برای اندازه‌گیری نرخ بازده سرمایه‌گذاری، عایدی حاصل از سرمایه‌گذاری را بر مبلغ اولیه سرمایه‌گذاری تقسیم می‌کنند. عایدی حاصل از سرمایه‌گذاری، از دو بخش تشکیل می‌شود:

۱-مبلغ دریافتی، بابت سود سهام یا بهره اوراق قرضه؛

۲-منفعت و یا ضرر سرمایه ناشی از تغییر قیمت اوراق‌بهادار در طی دوره سرمایه‌گذاری.

به دیگر سخن حاصل تفاضل جریان نقدی ورودی از جریان نقدی خروجی، تقسیم بر جریان نقدی خروجی، «نرخ بازده سرمایه‌گذاری» را مشخص خواهد نمود. یعنی:

=نرخ بازده

بازده سرمایه گذاری در سهام عادی، در یک دوره معین، با توجه به قیمت اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت به دست می‌آید. منافع حاصل از مالکیت در دوره هایی که شرکت،مجمع برگزار کرده باشد به سهام‌دار تعلق می‌گیرد و در دوره هایی که مجمع ،برگزار نشده باشد منافع مالکیت؛ برابر صفر خواهد بود. بازده سرمایه گذاری در سهام،با بهره گرفتن از رابطه زیر قابل محاسبه است:

۱۰۰ ×R_i,t =

P_i,t= قیمت سهام در پایان دوره t ،P_i,t-1= قیمت سهام در پایان دوره t-1

D_i,t=منافع حاصل از مالکیت سهام که در دورهtبه سهام‌دار تعلق گرفته است.

منافع حاصل از مالکیت ممکن است به شکل‌های مختلفی به سهام‌داران پرداخت شود که عمده‌ترین آن‌ ها عبارتند از:

۱-سود نقدی؛

۲-افزایش سرمایه از محل اندوخته (سهام جایزه)؛

۳-افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی؛

۴-تجزیه سهام؛

۵-تجمیع سهام.

برای حالت «۱»با بهره گرفتن از فرمول بالا می‌توان نرخ بازده هر سهم را محاسبه نمود. برای حالت«۲ و۳» فرمول محاسبه نرخ بازده به صورت زیر خواهد بود:

۱۰۰ ×R_i,t =

P_i,tوP_i,t-1 قیمت سهام در پایان و ابتدای دوره t، α درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات آورده نقدی ، β درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته،Cقیمت پذیره نویسی یک سهم جدید

D_i,tسود نقدی سهام عادی در طی دوره t

البته ، چنانچه مجمع عمومی فوق العاده ( در رابطه با افزایش سرمایه) قبل از بر گزاری مجمع عمومی عادی ( در رابطه با تقسیم سود) باشد، در آن صورت فرمول، به صورت زیر خواهد بود:

۱۰۰× R_i,t=

هنگام تجزیه سهام، شرکت تصمیم به کاهش ارزش اسمی سهم می‌گیرد؛ که در این صورت تعداد سهام در دست سهام‌داران به نسبتی که سهام، تجزیه شده است افزایش می‌یابد و قیمت سهام در بازار نیز به همان نسبت، کاهش خواهد یافت. بازده سهم در چنین شرایطی از رابطه زیر به دست می‌آید؛

R_i,t =

که در آن : S= تعداد سهام جدید می‌باشد.

تجمیع یا ترکیب سهام، از یک سو باعث کاهش تعداد سهام شرکت و از سوی دیگر باعث افزایش قیمت سهام در بازار می‌شود. با توجه به اینکه افزایش قیمت سهام ، در چنین شرایطی واقعی نبوده و از تجمیع سهام، ناشی شده است؛ لذا، عامل تعدیل بازده ، با«علامت منفی» در رابطه ظاهر می‌شود:(راعی، ۱۳۹۱،ص ۱۰۹).

R_i,t=

که در آن : Z= تعداد سهامی است که طبق مصوبه شرکت، تبدیل به یک سهم شده است

۲-۱۲٫ عوامل مؤثر بر بازدهی

سرمایه‌گذاری در سهام تابع عواملی مثل؛ میزان بازدهی و ریسک و مقایسه سایر دارایی‌ها، می‌باشد. بازدهی سهام می‌تواند به عامل متعددی بستگی داشته باشد. به طور کلی این عوامل را می‌توانیم به دو گروه کلی تقسیم کنیم.

گروه اول ، عواملی را در برمی‌گیرد که سود نقدی و مزایای پرداختی را تحت تاثیر قرار می‌دهد . برخی از این عوامل که سود نقدی را تحت تاثیر قرار می‌دهند بشرح ذیل هستند.

۱-سود نقدی و کارایی بنگاه یکی از عوامل مهم در این گروه می‌باشند. کارایی بنگاه مستقیما به مدیریت آن وابسته است.

۲-معافیت مالیاتی، از دیگر عوامل مؤثر بر سود بنگاه است. معافیت مالیاتی، از یک طرف موجب افزایش سود بنگاه شده و از طرف دیگر مالیات کمتر بر سرمایه‌گذاری در مقایسه با سایر دارایی‌های مالی، موجب افزایش تقاضای سرمایه‌گذاری در سهام می‌گردد. این عامل نیز اثر خود را در افزایش قیمت سهام نشان می‌دهد.

۳-ظرفیت بازار و نوع کالای تولیدی شرکت نیز به نوبه خود سود شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۴-عامل دیگری که سود بنگاه را، بخصوص ‌در مورد شرکت‌های فعال کشورمان تحت تاثیر قرار می‌دهد، میزان وابستگی آنان به ارز می‌باشد.

۵-اندازه شرکت،شرکت‌های بزرگ به منابع مالی ‌ارزان‌تری دسترسی دارند از کارایی و سوددهی بیشتری برخوردار هستند.

گروه دوم که نرخ بازدهی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، شامل عواملی است که بر قیمت سهام مؤثر هستند.

۱-روند آینده اقتصادی ( انتضارات سهام‌داران ) قیمت سهام را مستقیما تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۲-کیفیت ترکیب سهام‌داران نیز از جمله عواملی است که قیمت سهام را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

۳-قابلیت نفوذپذیری سهام، نرخ تورم، چگونگی توزیع درآمد، نحوه قیمت‌گذاری سهام و میزان عرضه سهام که تحت تاثیر عوامل اقتصادی و غیر اقتصادی است، قیمت سهام را متاثر می‌سازد. سایر عوامل که سود و مزایای پرداختی و قیمت سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهد، می‌توان به عوامل فرهنگی ، سیاسی، اقتصادی ، فنی و تکنولوژیک اشاره نمود (اسماعیلی ،۱۳۹۱).

۲-۱۳٫رشد شرکت

رشد اثرات مهمی بر گزارشگری مالی دارد٬ زیرا از نظر اسکانیر و اسلون^[۱۲](۲۰۰۲)٬ شرکت‌های در حال رشد، عدم تقارن اطلاعاتی بالایی دارند و با واکنش بازار سرمایه در زمینه‌ای از دست دادن انتظارات سود مواجه می‌شوند و در صورت ناتوانی در برآورده ساختن تحلیل گران از سود، با جریمه ‌های سنگین بازار مواجه می‌شوند.

در رابطه با رشد شرکت، روزف^[۱۳] (۱۹۸۲)‌ معتقد است شرکت­هایی که خواهان رشد سریعی هستند تمایل دارند که سود تقسیمی کمتری را پرداخت کنند و علاوه بر آن در جستجوی تامین مالی از بازارهای بیرونی نیز هستند، ‌بنابرین‏ مجبورند اطلاعات بیشتری را افشا کنند. علاوه بر آن والاس و ناصر (۱۹۹۵) معتقدند که رشد شرکت همواره با تقاضای بیشتر برای سرمایه ­های خارجی به دست می ­آید و در نتیجه باعث نیاز بیشتر به اطلاعات جامع‌تری خواهد بود.

تحقیق چانگ^[۱۴] (۲۰۰۷) نشان می‌دهد که شرکت‌های با رشد بالا با مشکلات عدم تقارن اطلاعات و هزینه نمایندگی مواجه هستند و این مشکلات از طریق افزایش جریان اطلاعات شرکت‌ها کاهش می‌یابد و همچنین نقش اقلام تعهدی اختیاری در شرکت‌های با رشد بالا بیشتر است.

شرکت‌های در حال رشدبرترسخروجسریعازبازار فائقآمدهوبابقادربازاربهمیزانیازموفقیتدست یافتهاست. دراینمرحله،واحدتجاریفعالانهبه دنبالجستجووبهکارگیریطرح‌هایتوسعهبوده، بهسرمایهبیشتریبرایدستیابیبهمزایایبلندمدت رقابتیومحصولاتجدیدنیازدارد.‌بنابرین‏،آنهابه انجامفعالیت‌هایمالیبرایدستیابیبهسرمایهکافی موردنیازمی‌پردازند ( استا ، ۱۳۹۰).

در این تحقیق از نسبت ارزش بازار حقوق صاحبان سهام به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام جهت ارزیابی رشد و توسعه یافتگی شرکت‌ها استفاده می‌گردد و بعد از مرتب نمودن این نسبت‌ها از کوچک به بزرگ آن را به دو پرتفوی هم اندازه تقسیم نموده،که به ترتیب نشان دهنده شرکت‌های دارای رشد پایین و بالا می‌باشد.

۲-۱۴٫ اقلام تعهدی اختیاری و بازده سهام

‌ (کرین ۱۳۷۹).

انسان‌ها د‌ر تحول نوعی خود‌، برای مصونیت از تهد‌ید‌ها و حمله های د‌یگران به صورت د‌سته جمعی عمل می‌کرد‌ند‌، د‌ر این میان امنیت کود‌کان وابسته ‌به این بود‌ که د‌ر جوار والد‌ین خود‌ بمانند‌. به نظر بالبی نوزاد‌ انسان مجهز به یک سری رفتارهایی است که بروز آن‌ ها موجب می‌شود‌، مراقبین از وی محافظت کرد‌ه و د‌ر جوار او باشند‌. بالبی این رفتارها را سیستم رفتاری د‌لبستگی (ABS) می‌نامد‌، رفتارهایی که نزد‌یکی به مراقبان را تسهیل کرد‌ه و موجب تد‌اوم آن می‌شود‌، مثل گریه، لبخند‌، آویختن، گرفتن، تعقیب کرد‌ن، مکید‌ن و. . .

(ماسن، ۱۳۸۰؛ کرین، ۱۳۷۹).

پس ‌به این ترتیب رفتار د‌لبستگی د‌ارای ارزش تکاملی برای انسان‌ها بود‌ه است و به همین د‌لیل جزو ذخایر ژنتیک رفتاری آن‌ ها د‌رآمد‌ه است. رفتار ماد‌رانه از د‌ید‌گاه کرد‌ارشناسان یک رفتار غریزی است که توسط محرک خاصی بروز می‌یابد‌ و این محرک‌ها را معمولاً کود‌ک د‌ر اختیار ماد‌ر قرار می‌د‌هد‌. به نظر بالبی د‌لبستگی د‌ر انسان موازی نقش پذیری د‌ر حیوانات عمل کرد‌ه و د‌ر یک د‌وره حساس شکل می‌گیرد‌. د‌لبستگی پیوند‌ عاطفی نسبتاً پاید‌اری است که بین کود‌ک و یک یا تعد‌اد‌ بیشتری از افراد‌ی که د‌ر تعامل واقعی و منظم با آن‌ ها می‌باشد‌، ایجاد‌ می‌گرد‌د‌ (مظاهری، ۱۳۷۷).

به عقید‌ه بالبی (۱۳۵۹) برای تامین سلامت روانی کود‌ک، برقراری روابط صمیمی، گرم و د‌ایمی‌بین او و ماد‌رش یا کسی که بتواند‌ به طور شایسته جایگزین وی شود‌ضروری است، چنان روابطی که مورد‌ رضایت هر د‌و طرف بود‌ه و از آن لذت برند‌. به نظر بالبی برای رشد‌ هیجانی و عاطفی انسان‌ها هم یک د‌وره حساس وجود‌ د‌ارد‌ و معتقد‌ است، تجارب عاطفی د‌ر برخی مراحل زند‌گی ممکن است، اثرات حیاتی و طولانی مد‌تی بر جای گذارد‌. بررسی‌های بالبی و اینزورث نشان د‌اد‌ه است که شش ماهه د‌وم سال اول زند‌گی به ویژه سه ماهه آخر، د‌وره حساس برای برقرای روابط د‌لبستگی است (علیلو، ۱۳۸۲؛ برک، ۱۳۸۳).

۲-۳-۲-۶-هارلو

هارلو نیز از جمله کسانی است که بالبی را تحت تاثیر قرار داد. بالبی پس از به اتمام رساندن رشته پزشکی با پژوهش و مطالعات هارلو آشنا شد و آن‌ ها را مورد مطالعه قرار داد هارلو از کسانی است که در نظریه های مربوط به کاهش سائق زیستی شواهدی ارائه داد. هارلو و همکارانش تعدادی بچه میمون را مورد آزمایش قرار دادند و آنان را با نمونه جدیدی از رابطه مادر و فرزندی روبرو کردند: تماس بدنی و احساس آرامش. در بعضی از این مطالعات بچه میمون‌ها در قفس که دو نوع مادر مصنوعی در آن بود، قرار داده شدند یکی از مادران از سیم ساخته شده بود و کودک می‌توانست از پستانکی که به سینه مادر نصب شده شیر بخورد. مادر دیگر با پوشش نرم پوشانده شده بود،

ولی غذایی به کودک نمی‌داد. بچه میمون‌ها، برخلاف پیش‌بینی نظریه های روانکاوی و رفتار گرایی بیشتر مادر پارچه‌ای را بغل می‌کردند. فقط هنگامی به مادر سیمی اعتنا می‌کردند که گرسنه بودند. وقتی که بچه میمون از چیزی مثلاً یک حشره می‌ترسید به طرف مادر پارچه‌ای می‌رفت و آن را بغل می‌کرد، گویی به او احساس امنیت بیشتری می‌داد. لااقل برای این پستانداران ابتدایی، لذتی که غذا به همراه داشت عامل اصلی دلبستگی بین مادر و فرزند نبود.

۲-۳-۲-۷-دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ در ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻟﺒﯽ

تاریخچه بالبی (۱۹۹۰-۱۹۰۷) د‌ر لند‌ن به د‌نیا آمد‌، وی تحصیلات خود‌ را د‌ر روانپزشکی و روانکاوی به پایان رساند‌، از سال ۱۹۳۶ به طور عمد‌ه د‌ر کار راهنمایی کود‌ک بود‌. بالبی با مشاهد‌ه کود‌کانی که د‌ر مؤسسات و شیرخوارگاه‌ها پرورش می‌یافتند‌ متوجه شد‌ که این کود‌کان عمد‌تاً به برخی مشکلات عاطفی از جمله ناتوانی د‌ر برقراری روابط صمیمانه و پایا با د‌یگران د‌چار هستند‌، وی علایم مشابهی را هم د‌ر کود‌کانی که تا مد‌تی رشد‌ طبیعی خود‌ را د‌ر خانه سپری کرد‌ه بود‌ند‌ و بعد‌ از آن د‌چار جد‌ایی طولانی مد‌ت از والد‌ین شد‌ه بود‌ند‌، مشاهد‌ه کرد‌، این کود‌کان از برقراری روابط نزد‌یک با د‌یگران اجتناب می‌کرد‌ند‌. بالبی د‌ر سال ۱۹۵۰ مشاهد‌ات خود‌ را د‌ر گزارشی تحت عنوان مراقبت مادری و بهد‌اشت روانی (Maternal Care and Mental Health) به سازمان جهانی بهد‌اشت ارائه کرد‌. وی از بررسی‌های خود‌ ‌به این نتیجه رسید‌ که کود‌کان مؤسسات و شیرخوارگاه‌ها فرصت برقراری روابط عاطفی گرم، محکم و د‌یرپا با ماد‌ر یا جانشینان وی را ند‌اشته اند‌. چنین مشاهد‌اتی بالبی را متقاعد‌ کرد‌ که نمی‌توان بد‌ون توجه به تعامل ماد‌ر- کود‌ک، فرایند‌ رشد‌ را د‌رک کرد‌. وی د‌ر این راستا نظریه د‌لبستگی خود‌ را مطرح ساخت و برای پاسخ به سوالاتی چون، چگونگی شکل گیری د‌لبستگی، د‌لیل اهمیت این رابطه، ارزش تکاملی آن و . . . به کرد‌ارشناسی (اتولوژی) روی آورد.

بد‌ون شک نظریه د‌لبستگی یکی از برجسته ترین و مهم‌ترین د‌ستاورد‌های روان‌شناسی معاصر است. برخی پژوهشگران (به عنوان مثال شاور و میکولینسر، ۲۰۰۵) نظریه د‌لبستگی را به عنوان رستاخیز د‌وباره روانکاوی و عامل مهم احیای د‌وباره این مکتب می‌د‌انند‌. از نظر جان بالبی د‌لبستگی یکی از نیازهای بنیاد‌ین انسان‌هاست (قربانی ۱۳۸۲). بر اساس آخرین یافته های تجربی میان فرهنگی نظریه خود‌ تعینی (SDT) که اهمیت عوامل د‌رونی فطری را د‌ر تحول شخصیت و خود‌ نظم جویی رفتار بررسی می‌کند‌، سه نیاز پایه روان‌شناختی د‌ر انسان‌ها وجود‌ د‌ارد‌:

۱- نیاز به شایستگی

۲- نیاز به خود‌ مختاری

۳- نیاز به ارتباط و د‌لبستگی (رایان و د‌سی^[۶۳]، ۲۰۰۰).

به عقید‌ه د‌وانلو (۱۹۹۰، نقل از قربانی، ۱۳۸۲) «تنها، ظرفیت برقراری روابط گرم عاطفی با والد‌ین یا جانشین آنان، فطریست». جان بالبی و مری اینزورث نکات برجسته‌ای را از روان‌تحلیل‌گری، کرد‌ار شناسی، روان‌شناسی رشد‌ و روان‌شناسی شناختی د‌ر مورد‌ پیوستگی هیجانی و نظم بخشی هیجانی، ترکیب کرد‌ه و د‌ر سازماند‌هی نظریه د‌لبستگی به کار گرفتند‌. آن‌ ها همانند‌ د‌یگر نظریه پرد‌ازان روان تحلیل‌گری معتقد‌ بود‌ند‌ که تبیین رفتارهای بزرگسالی ریشه د‌ر د‌وران کود‌کی د‌ارد‌، با این تفاوت که به نظر آن‌ ها انگیزش انسان توسط سیستم‌های رفتاری ذاتی، به جای سایق‌های زیستی مثل میل جنسی و گرسنگی، راهنمایی می‌شود‌ که سازش یافتگی و بقا را د‌ر فرایند‌ انتخاب طبیعی تسهیل می‌کند‌. بالبی و اینزورث علاوه بر توجه به فرایند‌های ناهشیار پویشی، توجه خاصی هم بر تجارب بین فرد‌ی واقعی و پیامد‌های هیجانی و شناختی این روابط، به عنوان عوامل مؤثر بر روابط بعد‌ی، د‌اشتند‌ (اینزورث^[۶۴]، ۱۹۸۹؛ شاور و میکولینسر^[۶۵]، ۲۰۰۵).

۲-۳-۲-۸-ﻣﺮاﺣﻞ دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ

کودکان از همان روزهای اول زندگی به دیگران واکنش نشان می‌دهند. در سن یک ماهگی کودکان به صداها واکنش نشان می‌دهند و به چهره افراد توجه می‌کنند. بین دو تا سه ماهگی «لبخند اجتماعی» می‌زنند. این رفتار غالباً اولین علامت آشکار واکنش اجتماعی است که والدین به آن توجه می‌کنند. تا کمی بعد از چهارماهگی کودکان به همه واکنش‌ نشان می‌دهند و معمولاً بین غریبه‌ها و آشنا تمایزی قایل نیستند.

مدل شماره۶: این مدل با بهره گرفتن از رگرسیون ساده به دست آمده است و برای آزمون فرضیه های گروه «ب» به کار می رود

Y_i = α + ß X_i+ε

Y_i: بودجه زمانی لازم برای شرکت i ام

X_i: هر یک از متغیرهای مستقل شرکت i ام

ε : جزء باقیمانده شرکت i ام

مدل شماره ۷: این مدل با بهره گرفتن از رگرسیون چندگانه به دست آمده است و برای آزمون فرضیه های گروه دوم به کار می رود. متغیرهای lnASSETS و lnSALES معرف اندازه شرکت، SUBS معرف پیچیدگی عملیات شرکت، DEFINV و DEFREC معرف ریسک واحد تجاری و PROFIT MARGIN،

ROE و ROA نیز معرف سودآوری واحد واحد مورد رسیدگی است.

LnHOURS = c₀ + c₁ lnASSETS + c₂ lnSALES + c₃ SUBS + c₄ DEFINV + c₅ DEFREC

+ c₆ ROA + c₇ ROE + c₈ PROFIT MARGIN + γ

LnHOURS: ln ساعات بودجه شده حسابرسی

lnASSETS: ln دارایی‌های پایان دوره

lnSALES: ln فروش طی دوره

SUBS: تعداد واحدهای فرعی پایان دوره

DEFINV: نسبت موجودیها به کل داراییها

DEFREC: نسبت حساب‌ها و اسناد دریافتنی به کل داراییها

ROA: نرخ بازده داراییها ( نسبت سود خالص به کل داراییها)

ROE: نرخ بازده سرمایه ( نسبت سود خالص به حقوق صاحبان سهام)

PROFIT MARGIN: نسبت حاشیه سود ( نسبت سود خالص به فروش(درآمد)

γ : جزء باقیمانده

۱-۹)روش جمع‌ آوری داده ها:

داده ها و اطلاعات مورد نیاز این تحقیق به دو طریق جمع‌ آوری خواهد شد:

۱- از طریق گزارش‌های سالانه شامل صورت‌های مالی و یادداشتهای همراه که توسط شرکت‌ها منتشر و از طریق مراجعه به بورس اوراق بهادار تهران قابل دسترسی می‌باشد.

۲- پرونده های حسابرسی شرکت‌های مورد حسابرسی که درآرشیو سازمان حسابرسی موجود می‌باشد.

۱-۱۰)جامعه آماری:

در این طرح تحقیقی جامعه آماری شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران، حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی می‌باشد که دارای شرایط زیر بوده اند:

۱- در طول دوره مطالعه صرفاَ توسط سازمان حسابرسی، حسابرسی شده باشند.

۲- در یک سال حسابرسی، بیش از یک سال مالی آن ها مورد حسابرسی قرار نگرفته باشد.

۳- اطلاعات مورد نیاز تحقیق ‌در مورد آن ها وجود داشته باشد.

۱-۱۱)قلمرو زمانی تحقیق:

قلمرو زمانی تحقیق اطلاعات ترکیبی دوساله ۸۴-۱۳۸۳ و ۸۵-۱۳۸۴ می‌باشد.

۱-۱۲)واژه ها واصطلاحات تحقیق:

برنامه ریزی حسابرسی^[۹]: تدوین یک طرح کلی و یک طرح تفصیلی برای تعیین نوع و ماهیت، زمان بندی اجرا و حدود روش های حسابرسی مربوط به هر حسابرسی. (استانداردهای حسابرسی، ۱۳۸۶)

بودجه زمانی^[۱۰]: پیش‌بینی زمان مورد نیاز برای انجام عملیات حسابرسی ( مهرانی و نعیمی، ۱۳۷۹)

انحراف بودجه زمانی^[۱۱]: تفاوت بین ساعات بودجه شده حسابرسی و ساعات کارکرد گزارش شده حسابرسی (bedard et al, 2007)

انحراف مساعد بودجه زمانی^[۱۲] : ساعات واقعی پروژه های حسابرسی کمتر از زمان بودجه شده می‌باشد.

(bedard et al, 2007)

انحراف نامساعد بودجه زمانی^[۱۳] : ساعات واقعی پروژه های حسابرسی بیش از زمان بودجه شده می‌باشد.

(bedard et al, 2007)

فشار بودجه زمانی^[۱۴]: (مهرانی، ۱۳۷۹)

زمان مورد نیاز برای انجام عملیات حسابرسی بیش از زمان پیش‌بینی شده در بودجه بوده و حسابرس ملزم به انجام کار در زمان تعیین شده می‌باشد.

۱-۱۳)ساختار تحقیق:

چارچوب فصل‌های مختلف پایان نامه به شرح زیر می‌باشد:

فصل اول : کلیات تحقیق:

در فصل اول این تحقیق مقدمه ای مختصری ‌در مورد بودجه های زمانی حسابرسی، کیفیت حسابرسی، بیان مسئله تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق و فرضیات آن ارائه شده است، همچنین واژگان اختصاصی تحقیق نیز تعریف شده است.

فصل دوم: مفاهیم بنیادی و پیشینه تحقیق:

در فصل دوم مفاهیم بنیادی و مباحث تئوریک که ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با این تحقیق دارند مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. همچنین به تحقیقات مشابه انجام شده در داخل و خارج پرداخته شده است.

فصل سوم: روش اجرایی تحقیق:

در فصل سوم این تحقیق اهم روش های انجام تحقیق، مدل‌های آماری مورد استفاده در آزمون فرضیات، روش های گردآوری اطلاعات و نحوه تجزیه وتحلیل و محاسبات مورد بحث قرار گرفته است.

فصل چهارم: آزمون فرضیه های تحقیق:

در فصل چهارم این تحقیق داده های گردآوری شده با بهره گرفتن از روش های آماری مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و اطلاعات مورد نیاز استخراج شده ومبنای رد یا قبول فرضیه های تحقیق بیان شده است.

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات:

در فصل پنجم این تحقیق خلاصه تحقیق، روند اجرایی آن، اطلاعات به دست آمده و یافته های تحقیق عنوان شده است و همچنین تفسیر نتایج به دست آمده از تحقیق، پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت موجود با بهره گرفتن از یافته های تحقیق و نیز پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی ارائه گردیده تا زمینه ای برای مطالعات آتی فراهم سازد. و در پایان منابع و مأُخذ و ضمایم عنوان شده است.

فصل دوم

• • ماهیت حسابرسی

• • انواع حسابرسی

• • مراحل اجرایی حسابرسی

• • پذیرش کار حسابرسی

• • برنامه ریزی حسابرسی

• • بودجه

• • بودجه زمانی

• • کنترل بودجه ای و تجزیه و تحلیل انحرافات

• • تئوری وابستگی در کنترل مدیریت

• • تئوری تغییرات تدریجی بودجه

• • مفاهیم انحراف بودجه ای و تئوری تغییرات تدریجی بودجه

• بررسی پیشینه تحقیق

۲-۱)ماهیت حسابرسی : نقش اصلی حسابداری تهیه اطلاعات اقتصادی برای تصمیم گیری مفید اقتصادی است . در جهت دستیابی ‌به این هدف ضروری است که شخص ثالثی غیر از تهیه کننده اطلاعات حسابداری ، قابلیت اعتماد این اطلاعات را گواهی نماید . این تفکر نقطه آغاز تبیین ماهیت حسابرسی ، دامنه آن و موضوعات قابل حسابرسی است . حسابرسی جزوی لاینفک از فرایند گزارشگری اطلاعات است ، ‌بنابرین‏ رابطه عمیقی با با شناسایی و اندازه گیری اطلاعات اقتصادی دارد . رشد فزاینده و پیچیدگی‌های جامعه نیاز به اطلاعات اقتصادی مربوط ، سیستم‌های اطلاعاتی و همچنین فرایندهای مولد اطلاعات را توجیه می‌کند و همچنین نیاز به حسابرسی را به عنوان بخشی از گزارشگری گسترش می‌دهد . در شرایطی انتفاع بخش‌های مختلف جامعه از خدمات حسابرسی به حداکثر خواهد رسید که با تلاش همه جانبه نقش حسابرسی در جامعه به روشنی مشخص شود و روشن کردن این نقش خود نیاز به درک ماهیت حسابرسی و محدودیتهای ذاتی آن دارد. (مجتهدزاده، ۱۳۷۸)

۲-۱-۱)تعریف حسابرسی : « حسابرسی عبارت است از فرایند سیستماتیک^[۱۵] کسب و ارزیابی بی طرفانه شواهد وادعاهای^[۱۶] مربوط به رویدادها و فعالیت‌های اقتصادی به منظور تعیین میزان ارتباط بین این ادعاها و معیارهای مربوط و گزارش نتایج آن به استفاده کنندگان.» (نیکخواه آزاد، ۱۳۷۷)

الف) سازگاری: شامل شاخص‌های قابلیت انطباق ، رشد ، ابتکار و توسعه.

ب) دستیابی به هدف : شامل شاخص‌های موفقیت، کیفیت، کسب منابع و کارآئی.

ج) تمامیت و انسجام : شامل شاخص‌های رضایت ، جَو، ارتباط و تعارض.

د) تداوم : شامل شاخص‌های وفاداری، علائق اصلی زندگی، انگیزش و هویت

(خدیوی و همکاران، ۱۳۸۷، ۵۰).

۲-۳-۵-۱۲) «مُدل میسکل»^[۷۵]

این مُدل سه عامل را در اثربخشی سازمانی مورد سنجش قرار می‌دهد که عبارتند از :

الف) اجزای سبک رهبری که شامل سه دسته متغییر می‌باشد:

1. عوامل انگیزش کار ۲- ادراک مدیر از دیگران ۳- ویژگی‌های دموگرافی مدیر

ب) اجزای موقعیت که خود شامل دو دسته متغییر می‌باشد:

۱- سطح تکنولوژی ۲- جَو بین فردی

ج) اجزای عملکرد که در بردارنده متغییرهای زیر می‌باشد:

۱- تلاش مبتکرانه ۲- ارزیابی زیردستان از مدیر(کولانچی، ۱۳۷۴، ۴۶).

۲-۳-۵-۱۳) مُدل «کُهن»^[۷۶]

با توّجه به نقش حساس تکنولوژی اطلاعاتی در سازمان‌های امروزی و جایگاه این تکنولوژی در توسعه بهره وری می توان اثربخشی سازمانی را تابعی از چهار متغیر اصلی به صورت زیر صورت بندی کرد. از این مُدل به عنوان «مُدل کهن ۷۷» یاد می‌گردد. چنانچه «اثربخشی سازمانی»^[۷۷] را دربرگیرنده چهار متغیر «شاخص تحّول سازمانی و استراتژیک»^[۷۸]، «مقیاس‌های فرایند»^[۷۹]، «مقیاس‌های حاصل کار یا ستاده»^[۸۰] و «شاخص‌های تکنولوژی اطلاعاتی»^[۸۱] بدانیم. ‌بنابرین‏ تابع زیر قابل تعریف خواهد بود:

(۱) OE = f (OCSI, PM, RM, ITI)

معادله (۱) نشان می‌دهد که اثربخشی سازمانی تابعی است از چهار متغیر که با توّجه به رابطه منطقی هر یک از آن ها با OE و با همدیگر، می توان معادله ریاضی را که بیانگر متغیرهای مستقل و وابسته به ضرایب مربوط است، به دست آورد. به عنوان مثال معادله خطی زیر قابل ارائه است:

(۲) OE = Y = a

در این معادله , , , متغیرهای چهار گانه و ضرایب متغیرها (a, b, c, d) اوزان نسبی و روابط متغیرها با همدیگر و با Y (اثربخشی سازمانی) را بیانمی‌کند.

مراد از شاخص‌های تحّول سازمانی و استراتژیک (OCSI)، میزان تغییرات ساختار سازمان و تحّولات سراسری آن طی یک دوره زمانی خاص و هم چنین جنبه‌های بلند مدت و استراتژک سازمان است. مقیاس‌ها یا نسخه های فرایند (PM) معیارهای مبتنی بر فرایند می‌باشند که با فعالیت‌هایی که توسط یک سازمان یا بخش‌های فرعی آن انجام می‌گیرد ارتباط می‌یابد. این فرآیندها ارتباط تنگاتنگی با فعالیت‌های کوتاه مدت و روزانه سازمان دارند.

مقیاس‌های مربوط به حاصل کار سازمان (RM)، ستاده‌های عینی و سنجش پذیری است که بر حسب اهداف کُلّی و مرحله‌ای یک سازمان بیان می‌شوند.

شاخص تکنولوژی اطلاعاتی (ITI) بیانگر سطح توسعه یافتگی اطلاعاتی یا پوشش سیستم های اطلاعاتی موجود در بخش‌های گوناگون سازمان است. با توّجه به آنچه مطرح شد می توان این مُدل را به طور خلاصه و به صورت نمادین، در یک چهار وجهی نمایش داد. اثربخشی سازمانی در واقع، در رأس هرم قرار دارد و وجوه آن را متغیرهای OCSI و PM

1. 1. Connon-Bowers Tannenbaum, Sales &- ↑

1. 1. Cohen & Ledford & Spreitzer- ↑

1. 1. – Thorundic ↑

1. 1. – Sal. Esten ↑

1. 1. – Daivid. Veshler ↑

1. 1. – Gardner ↑

1. 1. – Vain Pain ↑

1. 1. – Veroon Baron ↑

1. 1. – Mayer, J. D. ↑

1. 1. – Peter, Salovey ↑

1. 1. – Danil, Goleman ↑

1. 1. – Antonakis ↑

1. 1. – Jordan & Troth ↑

1. 1. -Mayer & Salovey ↑

1. 1. – Self- Awareness ↑

1. 1. – Self- Management ↑

1. 1. – Social- Awareness ↑

1. 1. – Relationship Management ↑

1. 1. – Cherniss & Goleman ↑

1. 1. – Mac kelland ↑

1. 1. – Bar-on & Parcker ↑

1. 1. Benice & Chen- ↑

1. 1. -Delviec & Higez ↑

1. 1. – Mayer & Solovay ↑

1. 1. – Goleman ↑

1. 1. – Bar-on ↑

1. 1. – Doloks & Higes ↑

1. 1. – Bar- On ↑

1. 1. – Doloviex & Higgs ↑

1. 1. – Interpersonal skills ↑

1. 1. – Intrapersonal skills ↑

1. 1. ۳- General mood ↑

1. 1. ۴- Boyzatis & Goleman ↑

1. 1. – Burns ↑

1. 1. – Gardner, et al ↑

1. 1. – Bass ↑

1. 1. – Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ) ↑

1. 1. – Feldman ↑

1. 1. – Bass ↑

1. 1. – ashforth and Humphrey ↑

1. 1. – Baron , Byrne ↑

1. 1. – Honesty and integrity ↑

1. 1. – Leadership Motive ↑

1. 1. – self- esteem ↑

1. 1. – DeGroot & al ↑

1. 1. – Waldman ↑

1. 1. – Bass ↑

1. 1. – Kahai et al ↑

1. 1. – Alton mayo ↑

1. 1. – Abram maslow ↑

1. 1. – Douglas mcgregor ↑

1. 1. – Etzioni ↑

1. 1. – Fydlr ↑

1. 1. – Rdyn ↑

1. 1. – Caldwell ↑

1. 1. – Aspynks ↑

1. 1. – Have ↑

1. 1. – Myskl ↑

1. 1. – Feredrick Taylor ↑

1. 1. – Henry Fayol ↑

1. 1. – Elton Mayo ↑

1. 1. – Herbert Simon ↑

1. 1. – Trist & Bamforth ↑

1. 1. -Alfred Chandler ↑

1. 1. – Duglass Mcgregur ↑

1. 1. – Lorence & lorsch ↑

1. 1. – Hanan & Frimann ↑

1. 1. – Chester Barnard ↑

1. 1. – Alfred Elson ↑

1. 1. – Robert Tonsand ↑

1. 1. – Tomas Peters & Robert waterman ↑

1. 1. – Lowrence ↑

1. 1. – Conoly ↑

1. 1. – Talkvt Parsons Model ↑

1. 1. – Myskl Model ↑

1. 1. – Kahen model ↑

1. 1. – Organizational Effectiveness ↑

1. 1. – Organizational Change and Strategic Indicators ↑

1. 1. – Process Measures ↑

1. 1. – Results Measure ↑

۴- اگر کسی وسیله­ای نو و جدید ساخت ولی این وسیله هیچ­گونه استفاده نداشته یا برای بشر مضر باشد باز هم ‌می‌توان وی را خلاق نامید.

شواهد بی شمار تاریخی نشان می‌دهد که فرد ادعای ایجاد روش، ایده و یا وسیله­ای نو را داشته ولی در حقیقت ادعای وی دروغ بوده است. عکس این مطلب نیز ممکن بوده است. زمانی شخص ایده­ای واقعاً نو داشته ولی این امر به دیده اطرافیان و جامعه مطلب ساده و پیش پا افتاده­ای مشاهده شده است. آنچه مسلم است این است که اگر هر کار نوعی ابداع تلقی شود تقریباً تمام افراد مبدع تلقی خواهند شد، برای اینکه هرکس در طول زندگی خویش حداقل در برخی موارد، راه و روش ثابتی را هرچند جزئی تغییر داده است. بدیهی است وقتی شخص به نکته جدید یا وسیله یا روش نو می­رسد، حداقل این امر از نظر او ابداع محسوب می­ شود. ولی باید دانست هر نوآوری آنگاه ارزشمند است که در جهت رشد و تعالی افراد جامعه به کار آید. در طول تاریخ بشری، اختراعات و ابداعاتی پایدار مانده که توانسته باشد به نوبه خود از اتلاف انرژی بشر جلوگیری کرده، تسهیلی در هر مقوله به وجود آورده یا به هر طریق راه بشر را به سمت ترقی هموارتر نماید. در واقع از آنجا که بعضی خلاقیت­ها در طی مراحلی به نوآوری منجر خواهد شد، این نورآوری آن وقت ارزشمند است که برای انسان مفید باشد تا بتوان آن را به عنوان ثمره یک خلاقیت به حساب آورد(کسرایی، ۱۳۶۰).

با توجه به ماهیتی که ‌در مورد خلاقیت ذکر شد برای شناخت دقیق­تر از آن به تعریفی که در زیرآمده است توجه نمایید؛

تعریف خلاقیت:

پس از سال­ها مطالعه و پژوهش از خلاقیت تعریف مشخصی به دست نیامده است برخی از تعاریف و ویژگی­های شخصیتی را محور قرار داده، بعضی فرایند خلاق را و تعاریف دیگری بر حسب بازده به خلاقیت نگریسته­اند.

گیلفورد خلاقیت را عمل یا رفتاری می­داند که راه حل مناسب را برای مشکلات ارائه نماید. وی خلاقیت را اینگونه تعریف می­ کند: «خلاقیت عبارت است از نشان دادن عمل یا رفتار و توانایی خلاق و به طور کلی عمل خلاقانه یعنی ارائه یک راه حل مناسب برای مسایل و مشکلات». به نظر گیلفورد تا وقتی که انسان به مشکل برخورد نکند و یا مشکلات را دور نزند خلاقیتی در کار نیست. اما وقتی به مشکل برخورد کرد و خواست آن را حل کند فرایند فکری و اعمالی که برای حل آن مشکل انجام ‌می‌گیرد، خلاقیت نامیده می­ شود. همان‌ طور که ملاحظه شد در تعریف گلیفورد هم، عنصر تناسب آورده شده است. مک کینون خلاقیت را عبارت از حل ﻣﺴﺄله به نحوی که ماهیتی بدیع و نو داشته باشد می­داند (عصاره، ۱۳۷۷).

‌می‌توان بین خلاقیت و حل ﻣﺴﺄله تفاوت قائل شد. حل ﻣﺴﺄله فعالیتی عینی­تر از خلاقیت است و هدف مشخص­تری دارد. یعنی حل ﻣﺴﺄله بیشتر بر واقعیات استوار است و هدف آن عینی­تر است. در حالی که خلاقیت جنبه شخصی دارد و بیشتر از حل ﻣﺴﺄله مبتنی بر شهود و تخیل است. به عبارتی در حل ﻣﺴﺄله شخص با موقعیتی روبرو شده است که باید برای آن یک راه بیابد اما در خلاقیت فرد هم موقعیت ﻣﺴﺄله و هم راه حل آن را خود می­آفریند. ویژگی مهمی که خلاقیت را از حل ﻣﺴﺄله متمایز می­سازد تازگی فرآیندهای تفکر خلاق است (صفری، ۱۳۸۶).

استین (۱۹۷۴) دو عامل تازگی و ارزش را در نظر گرفته و خلاقیت را اینگونه تعریف می‌کند: «خلاقیت فرآیندی است که نتیجه آن کار تازه­ای باشد که توسط گروهی در یک زمان به عنوان چیزی مفید و رضایت بخش مقبول واقع شود». ورنون (۲۰۰۳) معتقد است که: «خلاقیت توانایی شخص در ایجاد ایده­ ها، نظریه ­ها، بینش­ها، یا اشیاء جدید و نو و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه­ ها است که توسط متخصصان، ابتکاری و از لحاظ علمی، زیبایی شناسی، فن آوری و اجتماعی، با ارزش قلمداد گردد.» با وجود تعاریف مختلفی که از خلاقیت بیان شد، خلاقیت می ­تواند به عنوان یک مفهوم چند بعدی که تازگی، متناسب ارزش محیط را در برمی­گیرد پذیرفته شود. همچنین خلاقیت بر اساس این چهار معیار وقتی به منصه ظهور برسد اطلاق واژه خلاقیت به آن درست خواهد بود. یعنی بایستی متجلی شود و این پهنه گاه تجلی همانا نوآوری خواهدبود تا جایی که بسیاری از دانشمندان جدایی خلاقیت و نوآوری را درعمل نادرست می­دانند وگاه آن ها را مترادف با یکدیگر به کار می­برند.در هر صورت خلاقیت لازمه نوآوری است تحقیق نو­جویی وابسته به خلاقیت است. به طور کلی مورهدوگریفین خلاقیت را « فرایند تکامل بخشیدن به دیدگاه­ های بدیع و تخیلی درباره موقعیت­های مختلف تعریف کرده ­اند». رفتارهای خلاق کلیه موارد زیر را در می‌گیرد:

۱- خلق یک محصول یا خدمت جدید.

۲- پیدا کردن مورد استفاده جدید برای یک محصول و یا خدمت موجود.

۳- حل یک مشکل.

۴- رفع یک مجادله.

فرایند (مراحل) خلاقیت:

از آنجا که بسیاری از اندیشمندان برای تعریف خلاقیت فرایند را محور قرار داده ­اند (همان‌ طور که قبلاً نیز در ابتدای بحث تعریف خلاقیت اشاره شد) و نیز از آنجا که بسیاری از ایده­ ها پس از طی کردن مراحلی بروز می­یابند، بی­مناسب نیست تا در زیر ‌به این مراحل از دیدگاه­ های مختلف پرداخته شود:

هارولد کنتز و دیگران مراحل زیر را برای خلاقیت در نظر گرفته اند:

1. 1. مرور ومطالعه ناخودآگاه

1. 1. کشف ناگهانی

1. 1. بینش

1. صورت بندی منطقی یا اثبات قضایا: بینش مستلزم این است که یا با استدلال منطقی و یا از راه آزمایش عملی به آزمون گذارده شود.

مورهد وگریفین معتقدند که طرح گسترده ­ای از فرایند خلاقیت که مورد پذیرش همگانی قرار گرفته مطابق زیر است (به نقل از معمارزاده ودیگران،۱۳۸۴):

1. 1. آمادگی: فرد ازطریق تحصیلات، تجربه، آموزش وفعالیت­های مستمر دیگرخود را آماده تفکر خلاق می­ نماید.

1. 1. نهفتگی: در این مرحله نوبت تراوش فکر، تفکر وتأمل(اغلب ناخودآگاه)فرا می­رسد.

1. 1. بینش: عاملی است که به عنوان نتیجه مراحل آمادگی ونهفتگی تحقق می­یابد.شکوفا شدن خلاقیت را به هر شکل که صورت پذیرد به اصطلاح بینش می­نامند.

1. تحقق وممیزی: در این مرحله فرد اعتبار بینش ایجاد شده را ممیزی می­ کند.

جیت اس چاندان مراحل زیر را برای خلاقیت بر می­شمارد (به نقل از مقیمی،۱۳۸۸):

1. 1. آمادگی: شامل توجه دقیق ومتمرکز بر روی مسأله تحت بررسی وشاخص­های مختلف آن به منظور حل مسأله است.

1. 1. نهفتگی: عبارت است از زمان تفکر و واکنش.

1. 1. اصرار و پافشاری: دوره نهفتگی الزاماًً منجر به خلاقیت نمی­ شود. بعضی از اوقات تلاش مصرانه مورد نیاز است تا نتایج مختلف ‌و جدیدی ایجادگردد.

1. 1. بینش و بصیرت: این مرحله نتیجه مراحل قبل است در این مرحله فرد ایده­­ای را می­یابد که همواره در جستجوی آن بوده ولی قبلاً از آن غافل بوده است.

1. رسیدگی وتحقیق: بینش یا ایده­جویی برای اطمینان از اینکه معتبر و مناسب است مورد آزمون قرار ‌می‌گیرد. این مرحله بسیار حیاتی است. چرا که اگر ایده­ای به کار برده شود بدون آنکه مطلوبیت بالقوه آن مورد سنجش قرارگیرد ممکن است منجر به زیان­های جبران ناپذیری گردد.

انسان خلاق تا ظهور خلاقیت در زمینه­ای خاص چه مراحلی را طی می‌کند؟ شش مرحله­ ای که در زیر به آن اشاره شده است از نظر عده­ای ‌از محققان می ­تواند ‌پاسخ‌گویی‌ به سؤال مورد نظر باشد (رضاییان، ۱۳۷۵):