۴٫تحریمها سریع،بابالاترین شدت وباهمکاری کامل آن دسته از شرکای تجاری که ممکن است درچنین سازوکاری خلل وارد کنند تحمیل شود.
۵٫هزینه تداوم برکشور تحمیل کننده پایین باشد(لاپزوکارت وایت،۱۳۷۶).
تحرمهایی که درابتدا با تحدیدات مالی همراه است،مانند انسداد دارایی ها ووامهای موجود در بانکهای خارجی،درجه موفقیت سیاسی بالاتری(۴۱درصد)نسبت به تحریمهایی دارند که به طور گسترده برتجارت تحمیل میشوند(۲۵درصد).
۲-۲-۵-۳ طبقه بندی تحریمها
تحریمهای اقتصادی اغلب دردو شکل اساسی ذیل اعمال میشوند:
۱-۱۱-۲٫ممنوعیت تجاری:مهمترین موارد ممنوعیت تجاری عبارتند از :
۱٫سهمیهبندی،تحدید وتوقف کلی صادرات وواردات.
۲٫سیاست تبعیض آمیز تعرفهای،شامل رد همکاری بیشتر با کشور هدف وپذیرش امتیاز تعرفهای عمومی.
۳٫تعلیق ولغو موافقت نامه های تجاری و پروژههای مشترک وممنونع کردن صادرات تکنولوژی.
۴٫تهیه لیست سیاه از معاملات تجاری درحال انجام توسط کشور هدف.
۵٫قطع،تعلیق ولغو کمکهای فنی وبرنامههای آموزشی.
۲-۱۱-۲٫ممنوعیت مالی: ممنوعیت مالی نیز جنبه دیگری از تحریمهای مالی بوده وبه یکی از اشکال ذیل اعمال شدنی است:
۱٫ممنوعیت بیمهها وسایر خدمات مالی.
۲٫مالیات بر صادرات کشور.
۳٫ایجاد محدودیتهای مالی و بانکی.
۴٫تحریم نقل و انتقالات مالی.
۵٫مسدود کردن دارایی های خارجی کشور.
۶٫ایجاد ممنوعیت درفروش نفت خام وواردات وفراوردههای نفتی.
۷٫ایجاد اختلال درگشایش اعتبار اسنادی برای تجار کشور.
۸٫ایجاد موانع در جذب سرمایه گذاری خارجی(مؤسسه تدبیر اقتصاد،۱۳۸۷).
۲-۲-۵-۴ اهداف تحریمهای اقتصادی
به رغم آنکه تحریمهای اقتصادی باهدف وادار ساختن کشور تحریم شده به تغییر رفتاروخط مشی سیاسی،از طریق تحمیل فشارهای اقتصادی،بهندرت موفقیت آمیز بوده اند،اما همچنان به صورت گسترده بهکارگرفته میشوند.به طوریکه درصد موفقیت تحریمهای اقتصادی درطول سالهای پس از جنگ جهانی دوم، در بهترین وضعیت، حدود ۳۴ درصد بوده است(لاپزوکارت وایت،۱۳۷۶).بااین حال تحریمهای اقتصادی ابزاری برای مجازات،تنبیه و ترغیب کشورها و افراد به تمکین در انجام رفتاری خاص است. بنابرین اهداف مختلفی را میتوان از اجرای تحریم درنظر گرفت. به طور کلی کشورهای تحریمکننده باحریمهای اقتصادی کشورهای هدف،اهداف زیر را دنبال میکنند:
۱٫بازدارندگی:تهدید به تحریم به منظور جلوگیری از نقض تحریم.
۲٫پیروی:تغییر برخی از جنبه های سیاست داخلی وخارجی کشورهدف.
۳٫تنبیه:هنگامیکه برای به وجود آوردن تغییر بسیار دیر است یااین امر بسیار مشکل بنظر میرسد،تنا هدف اعمال تحریم می تواند تغییر رفتار نادرست باشد.
۴٫بیثباتی:این دف معمولا باتحریمهای یک جانبه ودربرخی موارد تحریمهای چند جانه بهدست می آید.
۵٫محدود کردن اختلاف:تحریم های تسلیحاتی نمونه ای از تحریمهایی است که به دنبال این هدف اعمال میشوند.
۶٫یکپارچگی:هدف برخی فرستندههای تحریم،تقلید از کشورهای دوست است تا بتوانند از طریق آن حمایت خود راازاین کشور نشان دهند.
۷٫نمادگری:مقصود از این هدف،ارائه شواهدی دال برنارضایتی فرستنده به مخاطبان وهمچنین طرف دریافت کننده است،اما هیچگونه خسارت مالی جدی بههمراه ندارد.
۸٫سیگنال دادن:این نوع هدف به دنبال نشان دادن تصمیم قطعی بر ایجاد خسارت مادی به وجود می آید.
۹٫تحمیل:موقعیتهایی که درآن به هدف فشار میآورد تابه منظور تغییر وضع موجود،کار خاصی راانجام دهد مانند اعمال فشار به رئیس حکومت برای پذیرش نتیجه انتخابات.
۱۰٫ممانعت:دراینجا هدف تحت فشار قرار میگیرد تا عمل خاصی رابه منظور تغییر وضعیت موجود انجام ندهد.مانند استفاده از سلاحهای کشتار جمعی .
۲-۲-۵-۵ آثار تحریمها بر اقتصاد وبازاهای مالی ایران
بیش از ۳۰۰شرکت درفهرست بورس اوراق بهادار قرار دارند.شرکتهای بسیاری درحوزههای نفثی وغیر نفتی،انرژی،کالا ،بانک و…بخشی از سهام خود رادربورس اوراق بهادار ایران عرضه نموده اند.وجود تحریمهای اقتصادی با ضربهزدن به تولید و صادرات وواردات این شرکتها،بررشد سهام آن ها نیز تاثیر بسیاری می گذارد.همچنین اعمال تحریم بامحدود کردن سرمایه گذاری خارجی دربازارهای داخلی از رونق گرفتن هرچه بیشتر این بازارها جلوگیری می کند .درزیر بخشی از تاثیرات تحریمها بر بخش انرژی،بانکداری،نفتی و…بررسی خواهد شد.
۲-۲-۵-۶ بررسی تحریم اقتصادی بر بخش انرژی
بزرگترین قرارداد نفتی ایران در سال ۱۳۵۲ باکنسرسیومی بود ه شامل کمپانیهای عظیم نفتی خارجی متشکل از ۲۸شرکت نفتی امریکایی و انگلیسی بود.فعالیت این شرکت در سال ۱۳۵۶به اوج رسید وسرمایهای به میزان ۲۰٫۷میلیارد دلار برای ایران به ارمغان میاورد(زهرایی،۱۳۷۶).اما باتیره شدن روابط ایران وایالت متحده،ازسال ۱۳۵۷(۱۹۷۹میلادی)به بعد این کشور به ضربه زدن به اقتصاد ایران از روشهای مختلف خصوصاً تحریم سرمایه گذاری دربخش های مختلف بازارهای داخلی اقدام کرد.تحریم جدی در دهه ۱۹۹۰ مربوط به طرح سناتور آلفانسو داماتو رئیس کمیسیون بانکداری سنا درسال۱۹۹۵بود.بر اساس این طرح دروهله اول تحریمهای تجاری علیه ایران اجرا و در مرحله بعد،شرکتهای خارجی از معامله وسرمایه گذاری در ایران منع شدند.هدف اصلی به غیر ازاین طرح قانونی،این بود که تحریم واحدهای خارجی که در زمینه محصولات انرژی باایران وارد معامله میشدند،روشی مؤثر در جلب همکاری بین المللی برای منزوی کردن کشور به شمار میرفت،زیرا نفت رگ حیاتی ایران بود.بر اساس این قانون شرکتهای امریکایی وغیر امریکایی از سرمایه گذاری سالانه بیش از چهل میلیون دلاردرصنایع نفت وگاز ایران منع میشدند که در سال ۱۹۹۷ این مبلغ به بیست میلیون دلار کاهش یافت(دلیری،۱۳۸۳) .البته عمده واردات امریکا ازایران تاقبل از سال۱۹۹۵ مربوط به نفت خام وعمده صادرات آن نیز رآکتورهای هستهای،دیگ بخار،اقلام فرهنگی،محصولات دارویی،تنباکو و ماشینآلات بوده است امادرسال ۲۰۰۶عمده صادرات ایالات متحده به ایران فقط کتاب وعمده واردات آن فرش وکاشی بوده است(Iran SanctionsT2006).
۲-۲-۵-۷ بررسی تحریم در بخش تجارت