ بود در این قسمت گره‌ی شماره ۱ حذف شده است، دلیل این امر بالا رفتن مقدار تابع هدف است که هر چه به سمت مقادیر بزرگ‌تر آلفا پیش می‌رویم تعداد محورهای انتخابی کاهش می‌یابد و مدل گره‌های کوچک‌تر را جایگزین می‌کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل (۴-۱۴): نتایج مدل غیر‌قطعی تخصیص ساده‌ی ظرفیت محدود به ازای ۸/۰
در شکل (۴-۱۴) مشاهده می‌شود که مدل با حذف گره‌ی ۱۶ گره‌های ۳۱،۲۳ و ۳۴ را به عنوان محور انتخاب می‌کند. که اگر با دقت به شکل نگاه کنیم خواهیم فهمید که بر اساس داده‌های جدول (۴-۱) گره‌ی ۲۳ از لحاظ بزرگی جریان در رده‌ی چهاردهم، گره‌ی ۳۱ در رده‌ی اول و در نهایت گره‌ی ۳۴ که در جدول در رده‌ی بیست و ششم قرار دارد. یعنی مدل ۳ مکان بهینه را برای راه‌اندازی محور در نظر گرفته که یکی از آن‌ها بزرگ‌ترین گره‌ و دو مورد دیگر یکی در اواسط جدول و دیگری در اواخر آن قرار دارند. در جدول (۴-۴) مقادیر هزینه‌های انتقال و هزینه‌های راه‌اندازی به ازای مقادیر مختلف گزارش داده شده است. هنگامی که محورهای مدل قطعی ساده را با مدل غیر‌قطعی آن به ازای آلفا برابر ۸/۰ مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم که مکان‌های بهینه در حالت قطعی ۴ تا بودند و در میان آن‌ها گره‌ی بسیار بزرگ شماره ۱۰ نیز دیده می‌شود که این امر تداعی‌کننده‌ی این مطلب است که در حالت غیر‌قطعی، استفاده از رویکرد بهینه‌سازی استوار در مدل باعث انتخاب مکان‌های بهینه‌تری نسبت به حالت قطعی شده است.
جدول (۴-۴): نتایج مدل غیر‌قطعی تخصیص ساده‌ی ظرفیت محدود

_ هدف کاربردی: بررسی راهکارهای توسعه گردشگری گل و گیاه در منطقه شرق گیلان.
_ دیگر ضرورت های تحقیق: بررسی جایگاه گردشگری گل و گیاه در توسعه گردشگری در منطقه
شرق گیلان

۱-۴سوال های تحقیق

پژوهش فوق پاسخگوی سوالات زیر خواهد بود:
- توانمندی های گردشگری گل و گیاه در توسعه گردشگری منطقه شرق گیلان کدامند؟
- آیا امکانات موجود در منطقه شرق گیلان می تواند پاسخگوی نیازها و خواسته های گردشگران باشد؟
- آیا اطلاع رسانی مناسب در خصوص توانمندی های گردشگری گل و گیاه منطقه شرق گیلان می تواند در تغییر نگرش گردشگران به ان منطقه موثر و کارا باشد؟

۱-۵-فرضیه های تحقیق

در پژوهش فوق دو فرضیه مورد بررسی قرار می گیرد:
- فرضیه اول: گردشگری گل و گیاه در افزایش ورود گردشگران به منطقه شرق گیلان نقش دارد.
- فرضیه دوم: گردشگری گل و گیاه، زمینه ای بر ایجاد فرصت های شغلی در منطقه شرق گیلان می باشد.

۱-۶-روش تحقیق و مراحل آن

نوع روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و روش آن از نوع توصیفی تحلیلی بوده و تلاش شده است با توجه به پاسخ های پرسش شوندگان، تحلیل های توصیفی صورت بگیرد. همچنین برای انجام تحقیق، روش کتابخانه ای و میدانی مورد استفاده قرار گرفته که در روش کتابخانه ای از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، بانک های اطلاعات علمی، موتور های جستجوی اینترنت و امکانات سمعی و بصری و مقالات علمی و تخصصی، آمار و اطلاعات مربوط به منطقه شرق گیلان مورد بررسی واقع شد و در روش میدانی نیز علاوه بر عکس برداری از جاذبه های گل و گیاه و همچنین مشاهده موردی و به منظور بدست اوردن اطلاعات از پرسشنامه استفاده گردید و سپس آمار بدست آمده مورد تحلیل و توصیف قرار گرفت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از آنجایی که هدف از پژوهش حاضر شناخت توانمندی های های گردشگری گل و گیاه در منطقه شرق گیلان است، از طریق تهیه پرسشنامه و ارزیابی نتایج حاصل از پرسشنامه و تحلیل آنها به روش توصیفی و منتج از نتایج، اثرات توسعه گردشگری بر سطح زندگی ساکنین محلی به منظور برقراری ارتباط معناداری بین متغیر های مختلف و ارتباط آن با توسعه گردشگری به تجزیه و تحلیل پاسخ ها پرداخته شده است. جامعه آماری، کارشناسان، متخصصین، راهنمایان تور و مدرسین گردشگری بوده اند که از طریق نمونه گیری تصادفی ساده و استفاده از پرسشنامه در قالب فضای مجازی و ارسال به پست های الکترونیکی هر یک توزیع گردید و در بین انها و براساس پاسخ هایشان بررسی علمی صورت گرفت. در این پژوهش ابتدا به صورت استقرایی گردآوری یافته های گوناگون انجام گرفت و در پایان به صورت قیاسی به تجزیه و تحلیل یافته ها پرداخته می شود.

۱-۷-جامعه آماری، حجم نمونه و متغیرهای تحقیق

جامعه مورد نظر تحقیق شامل کارشناسان گردشگری، متخصصین برنامه ریزی گردشگری، راهنمایان تور، مدیران آژانس های مسافراتی و مدرسین گردشگری می باشد که از طریق فضای مجازی و ارسال به پست های الکترونبکی هر یک توزیع گردید. حجم نمونه جامعه آماری ۲۷۰ نفر متخصص بوده که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. متغیرهای تحقیق در پژوهش فوق و بر اساس فرضیه های موجود، گردشگری گل و گیاه به عنوان متغیر مستقل و ایجاد فرصت های شغلی و جذب گردشگران به عنوان متغیر وابسته می باشد.

۱-۸-پیشینه تحقیق

پیوست در کتاب سبزی کاری به معرفی انواع گونه های سبزی و روش کشت و بهره برداری از آنها پرداخته است. خلیقی در کتاب گلکاری به چگونگی کشت و داشت گل های زینتی ایران پرداخته است. حمید اوغلی در کتاب بررسی وضعیت گلخانه های استان گیلان به تحقیق در ارتباط با چگونگی موقعیت گلخانه ها در استان گیلان پرداخته است. حاتم زاده در کتاب آشنایی با گل ها و گل دهی به بررسی انواع گل ها پرداخته و شرایط مساعد برای گل دهی گیاهان را بررسی می کند. پیش بین در کتاب گل های آپارتمانی و مشاوره گیاه پزشکی به بررسی انواع گل های آپارتمانی پرداخته و تاثیر ان را بر سلامت اعضای خانوار مورد پژوهش قرار داده است. فتوحی قزوینی در کتاب پرورش مرکبات در ایران به بررسی انواع و وضعیت مرکبات کشور پرداخته است. حسن پور اصیل در کتاب چای کاری و فن آوری چای به بررسی این نوع محصول مهم در ایران پرداخته است.

۱-۹-محدوده مورد مطالعه

با توجه به عنوان پایان نامه محدوده مورد مطالعه منطقه شرق استان گیلان انتخاب گردید. این منطقه مطالعاتی شامل شهرستان های: استانه اشرفیه، سیاهکل، لاهیجان، لنگرود، املش و رودسر می باشد و به فراخور موضوعیت پژوهش، شهرها بخش ها و روستاهای این محدوده مورد مطالعه قرار گرفت.

. ۱-۱٠-موانع و محدودیت ها

با توجه به خاص بودن تحقیق فوق، موانع ویژه ای بر سر راه پژوهشی آن قرار دارد که عبارتند از:
-نبود منابع کتابخانه ای علمی
-نبود منابع علمی اینترنتی
-ناشناخته بودن مفهومیت موضوع برای مخاطبان
-عدم همکاری مسوولین مرتبط با موضوع در روند پژوهش، به دلیل ناشناخته بودن و مبهم بودن موضوع

۱-۱۱-مفاهیم و واژه ها

گردشگری: گردشگری عبارت است از فعالیت افرادی که برای استراحت، کار و دلایل دیگر به خارج از محیط سکونت معمول خویش سفر کرده، حداکثر برای یک سال متوالی در آنجا اقامت کنند. (پاپلی یزدی و سقایی، ۱۳۸۹، ۱۳)
گردشگر: بر اساس تعریفی از سازمان ملل که بنا بر پیشنهاد کنفرانس بین المللی جهانگردی آن سازمان در رم ارائه گردیده؛ «توریست یا بازدید کننده موقت کسی است که به منظور تفریح، استراحت، گذران تعطیلات، بازدید از نقاط دیدنی، انجام امور پزشکی، درمانی و معالجه، تجارت، ورزش، زیارت، دیدار از خانواده، مأموریت و شرکت در کنفرانسها به کشوری غیر از کشور خود سفر می کند؛ مشروط بر اینکه حداقل مدت اقامت او از ۲۴ ساعت کمتر و از ۳ ماه بیشتر نبوده و کسب شغل و پیشه هم مد نظر نباشد». (پاپلی یزدی و سقایی، ۱۳۸۹، ۱۷)
گل: گل اندام زایشی در گیاهان است. گل از نظر زیباسازی محیط و تولید میوه و دانه که از مواد غذایی مهم به شمار می‌آیند اهمیت زیادی دارد. مراحل اصلی تولید مثل جنسی یعنی میوز و لقاح درون گل انجام می ‌گیرد. پیدایش دانه فرایند تولید مثل جنسی را کامل می‌کند و پیدایش جنین درون دانه اولین مراحل دوران حیات گیاه جوان است. (www. fa. wikipedia. org)
گیاه: تعریف کلمه گیاه از ان چه که ظاهرا به نظر می رسد مشکل تر است. اگر چه گیاه شناسان محدوده رده بندی گیاهان را تعریف کرده اند، مرزهای تعیین کننده اعضا رده بندی گیاهان بسیار اختصاصی تر از تعریفات رایج گیاه است. ما گیاه را به عنوان یک موجود زنده یوکاریوت و دارای تعداد زیادی سلول تعریف می کنیم که عموما فاقد اندام های حسی یا حرکت ارادی بوده و در صورت رشد کامل دارای ریشه، ساقه و برگ می باشند. (www. fa. wikipedia. org)
گردشگری گل و گیاه: این نوع از گردشگری فعالیتی است که در آن گردشگران به قصد بازدید از مناطق رویشی یک گونه گیاهی خاص اقدام به سفر به آن مکان می کنند که در این بازدید، دیدار از گونه های گیاهی، نمایشگاه‎های گل و گیاه، دهکده های گل، بازارهای فروش گل و گیاه و موزه های گیاهی را هدف سفر خود قرار می دهند (www. fa. wikipedia. org)
گیلان: گیلان در شمال میانی ایران، دارای گستره ای به اندازه ۱۴۷۱۱ کیلومتر مربع است این استان بین ۳۶ درجه و ۳۴دقیقه تا ۳۸ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۵۳دقیقه تا ۵٠درجه و ۳۴ دقیقه طول خاوری جای گرفته است. درازای گیلان از شمال باختری به جنوب خاوری، دویست و سی پنج کیلو متر و پهنای آن بین بیست و پنج تا یک صد و پنج کیلومتر است. کوههای تالش را در باختر و البرز باختری را در جنوب دارد. کمترین دوری کوه از دریا در حویق، نزدیک به سه کیلومتر و بیشترین دوری در امامزاده هاشم به پنجاه کیلومتر می رسد. این استان مازندران را در خاور، اردبیل را در باختردارد، زنجان و قزوین در جنوب آن نشسته اند و دریای کاسپین و جمهوری آذربایجان همسایه شمالی آن به شمار می آیند. (کشور دوست، ۱۳۸۵، ۱۴)
فصل دوم
مبانی نظری تحقیق

۲-۱-گردشگری

ده ها تعریف از گردشگری ارائه شده است که برخی از آنها به شرح زیر است:
گردشگری مجموع پدیده ها و ارتباطات ناشی از کنش متقابل میان گردشگران، سرمایه، دولت ها و جوامع میزبان، دانشگاه هاو سازمان های غیر دولتی، در فرایند جذب، حمل و نقل، پذیرایی و کنترل گردشگران و دیگر بازدید کنندگان است. در تعریف فنی دیگری سازمان جهانی جهانگردی، گردشگری را از ابعاد مختلف، براساس تمایز در رویکرد به مکان مورد بازدید، به صورت زیر تقسیم کرده است (پاپلی یزدی، ۱۳۸۹، ص ۱۲).
_گردشگری عبارت است از فعالیت افرادی که برای استراحت، کار و دلایل دیگر به خارج از محیط سکونت معمول خویش سفر کرده، حداکثر برای یک سال متوالی در آنجا اقامت کنند.
_گردشگری داخلی: در این حالت اشخاص مقیم یک کشور حداکثر برای مدت دوازده ماه به محلی در در کشور خودشان که خارج از محیط معمولی زندگی آنهاست سفر می کنند و هدف اصلی سفر آنها انجام کاری نیست که سرانجام آن دریافت مزدی از محل مورد بازدید باشد.
_گردشگری خارجی: افراد برای حداکثر مدت دوازده ماه به کشوری که محل اقامت معمول آنها نیست و خارج از محیط معمول زندگی شان قرار دارد سفر می کنند و هدف اصلی آنها از این بازدید انجام کاری نیست که سرانجامش دریافت مزدی از کشور مورد بازدید باشد.
گردشگری به علت خصلت بین رشته ای خود قابلیت نگرش های متفاوت را داراست و این امر سبب ارائه تعاریف بسیاری برای آن گردیده است. در تعاریف اولیه گردشگری بیشتر بر بعد فاصلا تاکید شده است و گردشگران بر مبنای فاصله ای که از محل مسکونی خود داشته اند، طبقه بندی شده اند.
کمیسیون ملی گردشگری آمریکا (۱۹۷۳) در تعریف گردشگری در داخل این کشور، فاصلا پنجاه مایل را درنظر گرفته است که در برگیرنده تمامی سفر ها به جز سفر برای کار می شود. تعاریف فاصله ای صرف نظر از خطا و اشتباهات، تنها به این دلیل که کمیتی اقتصادی و آماری برای پدیده گردشگری آماده می کند، مورد قبول واقع گردید. در حالی که تعاریف فاصله ای به تنهایی نمی توانند گردشگری را بخوبی توصیف کنند. این تعاریف تنها برجنبه تقاضا تاکید دارند و عرضه و همچنین آثار ناشی از گردشگری را نادیده می گیرند. از این‎رو گردشگری به تعاریف دیگری احتیاج پیدا می کند که هریک از آنها در ابعاد مختلف، گردشگری را توصیف می‎کنند.
در بعد جغرافیای گردشگری زمانی از فعالیت گذراندن اوقات فراغت به تفریح که مستلزم غیبت شبانه از مکان مسکونی عادی است تعریف می شود. (پاپلی یزدی، ۱۳۸۹، ۱۴)
از بعد اجتماعی نیز تعریف گردشگری، فصل مشترک بین زندگی عادی ساکنان بومی و زندگی غیر عادی گردشگران را در بر می گیرد. این دو تعریف خود نشان تمایز بین تعاریف مختلف از گردشگری است که هر یک بر گرفته از موضوع های مورد نظر در مطالعات گردشگری اند.
در منابع خارجی و حتی فارسی تعریفی از گردشگری با توجه به ضوابط شرعی صورت نگرفته است. در صورتی که در اسلام مسافرت و گردش دارای احکام و ضوابطی است. در اسلام مسافرت تشویق و ترغیب شده است: سیروفی الارض. گردشگری و مسافرت های زیارتی (چه در اسلام و چه در غیر اسلام) یکی از انواع گسترده گردشگری است که خود تحت تاثیر تقویم و ضوابط و قوانین شرعی است. قوانین و ضوابط شرعی نقش اساسی در اقتصاد و فرهنگ گردشگری دارند. در همه ادیان، بخصوص اسلام، یک سری وظایف و مسائل اخلاقی برای مسافر معین شده است که رعایت آنها از نظر شرعی لازم است. (پاپلی یزدی، ۱۳۸۹، ص ۱۵)

قابل توجه است که قرآن، خواندن نماز را در اینجا از نشانه های مؤمنان نشمرده است بلکه خشوع در نماز را از ویژگیهای آنان برشمرده است :
قد افلح المؤمنون الذین هم فی صلاتهم خاشعون
به تحقیق مؤمنان رستگار شدند همانان که در نماز خود خشوع می ورزند.
تا اشاره ای باشد به اینکه نماز آنان صرف حرکات و الفاظی بدون روح و فاقد معنا نیست بلکه آنان موقع نماز چنان متوجه پروردگار خود می شوند که از غیر او جدا و به او متصل می گردند چنان غرق در حضور و راز و نیاز با معبود می شوند که خود را ذره ای در برابر وجودی بی پایان و قطره ای در برابر دریای بیکران می بینند و روایت کرده اند که رسول خدا (ص) فرمودند :
من صلی نجا و من ترک هلک
کسی که نماز گزارد رستگار گردد و آن که آن را واگزارد هلاک شود
هر یک از لحظه ها، حرکتها و سکونها و هر یک از الفاظ و اذکار نماز درسی از خودسازی و تربیت و وسیله ای برای تهذیب روح و جان آنان است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

این روایت را در جای دیگر نیز آورده ام که رسول خدا (ص) مردی را که دیدند که در حال نماز سرگرم بازی با ریش خویش بود فرمودند :
لو خشع قلب هذا لخشعت جوارحه
اگر این مرد دلش خاشع بود جوارحش نیز خاشع بود
یعنی خشوع و فروتنی یک حالت درونی است که در اندامهای برونی نیز اثر دارد چون قلب هر کس امام اوست و دیگر اعضای او مأمومین آن هستند و به آن اقتدا و از آن پیروی می کنند و نماز امام قلب است و قلب باید به آن اقتدا و از آن پیروی کند و چون نماز عبارت از خشوع و ادب در برابر پروردگار و قلب عبارت از کل حوزه دریافت درونی انسان است نتیجه این می شود که در نماز باید ظاهر و باطن و جسم و روح و حس و درک او یعنی تمام وجود او در حال خشوع باشد و بلکه سراسر وجودش عین خشوع شود و در این حال است که اگر تیر از پایش درآورد حس نخواهد کرد. چون در این حال حس و اندام او شأن دیگری دارند و در کار دیگری هستند.
گفته اند پیامبر اکرم (ص) پیش از نزول این آیه گاهی در نماز خود به آسمان نظر می کرد. اما پس از نزول آن دیگر فقط به زمین نگاه می کرد و به آسمان نمی نگریست.
با توجه به آیات آغازین سوره مؤمنون نماز نخستین صفت از صفات برجسته مؤمنان است اما صفات دیگری که همراه نماز دارند و در رستگاری آنان مؤثر است عبارتند از :
روی گردانی از کردار و گفتار بیهوده و غیر سازنده که از آن تعبیر به لغو می شود.
والذین هم عن اللغو معرضون
همان مؤمنانی که از گفتار و کردار بیهوده روی می تابند
کلمه لغو تنها سخنان و افعال بیهوده و غیر مفید را در بر نمی گیرد بلکه شامل افکار بی پایه و بیهوده ای که نه تنها سازندگی ندارند بلکه بنیاد و بنای ایمان را تخریب می کند و انسان را غافل و از خدا بی خبر و به خود مشغول می کند نیز می شود.
بنابراین مؤمنان نمازگزار به گونه ای تربیت می شوند که نه تنها سرگرم اندیشه های باطل و گفتار و کردار غیر مفید نمی گردند بلکه از آنها روی می تابند.
سومین ویژگی مؤمنان راستین، پرداختن زکات است که از مسائل مالی اجتماع است.
والذین هم للزکوه فاعلون
همان مؤمنانی که پرداخت کننده زکات می باشند
توضیح آنکه در مواردی که قرآن زکات و نماز را در کنار هم ذکر می کند دادن زکات به همان معنای انفاق اموال است نه هر کار نیکوی دیگری که تزکیه روح و پاکسازی جان را نتیجه می دهد.
چهارمین خصوصیت آنان دوری کردن از آلودگی جنسی و رعایت عفت و پاکدامنی است.
والذین هم لفروجهم حافظون
همان مؤمنانی که دامنهای خود را پاک نگه می دارند شهوات خود را حفظ می کنند و عنان آنها را در اختیار می گیرند
خدای تعالی در هشتمین آیه از سوره مؤمنون به پنجمین و ششمین صفت برجسته مؤمنان اشاره می کند و می گوید
والذین هم لأماناتهم و عهدهم راعون
کسانی هستند که امانت ها و پیمانهای خود را مراعات می کنند
بنابراین حفظ و ادای امانت و پایبندی به عهد و پیمان در برابر خلق خدا و خدا به معنای وسیع آن از صفات بارز مؤمنان است.
مراد از امانت در مفهوم عام و گسترده آن همان نعمت های گوناگون خداوند است که شامل نعیم نبوت و ولایت نیز می شود چنان که زراره از شاگردان بزرگ صادقین گفته است از کریمه
أن تودوا الأمانات الی اهلها
این است که ولایت و حکومت را به اهلش واگذارید
بنابراین حکومت از بزرگترین ودیعه های الهی است که مردم باید آن را به اهلش بسپارند. دلیل عمومیت معنای عهد و پیمان در این آیه نیز تعبیراتی است که در سایر آیات قرآن دیده می شود مانند
و اوفو بعهد الله اذا عاهدتم
هنگامی که پیمان بستید به پیمان خدا وفا کنید
این نکته نیز در خور توجه است که در بعضی از آیات قرآن ادای امانت بکار رفته است اما در این آیه از رعایت امانت و عهد و پیمان سخن رفته است که شامل ادا و محافظت هر دو می شود.
خدای بزرگ در نهمین آیه از سوره مؤمنون آخرین ویژگی مؤمنان را که محافظت بر نماز هاست بیان کرده است می فرماید :
والذین هم علی صلواتهم یحافظون
مؤمنان کسانی هستند که در نگاهداشت نمازهای خود می کوشند
جالب است که در این آیات می بینیم نخستین ویژگی نمایان مؤمنان خشوع و آخرین صفت برجسته آنان محافظت بر نماز است شمارش صفات مؤمنان از نماز شروع و به نماز ختم می شود و این علاوه بر آنکه اهمیت نماز در تقویت ایمان و نگاهبانی از آن را می رساند اشاره به این حقیقت دارد که مؤمنان صفات دیگری نیز به نمازشان بستگی دارد و نماز در ایجاد تنظیم و نگاهداشت دیگر صفات مؤمنان اثر دارد چنان که گویی خشوع در نماز و محافظت بر آن حصن و حصار محافظی برای دیگر صفات نیکوی مؤمنان و در عین حال مهم ترین رشته ای برای برقراری ارتباط میان آفریده و آفریدگار می باشد.
در آیه نخست صلوه بصورت مفرد و در آیه اخیر به صورت جمع آمده است اولی از خشوع در نماز که امری درونی و قلبی است و با تأثیر در اندام های ظاهری ایجاد خشوع جسمی می کند سخن می گوید و دومی ناظر بر رعایت شرایط آداب و اوقات نماز است و به مؤمنان نمازگزار سفارش می کند که در همه نمازهای خود آنها را مراعات کنند.
از این آیات می فهمیم که اگر نماز با آرامش اجرا شود زمینه مورد اعتمادی برای تمام خوبی ها و نیکی ها و وسیله ای برای بیداری روح و جان انسانها و بیمه کننده آنان در برابر گناهان است و خلاصه بهترین و برترین مکتبی برای تربیت است.
قرآن کریم پس از ذکر صفات برجسته مؤمنان نتیجه نهایی آن را بیان می کند می فرماید :
اولئک هم الوارثون
مؤمنانی که صاحب این صفاتند وارثانند
الذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون
همان وارثانی که بهشت برین را به ارث می برند و در آن جاودانه می مانند
گفته اند فردوس باغ ویژه ای است که همه نعمتها و موهبتهای الهی در آن جمع است و می توان آن را بهشت برین نامید.