و در روایت دیگری امام علی از پیامبر روایت کند که فرمود: زود است فتنهای رخ دهد. فرمود راه فرار چیست ای رسول خدا؟ فرمود: «کتاب الله العزیز»[۵۰۱]. البته نباید در کنار کتاب خدا راه و رسم اهل بیت را نیز فراموش کرد چرا که در روایات متواتر فراوانی داریم که رسول خدا فرمود: «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ هُمَا الْخَلِیفَتَانِ مِنْ بَعْدِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْض»[۵۰۲]: من از میان شما مىروم و دو شیء نفیس و گرانبها در میان شما باقى مىگذارم که یکى کتاب اللَّه و دیگرى عترت و اهل بیتم مىباشد و آن دو خلیفه منند و از یک دیگر جدا نشوند تا آنکه در بهشت و کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.
در روایتی امام علی فرمود: «بهترین مردم در زمان فتنه کسی است که در خانه خود مخفی باشد و با کسی رفت و آمد نداشته باشد»[۵۰۳].
در روایتی است که چون رسول خدا یاد آور فتنهای شد و سائل از او پرسید چه کنیم در آن زمان؟ رسول خدا فرمود: «زبانت را نگاه دار و در خانهات بنشین و بگیر آنچه را میشناسی و واگذار آنچه را نمیدانی و منکر میپنداری و تو خودت را مواظب باش و مردم را کاری نداشته باش»[۵۰۴] (زیرا مردم به سمت خدا و پیغمبر نمیروند)
۴-۲-۲-۵- مقابله با ضعف تربیتی در خانوادهها
امام باقر فرمود: «یَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ یَکُونُ فِیهِ أَحْسَنُهُمْ حَالًا مَنْ کَانَ جَالِساً فِی بَیْتِهِ»[۵۰۵]: روزگاری بر مردم آید که سالم ترین مردم کسی باشد که در خانهاش نشسته باشد.
و در روایت دیگری جابر بن عبدالله انصاری برای ارائه راهکار در مقابله با بلاها و انحرافات آخرالزمان از امام باقر سؤال کرد: « یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا أَفْضَلُ مَا یَسْتَعْمِلُهُ الْمُؤْمِنُ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ»؟ بعد امام فرمود: «حِفْظُ اللِّسَانِ وَ لُزُومُ الْبَیْتِ»[۵۰۶]: ای پسر رسول خدا! شایسته ترین کاری که مؤمن می تواند در آن زمان انجام دهد چیست؟ ایشان فرمودند: نگه داشتن زبان و خانه نشینی.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
امام باقر در وصیتی به ابی الجارود فرمود: «أُوصِیکَ … أَنْ تَلْزَمَ بَیْتَکَ وَ تَقْعُدَ فِی دَهْمَاءِ هَؤُلَاءِ النَّاسِ»[۵۰۷]: تو را وصیت میکنم به این که ملازم خانهات باشی و در فتنههای مردم -ساکت- بنشینی.
و در روایت دیگری امام علی فرمود: «فَکُونُوا- رَحِمَکُمُ اللَّهُ- مِنْ أَحْلَاسِ بُیُوتِکُمْ إِلَى أَوَانِ ظُهُورِ أَمْرِنَا»[۵۰۸]: خداوند شما را رحمت کند. پس در خانههای خود بمانید تا لحظه ظهور امر ما فرا رسد.
و در روایت دیگر امام صادق فرمود: «فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ فَالْزَمُوا أَحْلَاسَ بُیُوتِکُمْ حَتَّى یَظْهَرَ الطَّاهِرُ بْنُ الطَّاهِرِ الْمُطَهَّر»[۵۰۹]: هنگامی که چنین زمانی فرا رسد ملازم گلیم خانه خود باشید تا اینکه آن امام غائب پاک سرشت و پاکزاد ظاهر گردد.
از این گونه روایات دو گونه میتوان برداشت کرد:
-
- توصیه به جامعه گریزی، مسؤلیت ناپذیری، بی تفاوتی و بیخبری نسبت به حوادث دوران غیبت.
-
- تأکید بر خانواده محوری در دوران غیبت، همراه با توصیه به جامعه و جامعه گرایی.
با توجه به سیره اهل بیت و با نگاهی به سایر وظایف ایمانی و انسانی یک مؤمن راستین، معنا و برداشت دوم مورد نظر ائمه اطهار میباشد.
در این گونه روایات، ترکیب « أَحْلَاسِ بُیُوتِکُمْ؛ گلیم خانه ها» در معنای مجازی خود به معنی «ملازمت خانه و خانواده محوری» به کار رفته است[۵۱۰]که می تواند کنایه از تواضع و فروتنی و دوری از شهرت طلبی[۵۱۱] و تأکید بر عفت و پاکی خانه از جلوههای حرام و توجه ویژه به فرایند «هدایت و تربیت خانوادگی» باشد.[۵۱۲]
البته این نکته را هم اضافه میکنم که توجه به امر تربیت یکی از سه چیزی است که رسولخدا از آنها به عنوان مایه نجات یاد کرده است:
رسولخدا فرمودند: «ثَلَاثٌ مُنْجِیَاتٌ تَکُفُّ لِسَانَکَ وَ تَبْکِی عَلَى خَطِیئَتِکَ وَ تَلْزَمُ بَیْتَکَ»[۵۱۳]: سه چیز نجات دهنده است: زبانت را نگه دار، و بر گناهانت گریه کن و ملازم خانهات باش.
یکی از مهمترین عوامل موفقیت در تربیت اسلامی ناب در خانوادهها، بودنِ زن در خانه و حضور دائمی ایشان به عنوان نگهبان اصلی و دائمی از اعضای خانواده است، چنانچه در روایتی به این مهم اشاره شده است:
امام صادق فرمود: «إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ حَوَّاءَ مِنْ آدَمَ فَهِمَّهُ النِّسَاءِ الرِّجَالُ فَحَصِّنُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ»[۵۱۴]: به راستی که خداوند حوّا را از آدم آفرید لذا همت زنان، مردان است –لذا برای حفظ پاکدامنی ایشان و آلوده نکردن دیگران- ایشان را در خانهها حفظ کنید.
که البته گفته اند مراد از «بیت» در روایت فوق، همسر است.[۵۱۵] یعنی در خانه باشد و همسرش را فرمانبردار باشد که این نیز برای او اجر دو چندانی دارد.
و در نامهای امام علی به امام حسن فرمود: «وَ اکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ بِحِجَابِکَ إِیَاهُنَّ فَإِنَّ شِدَّهَ الْحِجَابِ خَیْرٌ لَکَ وَ لَهُنَّ مِنَ الِارْتِیَابِ وَ لَیْسَ خُرُوجُهُنَّ بِأَشَدَّ مِنْ دُخُولِ مَنْ لَا تَثِقُ بِهِ عَلَیْهِنَ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا یَعْرِفْنَ غَیْرَکَ مِنَ الرِّجَالِ فَافْعَلْ»[۵۱۶]: و به واسطه حجابِ خود چشمان ایشان را –از نامحرم- باز دار. و سختگیری تو در حجاب، هم برای تو خوب است و هم برای ایشان. و خارج شدن ایشان از منزل بدتر از داخل شدن کسانی که وثوق به ایشان نداری نیست. و اگر بتوانی کاری کنی که غیر از تو را نشناسند، به جای آور.
۴-۲-۲-۶- مقابله با حرامخواری
برای مقابله با این علتِ شومِ انحراف، علاوه بر توجه به عواقب و آثار شوم آن بر جان و زندگی انسان، تمام راهکارهای مقابله با نفس، شیطان و گناه در این رابطه قابل توجه و استفاده است.
در روایتی رسول خدا فرمود: «مَن أکَلَ لُقْمَهً مِن حَرامٍ لَم تُقْبَلْ لَهُ صلاهٌ أرْبَعینَ لَیلهً»[۵۱۷]: هر کس یک لقمه حرام بخورد، تا چهل شب نمازى از او پذیرفته نشود.
۴-۲-۲-۷- مقابله با تقلید کورکورانه
برای مقابله با این علت میبایست با تقلید صحیح که همان تقلیدِ جاهل از عالم میباشد در مقابل انحرافات و اشتباهات ناشی از آن، ایستاد و دچار آنها نشد.
چنانچه در روایتی امام سجاد فرمود: «إذا رَأیتُمُ الرجُلَ قد حَسَّنَ سَمتَهُ و هَدیَهُ و تَماوَتَ فی مَنطِقِهِ و تَخاضَعَ فی حَرَکاتِهِ فَرُوَیدا لا یَغُرَّنَّکُم ، فما أکثَرَ مَن یُعجِزُهُ تَناوُلُ الدنیا و رُکوبُ المَحارِمِ مِنها، لِضَعفِ نِیَّتِهِ و مَهانَتِهِ و جُبنِ قَلبِهِ ، فَنَصَبَ الدِّینَ فخّا لها ! … و إذا وَجَدتُموهُ یَعِفُّ عنِ المالِ الحَرامِ فَرُوَیدا لا یَغُرَّنَّکُم ، فإنَّ شَهَواتِ الخَلقِ مُختَلِفَهٌ … و لکنَّ الرجُلَ کُلَّ الرجُلِ نِعمَ الرجُلُ هُو الذی جَعَلَ هَواهُ تَبِعا لأمرِ اللّه ِ و قُواهُ مَبذولَهً فی رِضَى اللّه ِ ، یَرَى الذُّلَّ مَع الحَقِّ أقرَبَ إلى عِزِّ الأبدِ مِن العِزِّ فی الباطِلِ ، و یَعلَمُ أنَّ قَلیلَ ما یَحتَمِلُهُ مِن ضَرّائها یُؤدِّیهِ إلى دَوامِ النَّعیمِ … فذلِکُمُ الرجُلُ نِعمَ الرجُلُ ، فبِهِ فَتَمَسَّکُوا ، و بسُنَّتِهِ فاقتَدُوا ، و إلى رَبِّکُم فبِهِ فَتَوَسَّلوا ، فإنّهُ لا تُرَدُّ لَهُ دَعوَهٌ ، و لا تَخِیبُ لَهُ طَلِبهٌ»[۵۱۸]: اگر دیدید کسى ظاهر الصلاح است و در گفتارش دم از پارسایى مى زند و در حرکات و رفتارهایش اظهار فروتنى مى کند، بپایید که فریبتان ندهد؛ زیرا، چه بسیارند کسانى که به سبب ضعف و سستى در اندیشه و بزدلى، دستشان از دنیا و ارتکاب حرامهاى آن کوتاه است. اینان دین را دام دنیا کرده اند … و اگر دیدید از خوردن مال حرام خوددارى مى کند، بپایید که شما را نفریبد؛ چرا که امیال و خواهشهاى مردم گوناگون است … اما مرد به تمام معنا مرد، آن مردى است که هواى نفْسِ خود را پیرو فرمان خداوند گرداند و تواناییهایش را در راه رضاى خدا به کار گیرد. ضعف و خوارى همراه حق را، از عزّت و قدرت توأم با باطل، به عزّت و قدرت ابدى نزدیکتر ببیند و بداند که رنج و سختیهاى اندکى را که در دنیا تحمّل مى کند، او را به نعمت پاینده مىکشاند … این است آن مرد، نیکو مرد. پس به دامان او چنگ زنید و راه و روش او را سر مشق خود کنید و در درگاه پروردگارتان به او توسّل جویید؛ زیرا که هیچ دعایى از او ردّ نمى شود و هیچ یک از خواهشهاى او بى پاسخ نمى ماند.
نتیجه
ما در این اثر بخشی از انحرافات موجود در آخرالزمان را گردآوری نمودیم و پس از دسته بندی آنها به بیان علل ایجاد یا تشدیدشان پرداختیم و در فصل آخر هم راهکارهای مقابله با آنها مطرح نمودیم. از جمله دستاوردهای این اثر دستهبندی دقیق و ریز انحرافات جهت دسترسی راحتر برای مطالعه کنندگان و همچنین ارائه علل و راهکارهای پیشگیری بود که جنبه کاربردی و عملی دارند، میباشد. اما پیشنهاد کاربردی ما برای خواننده گرامی این است که به دو دلیل میتوان با آن انحرافات مقابله کرد و آنها را چه درون خودمان و چه در جامعه، کاهش داد و یا حتی نابود کرد.
