اگر چه شواهد زیادی فرضیه بازار کارا را تأیید می‌کنند. با این وجود شواهدی نیز وجود دارد که بر خلاف کارایی بازار هستند. برخی از این شواهد عبارتند از:

▪ نسبت P/E

▪ اثر ژانویه

▪ اثر شرکت‌های کوچک

▪ اثر تقویمی (اثر ساعات مختلف روز، روزهای هفته و روزهای تعطیل)

▪ بی‌ثباتی بیش از حد و قابلیت پیش‌بینی

▪ واکنش بیش از حد بازار

▪ مالکیت شخصی و خود همبستگی‌های موجود

▪ استراتژی‌های ارزش(اقدام به خرید سهامی که دارای قیمت پایین‌تر نسبت به قیمت‌های قبلی، ارزش دفتری دارایی‌ها و… هستند)

▪ استراتژی‌های آنی(تشکیل پرتفوی مشابه بر اساس نتایج قبلی)

▪ قیمت‌گذاری پایین‌تر در عرضه های اولیه و عدم اجرای آن در بلند مدت‌

▪ عدم تاثیر سریع اطلاعات بر قیمت‌ها در برخی موارد

شرایط لازم برای کارایی بازار

شرایط بازار رقابت: برقراری شرایط بازار رقابت از ویژگی‌های بازار رقابت کارآ محسوب می‌شود، تعداد بسیار زیاد عرضه‌کننده و تقاضاکننده در بازار، آزاد بودن ورود و خروج به بازار برای همه مردم، نبودن مانع برای ورود و خروج از نشانه های یک بازار رقابتی است . موجود و در دسترس بودن اطلاعات با کمترین هزینه ممکن و انعکاس به موقع و سریع اطلاعات بر روی قیمت اوراق بهادار: از ویژگی‌های بازار سرمایه کارآ این است که اطلاعات باید به سرعت و فوریت و با حداقل هزینه به اطلاع دست‌اندرکار آن بازار برسد. معامله در این بازار گران نیست. یعنی هزینه انجام معامله در صورت وجود باید بسیار اندک باشد.

هیچ معامله‌گری بازار را تحت‌نفوذ نگیرد: قدرت هیچ معامله‌گری در حدی نیست که بازار را زیر نفوذ خود بگیرد و تاثیر مهمی بر آن بگذارد.

وام‌گیری و وام‌دهی به نرخ جاری بازار: در این بازار هر کس می‌تواند به نرخ‌های رایج بازار مالی (نرخ رایج بهره) قرض بدهد و قرض بگیرد. این مورد به معنی عدم وجود هزینه های معامله کردن و مالیات در بازار هم هست.

تعدیل قیمت به‌سرعت انجام می‌شود; انعکاس اطلاعات روی قیمت‌ها فوری است; در بازار کارآ، تعدیل قیمت‌ها به سرعت انجام می‌شود. افراد زیادی که در این بازارحضور دارند اطلاعات را دریافت و ارزیابی می‌کنند و ارزش اطلاعات جدید را پیدا و سریعا اقدام به خرید و فروش اوراق می‌کنند که سبب انعکاس سریع اطلاعات موجود روی قیمت‌ها می‌شود.

وجود ابزار مالی کافی: در یک بازار کارآ، ابزارهای مالی بسیار گسترده‌ای وجود دارد که هر یک نقش خاصی بر عهده دارند و هریک شکافی را در بازار پر می‌کنند.

عدم تحقق هر یک از شرایط فوق با توجه به درجه اهمیت آن می‌تواند سبب ناکارآ بودن بازار سرمایه شود.

احساس اطمینان معامله‌کننده در نزدیک بودن به ارزش ذاتی: اعتماد عمومی به منصفانه بودن یعنی مشارکت‌کنندگان در بازار احساس می‌کنند که قیمت اوراق بهادار، به ارزش ذاتی آن نزدیک و عادلانه است.

ویژگی‌های بازار کارا

– قیمت اوراق بهادار در برابر اطلاعات جدید به صورتی سریع و دقیق واکنش نشان دهد

– تغییر در بازده مورد انتظار بر اساس صرف ریسک و نرخ بهره متعلق به دوره‌ های زمانی گذشته مورد توجه قرار می‌گیرد.

– تغییر در قیمت سهم بر اساس سایر رویدادهای تصادفی مورد بحث قرار می‌گیرد.

-هیچ قاعده داد و ستدی نمی‌ تواند از طریق تجربیات شبیه سازی شده، بازده بهتری به دست آورد.

– سرمایه‌گذاران متخصص نمی‌توانند به صورت فردی یا گروهی به بازدهی‌ های برتر یا بیشتر دست یابند.

تحلیل فرضیه بازار کارا

بازار کارا بازاری است که در آن اطلاعات با سرعت بالایی بر قیمت سهام تاثیر می‌گذارد و قیمت‌ها خود را با توجه ‌به این اطلاعات تعدیل می‌کنند. در واقع بازار کارا به سرمایه‌گذاران این اطمینان را می‌دهد که همه آن‌ ها از اطلاعات مشابهی آگاهی دارند، پس بازار کارا، بازاری است که بازتاب‌دهنده آن اطلاعاتی است که در بازار موجود است و راهنمای سرمایه‌گذاران است. مفهوم بازار کارا بر این فرض استوار است که سرمایه‌گذاران در تصمیمات خرید و فروش خود تمامی اطلاعات مربوط را در قیمت سهام لحاظ خواهند کرد و قیمت سهام شاخص خوبی برای تعیین ارزش سرمایه‌گذاری است.

فاما و دیگران(۱۹۶۹) بازار کارا را بازاری تعریف کردند «که به سرعت با اطلاعات جدید تطبیق پیدا می‌کند» گرچه تطبیق با اطلاعات جدید یک مشخصه مهم در بازار کاراست، اما تنها مشخصه آن نیست. در یک بازار کارآی اطلاعاتی، اگر انتظارات و اطلاعات همه مشارکت کنندگان در بازار به خوبی توسط قیمت‌ها منعکس شود، تغییر قیمت ها غیرقابل پیش‌بینی هستند. فاما(۱۹۷۰) این عقیده را چنین بیان کرد: «یک بازار که در آن همواره قیمت ها همه اطلاعات در دسترس را به طور کامل منعکس می‌کنند، کارا نامیده می شود.بازار کارا به بازاری اطلاق می شود که درآن قیمت اوراق بهادار از قبیل قیمت سهام عادی منعکس کننده تمام اطلاعات موجود در بازار می‌باشد.

کارا بودن بازار از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که در صورت کارا بودن بازار سرمایه، هم قیمت اوراق بهادار به درستی و عادلانه تعیین می شود و هم تخصیص سرمایه به صورت مطلوب و بهینه انجام می شود.

فرضیه بازار کارا به مفهوم «گام تصادفی» نزدیک است، منطق این مفهوم این است که اطلاعات موجود در بازار به شکل تصادفی و غیر قابل پیش‌بینی (با انتظارات هم‌جهت یا غیرهم‌جهت) هستند؛ در نتیجه تغییرات قیمت سهام نیز در بازارهای کارا باید تصادفی باشد. بازار کارا حافظه ندارد این تعبیر ‌به این معنی است که از قیمت‌های دیروز ‌در مورد قیمت‌های فردا نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد.

فرضیه کارایی بازار سرمایه برای اولین بار در سال ۱۹۶۵ توسط فاما مطرح شد. طرح این نظریه از آن رو بود که ‌به این پرسش اساسی پاسخ گوید: «آیا بازار سهام در کسب و پردازش اطلاعات به طور جامع عمل می‌کند؟» در واقع کارا بودن بازار سرمایه ابتدا در حوزه مدیریت اقتصادی مطرح شد و چندی بعد به تمامی حوزه های تخصصی مالی تسری یافت.در معاملات امروز بورس، علاوه بر قیمت، قدرت تحلیل گری نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در واقع هر خریدار باید بتواند از روی قیمت های موجود، چکیده ای از گذشته و پیش‌بینی آینده آن را دریابد (راعی ۱۳۸۷ ).

در ادبیات بورس، بازاری کارآمد است که قیمت اوراق بهادار آن در هر لحظه، برآوردی از ارزش نقدی اوراق در آینده- با در نظر گرفتن ریسک سرمایه گذاری- ‌بر اساس تاثیر تمامی اطلاعات مرتبط باشد. بر این اساس قیمت اوراق بهادار انعکاس کاملی از تمامی اطلاعات موجود است (سلیمی ۱۳۸۹ ).