اوایل دهه ۱۹۹۰

در سال ۱۹۹۰، اسکاندیا ای.اف.اس، لیف ادوینسون را به عنوان «مدیر سرمایه‌ی فکری» منصوب می‌کند. این اولین باری است که نقش مدیریت سرمایه‌ی فکری با تخصیص یک پست رسمی، در سازمان مشروعیت می‌یابد. کاپلان و نورتون (۱۹۹۲)، مفهوم کارت امتیازی متوازن را معرفی می‌کنند. امتیازدهی متوازن مبتنی بر این فرض است: «آنچه را که شما اندازه‌گیری می‌کنید، همان چیزی است که به‌دست می‌آورید».

اواسط دهه ۱۹۹۰

نوناکا و تاکاشی(۱۹۹۵)، کار بسیار با ارزششان را درباره‌ی «سازمان دانش‏آفرین» معرفی می‌کنند. اگرچه تمرکز این کتاب بر «دانش» است، تمایز بین دانش و سرمایه‌ی فکری در آن بسیار ظریف است. در سال ۱۹۹۴، ابزار شبیه‌سازی سلمی با نام تانگو روانه‌ی بازار می‌شود. تانگو اولین محصول پرفروشی است که در آموزش مدیران درباره‌ی اهمیت عوامل ناملموس به‌کار می‌آید. همچنین در سال ۱۹۹۴، یک ضمیمه برای گزارش سالانه‌ی شرکت اسکاندیا تهیه می‌شود که موجودی سرمایه‌ی فکری آن را نشان می‏دهد. گزارش سرمایه‌ی‌ فکری، علاقه‌ی زیادی را در شرکت‌هایی که به‌دنبال پیروی از پیشگامی اسکاندیا هستند، ایجاد می‌کند (ادوینسون، ۱۹۹۷).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اواخر دهه ۱۹۹۰

در اواخر دهه ۱۹۹۰، سرمایه‌ی فکری موضوع مورد پسند بسیاری از محققان و کنفرانس‌های علمی، مقالات و نشریات مختلف می‌شود. تعداد بسیار زیادی پروژه در سطح وسیع انجام می‌گیرد. برای مثال، پروژه‌های مریتم ، دانمارک و استکهلم. در سال ۱۹۹۹ ا.آی.سی.دی یک سمپوزیوم بین‌المللی درباره‌ی سرمایه‌ی فکری در آمستردام برگزار می‌کند.

۲-۵-۱٫ سرمایه‌ی فکری به عنوان یک مزیت رقابتی
طرف‌داران مکتب دانش، بدین‌گونه، درباره‌ی مزیت رقابتی‌ بحث می‌کنند: یک شرکت، پیروز نبرد رقابتی است اگر دانشی مناسب‌تر از رقبایش داشته باشد (اینکپن، ۱۹۹۸؛ زاک،۱۹۹۹). از این دیدگاه، مزیت رقابتی، اساساً از شرکت و دانش آن ناشی می‌شود (کاتر،۲۰۰۱). گفته‌می‌شود که دانش، منبعی خوب برای مزیت رقابتی است؛ چرا که تابع اثر صرفه‌جویی‌های حاصل از مقیاس و قلمرو است. این بدین معناست که یک شرکت، وقتی دارای دانش مناسب باشد، می‌‌تواند از این دانش در بسیاری از حوزه‌های کاری با هزینه‌های نهایی ناچیز، استفاده کند (گرانت، ۱۹۹۷). با توجه به سهم دانش در ایجاد مزیت رقابتی، تمایز بین دانش صریح و دانش پنهان، همان‌طور که از نظر پولانی(۱۹۶۶) مطرح شد، مهم است. دانش صریح را رقبا به‌آسانی کپی می‌کنند؛ در حالی‌که دانش پنهان، مرتبط‌تر با منبع مزیت رقابتی است (مک‌آیولای و همکاران، ۱۹۹۷؛ لئونارد وسنسیپر، ۱۹۹۸).
یکی از طبقه‌بندی‌های مهم دیگر دانشِ ناشی از سرمایه‌ی فکری، سرمایه‌ی انسانی و سرمایه‌ی ساختاری است (ادوینسون و مالن، ۱۹۹۷). سرمایه‌ی انسانی مبتنی بر دانش کارکنان، موجب نوآوری و خلاقیت، مهارت‌ها و همچنین ارزش‌ و فرهنگ می‌شود. البته این حوزه از سرمایه‌ی فکری، نمی‌‌تواند دارایی یک شرکت باشد؛ چون کارکنان، دانش، مهارت‌ها و تجربه‌ی خود را با ترک شرکت، می‌برند؛ بنابراین، سرمایه‌ی انسانی تنها می‌‌تواند اجاره داده شود و بدین معنی، ریسک بالایی دارد. از طرف دیگر، سرمایه‌ی ساختاری عبارت است از هر چیزی که در محل کار می‌ماند، حتی وقتی کارکنان به خانه می‌روند؛ بنابراین دارایی یک شرکت است و شرکت می‌‌تواند از طریق آن به تجارت بپردازد (ادوینسون و مالن، ۱۹۹۶؛ ادوینسون، ۱۹۹۷). به همین دلیل، مزیت رقابتیِ واقعی یک شرکت، عمدتاً بر اساس سرمایه‌ی ساختاریش بنا نهاده می‌شود. بدین ترتیب، یکی از مهم‏ترین چالش‌های مدیریت سرمایه‌ی فکری، تبدیل سرمایه‌ی انسانی شرکت به سرمایه‌ی ساختاری است (لانک، ۱۹۹۷).
در این راستا، مدیریت دانش می‌‌تواند به عنوان بخشی از فرایند مدیریت تعریف شود. بدین‌صورت که بر تحلیل نظام‌مند، برنامه‌ریزی، انباشت، خلق، توسعه و کاربرد دانش شرکت تمرکز کند و با سعی خود تا حد زیادی سرمایه‌ی انسانی را به سرمایه‌ی ساختاری به منظور ایجاد مزیت رقابتی تبدیل کند (کاتر،۲۰۰۱). مکتب مبتنی بر دانش دارای حمایت تجربی قابل ملاحظه‌ای در ادبیات مربوطه است. مطالعات زیادی را می‌توان دید که تأثیر مستقیم دانش کارکنان بر مزیت رقابتی (مکووک‌برنسیک وزابکار، ۲۰۰۱)، رشد فروش (هال، ۱۹۹۱)، سهم بازار (مکووک‌برنسیک، ۲۰۰۱)، سودآوری و ارزش افزوده‌ی هر یک از کارکنان را نشان می‌دهند (کاترو آلفیرویک، ۲۰۰۳). تحقیق پاکو (۲۰۰۲) نشان می‌دهد که در میان انواع مختلف دانش، شرکت‏ها، مناسب‌ترین منبع مزیت رقابتی را دانش تیمی و دانش فنی کارکنان می‌دانند. بعضی مطالعات دیگر، سعی دارند انواع دانش را با توجه به درجه‌ی اهمیت برای رقابتی‌شدن و عملکرد یک شرکت طبقه‌بندی کنند. یکی از این مطالعات (ریزنبرگر، ۱۹۹۸)، نشان می‌دهد که ۹۶ درصد شرکت‌ها، دانش درباره‌ی مشتریان را، بسیار مهم می‌دانند. انواع دیگر دانش به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند: دانش فنی (۸۷%)، قابلیت‌های افراد (۸۶%)، دانش درباره‌ی محصولات (۸۵%)، دانش درباره‌ی بازار (۸۳%) و دانش درباره‌ی رقبا (۸۱%).
این تحقیق همچنین درباره‌ی پیامدهای مثبت دانش بحث می‌کند. حدود ۸۳درصد شرکت‌ها بر این باورند که نتایج مستقیم دانش برتر، واکنش سریع‌تر به چالش‌های محیطی، بهبود نوآوری و تصمیم‌گیری و کارآیی بیشتر است. حدود ۸۲درصد شرکت‌ها نیز بر این باورند که منفعت مستقیم دانشِ مناسب، موجب انعطاف‌پذیری بیشتر یک شرکت است.
۲-۵-۲٫ تعاریف سرمایه‌ی فکری
اولوه، سرمایه‌ی فکری را دانش مفید بسته‏بندی‏شده می‏داند (اولوه، ۲۰۰۵). دی پابلوسف آن را شامل تمامی منابع دانش محوری می‏داند که برای سازمان ارزش تولید می‏کند ولی در صورت‏های مالی شرکت وارد نمی‏شود (دی‏پابلوی، ۲۰۰۴). برخی از صاحب‏نظران نیز سرمایه‌ی فکری را مبنایی برای درک دارایی‏های نامشهود سازمان که شامل دانش، اطلاعات، دارایی‏های فکری و تجربه است، می‏دانند (هارینسون، ۲۰۰۱) و برخی نیز آن را سرمایه‏ای که بین عامل‏های سازمانی (منابع انسانی و ارتباطات) و زیرساخت‏ها (مجازی و فیزیکی) تمایز قائل می‏شود.
در بیشتر موارد، اصطلاح «سرمایه‌ی فکری»، مترادف با «دارایی‌های ناملموس» در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دقیق‌تر، آیتم‌های ناملموسی وجود دارند که به لحاظ منطقی بخشی از سرمایه‌ی فکری یک سازمان نیستند. شهرت یک سازمان ممکن است محصول فرعیِ (یا یک نتیجه) کاربرد منطقی سرمایه‌ی فکری سازمان باشد؛ اما نمی‌‌تواند بخشی از آن محسوب شود. در گذشته نیز تمایز بین دارایی‌های ناملموس و سرمایه‌ی فکری مبهم بوده است. دارایی‌های ناملموس با عنوان «سرقفلی» و سرمایه‌ی فکری به عنوان بخشی از سرقفلی در نظر گرفته شده‌اند. در همین اواخر، تعدادی از طبقه‌بندی‌های معاصر، این تمایز را به طور مشخص با تقسیم سرمایه‌های فکری به حوزه‌های سرمایه‌ی بیرونی(مشتریان)، سرمایه‌ی درونی(ساختاری) و سرمایه‌ی انسانی تعدیل کرده‌اند (برای مثال اسویبای، ۱۹۹۷؛ روس و همکاران، ۱۹۹۷؛ استوارت، ۱۹۹۷؛ ادوینسون و استن فلت، ۱۹۹۹، ادوینسون و مالان، ۱۹۹۷).
اتیامی معتقد است که دارایی‏های نامشهود، شامل طیف وسیعی از فعالیت‏ها مانند فن‌آوری، اعتماد به مصرف‌کننده، علامت یا مارک تجاری، فرهنگ مشترک و مهارت‏های مدیریت هستند.‏ هال نیز بر آن است که این دارایی‏ها، پیش‌برنده‌ی ارزش هستند و منابع مولد را به دارایی‏های با ارزش افزوده تبدیل می‏کنند و باعث مزیت رقابتی می‏شوند. او سرمایه‌ی فکری را شامل دو دسته می‏داند:
۱- دارایی فکری (IP^[67])؛ ۲- دارایی دانشی^[۶۸].
از افراد مهمی که ادبیات سرمایه‌ی فکری را بازنگری کرده‌اند، می‌توان از بنتیس (۱۹۹۹)، روس و همکاران(۱۹۹۷)، بروکینگ(۱۹۹۶) و استوارت (۱۹۹۷) نام برد. تعاریف زیر را از این چهار محقق برجسته به‌طور خلاصه آورده‌ایم:
سرمایه‌ی فکری اصطلاحی مبهم و پیچیده است؛ اما اگر از آن بهره‌برداری شود، پایگاه منابع جدید را فراهم می‌سازد تا از طریق آن سازمان بتواند رقابت کند (بنتیس،۱۹۹۶). در تعریفی دیگر، بنتیس(۱۹۹۸) معتقد است که سرمایه‌ی فکری، تلاش برای استفاده‌ی مؤثر از دانش (محصول نهایی) در مقابل اطلاعات (ماده خام) است.
سرمایه‌ی فکری اصطلاحی برای ترکیب دارایی‌های ناملموس بازار، دارایی فکری، دارایی انسانی و دارایی زیرساختاری است که سازمان را برای انجام فعالیت‌هایش توانمند می‌‌‌سازد (بروکینگ، ۱۹۹۶).
سرمایه‌ی فکری شامل‏همه‌ی فرآیندها و دارایی‌هایی می‌شود‏ که ‏معمولاً در ترازنامه نشان داده نمی‌شوند و همچنین شامل همه‌ی دارایی‌های ناملموسی می‌شود (مثل مارک‌های تجاری، حق ثبت و بهره‌برداری محصولات و نام‌های تجاری) که در روش‌های حسابداری مدرن مورد توجه است. سرمایه‌ی فکری عبارت است از جمع دانش اعضای سازمان و کاربرد دانش آن‏ها. (روس و همکاران،۱۹۹۷).
سرمایه‌ی فکری شامل دانش، اطلاعات، دارایی فکری و تجربه است که می‌‌تواند برای ایجاد ثروت‌آفرینی استفاده شود. سرمایه‌ی فکری عبارت است از توانایی ذهنی جمعی یا دانش کلیدی به صورت یک مجموعه (استوارت، ۱۹۹۷).
اگرچه همه‌ی تعاریف و مفهوم‌سازی‌های ارائه شده درباره‌ی سرمایه‌ی فکری یکسان نیستند، اما رشته‌ سرمایه‌ی فکری به سمتی در حال حرکت است که شاهد یک همگرایی در مفهوم آن باشیم. جدول صفحه‌ی بعد مقایسه‌ی عناصر سرمایه‌ی فکری را نشان می‌دهد که براساس مطالعات انجام شده‌ی بروکینگ، روس، استوارت و بنتیس است.
۲-۵-۳٫ اجزای مدل سرمایه‌ی فکری
به طور کلی، محققان و دست‌اندرکاران رشته‌ سرمایه‌ی فکری، روی سه جزو سازنده‌ی آن اتفاق نظر دارند: سرمایه‌ی انسانی، سرمایه‌ی ساختاری و سرمایه‌ی رابطه‌ای (مشتری). در این بخش به توضیح بیشتر آن‌ها پرداخته‌ایم.
جدول ۲-۴: مقایسه‌ی مفهوم‌سازی‌های فکری

بروکینگ
(بریتانیا)

روس
(بریتانیا)

استوارت
(ایالات متحده)

بنتیس
(کانادا)

دارایی‌های انسانی:
مهارت‌ها، توانایی‌ها و تخصص، توانایی‌های حل مسئله و سبک‏های رهبری

سرمایه‌ی انسانی:
شایستگی، طرز تلقی و چالاکی فکری

Request Entity Too Large

The requested resource does not allow request data with POST requests, or the amount of data provided in the request exceeds the capacity limit.

پرتو پروتون
موازی‌ساز
پراکنندۀ مسطح
شکل ۲-۳۳٫ نمایی از سیستم پراکندگی دوگانه با بهره گرفتن از حلقه‌های مسدودکننده
این حلقه‌ها به‌جای پراکنده کردن پروتون‌های مرکزی به‌سمت بیرون، آن‌ها را مسدود می‌نمایند؛ درنتیجه حفرۀ ایجاد شده در توزیع شار به‌وسیلۀ پراکندگی که توسط پراکنندۀ مسطح صورت می‌گیرد، پر می‌شود. با چنین فرآیندی می‌توان میدان‌های تابشی با اندازۀ بزرگ‌تر را به‌وسیلۀ مسدود کردن بخش مرکزی و با اضافه کردن یک یا تعداد بیشتری از حلقه‌های مسدودکننده، به‌دست آورد [۴]. شکل ۲-۳۴ نحوۀ توزیع دوز توسط هر کدام از پراکننده‌ها در چنین سیستمی و توزیع دوز نهایی را نشان می‌دهد [۸۲].
شکل ۲-۳۴٫ توزیع دوز ایجاد شده توسط حلقه‌های مسدودکننده در سیستم پراکندگی دوگانه [۸۲]
بهینه‌سازی قطر حلقه‌ها و توان پراکنندۀ اول به توزیع دوز مسطح منجر می‌شود. در این نوع از پراکننده‌ها بازده به‌طور قابل‌توجهی نسبت به پراکننده‌های منحنی‌شکل کمتر است؛ همچنین اتلاف انرژی در آن‌ها کوچک‌تر است که به دلیل نازک بودن ضخامت پراکنندۀ دوم می‌باشد [۴].

۲-۵- تحویل پرتو با بهره گرفتن از سیستم اسکن مغناطیسی

به‌دلیل اینکه پروتون‌ها در میدان مغناطیسی منحرف می‌شوند، به‌جای استفاده از پهن‌شدگی پرتو، می‌توان پرتو باریک و تک انرژی پروتون را به‌طور مغناطیسی در عرض حجم هدف و عمود بر جهت پرتو اسکن کرد. این‌ روش شباهت نزدیکی به اسکن پرتو الکترون در سیستم تلویزیون دارد. اسکن عمق هدف نیز به‌وسیلۀ تغییر انرژی پرتو فرودی انجام می‌گیرد. در روش اسکن، به ابزار و تجهیزات دیگر نظیر موازی‌ساز و یا پراکننده، نیازی نیست که این موضوع یکی از مزایای این روش محسوب می‌شود. به‌طورکلی اسکن پرتو به طریقۀ زیر انجام می‌گیرد:
ابتدا اسکن با عمیق‌ترین لایه و با بالاترین انرژی شروع می‌شود؛ سپس انرژی پرتو کاهش می‌یابد تا لایۀ بعدی اسکن شود و به‌همین ترتیب ادامه می‌یابد تا کل هدف، تحت تابش قرار گیرد. لایه‌های عمقی وابسته به انحنای سطح انتهایی هدف، مقادیر مختلف دوز را به بافت‌های اطراف می‌دهند؛ بنابراین برای توزیع دوز یکنواخت در هدف تحت درمان، باید شدت در هر لایه مدوله شود؛ از این‌رو به‌منظور کاهش خطا در تحویل دوز، هر لایه ممکن است چندین بار اسکن شود[^[۱۶۲]]. روش‌های مختلفی در روش اسکن ذره وجود دارد که در ادامه توضیح داده می‌شوند.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در روش اسکن نقطه‌ای جداگانه^[۱۶۳]، دوز از قبل تعیین شده در یک موقعیت ساکن و ایستا (تجهیزات مربوط به تولید میدان، ثابت است.) به یک نقطۀ مشخص داده می‌شود [^[۱۶۴]]؛ سپس پرتو قطع، و میدان عوض می‌شود تا نقطۀ بعدی را هدف‌گیری کند و دوز را به آن تحویل دهد؛ این‌ روند به‌همین ترتیب ادامه می‌یابد. در این ‌رویکرد ابتدا اسکن مغناطیسی برای ایجاد یک خط دوز انجام می‌گیرد؛ سپس عمق به‌وسیلۀ کاهش انرژی، تغییر و خط دوز دیگری در عمق سطحی‌تر ایجاد می‌شود. این عمل تا زمانی که دوز به تمام عمق‌های مناسب و مورد نظر داده شود، تکرار می‌شود [۸۳].
روش راستر^[۱۶۵] به‌طور عملی برای یون‌های سنگین انجام می‌گیرد [^[۱۶۶]] و مشابه روش قبل می‌باشد؛ با این تفاوت که در حین حرکت سیستم به موقعیت بعدی، پرتو قطع نمی‌شود. به‌طور عملی تا وقتی که زمان اسکن از یک نقطه به نقطۀ دیگر در مقایسه با زمان درمان هر نقطه، کوچک باشد، توزیع دوز در هر دو روش با هم برابر است [۸۳].
در روش اسکن نقطه‌ای فعال^[۱۶۷]، پرتو به‌طور کامل و پیوسته در عرض حجم هدف اسکن می‌شود. شدت یا ترجیحاً شار مدولاسیون از طریق مدوله کردن پرتو خروجی منبع و یا سرعت اسکن و یا هر دو با هم ایجاد می‌شود [۸۳].
یکی از مزایای روش اسکن پرتو آن است که شکل‌های دلخواه برای دوز بالا و یکنواخت را می‌توان با یک پرتو به دست آورد؛ در صورتی‌که با روش پهن‌شدگی پرتو^[۱۶۸]، SOBP در عرض میدان تابشی، ثابت است و از این‌رو مقدار غیرضروری دوز به بافت می‌رسد [۸۳]. مزیت دیگر این‌ روش آن است که به‌علت عدم استفاده از پراکننده‌ها، پرتو پروتونی، واکنش‌های هسته‌ای کمتری در خارج از بدن بیمار دارد؛ از این‌رو آلودگی نوترون نیز کمتر خواهد بود. انعطاف‌پذیری زیاد این‌ روش می‌تواند به‌طور کامل در روش IMPT به‌کار گرفته شود که این مسئله بزرگ‌ترین مزیت روش اسکن پرتو می‌باشد. دشواری که از نظر فنی برای تولید پرتوهای خیلی باریک وجود دارد، منجر به کم شدن دوز عرضی بهینه می‌شود که این یکی از اشکالات موجود در روش اسکن می‌باشد؛ همچنین اسکن پرتو می‌تواند نسبت به حرکت اندام بدن در مقایسه با روش پراکندگی کنش‌پذیر، حساس‌تر باشد [^[۱۶۹]-^[۱۷۰]].
در نوع دیگری از سیستم‌های اسکن پرتو^[۱۷۱]، پرتو نسبتاً پهن (قطر در مرتبۀ ۵ سانتیمتر)، به‌طور مغناطیسی در عرض حجم هدف اسکن می‌شود. در این‌ روش، چون نیم‌سایۀ پهنی ناشی از میدان تابشی ایجاد می‌گردد، موازی‌ساز مورد نیاز است. مزیت عمدۀ این ‌روش آن است که میدان تابشی بزرگ‌تری نسبت به روش پراکندگی کنش‌پذیر، به‌آسانی، در دسترس است [۸۳].
به‌طورکلی، سه روش اصلی برای ایجاد توزیع دوز در روش اسکن پرتو وجود دارد [۴]:
اسکن یکنواخت^[۱۷۲]
دوز یکنواخت با یک میدان (SFUD)^[173]
دوز یکنواخت با چند میدان (MFUD)^[174] یا پروتون‌تراپی با شدت مدوله شده (IMPT)
در روش اسکن یکنواخت، طرح اسکن ثابت است و از پرتو پروتون با شدت ثابت برای لایه‌های مختلف حجم هدف استفاده می‌شود. نسبت شدت میدان در لایه‌های مختلف یکسان است و توزیع دوز ایجاد شده دقیقاً مشابه حالت پرتو پراکنده شده می‌باشد؛ با این تفاوت که حداکثر اندازۀ میدان محدودیتی ندارد. پارامترهای مهم در این‌ روش همانند روش پراکندگی، پهنای مدولاسیون و برد پرتو می‌باشند [۴].
در روش SFUD، شدت پرتو و طرح اسکن تغییر می‌کند؛ ولی توزیع دوز ناشی از هر میدان در حجم هدف یکسان است. در MFUD یا IMPT نیز توزیع دوز یکنواخت در حجم هدف، با بهره گرفتن از چند میدان تابشی مختلف ایجاد می‌شود؛ بنابراین در هر دو روش SFUD و MFUD، پارامترهای مهم، مشخصات تک‌تک پیک‌های براگ استفاده شده در درمان هستند. این مشخصات شامل انرژی پروتون، جهت پرتودهی و تعداد پروتون‌ها (معمولاً برحسب گیگاپروتون) می‌باشند. در این ‌روش‌ها، کیفیت توزیع دوز به کیفیت پرتو اولیه بستگی دارد [۴] و شدت پرتو فرودی پروتون به اندازۀ میدان تابشی و نوع دستگاه شتاب‌دهنده و قابلیت‌های آن وابسته است.

۲-۶- کمیت‌های فیزیکی پایه در پروتون‌تراپی

در این بخش به‌طور مختصر کمیت‌های فیزیکی پایه‌ای را که برای پروتون‌ها در پروتون‌تراپی مورد استفاده قرار می‌گیرد، شرح می‌دهیم:

۲-۶-۱- سینماتیک پروتون

در انرژی‌های بالا، پروتون مشابه کوارک رفتار می‌کند. در محدودۀ انرژی MeV300-3، پروتون به‌عنوان یک ذرۀ پایه بدون هیچ درجۀ آزادی درونی، دارای انرژی سکون MeV 27/938 و بار C 602/1+ می‌باشد. در تئوری‌های مربوط به توقف و پراکندگی، گاهی محاسبۀ سرعت یا تکانۀ پروتون مورد نیاز است. از طرفی پروتون‌های مورد استفاده در پرتودرمانی با محدودۀ انرژی ذکر شده، نسبیتی هستند و سرعت آن‌ها از مرتبۀ سرعت نور می‌باشند؛ بنابراین معادلات (۲‑۲۵) و (۲‑۲۶) حاکم بر رفتار چنین پروتون‌هایی است:

نسبت انرژی پروتون به انرژی سکون آن، انرژی جنبشی کاهش‌یافته، تعریف می‌شود. معادلۀ (۲‑۲۷) رابطۀ ریاضی آن را نشان می‌دهد:

رشوه در لغت به معنای وجه یا مالی است که برای ابطال حق و احقاق باطل پرداخت می شود ، لکن در اصطلاح قانون قبول وجه یا مالی است که کارکنان دولت و یا سایر کارکنان به سبب انجام وظیفه دریافت می کنند با توجه به تعریف فوق هبه، هدیه ، تحفه، قرض الحسنه مشمول حکم این ماده نمی شوند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

رشوه اگر چه از دیر باز در جوامع موضوعیت داشته و در هر دوره قوانینی برای مبارزه و برخورد با آن وضع شده است امّا نمی توان انکار کرد که این جرم در عصر ما و به ویژه با گسترده شدن سیستمهای اداری و ابعاد وسیع نیازهای انسانی از رنگ و لعاب دیگری برخوردار شده است. این را هم ناگفته نگذاریم که رشوه گرچه در اصل در مورد « قضاوت قضات » بکار رفته ، اما یکی از کاربردی ترین مسائل در جامعه امروزی می باشد که از نظر فقهی و حقوقی معنی وسیعی دارد . و هر کسی که پول، هدیه، انعام و بخشش و یا حتی خدمتی را به Aهر اسم و هر عنوان از کسی دریافت دارد که در مقابل آن حق را باطل کند یا باطلی را حق نماید یا نوبتی را بر هم زند و یا برای کاری که جزء وظایف و مسؤولیتهای اوست چیزی دریافت دارد در مفهوم وسیع رشوه داخل است و همۀ اینها گناه و حرام می باشد.
رشوه ، سدّی محکم و مانعی بزرگ در راه اجرای عدالت اجتماعی محسوب می شود. رشوه ، یکی از دامهای درآمد نامشروع و کسب ثروتهای کلان یکشبه است. دین اسلام که همواره به خاطر نحوه نگرش خاص خود به جامعه و انسان ، آیینی کامل و مترقی به شمار می آمده ، مسأله رشوه را از نظر دور نداشته و با شیوه های عملی و نظری کوشیده است تا ریشه های این کردار زشت را در ضمیر افراد و در عمق جامعه بخشکاند.
مبارزه با این بلای عظیم که دنیای امروز را فراگرفته کار آسانی نیست و از هر بلا و بیماری و جنگی خطرناکتر است چرا که با معیارهای مادی نمی توان با آن به مقابله برخاست ، بلکه در درجه اوّل آموزشهای فرهنگی و از همه مهمتر ایمان نیرومند الهی و دینی لازم است. مردم باید آموزش ببینند ، و بدانند که اگر این بلا گسترش پیدا کند همه در عذاب و زحمت خواهند بود و زندگی در اجتماع برای همه مشکل و طاقت فرسا و مرگبار خواهد شد همه باید آموزش ببینند و بدانند که رشوه خواری دنیا و آخرت انسان را تباه و پیشگاه خدا روسیاه می کند.
و از نظر حقوقی نیز رشاء و ارتشاء از جمله جرائم عمومی هستند که از نظر شرع مقدس اسلام ، ارتکاب آنها مذموم و ناپسند شمرده شده است، به طوری که شارع در این خصوص مقرر داشته : ” الراشی والمرتشی کلا هما فی النار".رشوه هم در دین اسلام و هم در عرف جامعه ما امری بسیار ناپسند تلقی می شود و حتّی قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی کمتر کسی حاضر می شد چنانچه مرتکب چنان کار خلاف و مذمومی گردیده بود کسی از آن آگاه شود امّا متأسفانه در حال حاضر گویا زشتی این کار خاصیت خود را از دست داده از همین رو برای مقابله باندها و تشکیلات موجود در برخی ادارات ، قانونگذار ماده ۴ق. ت م م۱. ۱. ک ، را وضع و تصویب نموده است به موجب ماده ۴ ق. ت م م ۱. ۱. ک کسانی که با تشکیل یا رهبری شبکه چند نفری به امر ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری مبادرت ورزند علاوه برضبط کلیه اموال منقول و غیرمنقول که از طریق رشوه کسب کرده اند به نفع دولت و استرداد اموال مذکور، به دولت یا افراد به جزای نقدی معادل مجموع آن اموال و انفصال دائم از خدمات دولتی و حبس از پانزده سال تا ابد محکوم می شوند و درصورتی که مصداق مفسدفی الارض باشند مجازات آنها مجازات مفسدفی الارض خواهد بود.
در این پایان نامه به مقایسه تطبیقی رشوه در فقه امامیه و حقوق ایران و قانون مجازت اسلامی پرداخته شده است و مباحث مختلفی را از جمله ادله حرمت رشوه ، مصادیق رشوه و عناصر تحقق رشوه و … را موردبررسی قرار داده ایم.
فصل اول
کلیات
۱- کلیات
۱-۱ - طرح تحقیق
۱-۱-۱- بیان مسأله
از نظر لغوی ، رشوه اسم مصدر و اصطلاحاً ناقص واوی به معنای کود و خاشاک یا طناب است. «رشا» از مصدر «یرشی» به معنای رشوه دادن و «ارتشاء» مصدر ثلاثی مزید از باب افتعال به معنای رشوه گرفتن یا قبول کردن رشوه است. اسم فاعل آن در باب ثلاثی مجرد، «راشی» و در باب افتعال، «مرتشی» است. (المنجد ، ۱۳۷۷، ص۶۸۰ ).
وجه تسمیه رشوه به کود این است کشاورز با دادن کود به زمین آن را برای زراعت و باروری آماده می کند و در مقام مقایسه ، راشی مانند کشاورز با دادن «مال الرشا» نظر مرتشی را به خود جلب می کند تا خواسته او را انجام دهد. وجه تسمیه رشوه به طناب ، آن است که ریسمان را برای بیرون آوردن آب از چاه به دلو می بندند و در این جا راشی برای رسیدن به مقصود خود از طریق مرتشی طناب (رشا) را به او می بندد و اورا در اختیار خود درمی آورد. (جابری عربلو ، ۱۳۶۳).
ودر مجمع البحرین درتعریف رشوه آمده است: « الرشوه ما یعطیه الشخص الحاکم و غیره لیحکم له أو یحمله علی ما یرید و الرشوه قل ما تستعمل إلا فیما یتوصل به إلی إبطال حق أو تمشیۀ باطل.» یعنی رشوه چیزی است که شخص آن را به حاکم یا غیر او می دهد تا به نفع او حکم کند یا او را بر آنچه می خواهد وادار سازد. رشوه به کار برده نمی شود مگر در آنجا که به وسیله آن ابطال حق یا رسیدن به باطل دسترسی حاصل شود.(طریحی، ۱۴۱۶، ج۱،ص۱۸۴) .
در کتاب صاحب جواهر آمده است : « الوصله الی الحاجه بالمصانعه » یعنی رشوه چیزی است برای رسیدن به مقصد از راه زد و بند. (نجفی، بی تا،ج۲۲، ص۱۴۶).
همان طور که معانی متعددی که برای رشوه گفته اند بر می آید رشوه دارای معانی عام بوده، شامل همه ابواب، از جمله باب قضا می شود و نمی توان به لحاظ معنای لغوی آن را به باب خاصی محدود کرد. لذا خواه رشوه را فعل راشی بدانیم یا موضوع آن به حساب آوریم، در همه ابواب جاری است و همان طور که در المنجد آمده است « ما یعطی لإبطال حق أو إحقاق باطل » .
رشوه چیزی است که برای از بین بردن حق یا اثبات باطل داده می شود که اختصاص به باب قضا ندارد چه بسا در عرف موجود غلبه آن در باب غیر قضا باشد. ( المنجد، ۱۳۷۷، ص۶۸۰ ). بر این اساس به رغم آنکه در غالب کتابهای فقهی از جمله عروهالوثقی ( طباطبایی یزدی، بی تا ، ج۲، ص۲۴)، تحریرالوسیله(خمینی، بی تا، ج۲، ص۴۰۶) و تکملۀ المنهاج ( خویی، بی تا، ج۴۱، ص۸ )، رشوه در باب قضا بکار رفته ، به نظر می رسد چنین حصری با معنای لغوی رشوه سازگار نیست و با توجه به معنای عام آن در لغت، رشوه عبارت است از : « توافق اراده دو شخص درباره این که یکی از آنها چیزی را به دیگری بدهد تا نفعی به وی برساند و دیگری در برابر آن کاری انجام دهد یا کاری را ترک کند که در حیطه وظایف و مأموریت او است » بنا بر این موقعیت شغلی و اجتماعی مرتشی در وقوع جرم اثری ندارد.
۱-۱-۲- پرسش تحقیق
۱) رشوه از منظر فقهی و حقوقی به چه معنا است؟
۲) چه تفاوت و شباهت هایی میان رشوه در فقه امامیه با حقوق ایران وجود دارد؟
۳) بین هدیه و رشوه از لحاظ ماهیت چه رابطه ای وجود دارد؟
۱-۱-۳- فرضیه های تحقیق

1. 1. مفهوم رشوه در فقه امامیه چیزی است که برای از بین بردن حق یا اثبات باطل داده می شود و در حقوق نیز مالی است به مأمور رسمی یا غیررسمی دولتی یا بلدی به منظور انجام کاری از کارهای اداری یا قضایی ایران است.

1. 1. از نظر اکثر فقهای امامیه و حقوق ایران رشوه حرام است و در فقه مجازاتی برای عاملین رشوه تعیین نشده و در حقوق مجازاتهایی که در قانون مجازات اسلامی آمده از قبیل تعزیرات شرعی است که بنا به صلاحدید حاکم تعیین می شود.

1. 1. رشوه به ازای انجام کاری مادی است اما هدیه جهت خشنودی عاطفی است.

۱-۱-۴- اهداف تحقیق

1. 1. بررسی مصادیق رشوه در فقه امامیه و حقوق ایران.

1. 1. مقایسه دیدگاه فقهای مختلف در خصوص رشوه.

1. 1. مقایسه مفاهیم و مصادیق رشوه و هدیه در فقه امامیه و حقوق ایران.

۱-۱-۵- سوابق تحقیق
در خصوص بحث رشوه علاوه بر آیات قرآنی کتاب های زیر نیز به طور مستقل به آن پرداخته اند.
بحث از رشوه از همان دوره های آغازین بشر یعنی در زمان پیدایش اولین مجموعه های بشری و زندگی جتماعی که این نوع زندگی که با در کنار هم قرار گرفتن انسانها و به تبع آن تزاحم حقوق و نزاع بر سر منافعشان همراه بود سبب مراجعه به اشخاص ثالث شد که این زمینه را برای بروز رشاء و ارتشاء فراهم آورد و در زمان صدر اسلام نیز فقیهان اسلامی از همان ابتدا در کتاب ها و رساله های خود بخشی را تحت عنوان رشوه نگاشته اند که برای نمونه به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
- شیخ انصاری در کتاب المکاسب فصلی به «الرشوه حرام» اختصاص داده است.
- شیخ طوسی نیز در کتاب المبسوط فی الامامیه بخشی را به رشوه اختصاص داده است.
- طباطبایی یزدی در کتاب تکمله العروه الوثقی فصلی به عنوان رشوه آورده است
- امام خمینی در تحریر الوسیله فصلی را تحت عنوان رشوه باز کرده است.
- نجفی اصفهانی در کتاب جواهر الکلام فصلی تحت عنوان رشوه اختصاص داده است.
در قرون معاصر نیز موضوع رشوه ابعاد گسترده تری پیدا کرده و نویسندگان و فقیهان با استناد به کتاب و سنت و نظریات فقیهان دوره نخستین در خصوص رشوه و احکام آن به بحث و نقد و بررسی پرداخته اند . از نظر حقوقی نیز می توان به کتاب قانون مجازات اسلامی اشاره نمود که مواد ۵۸۸ تا ۵۹۴ آن اختصاص به بحث ارتشاء دارد و همۀ نویسندگان کتب حقوقی براساس همین مواد و بحث و بررسی پیرامون رشوه پرداخته اند که از جمله آنها می توان به کتاب «کلاهبرداری، اختلاس، ارتشا در دیوان عالی کشور، یدالله بازگیر» اشاره نمود.
۱-۱-۶- جنبه نوآوری تحقیق
با توجه به ظرافت خاص رشوه و نزدیکی آن با مواردی چون هدیه، جعل، رزق، سحت و همچنین تفاوت نظر برخی از فقها در خصوص این موضوع که آیا رشوه حرام است یا نه و آیا رشوه فقط در حکم و قضاوت جاری است و یا در غیر حکم و قضاوت نیز جاری است؟در این رساله برآنیم تا با بررسی نظرات مختلف در فقه امامیه و حقوق ایران و همچنین مقایسه رشوه و هدیه از منظر فقهی و حقوقی کاری متفاوت با سایر نگاشته های مرتبط با رشوه ارائه نماییم.
۱-۱-۷- روش تحقیق
این تحقیق یک تحقیق نظری است از توصیفی می باشد که به صورت تطبیقی و مقایسه ای با مطالعه و بررسی دقیق منابع معتبر و قوانین مربوطه صورت می پذیرد. که در این تحقیق با بهره گرفتن از منابع و مطالعات کتابخانه ای ، از جمله کتب ، مقالات، پایان نامه ها، کتابخانه الکترونیک و غیره مطالب جمع آوری و مورد استفاده قرار گرفته است.
۱-۱-۸- فصلهای تحقیق
این تحقیق مشتمل بر سه فصل می باشد که در این پایان نامه در صدد آن برآمده ایم که به طور مفصل به بررسی هر یک از این فصول به طور مستقل بپردازیم.
فصل اول: که مربوط به کلیات و مفاهیم می باشد .
فصل دوم: بررسی رشوه از نظر فقه امامیه می باشد که نظرات فقها را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
فصل سوم: به بررسی موضوع رشوه از نظر حقوق ایران و قانون مجازات اسلامی پرداخته است.

پاسخ به سوالی درباره گریه و عزاداری بر امام حسین(ع)
۱-آیا احادیث وارد شده از پیامبر(ص)وائمه(ع) درباره فضیلت گریه بر امام حسین(ع)یا سفینه النجاه بودن ایشان موثق هست یا خیر؟اگر هست چرا عده ای برای گریه بر امام(ع) بر ما خرده می گیرند؟

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

پاسخ:احادیثی که پیرامون گریه بر امام(ع) وارد شده به حد تواتر یا تضافر رسیده است. پس از جهت ارزش سندی اعتبار اینگونه روایات به مراتب از یک حدیث موثق بالاتر است علاوه اینکه کتابهای اهل سنت چنین روایاتی را معتبر دانسته اند و آن را نقل کرده اند که در ذیل به پاره ای از آنها اشاره می شود:
در روایتی از عایشه آمده که«قالت:دخل الحسین بن علی(ع)علی رسول الله(ص)و هو یوحی إلیه، فنزل علی رسول الله(ص) – و هو منکب – و لعب علی ظهره، فقال جبریل لرسول الله(ص):أتحبه یا محمد؟ قال:یا جبریل و ما لی لا أحب ابنی؟قال:فإن امتک ستقتله من بعدک، فمد جبرئیل یده ، فأتاه بتربه بیضاء ، فقال : فی هذه الأرض یقتل إبنک هذا – یا محمد – و اسمها: الطف. فلما ذهب جبریل من عند رسول الله(ص) – و التربه فی یده یبکی – فقال: یا عایشه إن جبریل أخبرنی أن الحسین ابنی مقتول فی أرض الطف، و ان أمتی ستفتتن بعدی. ثم خرج إلی أصحابه، فیهم علی(ع) و أبوبکر و عمر و حذیفه و عمار و أبوذر … و هو یبکی، فقالوا: ما یبکیک یا رسول الله؟ فقال: أخبرنی جبریل: إن ابنی الحسین یقتل بعدی بأرض الطف، و جاءنی بهذه التربه، و أخبرنی أن فیها مضجعه»: «عایشه گفت: حسین بن علی(ع) نزد پیامبر آمد در حالی که وحی بر آن حضرت نازل می شد، او بر پشت پیامبر(ص) قرار گرفت … جبریل عرض کرد: ای محمد، آیا او را دوست داری؟ فرمود: ای جبریل برای چه فرزندم را دوست نداشته باشم؟ جبریل گفت: پس از تو امتت او را به قتل خواهند رسانید، سپس جبریل دستش را دراز کرد و قدری خاک سفید نزد پیامبر(ص) آورد و گفت: در این سرزمین فرزندت کشته شود که نامش “طف” است. جبریل رفت و پیامبر ( ص ) تربت را در دست گرفته و می گریست و قضیه را برای من (عایشه) تعریف کرد. سپس در حالی که گریه می کرد نزد صحابه رفت، علی ( ع )، ابوبکر، عمر،حذیفه،عمار،ابوذر و … آنها عرض کردند: یا رسول الله چرا گریه می کنی؟ پس گفت: جبریل به من خبر داد که فرزندم حسین بعد از من در سرزمین “طف” کشته می شود و این خاک را به من داد».(الهیثمی،۱۹۶۷،ج۹، ۱۸۸و۱۸۹). در کنزالعمال نیزاز پیامبر نقل شده است که فرمود:«أخبرنی جبریل أن حسینا یقتل بشاطئ الفرات»:«جبریل به من خبر داد که حسین در سرزمین فرات کشته می شود».(ابن حسام، ۱۴۰۵،ج۱۲، ۱۲۲). هم چنین از ایشان نقل شده است که«أخبرنی جبریل أن ابنی الحسین یقتل بعدی بأرض الطف و جاءنی بهذه التربه و أخبرنی أن فیها مضجعه»(همان،۱۲۳).
هم چنین در کتبی دیگر چون: مستدرک علی الصحیحین(ج۳ ،ص ۱۷۶،ج۴،ص۴۶)، مقتل خوارزمی (ج۱،ص ۸۸،۱۵۹، ۱۶۲ ،۱۶۷)، ذخایر العقبی(ص۱۱۹) در این باره سخن به میان آمده است.
اینکه عده ای خرده می گیرند بخاطر شبهاتی است که در ذهن آنها وجود دارد که به چند مورد از این موارد اشاره می کنیم. (گرفته شده از حوزه نت www. Hawzah . net/).
پاسخ به چند شبهه در رابطه با گریه و عزاداری
۱– دلیلی از متن دین این عزاداریها را تایید نمی کند و این نوعی بدعت است، علاوه گاهی در عزاداریها کارهای خلاف شرع انجام می شود مثل اضرار به نفس، پریشان نمودن مو، بلند گریه کردن و … که در روایات از آن منع شده است.
پاسخ: این شبهه نوعا از ناحیه وهابیت ترویج می شود و به نحوی از افکار ابن تیمیه نشات می گیرد. آنچه اسلام بر آن مهر جواز زده است و از بدعت محسوب نمی شود، دو گونه است: پاره ای به شخصه نص دارند مثل مراسم عید ضحی و فطر و پاره ای دیگر بر وجه کلی، منتهی اسلوب و روش های تحقق آن به شرایط و ظروف واگذار شده است.
اگر چه عزاداری و گریه به خصوصه در قرآن نیامده است اما کلیت آن در قرآن آمده است. همین طور اقامه جشن و عزا در اعیاد و وفیات پیامبر(ص) و ائمه(ع)و بزرگان.
در قرآن آیات زیادی امر به تکریم پیامبر (ص) نموده است و از این جهت بین مرده و زنده او فرق نگذاشته است. هم چنین آیاتی دیگر فریاد علیه ظلم و ستم را تجویز می کنند و آیاتی تحکیم ولایت را هدف قرار داده اند که به چند مورد اشاره می کنیم: قرآن کریم می فرماید:
« قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ - قُلْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْکافِرِینَ »،(آل عمران/۳۱ – ۳۲). «بگو اگر خدا را دوست مى‏دارید (که باید هم بدارید) باید مرا پیروى کنید تا خدا هم شما را دوست بدارد و گناهانتان بیامرزد که خدا آمرزگار و مهربان است - بگو خدا و رسول را اطاعت کنید اگر قبول نکردند بدانند که خدا کافران را دوست نمى‏دارد». «قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشِیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَهٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ»،(توبه/۲۴)،«بگو اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و قوم و خویش شما و اموالى که بدست آورده‏اید و تجارتى که از کساد آن مى‏هراسید و مسکن‏هایى که بدان علاقمندید در نظر شما محبوب‏تر است از خدا و رسول او و جهاد در راه او، پس منتظر باشید تا خدا فرمان خود را بیاورد، و خدا مردم تبه‏کار را هدایت نمى‏ کند».
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِی شَیْ‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلاً»،(نساء/۵۹)،«اى کسانى که ایمان آورده‏اید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و صاحبان امر را، و هر گاه در چیزى نزاع کردید آن را به خدا و پیامبر ارجاع دهید اگر ایمان به خدا و روز رستاخیز دارید، این براى شما بهتر و عاقبت و پایانش نیکوتر است».
۲– عزاداری کردن مخالفت با قضا وقدر الهی امت وبه این معناست که ما تسلیم قضا و قدر الهی نگشته ایم.
پاسخ: صرف برپایی مراسم عزا و گریه، تا وقتیکه در آن معصیت خدا صورت نگیرد، دلیل بر عدم رضایتمندی از قضا و قدر الهی نمی باشد. و آنچه در تاریخ آمده است اینکه امام حسین ( ع ) خواهرش زینب را به صبر و خویشتنداری سفارش می کند. در روایات نیز آمده است که پیامبر(ص) در مرگ فرزندش گریه کرد اما سخنی نگفت که مخالف با قضا و قدر الهی باشد.
۳– چه لزومی دارد که برای افرادی عزاداری کنیم که قرنها پیش شهید شده اند و به مقام والایی رسیده اند.
پاسخ: درپرتوعزاداری و گریه برای چنین شهیدی است که راه چگونه زیستن و چگونه مردن برای انسانها گشوده خواهد شد. شهید مطهری می فرماید: «اسلام با اینکه به گریه بر میت روی خوشی نشان نداده است اما میل دارد مردم بر شهید گریه کنند. چون شهید حماسه آفریده است و گریه بر شهید، شرکت در حماسه او و هماهنگی با روح او و موافقت با نشاط او و حرکت در موج اوست و چون امام حسین ( ع ) سید الشهداء می باشد، گریه بر آن امام سمبل گریه بر شهید محسوب می شود».
۴– عزاداری و ازدیاد این مراسم در کل سال باعث دوری جامعه از شادی و نشاط و افزایش افسردگی می گردد.
پاسخ: ابتدا لازم است به یک تقسیم بندی از افسردگی به طور مختصر پرداخته شود. اختلال افسردگی عمده، اختلال افسردگی خویی، اختلال افسردگی موردی. نوع اول بسیار شدید است و نوع سوم در موارد خاص پیش می آید و نوع دوم هو از علائمی برخوردار است چون: دو یا چند مورد از نشانه های کم اشتهایی یا پر اشتهایی، بی خوابی یا خواب زدگی، کمبود انرزی یا احساس خستگی، داشتن عزت نفس پایین و احساس درماندگی در فرد.
مسلما مراد آنهایی که عزاداری را موجب افسردگی جامعه می دانند قسم اول و سوم نیست. زیرا بدیهی است که جامعه ایران مبتلا به افسردگی عمده و شدید نیست و عزاداری نیز چنین چیزی در پی ندارد. نوع سوم هم در موارد خاصی پیش می آید که بر عزاداری ها منطبق نمی گردد. پس حتما نوع دوم مد نظر است که از دید روان شناسان سه عامل ارثی، زیستی و هیجانی محیطی در این نوع از افسردگی نقش دارند.(گرفته شده از سایت حوزه نت).
۲-۷-۹-۱-۱- مطلوبیت ذاتی گریه بر امام حسین(ع)
آنچه از برخی احادیث قابل استنباط می باشد، این است که گریه بر امام حسین(ع)در واقع وسیله ای برای نیل به اهداف بالاتر است. اما یک نکته بسیار مهم نباید مورد غفلت قرار گیرد و آن این است که وسیله ها و مقدمه ها دو گونه اند: اصلی و فرعی؛ زیر بنایی و ظاهری؛ متصل و منفصل و … توضیح اینکه برخی وسیله ها و مقدمات، خود ارزش خاصی ندارند و به محض رسیدن انسان به هدف دیگر به کار نمی آیند و حذف می شوند مانند نردبان که وقتی انسان به وسیله آن به پشت بام رسید ، دیگر با آن کاری نخواهد داشت. اما گونه دیگر ، همواره همراه انسان و در کنار هدف و غایت هستند و هیچگاه حذف نمی شوند، مانند پایه ساختمان. گریه بر امام حسین ( ع ) وسیله از نوع دوم است. هدف غایی نیست اما قابل حذف هم نمی باشد. کسی نمی تواند بگوید اگر گریه بر آن حضرت وسیله پاکی دل و مقدمه بندگی خداست ، پس من از وسیله دیگری چون استغفار و نماز مستحبی استفاده می کنم. زیرا اثری که گریه از لحاظ کمی و کیفی در نزدیک کردن انسان به آن حضرت دارد ، هیچ وسیله دیگری ندارد . پس مقدمه فرعی و منفصل نیست ، بلکه پایه ای ، زیربنایی و همواره متصل است . یعنی انسان هیچگاه از آن بی نیاز نخواهد بود، بلکه مقرب ترین و عارف ترین انسانها تا آخرین درجات سیر و سلوک به آن نیاز دارند.
(مهدوی یگانه، ۱۳۸۷،۲۹).
اما از برخی دیگر از احادیث قابل استنباط است که گریه بر امام حسین(ع) خود دارای اصالت و موضوعیت است. پیشوایان معصوم(ع) به حزن و اندوه، گریستن، تشکیل مجالس عزا، عزاداری، مرثیه سرایی، نوحه خوانی و … برای ایشان سفارش نموده و آن را عبادت و تقرب به پروردگار دانسته اند و حتی برای عزاداران و گریه کنندگان امام حسین(ع) طلب رحمت و آمرزش نموده و آنها را تکریم کرده اند. مثلا از امام صادق(ع) نقل شده است که:«نفس المهموم لظلمنا تسبیح و همه لنا عباده»: نفس کشیدن کسی که برای مظلومیت ما اندوهگین و غمناک است تسبیح و اندوه او برای ما عبادت است.(کلینی، ۱۳۸۷،ج۲،۲۲۶). هم چنین می فرماید:«لکل شی ء ثواب الا الدمعه فینا»: برای هر چیزی ثواب و پاداشی ( معین و مشخص ) است، مگر ثواب گریه و اشک برای ما اهل بیت. (قولویه قمی،۱۳۸۹، ۱۰۶). پیامبر(ص) فرمود:«یا فاطمه، کل عین باکیه یوم القیامه إلا عین بکت علی مصاب الحسین …»: ای فاطمه، همه چشمها در قیامت گریانند مگر چشمی که در عزای حسین اشک ریخته باشد… (مجلسی ،۱۴۰۳،ج۴۴، ۲۹۲). حتی ائمه(ع) نیز اشک خود بر آن حضرت را عطیه ای الهی می دانند، امام صادق(ع) در ضمن زیارتی خطاب به امام حسین(ع) می گوید:«… و أسآل الله الذی أبکی علیک عینی …»: از خدایی که دیده ام را بر تو گریان ساخت ، درخواست می نمایم … .( قولویه قمی،۱۳۸۹،۲۵۴). هم چنین در روایات از امر به تباکی سخن گفته شده است که این امر نیز می تواند حاکی از مطلوبیت گریه بر امام حسین ( ع ) باشد . امام صادق ( ع ) فرموده : ” إن لم یجئک البکاء فتباک ” : اگر گریه ات نیاید خود را به گریه وادار کن.
(کلینی،۱۳۸۷،ج۴،۲۹۴).
بنابراین گریه بر امام حسین(ع) خود دارای اصالت است، هر چند برای ما دوستان حسین(ع) گریه باید وسیله رشد، تعالی، تکامل و… باشد. اما ابعاد مکتب و دانشگاه گریه، منحصر در آن نیست و ما باید دریابیم که ابعاد دیگر این حقیقت در عالم ملکوت است که انسان های کامل و رهبران و امامان جامعه انسانی، خود به شدت در عزای حسین(ع) می گریند و ناله آنها همه آن عالم را به شور و غوغا می افکند. اگر فلسفه گریه بر ایشان صرفا در همان مفاهیم بالا خلاصه می شد، دیگر گریه فاطمه(ع) در آن عالم یا گریه امام عصر(ع) در هر صبح و شام چه فلسفه ای دارد؟ ابو بصیر گوید: امام صادق فرمود:«یا أبابصیر، إن فاطمه لتبکیه و تشهق، فتزفر جهنم زفره …»: «فاطمه چنان برای فرزندش گریه می کند و فریاد می کشد که فریاد و ناله جهنم بلند می شود».(مجلسی، ۱۴۰۳،ج۴۵،۲۰۸). در زیارت ناحیه مقدسه از ایشان نقل شده که:«و لاندبنک صباحا و مساء و لابکین علیک بدل الدموع دما»:« (اگر من نبودم تا تو را یاری کنم، اما) هر صبح و شام بر تو می گریم و اگر اشک چشمم تمام شود، خون خواهم گریست». (مهدوی یگانه، ۱۳۸۷،۱۶۱). کلام بزرگان نیز دلیلی دیگر بر اصالت داشتن گریه بر امام حسین ( ع ) می باشد.
میرزاابوالحسن شعرانی (ره) در ترجمه ” نفس المهموم ” می نویسد: ” این احادیث که در فضیلت گریه بر آن مظلوم گذشت حجتی است روشن بر آنها که نور خدا را خاموش خواهند.«وَ یَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُون‏»،(توبه/۳۲)،«ولى خدا جز این نمى‏خواهد که نور خود را کامل کند هر چند کافران کراهت داشته باشند».وراستی چنان است که هر کس بگرید و بگریاند یا خویش را گریان نماید ( تباکی ) بهشت او را واجب شود که گریه نشانه محبت است و محبت ناشی از ایمان و معرفت. و هیچ عملی آن پایه ندارد که ایمان، که جای ایمان دل است و مصدر اعمال جوارح. و ایمان و محبت اصل است و اعمال دیگر فرع آن. و عمل بی ایمان و محبت، چون پیکر بی روح است.
و هم نپنداری که گریه مستحب است و مستحبات را نباید این اندازه متوجه شد که عزاداری از شعائر امامت است و ملحق به اصول دین مانند اذان که همه طوایف اسلام گفتند اگر از مردم شهر اسلامی بانگ اذان شنیده نشود امام با آن مردم قتال کند تا صدا به اذان بلند کنند بانکه اذان مستحب است اما از شعائر نبوت است.
پس دوستان را باید فریب دشمنان نخورند و دست از ولای این خاندان بر ندارند و مومن را خردمند باید بود. ملاحده و زنادقه و پیروان آنان در این باب وسوسه می کنند و شبهات می افکنند و میان مردم منتشر می سازند و بدین وسیله خواهند رسم عزاداری را از میان شیعیان بر اندازند و کسی یاد خاندان رسول نکند و احکام دین نسخ گردد و سنت اسلام که رسم تازیان است بر افتد و رسم مجوس تازه گردد.
هیهات، مرد با آنکس محشور شود که او را دوست دارد و هر کس آتش پرستان را دوست دارد حشر او با آنان است و هر کس احیای سنت ملاحده خواهد حشر او با آنان است و هر کس خاندان رسول را دوست دارد، با رسول و آل او باشد.(قمی،۱۳۷۴،۵۱و۵۲).
فضیلت بکاء بر سیدالشهداء(ع) بالاتر از نماز شب است زیرا نماز شب عمل قلبی صرف نیست بلکه کالقلبی است ولی حزن و بکاء عمل قلبی صرف است به حدی که بکاء از علایم قبولی نماز وتر است. (رحمتی،۱۳۸۶،۱۰۲).
عوامل زمینه ساز گریه بر امام حسین ( ع )
برای اینکه ما بتوانیم برای امام حسین ( ع ) گریه کنیم و از آثار دنیوی و اخروی گریه بر ایشان بهره مند شویم، باید خود را از نظر روحی و روانی آماده کنیم و از عوامل زمینه ساز گریه بر آن حضرت غفلت نورزیم:

1. 1. شناخت و معرفت امام(ع): انسان تا نسبت به چیزی یا کسی شناخت نداشته باشد، نمی تواند به آن نزدیک شود و از ارزش آن آگاه گردد. از چیزهایی که ارزش عمل را بالا می برد، شناخت و معرفت است. معرفت به با امام حسین(ع)، اهداف، روش و نقش او در عالم هستی و حیات فردی و اجتماعی و سعادت دنیوی و اخروی ما از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در زیارات نیز بر این اصل سفارش شده است:«من زار الحسین(ع) عارفا بحقه…»: هر کس امام را زیارت کند ، به شرط اینکه او را بشناسد … .

1. 1. دلبسته امام(ع) شدن: راه تحصیل دلبستگی، معرفت و شناخت است. وقتی که معرفت حاصل شود، انسان خود به خود دلبسته امام و هدف و مکتب او می شود. بنابراین موقع ذکر مصیبت و سوگواریها، کسی که براساس معرفت، دلبسته ائمه(ع) شده باشد، به راحتی اشک از دیدگانش جاری می گردد . در زندگی روزمره و عادی نیز این حقیقت وجود دارد که چگونه فقدان شخصی که مدتی هر چند کوتاه با او زندگی کرده ایم، موجب غمگینی و ناراحتی می شود.

1. 1. ایجاد محبت امام ( ع ) در دل: دلبستگی ، محبت می آورد . هر چه انسان بیشتر کسی را دوست داشته باشد ، از خوشحالی او بیشتر خوشحال شده و از ناراحتی او بیشتر ناراحت می شود .

1. 1. تحصیل غم: دلبسته امام(ع)،از غم فراق و شهادت او غمگین می گردد. آنگاه که غم آمد و علت شد، خود به خود معلول پا به میان گذاشته و گریه بی چون و چرا ظاهر می شود.

(گروه مولفان ،۱۳۸۷،۳۱۴،۳۱۵).
۲-۸-شماری از کسانی که اهل گریه بودند
قرآن کریم از گریه برخی از پیامبران سخن می گوید. در اینجا به چند مورد اشاره می کنیم:‌
خدای نعالی گریه حضرت ابراهیم(ع) هنگام شنیدن آیات قرآن را یاد اور می شود و می فرماید:« وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ إِبْراهِیمَ إِنَّهُ کانَ صِدِّیقاً نَبِیًّا … إِذا تُتْلى‏ عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا»،(مریم /۴۱ و ۵۸) ،«در این کتاب از ابراهیم یاد کن که او بسیار راستگو و پیامبر خدا بود…وقتى آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى‏شد به خاک مى‏افتادند و سجده مى‏کردند، در حالى که گریان بودند». در جایی دیگر گریه بسیار را از فضایل ابراهیم(ع) می داند و می فرماید:« … ُ إِنَّ إِبْراهِیمَ لَأَوَّاهٌ حَلِیمٌ …»،( توبه /۱۱۴)،« ابراهیم مهربان و بردبار بود».باز می فرماید:« إِنَّ إِبْراهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوَّاهٌ مُنِیب‏ »،(هود/۷۵)،« چرا که ابراهیم، بردبار و دلسوز و بازگشت کننده (به سوى خدا) بود».
گریه ادریس ( ع ) هنگام شنیدن الهی : «‌واذکر فی الکتاب ادریس …. - …اذا تتلی علیهم آیات الرحمن خروا سجدا و بکیا » ،‌‌ ( مریم /۵۶-۵۸ ) .
منافات نداشتن گریه ادریس ( ع ) با مقام برگزیدگی وی از طرف خداوند :
« واذکر فی الکتاب ادریس انه کان صدیقا نبیا – اولئک الذین انعم الله علیهم من النبیین …واجتبینا اذا تتلی علیهم آیات الرحمن خروا سجدا و بکیا » ، ( مریم/ ۵۶- ۵۸ ) . هم چنین از گریه اسحاق (ع ) ، گریه ابراهیم ( ع ) ، گریه اسماعیل ( ع ) در همین آیات از سوره مریم یاد می شود .
اما در روایات شیعی بر اساس حدیثی از امام صادق ( ع ) ، از پنج نفر با عنوان بکائون ( گریه کنندگان ، بسیار گریه کنندگان ) سخن رفته است . از ایشان روایت شده است که«البکاؤون خمسه:آدم و یعقوب و یوسف(ع) و فاطمه بنت محمد(ص) و علی بن الحسین (ع).فاما آدم فبکی علی الجنه حتی صار فی خدیه امثال الاودیه.و اما یعقوب(ع) فبکی علی یوسف حتی ذهب بصره .و اما یوسف(ع) فبکی علی یعقوب حتی تاذی منه اهل السجن.فقالوا:اما ان تبکی بالنهار و تسکت باللیل و اما ان تبکی باللیل و تسکت بالنهار.و اما فاطمه بنت محمد(ص) فبکت علی ابیها حتی تاذی منها اهل المدینه و قالوا لها: قد آذیتنا بکثره بکائک.فکانت تخرج الی المقابر،مقابر الشهداء فتبکی حتی تقضی حاجتها ثم تنصرف.و اما علی بن الحسین(ع) فبکی علی الحسین عشرین سنه او اربعین و ما وضع طعام بین یدیه الا بکی »:«در دنیا پنج نفر بسیار گریه کرده اند : حضرت آدم و یعقوب و یوسف (ع) و حضرت فاطمه (ع) و علی بن الحسین (ع).
حضرت آدم (ع) برای بهشت آنقدر گریه کرد که جای اشک در صورتش نمایان بود . حضرت یعقوب (ع) از فراق یوسف (ع) آنقدر گریه کرد که چشمش را از دست داد .
حضرت یوسف (ع) برای پدرش یعقوب آنقدر گریست تا زندانیان از شدت گریه او ناراحت شدند.گفتند:‌یاروز گریه می کنی و شب ساکت می شوی یا شب گریه می کنی و روز ساکت می شوی. حضرت زهرا (ع) برای رسول خدا (ص) آنقدر گریست تا اهل مدینه را از گریه خود بیازرد . و اما علی بن الحسین(ع) بیست یا چهل سال گریه کرد.طعامی در مقابلش قرار نگرفت جز اینکه گریه کرد».(طبرسی،۱۳۸۹،ج۱، ۱۴۰).