این آیات زمانی نازل شده‌اند که شاعران هدایت فکری جامعه را چه در مجالس عیش و عشرت و فساد و چه در میادین جنگ‌های غیر انسانی عهده دار بودند. به این ترتیب، این آیات، هم شعر و شاعری رایج در آن دوران که عاری از ذکر خدا بوده‌اند را نفی می‌نمایند و هم ساحت مقدّس پیامبر خدا و کلام الهی را از شاعر و شعر بودن تنزیه می‌کنند، ولی در ادامه دشمنی و عناد خود، دریافتند که سخنان رسول خدا صرفاً خواب‌ها و اوهام پریشان نبوده بلکه مایه‌هایی از واقعیت را دارد، به همین جهت از ادعای خود تنزّل کرده و مدعی شدند که گفته‌های محمد واقعیت‌هایی دارد ولیکن ساخته و پرداخته‌ی خود او بوده و از ناحیه خدا نیست. اما در ادامه مواجهه پیامبر با کفار، مقاومت آنها یک پایه دیگر شکسته و به واقع کفار، در این مقام تسلیم شده و پذیرفته‌اند که گفته‌های پیامبر، می‌تواند ارتباطاتی با خدا پیدا کند ولی در تبلیغات خود معتقد بودند که ظاهراً سخنانِ محمد به خدا ارتباط دارد، ولیکن گفته‌های وی برآمده از استعداد شعر و شاعری اوست، زیرا کافران خود نیز در اتهام شعر و شاعری، متوجه این حقیقت بودند که شعر و شاعری بهره‌ای از واقعیت دارد ولی در عین حال به لحاظ مبنایی از آمیختگی ذاتی شعر با خیال نیز، اطلاع کافی داشتند در نتیجه این دوگانگی خیال و واقعیت بود که به عنوان اتهام شعر و شاعری، دست مایه‌ی کافران جهت وهنِ سخنان پیامبر و قرآن کریم، قرار گرفته بود (طباطبایی ۱۳۷۴، ۲۸-۱۹).
رفع اتهام شعر از قرآن: الف: «وما عَلَّمْناهُ الشِّعْرَ وَما یَنْبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ وَ قُرْآنٌ مُبِینٌ -لِیُنْذِرَ مَنْ کانَ حَیًّا وَ یَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْکافِرِینَ»؛ و نه ما او را شعرآموختیم و نه شاعری شایسته مقام اوست بلکه این کتاب ذکر (الهی)و قرآن روشن است تا هرکه زنده است او را با آیاتش پند دهد و بر کافران وعده عذاب حتم ولازم گردد (یس‌/ ۷۰-۶۹).
البته این نگاهِ قرآن به شعر، به طور اخص، به شعر رایج دوره جاهلی که اخلاق و معنویات در آن تا حد زیادی مهجور بوده می‌باشد. جمله مزبور مى‌‏خواهد زمینه یک احتمالى را که ممکن است کسى بدهد، منتفی سازد و حاصل آن این است که؛ خیال نکنید این که ما به وى شعر نیاموخته‏ایم نقصى براى اوست، بلکه براى او کمال و مایه بلندى درجه، و نزاهت ساحت اوست، نزاهت از ننگى که متخصصین این فن دارند، که با الفاظ، معانى را آرایش داده و با تخیلات شعرى معانى را تزیین مى‌‏کنند، آن هم تخیلات کاذب، که هر چه دروغش دقیق‌‏تر باشد، شعرش ملیح‌‏تر و دل‌‏پسندتر مى‏‌شود. و نیز کلام خود را برطبق آهنگ‌‏هاى موسیقى در مى‌‏آورند تا در گوش خوش‌تر آید و چنین کارى شایسته مقام رسول خدا (ص) نیست و چگونه می‌تواند شایسته او باشد، با اینکه او فرستاده خداست، و آیت رسالت و متن دعوتش قرآن است که کلامى است در بیان خود معجزه و نیز ذکر است و قرآن مبین… قرآن شعر نیست، و قرآن چیزى جز ذکر و خواندنى آشکارا نیست.
با توجه به نظر علامه طباطبایی در می‌یابیم که قرآن شعر نبوده و اساساً، با شعر ناسازگار می‌باشد بلکه قرآن به تعبیر خود آیات ذکر و مبین است. قرآن مایه‌ی یاد آوری بوده و حاوی آیات متعددی است که یک شبکه منسجم، مستحکم و به هم پیوسته‌ای از محکمات و متشابهات را فراهم آورده که برخی بیانگر و آشکار کننده برخی دیگر است ولی در مقابل، در جوهر و ذات شعر «یادکرد» وجود نداشته و از همین نقطه، ما درمی‌یابیم که شعر، شأن ذاکرانه ندارد و به علاوه اینکه؛ شعر، شأن به هم پیوستگی نیز ندارد. زیرا هیچگاه بنا نبوده شعر حتماً یک مجموعه‌ی به هم پیوسته‌ای باشد که کامل‌ با یکدیگر سازگاری داشته باشد بلکه همواره احتمال تناقض در آن وجود دارد (طباطبایی ۱۳۷۴، ۱۶۲-۱۶۱).
ب: لفظ شاعر و شعرا هم در قرآن کریم به شکل منفی آمده است: «انَّه لَقَولُ رَسُول ٍ کَریمٍ وَ ما هُوَ بِقَولِ شَاعِر ٍ قَلِیلاً مَّا تومِنُونَ. وَلا بِقولِ کاهِن قَلِیلاً مَّا تَذَکَّرُونَ» (الحاقّه/ ۴۲-۴۰). در این آیه شعر بودن قرآن را نفى مى‏کند، چون آورنده آن که رسول خدا است تا به آخر عمر حتى یک شعر نسرود، تا چه رسد به اینکه شاعر باشد. شعر ممکن است غایت ذکری داشته باشد ولی بنا نیست ذاکر باشد و ممکن است شعر واجد زیبایی باشد ولی در عین حال هیچگاه در پی تذکر عدالت، پاکی، رستگاری، شقاوت و… نباشد. ولی در سوی دیگر بنای قرآن بر ذکر خلاصه شده و در حقیقت؛ این ذکراست که، جوهره قرآن و کلام الهی را بنیان می‌دهد.
به دلیل اینکه شعر متضمن خیال بوده و کلام خدا در قرآن حاکی از این است که قرآن از خیال و آثار و لوازم آن متمایز بوده و بر همین مبنا و طبق آیات، قرآن خود را از خیال و آنچه که از خیال انگیزی بهره می‌برد یعنی شعر دور می‌سازد. داور نهایی در دستیابی به نظر قرآن و به تبع علامه در رابطه با شاعری هنرمند آیات ۲۲۴ تا ۲۲۷ سوره شعراء خواهد بود.
قرآن کریم در اینجا سخن شاعر را در کنار سخن کاهن و پیش گو قرار می‌دهد؛ اما قطعاً شعری که همراه با اخلاقیات و معنویات باشد، از این قاعده مستثنی می‌شود و شعری که به امور باطل و گمراه کننده می‌پردازد، پیروان و طرفداران این نوع شعر و شاعران جزء گمراهان و سرگردانان محسوب می‌شوند: «وَ الشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ أَ لَمْ‌تر أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وادٍ یَهِیمُونَ وَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ ما لا یَفْعَلُونَ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ ذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیراً وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا‌ای مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ» (الشعراء/ ۲۲۷-۲۲۴).
(آیه ۲۲۴) در این آیه به پاسخ یکى دیگر از تهمت هاى کفار به پیامبر اسلام (ص) که او را شاعر مى‏خواندند، مى‏پردازد که مى‏گوید: خط مشى پیامبر از خط شعرا جداست، شعرا در عالم خیال و پندار حرکت مى‏کنند و او در عالمى مملو از واقع بینى براى نظام بخشیدن به جهان انسانى (شیرازی ۱۳۷۴، ۴۰۵). شعراء غالباً طالب عیش و نوشند و در بند زلف و خال یار، مخصوصاً شاعرانى که در آن عصر و در محیط حجاز مى‏زیستند چنانکه از نمونه اشعارشان پیداست و به همین دلیل «شعرا (کسانى هستند که) گمراهان از آنها پیروى مى‏کنند» (وَ الشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ) (آیه ۲۲۵). سپس به دنبال آن این جمله را اضافه مى‏کند: «آیا ندیدى که آنها در هر وادى سر گردانند»؟! (أَ لَمْ‌تر أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وادٍ یَهِیمُونَ) آنها غرق پندارها و تشبیهات شاعرانه خویشتند، حتى هنگامى که قافیه‏ها آنها را به این سمت و آن سمت بکشاند، در هر وادى سر گردان مى‏شوند.
هنگامى که از کسى راضى و خشنود شوند او را با مدایح خود به اوج آسمان‌ها مى‏برند، هر چند شیطان لعینى باشد! و هنگامى که از کسى برنجند چنان به هجو او مى‏پردازند که گویى مى‏خواهند او را به اسفل السافلین بکشانند، هر چند موجودى آسمانى و پاک باشد (آیه ۲۲۶). به علاوه شاعران معمولاً مردان بزمند نه جنگاوران رزم، اهل سخنند نه عمل، لذا در این آیه اضافه مى‏کند: «و (آیا نمى‏بینى که) آنها سخنانى مى‏گویند که عمل نمى‏کنند» (وَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ ما لا یَفْعَلُونَ). اما پیامبر اسلام (صلّى اللّه علیه و آله) سر تا پا عمل است، و حتى دشمنان او وى را به عزم راسخ و استقامت عجیبش و اهمیت دادن به جنبه‏هاى عملى مسائل مى‏ستایند شاعر کجا و پیامبر اسلام کجا؟(آیه ۲۲۷). ولى از آنجا که در میان شاعران افراد پاک و هدفدارى پیدا مى‏شوند که اهل عمل و حقیقتند و دعوت کننده به راستى و پاکى هر چند از این جور شاعران در آن محیط کمتر یافت مى‏شد قرآن براى این که حق این هنرمندان با ایمان و تلاشگران صادق، ضایع نگردد، با یک استثنا صف آنها را از دیگران جدا کرده، مى‏گوید: «مگر کسانى که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده ‏اند» (إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ).
شاعرانى که هدف آنها تنها شعر نیست، بلکه در شعر، هدفهاى الهى انسانى مى‏جویند، شاعرانى که غرق در اشعار نمى‏شوند و غافل از خدا، بلکه «خدا را بسیار یاد مى‏کنند» و اشعارشان مردم را به یاد خدا وا مى‏دارد (وَ ذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیراً). «و به هنگامى که مورد ستم قرار مى‏گیرند (از این ذوق خویش) براى دفاع از خویشتن (و مؤمنان) به پا مى‏خیزند» (وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا).
و به این ترتیب چهار صفت براى این شاعران با هدف بیان کرده: «ایمان»، «عمل صالح» «بسیار به یاد خدا بودن» و «در برابر ستم‌ها به پا خواستن و از نیروى شعر براى دفع آن کمک گرفتن» (شیرازی ۱۳۷۴، ۴۰۶).
و از آنجا که بیشتر آیات این سوره دلدارى به پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله) و مؤمنان اندک آن روز در برابر انبوه دشمنان است و نیز از آنجا که بسیارى از آیات این سوره در مقام دفاع از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در برابر تهمت‌هاى ناروا نازل شده، سوره را با یک جمله پر معنى و تهدیدآمیز به این دشمنان لجوج پایان داده، مى‏گوید: «آنها که ستم کردند به زودى مى‏دانند که بازگشتشان به کجاست» و سرنوشتشان چگونه است‌! (وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا‌ای مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ).
امام جعفر صادق (ص) در تفسیر چهار آیه آخر سوره‌ی شعراء، مصداق آن را شاعرانی از کفار دانسته‌اند مثل: «عبدالله ابن الزبعری – هبیره ابن ابی وهب – مسافع بن عبد مناف – عمروبن عبدالله الجمعی – امیه ابن ابی الصلت» که همگی پیامبر را هجو کرده بودند و مردم نادان به وقت انشای اشعار هجو آمیز از آنان پیروی می‌کرد (علوی نژاد ۱۳۸۲، ۴۵).
دکتر طه حسین (۱۳۰۷ – ۳۹۱ هـ) روشنفکر برجسته‌ی معاصر جهان عرب، از شاگردان الاستاد الامام محمد عبده و امیل دورکهیم فرانسوی ملقب به «عمید الادب العربی» در دو کتاب خود درباره‌ی نثر ویژه و منحصر به فرد قرآن می‌گوید: شما می‌دانید که قرآن نثر نیست کما اینکه شعر هم نیست بلکه آن قرآن است و ممکن نیست که به اسمی غیر از این نامیده شود. شعر نیست و این واضح است زیرا که قرآن مقید به قیود شعری نیست، و نثر نیست زیرا که قرآن مقید به قیود خاصی است که در غیر آن یافت نمی‌شود و این قیودی است که متصل می‌شود. بعضی از آن به اواخر آیات و بعضی دیگر مخصوص به آن نغمه‌ی موسیقی خاص قرآنست. پس نه شعر است و نه نثر. اما آن (کتابی است که استوار شده است، سپس آشکار شده از حانب حکیم آگاه) پس ما نمی‌توانیم بگوییم که قرآن نثر است همانگونه که نمی‌توانیم بگوییم که شعر است (ابوزید ۱۳۸۰، ۲۴۴).
و در موضعی دیگر از کتاب خود از ویژگی‌های نثر قرآن این گونه یاد می‌کند:
عرب قبلاً هیچ سخنی مانند قرآن نشنیده بود. این کتاب دارای نظم و اسلوب منحصر به فرد و اعجازی بی‌همتا و مخصوص است که عرب هرگز نتوانسته مثل آن را بیاورد. قرآن نه شعر است و نه نثر، بند به بند، آیاتی است که ویژگی خاص خود را دارد. زیبایی لفظ و شیوایی سبک و اسلوب و انسجام و همایش نظام گفتاری آن در حدی است که انسان را از خود بی خود می‌کند و بر اندیشه و روح آدمی فائق می‌آید، به گونه‌ای که خواننده و شنونده در برابرش خشوع می‌کند. این همه از زبان مردی است که هرگز خواندن و نوشتن نیاموخت! (طه حسین ۱۹۶۶، ۱۵۱‌– ۱۴۴). عجیب است که رابطه‌ی قرآن با شعر از یک سو رابطه‌ای بر اساس شباهت است به لحاظ اشتراک در زبان و از سوی دیگر رابطه‌ای بر اساس تفاوت و اینگونه برخورد و تعامل دو سویه [نفی و اثبات] رابطه‌ای دیالکتیکی را بین آن دو سبب شده است که دقیقاً ریشه در مفاهیم و تصورات اساسی فرهنگ و بالاخص فرهنگ عربی دارد (ابوزید ۱۳۸۰، ۲۴۵).
“ادونیس‌” نیز معتقد است که اسلام ابتدا شعر را رد می‌کرد (ادونیس ۱۹۷۴، ۱۵۸). اما وقتی که شعر با بهره گرفتن از جایگاهی که داشت توانست در شرایط مختلف به خدمت دین در بیاید و اهداف آن را نشر و توسعه دهد، دین نیز شعر را به موضوعات ارزشمند سوق داد و بسیاری از موارد به آن رنگ و لعاب دینی و اسلامی بخشید. نتیجه کلی آن که از نگاه قرآن چنانچه شعر و شاعری، در خدمت فساد و تباهی نباشد و سبب گمراهی مردمان نشود، مشروع و پذیرفتنی است و اگر محتوای آن، پند و اندرز و امور سازنده دیگر، مانند ذکر فضایل و مناقب اهل بیت (ع) و بیان مصایب ایشان باشد، مورد تشویق و ترغیب است.

فصل چهارم:

نقد در قرآن کریم

۴-۱- تأثیر قرآن بر جامعه جزیره العرب

بررسی تأثیر قرآن در میان مردم از جهات مختلفی قابل بررسی است؛ توجه به جهت‏گیری نخستین آیاتی که نازل شده، می‏تواند گوشه‌ای از تأثیرگذاری قرآن را بر مردم نشان دهد. می‏دانیم که بسیاری از مردم تنها با شنیدن شماری از آیات، اسلام را می‏پذیرفتند.
جامعه جاهلی جزیره ‏العرب، جامعه‌ای بسته و گرفتار رکود و جمود بود. جامعه‌ای بود که نشان از فرهنگ و اندیشه نداشته و جز آداب و عادات، هیچ نوع ابزار تربیتی فکری از قبیل مدرسه و کتابخانه نداشت. جامعه جاهلی حیات خود را مدیون تقلید از گذشتگان بود. از پل تقلید بود که همه ارزش‌های نسل گذشته به نسل جدید می‏رسید و همین تعلق آنها به گذشته، دلیل بر حقانیت آنها بود. این جمود بر گذشته، مانع عمد‌ه‌ای بر سر راه رشد و تعالی آنان به حساب می‌‏آمد. آنان دگرگونی را نمی‌‏پذیرفتند و این عین جمود بود. یکی از سد‌های موجود در جامعه جاهلی جزیره ‏العرب که مانع بزرگی برای رشد فکری آنان محسوب می‏شد «حس نگری» اعراب و فقدان «اندیشه عقلی» در میان آنان بود. اعراب تنها آنچه را به چشم سر می‏دیدند، می‌‏پذیرفتند و از حقایقی که با دیده عقل قابل درک ودیدن است، محروم بودند. به همین دلیل بود که عقاید توحیدی پدرشان ابراهیم (ع) را به کناری نهاده و بندگی مشتی چوب و سنگ را که خود ساخته بودند، پذیرفتند. دکتر جواد علی با توجه به این نگرش مادی در میان آنان، تحول آنان را از اعتقاد به توحید به عبودیت و بندگی، بت‌های ملموس و محسوس توجیه می‏کند. قرآن کوشید تا بینش حسی آنها را در سطحی فراتر برده زمینه‏‌های تعقّل و تفکر را در میانشان ایجاد کند و بدین ترتیب آنان را با آیات آفاقی و انفسی آشنا سازد. قرآن اعتقاد به «غیب» را در کنار اعتقاد به «شهادت» مطرح کرده و پایه دین را که همان اعتقاد به غیب است، تقویت نمود. البته قرآن اندیشه حسّی را به کناری ننهاد بلکه آن را به گونه ‌های هدایت کرد تا از راه تأمل در آن، عقل تقویت شود و از آن طریق راه به سوی خدا و غیب برد. آیات زیادی را در قرآن می‏شناسیم که مردم را دعوت به شناخت آیات آفاقی کرده است. نفس اینکه قرآن یک «معجزه فکری» بوده در تقویت ابعاد اندیشه و تعقل تأثیر چشمگیری داشت. زمانی‏که مشرکان معجزات حسی می‏خواستند، خداوند از آنان می‏خواست تا در همین قرآن تأمل کنند و حقانیت اسلام را دریابند. تمجید قرآن از علم و آگاهی و بکار بردن مفاهیم گسترد‌های که در حول و حوش فهم و درایت است، نشانی است بر حرکت تبلیغی گسترده قرآن در باز کردن راه اندیشه و تعقل، راهی که در نهایت تمدن عظیم اسلامی را پدید آورد (علی۱۹۷۰، ۲۶۸).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

قرآن کریم فقط کتاب تاریخی نیست، قرآن به عنوان یک کتاب جامع و متقن برای تمام ابعاد زندگی انسان نازل شده است، و بعد از نزول قرآن تمام علوم تحت تأثیر قرآن قرار گرفته‌اند، زندگی انسان (مسلمان) بعد از نزول قرآن تحت تأثیر عمیق قرآن قرار گرفته است، در جزیره العرب به برکت نزول قرآن و دین اسلام یک انقلاب عظیم اجتماعی با تمام ابعادش روی داد، ‌از مردم جزیره العرب که زندگی فصاحت ‌باری داشته و غرق در جهالت و تاریکی محض بودند و سقوط ارزشها بر تمامی جزیره العرب چنان سیطره داشت که عواطف انسانی و رحم و مروت به انحطاط رسیده بود که پدران با دست خود خاک بر روی دختران خود می‌ریختند. جنگ و خونریزی از رسوم و هنجارهای اجتماعی شده بود، تمام ابعاد زندگی عرب از آداب فردی مثل غذا خوردن و لباس پوشیدن تا بهداشت و نظافت همه در پایین‌‌ترین حدّ آن تنزل یافته بود، اساس کار پیامبر اسلام قرآن بود که به تدریج بر آن حضرت نازل می‌شد و بر اساس آن پیامبر (صلّی الله علیه و آله) امور مردم عربستان را سامان می‌داد و هنجارهای ناپسند را با حرکتی آرام و تدریجی و ابتدائاً از خود و خاندان خود آغاز کرد و عده‌ای را جذب نمود. «وَ َانذِر عَشِیرَتَکَ الاقرَبِین» (شعراء / ۲۱۴). در روند این جریان برخوردهای اجتماعی تندی نیز با پیامبر به خاطر پا فشاری بر سنن گذشته جاهلی نمودند، ولی شیوه رفتار پیامبر به قدری حساب شده و منطقی و حکیمانه بود که در نهایت فراتر از جامعه خویش از او استقبال نمودند و پیامبر از استقبال آنها بهره جست و در برابر تمام حوادث و تلخی‌ها منطق هدایت و بردباری را از دست نداد. سرانجام پیروزی با او بود که توانست بر اساس همین قرآن انقلاب بزرگ و همه جانبه را ابتدا در عربستان و بعد در تمام دنیا توسط استمرار دهندگان راه او و تفسیرکنندگان واقعی قرآن انجام دهد و یک دگرگونی عظیم و فراگیر را بر تمام دنیا گسترش دهد. بعد از آن در جهان اسلام همه از قرآن تأثیر گرفتند و رحم و مروت به انحطاط رسیده بود. قوم عرب فطرتاً معتقد به خدای یگانه و آفریننده‌ی جهان هستی بودند چنانکه خداوند به پیامبر می‌فرماید:
«وَ لَئِن سَألتَهُم من خَلَقَهُم لَیَقُولُنَّ اللهُ»؛. اگر از آنها سؤال کند که چه کسی خالق ایشان است، آنها در پاسخ خواهند گفت: خدای یکتا (زخرف/ ۸۷).
اما بر اثر ضعف فکری و دور افتادن از عهد نبوت، واسطه‌‌هایی موهومی و بی‌ اساس را میان خود و خدا پذیرفتند که ساخته و پرداخته‌ دست خودشان بود و آنها را منشأ سود و زیان خود می‌دانستند، از این رو آنها را در تدبیر امور کائنات با خداوند سبحان شریک می‌دانستند. کار اعراب جاهلی به آنجا رسیده بود که سنگ را به طور کلی مقدس و برخوردار از الوهیت می‌دانستند.
این تصور کلی از بت‌پرستی و شرک در عصر جاهلیت کافی است تا تصور کنیم کار انسان آن عصر در پستی و فرومایگی به کجا کشیده بود، و تا چه اندازه از کرامت انسانی تنزل کرده بودند. بدون شک، بت‌پرستی و شرک، در ژرفای روح و اندیشه‌ آدمی رسوخ کرده و کرامت انسانی را از او دور می‌سازد. البته اعتقاد و گرایش به بت ‌پرستی و پرستش پادشاهان و پیشوایان قومی و دینی در دیگر نقاط جهان نیز رواج داشت و تنها به جزیره العرب منتهی نمی‌شد.
در این فضای بت‌زده‌ی جهنمی، قرآن کریم آمد تا انسان را از حضیض ذلت و زبونی به اندیشه‌ی بندگی خالص و عزت و انسانیت بازگرداند. قرآن توانست بر بت‌پرستی با اشکال گوناگون آن پیروز شود و ایمان به خدا را نه فقط در محدوده‌ نظر و شعار بلکه در تمامی ابعاد زندگی انسان جاری سازد (مطهری ۱۳۷۸، ۷۱-۷۰).
جماعت عرب جاهلی از سطح بسیار پایینی از سواد و فکر برخوردار بودند و به همین جهت، اساطیر و خرافات فراوانی میان آنها رواج داشت. با نزول قرآن کریم، دوره‌ی آن عقاید و خرافات به سر رسید و آن موهومات و اساطیر باطل، جای خود را به خردورزی و تفکر راستین و ناب اسلامی داد. قرآن کریم در آیه‌ ۱۷۰ از سوره بقره به این فراخوانی اعراب به سوی تفکر و ایمان راستین اشاره می‌کند. قرآن به گونه‌ای خاص، همگان را به اندیشیدن در زوایای گوناگون آفرینش و تأمل در رمز و راز جهان تشویق نمود و انسان را به جای آن سرگرمی‌های خرافی و اساطیر بی‌پایه، در راستای این جهت‌گیری شایسته قرار داد.
خداوند در قرآن مجید دورنماى عهد جاهلیت و زندگى فلاکت بار ملت عرب را پیش از بعثت پیغمبر خاتم و نزول قرآن خطاب به اعراب مسلمانى که آن ایام را به خاطر داشتند بدین گونه یادآور مى‏شود:
«وَ اعتَصِموُا بِحَبلِ الله جمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا، وَ اذکُرُوا نِعَمتَ الله عَلَیکُم اذ کُنتُم أعدَاء فَالَّف بَینَ قُلُوبِکُم فَاصبَحتُم بِنِعمَتِهِ اخوانًا، وَ کُنتُم عَلَى شَفَا حُفرَهٍ مِنَ النَّارِ فَانقَذَ کُم مِنهَا کَذَلِکَ یُبَیِنُ الله لَکُم ءَایَتِهِ لَعَلَّکُم تَهتَدُونَ»؛ همه با هم چنگ زنید به ریسمان محکم خداوند (دین اسلام) و به یاد آورید نعمت ‏خداوند را برخود، در زمانى که با هم دشمن بودید، و خدا دلهاى شما را به هم پیوند داد و با هم برادر شدید. زمانى که بر لب پرتگاه نادانى و گودالى از آتش فساد اخلاق قرار داشتید، و با فرستادن پیامبر خاتم شما را از آن ورطه نجات داد. (آل عمران/ ۱۰۳).
و مى‏فرماید: «هُوَ الَّذى بَعَثَ فِى الأُمِّیّنَ رَسُولًا مِنهُم یَتلُوا عَلَیهِم ءَ ایَاتِهِ وَ یُزَکِّیهِم وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَ الحِکمَهَ وَ إِن کَانُوا مِن قَبلُ لَفِى ضَلالٍ مُبِینٍ»؛ خدائى که موجودات آسمانها و زمین، او را به عظمت ‏یاد مى‏کنند کسى است که پیغمبرى در میان مردم قریش برانگیخت تا آیات الهى را بر آنها تلاوت کند و از رذائل اخلاقى پاک گرداند و دانش کتاب آسمانى و حکمت را به آنان بیاموزد، زیرا آنها قبلاً در گمراهى آشکارى به سر مى‏بردند (جمعه/ ۲).
امیرالمؤمنین على (علیه السلام) که دوران جاهلیت را دیده بود، و بیش از هرکس پیغمبر را مى‏شناخت و از تأثیر بعثت آن حضرت چنان که باید آگاهى داشت، مى‏فرماید: «خداوند محمد را فرستاد تا جهانیان را از راه و رسمى که پیش گرفته بودند بر حذر دارد، و امین وحى خود قرار دهد و شما اى ملت عرب‌! بر بدترین آیین‏ها دل خوش داشتید و در بدترین نقطه روى زمین به سر مى‏بردید، و در میان صخره‏هاى خشن و مارهاى خطرناک زندگى مى‏کردید. آب‌های آلوده مى‏نوشیدید و غذاى ناگوار مى‏خوردید. خون یکدیگر را مى‏ریختید و پیوند خود را از نزدیکان مى‏بریدید. بت‏ها در میان شما برپا، و گناهان، شما را فراگرفته بود (نهج البلاغه/ ۲۶).
و باز امیرالمؤمنین (علیه السلام) مى‏فرماید: «خداوند پیغمبر خاتم را هنگامى مبعوث کرد که مردم سخت گمراه گشته و در حیرت و سرگردانى به سر مى‏بردند، و در فتنه و فساد فرو رفته بودند، هوا و هوس از هر سو آنها را فرا گرفته و خود پرستى و تکبر دچار لغزش و انحطاط کرده، و نادانى عهد جاهلیت آنها را پریشان و خوار نموده بود. به طورى که در کار خویش حیران و سرگردان و مبتلا به جهل و نادانى شده بودند» (نهج البلاغه/ ۹۴).

۴-۲- اسلوب نقد قرآنی

واژه نقد و انتقاد در قرآن مجید چه به صورت اسمی و چه به شکل فعلی نیامده است؛ ولی می‌توان به آیاتی ارجاع داد و استشهاد کرد که حاوی بار و مضمون نقد و انتقادند؛ به ‌عبارت دیگر گرچه آیات به صورت مطابقی دلالت بر نقد و انتقاد ندارند، ولی به ‌صورت غیر مطابقی می‌توانند در بحث نقد مورد توجه قرار گیرند؛ به ‌عنوان شاهد در سوره زمر/ ۱۸‌ـ ۱۷ می‌خوانیم: «فَبَشِر عِبَادِ الَّذِینَ یَستَمِعوُنَ القَولَ فَیَتَّبِعُونَ أَحسَنَهُ، أُولَئِکَ الَّذِینَ هَدَیهُمُ اللهِ وَ أُولئکَ هُم أُولُوالألبابِ».
(ای رسول) تو هم آن بندگان را به لطف و رحمت من بشارت آر، آن بندگانی که چون سخن حق بشنوند، نیکوتر آن را عمل کنند. آنان هستند که خدا آن‌ها را به لطف خاص خود هدایت فرموده و هم آنان به حقیقت، خردمندان عالم هستند.
نکته قابل تأمل آن است که برای این‌که از بین چند سخن، بهترین آن‌ها برگزیده شود، آیا نیاز نیست که سخنان موجود مورد ارزیابی قرار گرفته و صحت و سقم و قوت و ضعف آن‌ها مورد توجه واقع گردیده و در نهایت بهترین آن‌ها برگزیده شود؟ اگر چنین است، تفکیک و تمیز قوت و ضعف و سره از ناسره، همان چیزی است که ما از آن به نقد و انتقاد یاد کردیم.
منظور ما از اسلوب قرآن شیوه‌ای است که قرآن در تألیف سخن و گزینش واژگان در پیش گرفته است، و از آنجا که هر شخص شیوه خاصی در عرضه سخن خود دارد، شیوه‌ها با نگاه به افراد مختلفی که آن را بر می‌گیرند، گوناگون‌اند.
شیوه و اسلوب قرآن به گونه‌ای است که آن را از همه اسلوب‌ها متمایز و بر همه آنها برتری بخشیده است تا جایی که مخالفان را در آوردن مثل آن به مبارزه طلبیده است: «قُل لَّئِنِ اجتَمَعَتِ الاِنسُ وَ الجِنُّ عَلَی أَن یَأتُوا بِمِثلِ هَذَا القُرانِ لَا یَأتُونَ بِمِثلهِ وَ لَو کانَ بَعضُهُم لِبَعضٍ ظَهِیرًا» (اسراء/۸۸) و بدون شک یکی از علل معجزه بودن قرآن در شیوه نظم آن نهفته است.
قرآن به هنگام نقد از شیوه‌های متعددی استفاده کرده است که از جمله این شیوه‌ها اسلوب نهی و امر است و همچنین دیگر اسلوب‌های قرآنی، اسلوب «تکرار» است؛ به این معنی که هر قدر یک عادت ناپسند در جامعه مستحکم‌تر و شایع‌تر باشد، در شیوه قرآن برای محکوم نمودن تکرار به شکل‌های مختلفش را می‌بینیم، قرآن در اسلوب نقدی اش گاه زبان مهربانی و اندرز و گاه زبان تهدید و ترساندن را به کار می‌گیرد (ایمانیان و ایروانی زاده ۱۳۸۷، ۷۷).
اما بى طرفى کامل در نقد از مهم‌ترین شیوه‌هاى قرآنى است که حتى در دعوت انبیا (علیهم السلام) نیز ملحوظ است؛ چنان که در ضمن آیه ۲۴ سوره مبارکه سبأ آمده: «وَ إِنَّا أَو إِیّاکُم لَعَلَى هُدًى أَو فِی ضَلالٍ مُبِینٍ» این معلوم مى‌دارد که اولاً، هدایت و ضلالت دو امر کاملاً متمایز است. ثانیاً اگر چه امکان دارد هر انسانى داراى درجاتى از مراتب هدایت و یا ضلالت باشد که باید با سعه صدر تا حدّ ممکن تحمّل گردد، ولى این تا وقتى است که اصل حقّانیت مطلق را که دایر مدار اصالت واقعى انسانیت است، مخدوش نسازد؛ همان گونه که در آیه ۴۹ سوره مبارکه قصص آمده است: «قُل فَأتُوا بِکِتابٍ مِّن عِندِاللَّهِ هُوَ أَهدَى مِنهُمَا أَتَّبِعهُ إِن کُنتُم صَادِقِینَ» البته ارائه سند مکتوب از نزد آفریدگار مطلق حکیم، منوط به آوردن برهان متقن خرد پذیری است که حضرت حق جل وعلی در نهاد ذاتی و فطری بشر قرار داده و آن عبارت است از این که تا انسان اطلاع درست و استدلال دقیقى از آنچه مى‌خواهد درباره اش به نقد و داورى بنشیند، نداشته باشد، نباید وارد آن شود: «‌ها اَنتُم هوُلاءِ حاجَجتُم فِیمَا لَکُم بِه عِلمٌ فَلِمَ تُحاجُّونَ فِیما لَیسَ لَکم بِه عِلمٌ وَاللّهُ یَعلَمُ وَ اَنتُم لا تَعلَمونَ» (آل عمران/ ۶۶).
پس شایسته نیست انسان به چیزى که وقوف علمى کامل ندارد، بپردازد تا دچار ناهنجاری‌های بى‌رویّه نگردد که چنین چیزى نزد خردمندان حاکى از تکّبرى است، مذموم که شایسته آمرزش خواهى است، چون بى سبب آبروى انسان تلاشگرى را بردن، در حکم مجادله بى دلیل و خود بزرگ بینى در برابر آفریده‌هاى الهى است.
بدین روى، نباید فریب و سوسه‌هاى فتنه انگیز را خورد و به پیروى از روش ناشایستى که از گذشته براى خودنمایى‌ها سابقه پیدا کرده است، از استدلال‌هاى متین و متقن روى برتافت: مانندآیه ۱۷۰درسوره بقره «وَ اِذا قِیلَ لَهُم اتَّبِعُوا مَا اَنزلَ اللّهُ قالوا بَل نَتَّبِعُ مَا اَلفَینَا عَلیهِ ءَابَآءَنا أوَلَو کانَ ءَآبآوُهُم لا یَعقِلُونَ شَیئاً وَ لا یَهتدونَ».
در آیه (۵۴ سوره مبارکه کهف) به این حقیقت (مجادله جویى و تکبّرورزى به قیمت آبروى هم نوعان و انسان‌هاى مهّذب) که گویاى هرزه گى نفس امّاره خودخواه بشرى است، اشاره شده: «و کانَ الاِنسانُ اکثَرَ شىء جَدَلا» و این چاره اش همان گوش دادن به نداى فطرت و وجدان انسانى است «و لقد صَرّفنا فی هذا القرآنِ للنّاسِ مِن کُلِّ مَثَل» قرآن مجید در جاى‌ جاى پیام‌هاى آزادى و آرامش بخش خود، به این نکات لطیف پرصفا و انس آفرین اشاره‌ها دارد و درصدد ایجاد فضایى صمیمى و صلح‌آمیز به دور از جنجال آفرینى‌هاى مذموم برمى آید تا بدین وسیله، فرهیختگى فرهنگى و زمینه تمدن مصفّا و به دور از عناد و حبّ و بغض‌هاى بیجا و زیانمند براى بشریت فراهم آید: «قُل اِنّما أعِظُکُم بِواحِده اَن تَقومُوا لِلّهِ مَثنى وَ فُرادى ثُم تَتفکّروا…» (سبا/ ۴۶).
قرآن شریف نقد اندیشه‌ها و انتقاد کردن از کردار و رفتارهای اقوام‌ گوناگون را با زبان‌ و شیوه‌های مختلفی تأیید نموده است در یکجا می‌فرماید: «الَّذِینَ یَستَمِعُونَ القَولَ فَیَتَّبِعُونَ أَحسَنَهُ أُولَئِکَ الَّذِینَ هَدَئهُمُ اللهُ و َأُولئِکَ هُم أُولُوا الاَلبابِ»؛ بندگان مرا بشارت ده، همان کسانی که سخنان را می‌شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می‌کنند، آنان کسانی هستند که خدا هدایت‌شان نموده و آنها خردمندانند (زمر/ ۱۸).
انتخاب نیکوترین، یعنی نقد سخن و انتخاب احسن و در آیات عد ‌ه‌ای دستور به تفکر داده. «کَذَلِکَ یُبَیِنُ اللهُ لَکُمُ الاَیاتِ لَعَلَّکُم تَتَفَکَّرُونَ» (بقره/ ۲۱۹).
و همچنین تأکید نموده که در هستی، در تاریخ گذشتگان، در گفتار و کردار پیشینیان و… اندیشه کنید، و دقت نظر بخرج دهید، و منتقدانه به آن‌ها بنگرید و دستور داد که خبرها و سخنانی که از طریق افراد غیرمطمئن و خلاف گو به شما می‌رسد، پی‌گیری کنید، بدون بررسی نپذیرید. «یَأَ ایُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا إِن جَاءَ کُم فَاسِقُ بِنَبَاٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوما بِجَهَلَهٍ فَتُصبِحُوا عَلَی مَا فَعَلتُم نَادِمینَ» (حجرات /۶) اینها همه نشان می‌دهد که به سخن به دید نقادی نگاه شود.

کمپ دیوید را می توان به عنوان سرآغازی بر به رسمیت شناختن گروه های فلسطینی توسط اسرائیل دانست هر چند که این روند سال ها طول کشید ولی بالاخره در سال ۱۹۹۳ با شناسایی متقابل ساف و اسرائیل و امضای اعلامیه اصول به بار نشست .
۳-۴ ابتکارات و طرح های صلح
آغاز عملی ابتکارات و طرح های صلح مربوط به فلسطین را می توان قطعنامه تقسیم دانست که بر طبق آن دو کشور اسرائیل و فلسطین و یک منطقه ی بین المللی بوجود می آمدند . بر طبق این قطعنامه اسرائیل به وجود آمد ولی از کشور مستقل فلسطینی خبری نبود در اجلاس ها و کنفرانس های متعدد بین المللی نیز که شروع آن را می توان کنفرانس ۱۹۵۱ پاریس دانست ، طرح های مختلف و متعددی بیان شده که بیشتر حول محور تعیین مرزها و بازگشت آوارگان فلسطینی بودند . در این طرح ها همواره مسئله ای وجود داشت که مورد قبول یکی از طرفین قرار نمی گرفت . طرف اسرائیلی اصولا با هر گونه ایجاد کشور فلسطینی مخالفت می کرد و طرف عربی نیز با رسمیت شناختن و مذاکره با اسرائیل طفره می رفت . این روند را مصر با مذاکره در کمپ دیوید متوقف کرد و به عنوان و اولین کشوری عربی با اسرائیل صلح کرد که متعاقب آن با عکس العمل شدید اعراب مواجه شد ولی به هر صورت فتح بابی برای مذاکره با اسرائیل و به رسمیت شناختن این کشور توسط طرف های عربی صورت گرفت . ^[۹۱]روند ابتکارات و طرح های صلح تا دهه ی ۹۰ همین طور ادامه داشت ولی هیچ کدام به ثمر نمی رسید . در دهه ی نود فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی صورت گرفت . اعراب که پشتیبان سنتی خود را از دست داده بودند به طرف آمریکا که خود را معمار نوین نظم جهانی می دید متمایل شدند . از طرفی فلسطین و اردن که حامی خود را از دست داده بود به خاطر جانبداری از عراق در جنگ کویت پایگاه عربی نیز نداشتند به فکر ایجاد گفتگوهای صلح افتادند . آغاز گفتگوهای فلسطین اسرائیل را می توان کنفرانس مادرید دانست .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هرچند که در این گفتگوها فلسطینیان بخشی از هیأت اردنی محسوب می شدند ولی به هر تقدیر گفتگو میان آنها صورت گرفت . این مذاکرات بعد از ده دور به نتیجه خاصی نرسید . بعد از این مذاکرات بود که دو طرف فلسطینی و اسرائیل به صورت مستقیم و مخفیانه با هم به مذاکره پرداختند . این مذاکرات به صورت غیر رسمی در پایتخت نروژ جریان داشت . این گفتگوها و اقدامات در آخر منجر به اعلامیه اصول یا قرارداد اسلو در ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۳ شد . در این قرارداد دو طرف ضمن شناسایی یکدیگر ، بر سر یک خود مختاری در سرزمین های اشغالی بعد از سال ۱۹۶۷ به توافق رسیدند . البته این طرح خود مختاری یک پدیده مخلوق این مذاکرات نبود بلکه طرف اسرائیلی به صورت کاملا محدود و کنترل شده این امتیاز را به فلسطینیان بعد از جنگ ۱۹۶۷ داده بود . از دیدگاه فلسطینیان روند خود مختاری به مثابه یک دوران انتقالی برای رسیدن به حاکمیت و ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی بود ولی در نظر اسرائیل طرح خود مختاری یک طرح نهایی و غیر قابل تغییر بود . به عبارت دیگر محصول این خودمختاری تشکیل دولت مستقل فلسطینی نیست و این خودمختاری در همین مرحله باقی می ماند . دیوید بن گورین را می توان اولین شخصیت اسرائیلی دانست که خواستار واگذاری نوعی خود مختاری هر چند به صورت اندک به فلسطینیان شده بود . ^[۹۲]بعد از بن گورین بود که موشه دایان وزیر دفاع اسرائیل نیز طرحی مبتنی بر خود مختاری فلسطینیان در ساحل غربی رود اردن را مطرح کرد . در این طرح امور اداری و داخلی به فلسطینیان واگذار می شد ، و امور دفاعی و امنیتی و خارجی همچنان در دست اسرائیل باقی می ماند . بعد از موشه دایان نیز ایکل آلن^[۹۳] و مناخیم بگین ^[۹۴]نیز طرح هایی تقریبا با همان چارچوب طرح بن گورین ^[۹۵]ارائه دادند .
بعد از امضا کمپ دیوید ، سپردن خود مختاری به فلسطینیان جنبه قراردادی به خود گرفت ، و صریحا در قرارداد صلح کمپ دیوید به آن اشاره شد ، بر این اساس طرفین توافق کردند که در یک دوره پنج ساله ترتیبات لازم برای انتقال قدرت در نوار غزه و کرانه باختری به فلسطینیان فراهم شود . در خلال این مذاکرات بود که مناخیم بگین دستور ایجاد کمیته ای به ریاست « یاهوبن یسار » را داد ، که وظیفه این کمیته بررسی خود مختاری و سپردن امورات به فلسطینیان بود . این کمیته با بررسی هایی که صورت داد گزارشی را به دولت اسرائیل ارائه کرد که بسیار مورد توجه است ، زیرا اصول و اهدافی را بیان کرد که بعد از گذشت نزدیک به چهار دهه هنوز به عنوان نقشه راه اسرائیل مورد استفاده قرار می گیرد . نکات مهم این گزارش را می توان به صورت زیر مورد بررسی قرار داد :

1. 1. فلسطینیان فقط باید مسئولیت های خاص مانند امور خدماتی و شهرداریها را از طریق تشکیل شوراها با اختیارات ویژه برای نظارت بر امور اداری و دینی انجام دهند . خود این شوراها و یا مجالس قانونگذاری نباید به تشکیل دولت فلسطین منجر شود .

1. 1. پس از تشکیل خودمختاری فلسطینی ، اعمال حاکمیت نظامی اسرائیل به پایان نرسیده و کاهش نخواهد یافت . مسئولان نظام خود مختار فلسطینی برای اعمال حاکمیت ، از فرماندهان نظامی اسرائیل یاری خواهند جست .

1. 1. فرماندهی نظامی اسرائیلی در مناطقی که دارای جمعیت انبوه عرب بومی است ، از اعمال حاکمیت آشکار پرهیز کنند .

1. 1. اختیاراتی که فلسطینیان به واسطه استقرار نظام خود مختاری ، برای انجام امور روزمره شان به آن دست می یازیدند به منزله حاکمیت در آن مناطق نیست . به عبارت دیگر ، معنای استقرار نظام خود مختاری انعقاد نطفه تأسیس دولت فلسطینی و یا پذیرش موجودیت مستقل برای فلسطینیان نیست .

1. 1. انجام امور مربوط به اداره اراضی و منابع آن در مناطق خود مختار تحت حاکمیت فرماندهی نظامی اسرائیل است .^[۹۶]

با توجه به طرح های یاد شده و نیز گزارش کمیته فوق الذکر کاملا واضح و مشخص است که هدف اسرائیل از واگذاری خودمختاری و نظارت مدنی به خود فلسطینیان کاستن از وظایف خود و نیز باری است که به جهت اشغال این مناطق در عرصه بین الملل بر دوش اسرائیل است . اسرائیل این خودمختاری را به عنوان هدف و غایت آن می داند و تشکیل دولت مستقل فلسطینی را نمی پذیرد ، ولی در طرف دیگر فلسطینیان خودمختاری را به عنوان یک مرحله قبل از تشکیل دولت مستقل فلسطینی می دانند .
بعد از موافقتنامه اصول چندین موافقت نامه دیگر هم به تصویب رسید که به آن اشاره شد .
۳-۴-۱موافقتنامه اسلو ۱
در سپتامبر ۱۹۹۳ با پا در میانی دولت نروژ رژیم اسرائیل و سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان نماینده فلسطینیان یکدیگر را به رسمیت شناخته و چند روز بعد در حیاط کاخ سفید در واشنگتن به توافق رسیدند تا یک دولت خود مختار موقت برای فلسطینیان تأسیس شود . ^[۹۷]
تصمیم گیرندگان انجام این اقدام در اسرائیل را می توان اسحاق رابین ، شیمون پرز ، یوسی بیلین دانست و از طرف فلسطینی نیز عرفات بدور از چشم سایر رهبران فلسطینی و عرب تصمیم به این مذاکرات گرفت . اما بازیگران اصلی این مذاکرات دو چهره دانشگاهی اسرائیلی یعنی دکتر هرشفلد و دکتر پاندیک و همچنین ابوعلاء خزانه دار سازمان آزادی بخش فلسطین بودند . این سه نفر به دور از رسانه ها و انظار جامعه ی جهانی به مذاکره می پرداختند . در ابتدا این گفتگوها درباره ی همکاری اقتصادی بود ولی از آنجا که طرفین زمینه را برای توافقات بعدی نیز آماده دیدند به مسائل کلیدی پرداختند .^[۹۸]
معاهده اسلو را نقطه عطفی در سیاست های رژیم اسرائیل در مقابل فلسطینیان تلقی نمود . تمام مذاکرات قبلی ، بین دولت های عربی و رژیم اسرائیل برگزار شده بود و فلسطینی ها در مذاکرات غایب بودند . این معاهده قدرت های بزرگی را که شاهد امضاء آن بودند مجبور کرد تا بپذیرند که مشکل فلسطینیان را بدون حضور خودشان نمی توان بر طرف کرد .^[۹۹]
این توافق که به بیانیه ی اصول معروف است در تاریخ ۱۳/۹/۱۹۹۳ توسط شیمون پرز وزیر امور خارجه ی اسرائیل و محمود عباس از طرف هیات فلسطینی به امضا رسید . ” اعلامیه اصول ” در واقع ترتیباتی برای خودگردانی موقت بود بایک توافق کامل فاصله داشت . ^[۱۰۰]این توافقنامه در ۱۷ ماده و ۴ پیوست به امضای طرفین رسید و در آن بیشتر به :
الف ) انتخابات و نحوه ی برگزاری آن در غزه - اریحا ،
ب ) عقب نشینی نیروهای اسرائیلی از این مناطق ،
ج ) نحوه ی سپردن این مناطق به نیروهای امنیتی خود گردان ،
ه ) و برخی از همکاری های اقتصادی و منطقه ای اشاره شده است .
هدف در مذاکرات در ماده ی ۱ این موافقتنامه چنین بیان شده است : هدف از مذاکرات اسرائیلی –فلسطینی ایجاد فرایند صلح خاور میانه ، در کنار امور دیگر ، ایجاد یک قدرت خودمختار انتقالی فلسطینی و شورای منتخب مردم فلسطین در کرانه ی باختری و غزه برای مرحله انتقالی است که از ۵ سال فراتر نرود و به صلح همیشگی بر اساس قطعنامه شماره ۲۴۲و۳۳۸ شورای امنیت منجر شود بدیهی است که تدابیر انتقالی بخشی جدایی ناپذیر از کل فرایند است و مذاکرات پیرامون وضعیت نهایی به اجرای قطعنامه های شماره ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت خواهد انجامید . ^[۱۰۱]
درماده ۲ به چهار چوب کلی موارد توافق که در موارد آتی آمده است اشاره می کند بر همین اساس در ماده ی ۳ یک سیستم انتخاب مستقیم و آزاد را مقرر می دارد که به فاصله ی ۹ ماه پس از این توافق باید بصورت عملی در آید ، تا از این طریق مردم فلسطین بتوانند به آرمان های عادلانه خود دست پیدا کنند .^[۱۰۲]
در ماده ی چهار به دامنه ی حاکمیت و در ماده ی پنج به مرحله ی انتقالی و وضعیت نهایی و مدت زمان ۵ ساله ی آن اشاره می کند . بر اساس ماده ی شش زمان واگذاری مسئولیت نظارت مدنی به فلسطینیان را متقارن با عقب نشینی اسرائیل از این مناطق مقرر می کند که این مسئولیت شامل آموزش و فرهنگ ، بهداشت ، امور اجتماعی ، مالیات های مستقیم و جهانگردی می شود . در ضمن در این ماده به تأسیس یک نیروی پلیس به عنوان بازوی امنیتی تشکیلات خود گردان اشاره شده است .^[۱۰۳]
در ماده ۷ نیز به ساختار حکومت خود گردان و وظایف شورا اشاره می کند . همچنین در ماده ی هشتم که مربوط به امنیت عمومی است پلیس فلسطین را مسئول امور داخلی و اسرائیل را مسئول دفاع در برابر تهدیدات خارجی می داند البته این ماده برای اسرائیل یک نوع اشراف امنیتی قائل شده است .
به طور خلاصه ، براساس اعلامیه ی اصول فرآیندی به جریان می افتاد که به حکومت اسرائیل بر دو میلیون فلسطینی ساکن کرانه باختری و نوار غزه پایان می داد . حالت و جزئیات توافق دائمی در اعلامیه اصول مشخص نشده بود بلکه تعیین آن به مذاکرات بین دو طرف در مرحله دوم موکول شده بود . این اعلامیه در برابرمسائل حیاطی و اساسی همچون حق بازگشت آوارگان ۱۹۴۸ ، مرزهای موجودیت فلسطینی ، آینده شهرک های یهودی در کرانه باختری و نوار غزه و بیت المقدس سکوت کرده بود . دلیل این سکوت چندان غیر قابل درک نیست . در صورتی که این مسائل مطرح می شد شاید توافقی حاصل نمی شد هر دو طرف دست به یک عمل مخاطره آمیز حساب شده زدند و دریافتند که یک توافق بزرگ در عمل و در جریان تجربه خود گردانی فلسطینی ها به دست می آید . رابین به شدت با دولت مستقل فلسطینی مخالف بود ، اما از یک کنفدراسیون فلسطینی اردنی به صورت مشروطی طرفداری می کرد . عرفات به شدت به یک دولت فلسطینی مستقل با مرکزیت بیت المقدس شرقی به عنوان پایتخت متعهد بود ، اما ایده تشکیل کنفدراسیون با اردن را رد نکرد . ^[۱۰۴]
اعلامیه اصول ، خود گردانی فلسطینی ها را در غزه و اریحا ، با وجود تمام ابهام ها و محدودیت ها ، در منازعه ی صد ساله اعراب و یهودیان یک پیشرفت برجسته به شمار می آمد .^[۱۰۵] توافق اسلو دو بخش داشت که هر دوی آنها محصول دیپلماسی پنهان در پایتخت نروژ بود . بخش نخست در مورد به رسمیت شناختن دو جانبه ی اسرائیل و سازمان آزادی بخش فلسطین بود . هر چند که این اعلامیه مخالفانی در هر دو طرف مناقشه داشت که رهبران اسرائیل و فلسطین را به خیانت متهم می کردند ولی دیدگاه عموم مردم اسرائیل و فلسطین نسبت به این مذاکرات مثبت بود .
بعد از توافق اسلو نوبت به اجرای آن رسید ، ولی طرف اسرائیلی به بهانه ی مسائل امنیتی از اجرای توافقات انجام شده استنکاف کرد و همین موضوع سبب موافقت نامه ی قاهره درباره ی امنیتی در غزه – اریحا شد .
در مذاکرات پیچیده و سخت طابا دو دستگی مفهومی بنیادینی وجود داشت : نمایندگان اسرائیلی خواستار انتقال بسیار محدود و تدریجی قدرت با حفظ مسئولیت کلی امنیت مناطق اشغالی بودند . آنها بیشتر می خواستند اشغال نظامی را در قالب جدیدی حفظ کنند نه اینکه به آن پایان دهند در مقابل ، فلسطینی ها خواستار یک انتقال زود هنگام و گسترده قدرت بودند که به آنها اجازه تأسیس یک کشور مستقل را بدهد . آنها مشتاق رهایی از اشغال اسرائیل بودند و برای به دست آوردن هر نماد ممکنی از حاکمیت تلاش می کردند . در نتیجه این شکاف مفهومی ، بارها مذاکرات طابا به سمت بحران کشیده شد و به طور قابل توجهی بیشتر از دو ماه زمان تعیین شده در جدول زمانی اولیه به طول انجامید . ^[۱۰۶]
پس از چهار ماه مشاجره و نزاع ، دو توافق در قالب دو سند حاصل شد : توافق اول در مورد اصول کلی بود و دیگری به عبور از مرز مربوط می شد . پیش نویس دو سند روز نهم فوریه به وسیله شیمون پرز و یاسر عرفات در قاهره تهیه شد . اگر چه توافق قاهره با زیرکی به عنوان یک راه حل سازشی معرفی شده بود اما واقعیت این بود که این توافق بیشتر سازشی به نفع اسرائیل بود . زیرا در جریان مذاکرات اسلو مقامات امنیتی اسرائیل از مذاکرات دور نگه داشته شده بودند و بعد از امضای معاهده ، نیروهای امنیتی اسرائیل و باراک که رئیس ستاد مشترک ارتش بود قرارداد اسلو را به نفع اسرائیل ندانست . به همین خاطر طرف اسرائیلی ملاحظات امنیتی خود را در قرار داد قاهره گنجاند . در تاریخ ۲۵ فوریه ۱۹۹۴ تعدادی از فلسطینیان الخلیل هنگام نماز بوسیله ی یک تندروی اسرائیلی بوسیله ی سلاح گرم ترور شدند . همین مسئله باعث وقفه مذاکرات بین طرف های اسرائیلی – فلسطینی شد . متعاقب آن یک قرارداد امنیتی بین طرفین در ۳۱ مارس ۱۹۹۴ امضا شد که در آن به ترتیبات امنیتی هبرون « الخلیل » و از سرگیری فوری مذاکرات تأکید شده بود .^[۱۰۷]
این موافقتنامه به ایجاد یک نیروی بین المللی برای حفاظت از فلسطینیان تأکید می کرد . این نیروی بین المللی از ۱۶۰ نفر نیروی حافظ صلح بین المللی از کشورهای نروژ ، ایتالیا و دانمارک تشکیل می شد . بعد از آن در ۱۴ می ۱۹۹۴ پیمان غزه – اریحا به امضای یاسر عرفات و اسحاق رابین رسید . این موافقتنامه شامل ۲۳ ماده به همراه ۴۰۰ پیوست و نقشه بود .^[۱۰۸]
در معاهده اسلو کمبود های بسیاری نیز داشت ، مانند مطرح نکردن مشکل آوارگان و حق بازگشت آنها ، مطرح نکردن مساله شهرک های یهودی نشین و تعداد بسیاری مسائل مهم دیگر . همچنین به هیچ وجه نمی توان آن را راه حلی فراگیر در نظر گرفت . فلسطینیان در ابتدا انتظار دستیابی به نتایجی امیدوار کننده از این معاهده داشتند ولی بعدها از موفقیت آن مأیوس شدند .^[۱۰۹]
این موافقتنامه به ۴ موضوع اصلی می پرداخت : ترتیبات امنیتی ، امور غیر نظامی ، موضوعات حقوقی و روابط اقتصادی و تعهد به عقب نشینی نیروهای نظامی اسرائیل از برخی جوامع فلسطینی از جمله غزه و اریحا و انتقال بعضی از اختیارات غیر نظامی از تشکیلات غیر نظامی اسرائیل به ساختار دولت فلسطینیان . ^[۱۱۰]
با نگاهی دقیقتر به این پیمان متوجه می شویم این پیمان بیشتر تعهداتی را برای حکومت خود گردان به وجود آورده است زیرا در این پیمان یک بند آورده که بر طبق آن حکومت اسرائیل حق خود می داند که هر یک از توافقات دو جانبه را که موجب آشوب در اسرائیل شود را لغو کند . بنابراین می توان نتیجه گرفت که این پیمان دارای استحکام و ضمانت اجرا برای طرف اسرائیلی نیست . در این پیمان ساف متعهد می شود بعد از به رسمیت شناختن صریح موجودیت اسرائیل از حملات سیاسی ، نظامی ، تبلیغاتی علیه اسرائیل خودداری کند و با ایجاد شهرکهای یهودی نشین ، در مناطق اشغالی هیچ مخالفتی نکند . حکومت خود گردان متعهد می شود تمام سفارتخانه های خود را تعطیل کند و در صورت تمایل یک نماینده به عنوان کارگزار حکومت خود مختار ، در سفارتخانه های اسرائیل بگذارد . ^[۱۱۱]
در این پیمان وظایف امنیتی خاص نیز بر عهده ی حکومت خود گردان گذاشته شده که بر طبق آن حکومت خود گردان باید به محدود سازی گسترده ی مخلفان صلح بپردازد . حکومت خود گردان متعهد می شود که لیست گروها و افراد مخالف صلح را ظرف سه ماه از اجرای این پیمان در اختیار اسرائیل قرار دهد و فعالیت این گروه ها را محدود کند . در این توافقنامه اسرائیل از پذیرفتن واژه دولت فلسطینی خودداری کرده و تنها به واژه ی “مرجع قدرت فلسطینی ” اشاره دارد .
۳-۴-۲موافقتنامه غزه – اریحا
موافقتنامه غزه – اریحا در واقع قانون اساسی حکومت خود گردان محسوب می شود و بر طبق ماده ی ۷ طرح غزه – اریحا یک مرجع قانون گذاری عادی نیز برای این تشکیلات در نظر گرفته شده است با این تبصره که اسرائیل بر مصوبات این نهاد قانون گذاری نظارت استصوابی دارد .
سرانجام این طرح در اسرائیل نیز به تصویب کنیست رسید یاسر عرفات ضمن ستایش از تصویب توافق خود مختاری در شورای مرکزی فلسطین گفت : این توافقنامه نخستین گام به سوی تشکیل کشور مستقل فلسطینی با پایتختی قدس است . ^[۱۱۲]
این طرح مخالفان بسیار زیادی در اسرائیل جناح های تندرو و دست راستی که به ارض موعود معتقد بودند این طرح را سدی در مقابل خود می دیدند و آنرا مخالف تعلیمات تورات می پنداشتند در فلسطین نیز گروه هایی مانند جهاد اسلامی ، حماس ، جبهه ی خلق برای آزادی فلسطین ، جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین ، جبهه ی آزادی بخش فلسطین و…. با این پیمان مخالفت می کردند زیرا آن ها به نابودی اعتقاد داشته و دارند و شناسایی موجودیت اسرائیل برای آنها غیر قابل قبول بود .
با توجه به مخالفت گروه ها و شخصیت های دو طرف نسبت به پیمان آنرا نمی توان نظر عمومی اسرائیلیان و فلسطینیان دانست ، زیرا انظار عمومی دو طرف از درگیری هایی که چند دهه طول کشیده و هیچ نتیجه ای نیز بخصوص برای طرف فلسطینی نداشت خسته شده بودند .
این گفتگوهای صلح در واقع یک راهکار دائمی و همیشگی برای حل مشکل نبود بلکه تنها در این گفتگوها طرفین به تجزیه ی مشکلات مابین خودشان می پرداختند . آنها بر طبق یک جدول زمانی موضوع و پیدا کردن راه حل آن را به آینده موکول می کردند . البته در این مذاکرات نمی توان از نقش اسرائیل غافل شد زیرا مسائلی مانند شهرک سازی و آوارگان و …. از نظر اسرائیل غیر قابل طرح و بررسی هستند ، زیرا اسرائیل می داند که با طرح این موضوعات در حقیقت موجودیت خود را به خطر می اندازد . به همین خاطر اسرائیل همواره از برتری و سیطره ی خود بر فلسطینیان استفاده کرده و این موضوعات را مسکوت قرار می دهد . قطعا در مذاکراتی که صورت می گیرد اهداف و مصلحت جامعه ی اسرائیل و دولت آن در مرتبه ی نخست قرار می گیرد .
با این وجود ، این توافقات ضمنی و ساده ، نیز می تواند راهگشا باشد ، و به آن به عنوان یک مقدمه برای حل و فصل دائمی مشکلات نگریسته شود . امری که تاکنون اتفاق نیفتاده است .
۳-۴-۳ قرارداد اسلو ۲

۲۱/۰

GCA/SCA

۵۳/۱**

۸۵/۲^**

۲۶/۲**

۶۶/۰**

تعداد روز تا متوسط گلدهی
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ترکیب پذیری عمومی(GCA) و خصوصی (SCA )درهر دو سطح آماری ۵/۰ و ۱ درصد معنی دار است،بنابراین هر دونوع اثرات افزایشی و غیر افزایشی در کنترل این صفت نقش دارند.نسبت GCA/SCA ( جدول۴-۱) برای این صفت معنی دار است که نشان از موثر بودن اثرات افزایشی در کنترل این صفت دارد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

متوسط درجه غالبیت ۲۰/۱ جدول (۳-۴) می باشد که وجود اثرات غالبیت را تایید می کند. همچنین نمودار Wr در قسمت بالای منحنی بوسیله خط رگرسیونی قطع شده است که نشان از وجودسهم بیشتر اثرات افزایشی در کنترل این صفت دارد.
با توجه به مقادیر GCA لاینهای P₁₀ و P₇ به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش و کاهش تعداد روز تا متوسط گلدهی داشتند (جدول۴-۲).والد P₁₀در تعداد روز تا شروع گلدهی نیز بیشترین تاثیر را در افزایش این صفت داشت که نشان از تاثیر بیشتر این والد در انتقال این صفت می باشد.تلاقی هایP₉*P₃و P₃*P₇ به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد روز تا متوسط گلدهی را دارند.بنا براین از هیبریدهای حاصل از تلاقی P₃*P₇ نیز می توان برای اصلاح صفت زود رسی استفاده کرد.
میانگین کل هیبرید ها و والدین به ترتیب ۶۳/۷۲ و۸۰/۷۳می باشدجدول (۴-۳) که نشان دهنده ۱۱% هتروزیس کل می باشد. بیشترین میزان هتروزیس نسبت به والد برتر برای صفت تعداد روز تا متوسط گلدهی در تلاقی P₃*P₉ و کمترین مقدار آن در تلاقی P₇*P₁₀ مشاهده شد.
با توجه به نحوه پراکنش والدین در اطراف مبدا مختصات (شکل ۴-۲ )می توان گفت که والد P₃ دارای بیشترین ژنهای مغلوب در کنترل این صفت می باشد و والد ین P₅ و P₇بیشترین ژنهای غالب برای کنترل این صفت را دارند ووالدین P₉و P₁₀حالت حد واسط این دو را دارند.
شکل ‏۴–۲: خط رگرسیون Wr-Vr برای صفات تعداد روز تا متوسط گلدهی. Wr=aVr+b،Wr(کواریانس نتاج –والد) ،Vr (واریانس والدین )، نقاط ژنوتیپ های P₁تا P₁₀می باشند.
تعداد روز تا پایان گلدهی
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ترکیب پذیری عمومی(GCA) و خصوصی (SCA )در هر دو سطح آماری۵/۰ و۱ درصد معنی دار است که نشان از نقش توام اثرات افزایشی و غیر افزایشی در کنترل این صفت دارد.با توجه به این که نسبت GCA/SCA برای این صفت معنی دارا ست اثرات افزایشی در کنترل این صفت تاثیر دارند. متوسط درجه غالبیت ۵۵/۱ (جدول ۴-۳) وبا توجه به اینکه خط رگرسیونی نمودار Wr را در قسمت زیر منحنی در قسمت منفی قطع کرده است حاکی از آن است این صفت تحت کنترل اثرات فوق غالبیت قرار دارد.مقادیر GCA نشان داد لاینهای P₄ و P₇ به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش و کاهش تعداد روز تا پایان گلدهی داشتند (جدول ۴-۲). نتایج SCA حاکی از این بود که تلاقی هایP₁₀*P₆و P₂*P₁₀ به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد روز تاپایان گلدهی را دارند.بنابراین هیبرید های حاصل از تلاقی P₂*P₁₀ زود تر از تمامی هیبرید ها دوره گلدهی خود را به پایان می رسانند و از آنها می توان در پروژهای اصلاحی برای انتقال این صفت استفاده کرد.
میانگین کل هیبرید ها و والدین به ترتیب ۴۶/۸۱ و۶۰/۸۳ می باشد (جدول ۴-۳) که نشان دهنده ۲۱% هتروزیس کل می باشد. بیشترین میزان هتروزیس نسبت به والد برتر در تلاقی P₄*P₈ و کمترین مقدار آن در تلاقی P₂*P₁₀مشاهده شد.علاوه برآن والد P₆دارای بیشترین آللهای مغلوب و والد P₅ دارای بیشترین آلل ها غالبمی باشد.
شکل‏۴–۳:خطرگرسیون Wr-Vr برای صفت تعداد روز تا پایان گلدهی . Wr=aVr+b،Wr(کواریانس نتاج –والد) ،Vr (واریانس والدین )، نقاط ژنوتیپ های P₁تا P₁₀ می باشند.
جدول ‏۴–۲: مقادیر ترکیب پذیری عمومی لاین های اینبرد گلرنگ برای برخی صفات مورد بررسی با بهره گرفتن از تلاقی دای آلل.

والدین

تعداد روز تا شروع گلدهی
شروع

تعداد روز تا متوسط گلدهی

تعداد روز تا پایان گلدهی

ارتفاع تا اولین شاخه فرعی

تعداد شاخه فرعی

P1

۱-

۱۴/۰-

۲۱/۰

۶۹/۰

۶/۰-

P2

۰۸/۱

۴۱/۰

۹۲/۰

۷۳/۰

۸۴/۰

و

لذا . چون اگر قرار دهيم  ان گاه طبق قضیه 1-3-2 خواهیم داشت :

وقتی و يك تصوير از  روي  است به طوری كه  يك عملگرد است.
از طرفي طبق مثبت بودن و نتيجه مي‌شود كه و لذا :

اکنون اگر قرار دهیم  نتیجه می شود که :

اکنون چون  با قرار دادن  چون یک عملگر از به H است پس  نیز یک عملگر از به است و برای هر ،  بنابراين . از طرفی طبق قضيه 6-2-2 از [16] براي هر  ،  به طوری كه  یک تصویر و  . همچنین  و در نتيجه عضو اما يك تصوير است لذا وقتي طبق قضیه 6-2-2 از ]16[ بايد  به طوري كه  زير فضاي بسته  است از طرفی، و برای هر ، پس بنابراين  . چون  لذا :

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بنابراین :

که چون در نتیجه لذا :

اما  پس با قرار دادن و دانستن اینکه Pنتیجه می شود که :

در اين ضرب داخلي  روي  عمل مي‌كند چون  و وقتي ان گاه بنابراين :

چون  براي هايي كه عضو  هستند برابر  است.
اکنون از پیوستگی و تساوی ) نتیجه می شود که :

جايي كه همگرايي در توپولوژي عملگر قوي (  ) است. لذا :

پس اگر  تحول ناپذير باشد در نتيجه :

كه  جابجاگر  است.
از طرفي چون  و پس  بايد يك اسكالر باشد. چون  و پس  لذا :
اما چون  پس  و در نتيجه  . ■
در [11] اثبات شده كه هر زيرمجموعه محدب فشرده ی ضعيف ستاره ی  از عامل ، شامل  ها به عنوان نقاط  فرينش است (البته در حالت  طبق [4] قضيه1، ثابت شده كه اگر  فشرده و محدب باشد آن گاه نقاط -فرينش همان اسكالرها هستند بنابراين بدون كاسته شدن از كليت مي‌توان فرض كرد كه  .

4- 2: تراكم  به  وقتي:
تعريف 4- 2- 1: فرض كنيم براي هر ،  يك تصوير متعامد پوشا به اولين مختص‌ها باشد يعني  كه  . قرار مي‌دهيم  و با مشخص كردن  ، را به عنوان زيرمجموعه  در نظر مي‌گيريم. بنابراين براي هر ، تراكم  به  است. همچنين تراكم  از  به  است.
براي هر  تعريف مي‌كنيم  . لذا  به طوري كه  و  .
گزاره 4- 2- 2: فرض كنيم  يك مجموعه ی محدب  باشد و  تراكم آن به  باشد. بنابراين  محدب  است. اگر  فشرده باشد آن‌گاه  نيز فشرده است.
حتي اگر  آن‌گاه  .
قبل از اثبات اين گزاره خاطرنشان مي‌كنيم كه در [12] منظور از،  است و چون طبق گزاره 1- 1- 3،  پس از همين حالا به جاي  از  و به جاي  از استفاده مي‌كنيم لذا تعريف 4- 2- 1 منطبق بر تعريف آمده در [12] است.
اثبات گزاره 4- 2- 2:
فرض كنيم  يك تركيب  محدب  عنصر  از  باشد. چون  و  تراكم  پس :

فرض كنيم  بنابراين :

اتصالات غشای سلولی نقش خیلی مهمی را در میان کنش‌های سلول به سلول بر عهده دارند. در سلول‌های اپی‌تلیال این اتصالات در اطراف گلیکو پروتئین بین غشایی Eـ کادهرین سازماندهی شده‌اند. قسمت آمینوترمینال خارج سلولی Eـ کادهرین بر روی سلول‌های مجاور با یکدیگر مستقیماً واکنش می‌دهند. قسمت سیتوپلاسمی همودایمر E ـ کادهرین به طور خاصی با دمین آرمادیلو بتاکاتنین واکنش می‌دهد. انتهای آمینی بتا کاتنین نیز با آلفا کاتنین واکنش می‌دهد که آن نیز به نوبه خود با واسطه  - اکتینین یا واکنش مستقیم با فیلامان‌های اکتین با اسکلت سلولی واکنش می‌دهد و به این طریق اتصالات سلول به سلول بسیار قوی ایجاد می‌شود (شکل۱-۳ و ۱-۴). با این وجود، در این کمپلکس یک عنصر دینامیک وجود دارد که در طول فرایند رشد و نمو و بهبود زخم، به سلول اجازه حرکت می‌دهد. در این شرایط، مهاجرت سلول‌های اپی‌تلیال با فسفریلاسیون تیروزین در بتا کاتنین و جداسازی کمپلکس کاتنین ـ کادهرین انجام می شود که منجر به افزایش ذخیره بتا کاتنین آزاد در سیتوپلاسم می‌شود. مهار فسفریلاسیون تیروزین در بتا کاتنین از مهاجرت سلول‌های اپی‌تلیال جلوگیری می‌کند (۲۵).

شکل ۱-۳. بتاکاتنین در اتصالات سلولی

شکل ۱-۴. ساختمان و عملکرد بتاکاتنین
۱-۵-۱-۲- نقش بتا کاتنین در انتقال پیام
بتا کاتنین یک عضو کلیدی در مسیر پیام‌رسانی بیولوژیک بوده که نقش خیلی مهمی را در رشد و نمو طبیعی سلول از طریق پیام‌رسانی Wnt ^[۳۹] بر عهده دارد. در مهره‌داران، مسیر انتقال پیام Wnt در فرآیندهای مختلف رشد و نمو از جمله تکثیر سلولی، تمایز و میان کنش اپی‌تلیال ـ مزانشیم در بسیاری از بافت‌ها نقش دارد. Wnts شامل یک خانواده از گلیکوپروتئین‌های ترشحی با الگوی بیان خاص می‌باشند. این پروتئین ها با کنترل القاء جنین، هدایت تقسیم سلولی و رشد آن در فرآیندهای مختلف تمایز نقش دارند .
بیان نا بجای Wnts در بعضی از بافت ها منجر به ایجاد تومور می‌شود. پروتئین‌های Wnt به صورت پاراکرین از طریق رسپتورهای خانواده Frizzled که دارای۷ دمین عرض غشایی هستند، بر روی سلول‌های هدف عمل می‌کنند. اتصال Wnts در دمین خارج سلولی غنی از سیستئین در انتهای آمین رسپتورها منجر به فعال‌سازی آنها می‌گردند. رسپتورهای فعال شده Frizzled با
مهار عملکرد کمپلکس تخریب بتا کاتنین باعث پایداری این پروتئین سیتوپلاسمی می‌شوند. این کمپلکس از پروتئین‌های داربستی از جمله axin تشکیل شده است، این پروتئین‌ها با دمین‌های مختلف به تومور ساپرسورژن‌ APC ، سرین ـ ترئونین کیناز^[۴۰]، GSK3 β و بتا کاتنین متصل می‌شوند. در صورت عدم پیام رسانی wnt، GSK3β باعث فسفریلاسیون بتا کاتنین می‌شود. سپس بتا کاتنین فسفریله شده توسط F-box protein slimb/βTrCP و سیستم یوبیکوئیتین شناخته شده و در کمپلکس پروتئازوم تجزیه می‌شود. در صورت وجود پیام Wnt، فسفو پروتئین سیتوپلاسمی فعال شده و باعث تداخل عمل کمپلکس تخریب بتا ـ کاتنین می‌شود. در این صورت فعالیت GSK3β مهار شده و فسفریلاسیون بتا کاتنین متوقف می‌شود. فعالیت GSK3β ممکن است توسط اتصال به GBP^[41] Frat1/ نیز مهار شود که آن نیز با dishevelled واکنش می‌دهد. فعالیت کمپلکس تخریب بتا کاتنین ممکن است توسط فسفریلاسیون نیز تنظیم شود، در این حالت، زیر واحدهای پروتئین فسفاتاز ZA هم به Axin و هم به APC متصل می‌شود. بتا کاتنین هیپوفسفریله تخریب نشده و در سیتوپلاسم و هسته تجمع پیدا می‌کند. در هسته این پروتئین تجمع یافته با فاکتورهای رونویسی از خانواده LEF-1/TCF^[42] ارتباط برقرار می‌کند. کمپلکس TCF/β-catenin به عنوان فعال‌کننده‌های رونویسی ژن‌های هدف Wnt عمل کرده و پیام Wnt را به هسته انتقال می‌دهند.(شکل۱-۵)

شکل ۱-۵. خلاصه ای از مسیر wnt
۱-۵-۱-۲-۱- پیام‌رسانی wnt در سرطان
مطالعات مختلفی در رابطه با نقش مسیر پیام‌رسانی wnt و میان کنش TCF/β-catenin در سرطان انجام شده است. بیان گلیکوپروتئین های wnt در نمونه‌های توموری و سلول‌های سرطانی افزایش پیدا می‌کند ولی هنوز نقش دقیق آنها در رشد و نمو سلول‌های سرطانی در انسان مشخص نشده است. در مقابل، اجزاء دیگر در مسیر آبشاری پیام‌رسانی wnt نقش مشخصی را در رشد سلول‌های سرطانی دارا می باشند. افزایش بتا کاتنین در هسته و کمپلکس آن با TCFs در رده‌های سلول‌های سرطانی توموری و نمونه‌های بافتی دیده شده است. در تومورهای کولورکتال که موتاسیون APC گزارش نشده است، موتاسیون بتا کاتنین دیده می‌شود. این موتاسیون باعث تغییر و یا حذف جایگاه‌های خاص سرین و ترئونین در دمین انتهای آمینی بتا کاتنین می‌شود که برای تخریب لازم می‌باشد. موتاسیون بتا کاتنین در انواع مختلفی از تومور دیده می‌شود که این امر نشان‌دهنده نقش مهم بتا کاتنین به عنوان یک آنکوژن می‌باشد. در سطح سلولی، موتاسیون بتا کاتنین و APC با افزایش مقدار بتا ـ کاتنین هسته‌ای و سیتوپلاسمی و افزایش کمپلکس فعال شده TCF/β-catenin (از نظر رونویسی) می‌شود. این امر منجر به فعالسازی نامناسب ژن‌های هدف TCF، از جمله C-myc و Cyclin D1 می شود که جزء آنکوژن ها هستند و در نهایت منجر به ایجاد سرطان می‌شوند .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

موتاسیون بتا کاتنین در انواع تومورهای کولون که با کارسینوژن‌های مختلف از جمله دی متیل هیدرازین (DMH) القاء شده‌اند، دیده می‌شود .. در رت‌های F₃₄₄، ۳۳% تومورهای کولون القاء شده توسط DMH (20 میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن ) (به مدت ۵ هفته)، دارای جهش در بتا کاتنین بوده‌اند. از این تعداد تومور، ۷۴% جهش‌ها در ناحیه hotspot قرار داشت که شامل کدون‌های ۳۲ و ۳۴ می‌باشند. بقیه جهش‌ها (۲۶%) در یکی از Ser/thrهای مهم (کدون‌های ۳۳ و ۳۷، ۴۱ و ۴۵) واقع شده‌اند. همچنین در این بافت‌های توموری بیان ژن بتا کاتنین (به صورت مستقل از جهش های بتا کاتنین) تا ۱۰ برابر افزایش پیدا می‌کند. همچنین بیان ژن‌های C-Myc، C-jun و سیکلین _۱‍D نیز مرتبط با بیان ژن بتا کاتنین افزایش نشان می‌دهند .
مطالعه‌ای دیگر نیز نشان می‌دهد که تیمار رت ها با DMH به مدت ۲۰ هفته (هفته‌ای یک بار) منجر به ایجاد جهش در ژن کدکننده بتا کاتنین در کدون ۴۱ می‌شود. در این نوع تیمار، بیش از ۹۰% جهش‌ها در کدون ۴۱ رخ می‌دهند. در این جهش‌ها سیتوزین تبدیل به تیمین شده و در پروتئین بتا کاتنین اسید آمینه ترئونین با ایزولوسین جایگزین می‌شود .. همچنین رت‌هایی که به مدت ۲۰ هفته (هفته‌ای یک بار) دوز ۱۵ میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن از DMH را به صورت i.p دریافت کرده‌اند، القاء ژن‌های سیکلین _۱D، E و PCNA^[43] در سطح mRNA در بافت کولون آنها افزایش یافته و بدین ترتیب با اثر بر روی تنظیم چرخه سلولی باعث افزایش تکثیر سلولی و سرطان کولون در آنها شده است .

۱-۶-دی متیل هیدرازین (DMH)

همانطور که گفته شد، ژن بتا کاتنین یکی از ژنهای خیلی مهم است که توسط DMHمتیله شده و نقش مهمی را در آسیب های ناشی از سرطان به خصوص سرطان کولورکتال ایفا می کند که در ذیل به تفصیل شرح داده می شود:
اصطلاح ”هیدرازین“ یک نام عمومی است که شامل یک گروه از ترکیبات شیمیایی با ساختاری مشابه می‌باشد، از جمله: هیدرازین، ۱ و۱ـ دی متیل هیدرازین و ۱و۲-دی متیل هیدرازین. ۱و۲- دی متیل هیدرازین در تحقیقات بسیاری مورد استفاده قرار گرفته و یک کارسینوژن مهم در ایجاد مدل سرطانی کولورکتال می باشد.
هیدرازین‌ها ترکیبات مایع شیمیایی سنتیک بی‌رنگ و فراری هستند که شامل دو اتم نیتروژن بوده که توسط یک باند کووالانسی به هم متصل می‌شوند. هیدرازین‌ها از مواد شیمیایی از جمله آمونیاک، دی متیل آمین، هیدروژن پراکسید یا سدیم هیپوکلریت ساخته می‌شود. این ترکیبات به راحتی تبخیر شده و استشمام می‌شوند. هیدرازین‌ها بویی شبیه آمونیاک دارند. هیدرازین‌ها بسیار فعال بوده و به راحتی آتش می‌گیرند. انسان‌ها با مصرف آب آلوده یا تنفس هوای آلوده و یا خوردن و لمس کردن وسایل آلوده، در معرض هیدرازین ها قرار می‌گیرند .
اطلاعات درباره خواص شیمیایی و فیزیکی سه نوع هیدرازین در جدول ۱-۱ نشان داده شده است:

جدول ۱-۱. مشخصات هیدرازین‌ها